O' taïasr r H bm -Ja'I.VW DE J.. l ...-3T I BESTU9RÖERS CÖÖfg e is Wë MSB? - r,W 20 - voor mensen met een redelijk tot goed gevulde beurs. In de Schilderswijk en de Transvaalbuurt kwamen arbeiders, kantoorbedienden en kleine zelfstandigen te wonen. De huizen werden door particuliere ondernemers gebouwd. De gemeente bouwde zelf niet en voelde zich ook niet geroepen de woningbouw te controleren. Dat leidde tot misbruik op grote schaal, vooral bij de bouw van woningen voor de minder draagkrachtige Hagenaars. Op de bouwkosten werd bespaard door af te zien van een goede fundering en afdoende vochtwering en er werd zoveel mogelijk gebruik gemaakt van goedkope bouwmaterialen. Zodoende was de exploitatie van de woningen, ondanks de betrekkelijk lage huurprijzen, een bijzonder winstgevende zaak. Tienduizenden Hagenaars konden een duurdere en betere woning niet betalen en waren wel gedwongen genoegen te nemen met een armzalig onderkomen. De ongeveer 40.000 mensen die rond de eeuwwisseling in de hofjes woonden, waren voor Vijftien vierkante meter Op de binnenterreinen achter de huizen was de situatie zo mogelijk nog slechter. Daar verrezen hofjes die niet uit liefdadigheid, maar uit puur winstbejag waren gebouwd. Ze waren vooral te vinden in de Schilderswijk, het Zeeheldenkwartier en binnen de stadsgrachten in het Kortenbosch en het Spuikwartier. Deze rijtjes eengezinswoningen waren vanaf de openbare weg te bereiken via een poort of een smal steegje. Niet ten onrechte werden ze de ’holen der menschen’ genoemd. De vaak kinderrijke gezinnen die er woonden, moesten het doorgaans doen met één kamer van zo’n 15 vierkante meter. Daar werd gekookt, gegeten en gewassen, waardoor er een bedompte, zurige lucht hing. In hetzelfde vertrek werd ook geslapen. Vader en moeder sliepen met een of twee van de kleintjes in een bedstee, de andere kinderen bivakkeerden op de grond. In deze erbarmelijke woonomstandigheden moesten vele duizenden Hagenaars zich nog lang schikken, want geld voor een betere woning hadden ze niet. Pas vanaf 1916 begonnen de gemeente en woningbouwverenigingen op grote schaal huizen te bouwen die betaalbaar waren en van goede kwaliteit. Daarnaast: Vooral in de buurt van de Voldersgracht waren de woonomstandigheden erbarmelijk. Het krioelde er van de huisjes, slopjes en hojjes. waar in een enkele kamer vaak een heel gezin moest huizen. Op deze foto uit 1933 kijken we vanaf de Gedempte Gracht door de Voldersgracht naarde Spuistraat (GA). cars Linksboven een zogenaamd exploilatiehojje in de Frederikstraat in de jaren dertig. Het waren primitieve woninkjes die uit puur winstbejag waren gebouwd en niet of nauwelijks werden onderhouden. Doordat de huisjes niet aan de straat, maar op de binnenterreinen waren gebouwd, kregen ze de wat misleidende naam van 'hojjes'(GA). Daaronder: Pas aan het einde van de vorige eeuw werden arbeiderswoningen van goede kwaliteit met een betaalbare huur gebouwd. De coöperatieve woningbouwveren igi ng 'VOOR UIT'ging nog een stapje verder. Door een soort huurkoopcontract werden de bewoners op den duur ook eigenaars van de huisjes. De eerste steen voor dit project werd in 1885 gelegd voor de huizen aan de Jacobastraat (GA). Links op deze pagina: Wasdag in het hojje van Terlaak bij de Nieuwe Haven. De was werd meestal op hel plaatsje bij het huis gedaan. Overigens lieten de hygiënische omstandigheden veel te wensen over. Voor 31 woningen waren maar 9 privaten beschikbaar. En daarmee was het hojje nog een gunstige uitzondering (GA). -1 r

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Ach Lieve Tijd 750 jaar Den Haag en de Hagenaars | 1984 | | pagina 20