8
S
'tjs
10
Hof en dorp
De boerennederzetting en de grafelijke hof zijn de
twee kernen waaruit Den Haag is ontstaan. Ze
waren onderling nauw met elkaar verbonden en
groeiden steeds meer aan elkaar vast, maar het
bleven twee gescheiden werelden. In het dorp
woonden de gewone Hagenaars in kleine huizen
aan smalle straten, terwijl in de omgeving van het
Binnenhof, aan de Vijverberg, het Buitenhof en het
andere werkstakingen boekten de vollers weliswaar
enig succes, maar aan het begin van de zestiende
eeuw viel er weinig meer te eisen. In heel Holland
ging het economisch slecht en ook de Haagse
lakennijverheid had zijn beste tijd gehad. De
arbeiders en arbeidsters werden bij honderden
ontslagen en Den Haag verviel tot ’eene der
miserabelste plaetsen welcke de koniclyke
Majesteyt heeft in den lande van Hollant’.
Lange Voorhout adellijke hovelingen en hoge
bestuursambtenaren hun grote, statige huizen
lieten bouwen. De gewone Hagenaars gingen naar
de Sint Jacobskerk, de graaf en zijn gevolg
bezochten de Hofkapel.
De scheiding was echter nog verder doorgevoerd.
De bestuurders van Den Haag hadden het alleen in
het dorp voor het zeggen, op het Binnenhof en
omgeving heerste de regering van Holland. Zelfs
wanneer een ’Suppoost van den Hove’ buiten het
eigenlijke hofgebied woonde, had de Haagse
magistraat in feite niets over hem te vertellen.
Deze merkwaardige rechtsverdeling had tal van
onduidelijke kanten en leidde niet zelden tot
hooglopende ruzies. Als bijvoorbeeld een
Suppoost van den Hove een Hagenaar iets had
misdaan op Haags grondgebied, meende zowel de
Haagse magistraat als het Hof van Holland als
enige bevoegd te zijn de rechtszaak te behandelen.
Om dit soort conflicten te vermijden, werd in 1587
B B
iWB!
imi
Daarnaast: Omstreeks 1691
tekende Jan van Cal! vanaf
de Lange Vijverberg de
bebouwing van het
Binnenhof aan de Hofvijver.
Links zien we hel
Mauritshuis en daarnaast
achtereenvolgens het
'ministerstorentjehet hoge
dak van de Ridderzaal, de
Hofkapel en het gebouw van
de Staten van Holland (GA).
Links: Een door de
Hagenaars bijzonder geliefd
spektakel waren de
water-steekspelen op de
Hofvijver. Op dit schilderij
uit 1625 zien we hoe het
daarbij toeging. Elk der
deelnemers stond op de
achterplecht van een grote
roeiboot en moest zijn
tegenstander met een houten,
afgestompte lans in hel water
zien te stoten (HGM).
Linksboven: Ook builen het
eigenlijke hofgebied stonden
kapitale panden, zoals aan
het Hoge Westeinde. waarin
het Huis van Assendelft een
bekend adellijk geslacht
woonde.
In 1677 kocht de Spaanse
gezant, in die tijd een van de
belangrijkste ambassadeurs
bij de Staten, het pand om er
zijn ambassade in te
huisvesten. Het 'Hof van
Spanjewerd in 1730
afgebeeld door J. C. Philips
(GA).
