O'
taïasr r H bm
-Ja'I.VW
DE J.. l ...-3T
I BESTU9RÖERS CÖÖfg
e is Wë
MSB? - r,W
20
-
voor mensen met een redelijk tot goed gevulde
beurs. In de Schilderswijk en de Transvaalbuurt
kwamen arbeiders, kantoorbedienden en kleine
zelfstandigen te wonen.
De huizen werden door particuliere ondernemers
gebouwd. De gemeente bouwde zelf niet en voelde
zich ook niet geroepen de woningbouw te
controleren. Dat leidde tot misbruik op grote
schaal, vooral bij de bouw van woningen voor de
minder draagkrachtige Hagenaars. Op de
bouwkosten werd bespaard door af te zien van een
goede fundering en afdoende vochtwering en er
werd zoveel mogelijk gebruik gemaakt van
goedkope bouwmaterialen. Zodoende was de
exploitatie van de woningen, ondanks de
betrekkelijk lage huurprijzen, een bijzonder
winstgevende zaak. Tienduizenden Hagenaars
konden een duurdere en betere woning niet betalen
en waren wel gedwongen genoegen te nemen met
een armzalig onderkomen.
De ongeveer 40.000 mensen die rond de
eeuwwisseling in de hofjes woonden, waren voor
Vijftien vierkante meter
Op de binnenterreinen achter de huizen was de
situatie zo mogelijk nog slechter. Daar verrezen
hofjes die niet uit liefdadigheid, maar uit puur
winstbejag waren gebouwd. Ze waren vooral te
vinden in de Schilderswijk, het Zeeheldenkwartier
en binnen de stadsgrachten in het Kortenbosch en
het Spuikwartier. Deze rijtjes eengezinswoningen
waren vanaf de openbare weg te bereiken via een
poort of een smal steegje. Niet ten onrechte werden
ze de ’holen der menschen’ genoemd. De vaak
kinderrijke gezinnen die er woonden, moesten het
doorgaans doen met één kamer van zo’n 15
vierkante meter. Daar werd gekookt, gegeten en
gewassen, waardoor er een bedompte, zurige lucht
hing. In hetzelfde vertrek werd ook geslapen.
Vader en moeder sliepen met een of twee van de
kleintjes in een bedstee, de andere kinderen
bivakkeerden op de grond.
In deze erbarmelijke woonomstandigheden
moesten vele duizenden Hagenaars zich nog lang
schikken, want geld voor een betere woning
hadden ze niet. Pas vanaf 1916 begonnen de
gemeente en woningbouwverenigingen op grote
schaal huizen te bouwen die betaalbaar waren en
van goede kwaliteit.
Daarnaast: Vooral in de
buurt van de Voldersgracht
waren de
woonomstandigheden
erbarmelijk. Het krioelde er
van de huisjes, slopjes en
hojjes. waar in een enkele
kamer vaak een heel gezin
moest huizen. Op deze foto
uit 1933 kijken we vanaf de
Gedempte Gracht door de
Voldersgracht naarde
Spuistraat (GA).
cars
Linksboven een zogenaamd
exploilatiehojje in de
Frederikstraat in de jaren
dertig. Het waren primitieve
woninkjes die uit puur
winstbejag waren gebouwd
en niet of nauwelijks werden
onderhouden. Doordat de
huisjes niet aan de straat,
maar op de binnenterreinen
waren gebouwd, kregen ze de
wat misleidende naam van
'hojjes'(GA).
Daaronder: Pas aan het
einde van de vorige eeuw
werden arbeiderswoningen
van goede kwaliteit met een
betaalbare huur gebouwd.
De coöperatieve
woningbouwveren igi ng
'VOOR UIT'ging nog een
stapje verder. Door een soort
huurkoopcontract werden de
bewoners op den duur ook
eigenaars van de huisjes. De
eerste steen voor dit project
werd in 1885 gelegd voor de
huizen aan de Jacobastraat
(GA).
Links op deze pagina:
Wasdag in het hojje van
Terlaak bij de Nieuwe
Haven. De was werd meestal
op hel plaatsje bij het huis
gedaan. Overigens lieten de
hygiënische omstandigheden
veel te wensen over. Voor 31
woningen waren maar 9
privaten beschikbaar. En
daarmee was het hojje nog
een gunstige uitzondering
(GA).
-1
r