A
Eb:
T
F
f
I
gJi
'f
lof
- - - AO -A
Om de beurt
Reizen over land bleef tot ver in de negentiende
eeuw weinig comfortabel, vooral door de slechte
wegen. Zeker in Holland, dat vanouds goede
zoals de Hagenaar Jacob van der Does in 1668
fijntjes opmerkte.
Wie geen eigen ’equipage’ bezat, kon met de
postwagen reizen, die in een geregelde dienst van
Den Haag naar een groot aantal plaatsen reed en
onderweg bij vaste halteplaatsen - entrepostes -
stopte. Zo vertrok er tweemaal per dag een
postwagen uit Den Haag naar Amsterdam. Tijdens
de ’grote vakantie’ van het Hof van Holland reed
de postwagen maar eenmaal per dag. Kennelijk
bestond een belangrijk deel van de reizigers op
deze route uit mensen die een proces voerden voor
het Hof, dat in die tijd het hoogste rechtscollege
van de provincie was.
waterwegen had, ging het meeste vervoer dan ook
per schip. De eerste veerschuiten die een geregelde
dienst tussen twee steden onderhielden, waren
zeilschepen. Wanneer ze niet zeilend hun
bestemming konden bereiken, bij windstilte of bij
ongunstige wind, werden de schepen geboomd of
vanaf de oever gejaagd.
De veerdienst tussen Den Haag en Amsterdam
werd in 1594 op verzoek van vier Haagse schippers
geregeld. De schippers wilden het alleenrecht om
dagelijks of tenminste om de dag van Den Haag
naar Amsterdam en terug te varen. ’Omme alle
twist ende oneenigheyt onder malcanderen in ’t
voorsegde veer te vermyden’, spraken de schippers
af dat ze om de beurt zouden varen. Deze
’beurtschepen’ op Amsterdam hadden
aanvankelijk hun aanlegplaats in het Spui, dat
aansloot op de Vliet, die Delft met Leiden
verbond. In 1612 kregen de Haagse schippers daar
gezelschap van Amsterdamse collega’s die van hun
--A/-
-
II II
na n.j as m bü
■Mg
pi
1*1
34
Daarnaast: De zeilwagen,
een uitvinding van de
wiskundige Simon Slevin,
maakte zijn eerste rit in 1602
over het Scheveningse strand.
Prins Maurits wilde het
voertuig aanvankelijk voor
militaire doeleinden
gebruiken, maar daarvoor
bleek de zeilwagen niet
geschikt. Tot ver in de 18de
eeuw maakte de prinselijke
familie er met haar gasten
pleziertochtjes mee langs het
strand. Op deze gravure is de
prins waarschijnlijk zelf aan
boord, want de wagen voert
de statenvlag in top. Met
gunstige wind kon de
zeilwagen een voor die tijd
ongekend hoge snelheid
halen. De afstand van
Scheveningen naar Pelten,
zo 'n 80 kilometer, werd in
twee uur af gelegd (GA).
Linksboven: Op deze aquarel
uit hei midden van de vorige
eeuw vertrekt een berline van
het buiten Rustenburg, dat
even buiten Den Haag aan
de Scheveningseweg stond,
op de plaats waar nu de tuin
van het Vredespaleis ligt. De
vissersvrouw links neemt een
ogenblik rust voor zij met
haar hondekar de terugtocht
naar Scheveningen vervolgt
(GA).
_UJ
Daaronder: De 17de-eeuwse
schilder G.J. Berckheyde
schilderde dit gezicht op hel
Stadhouderlijk Kwartier en
de Gevangenpoort vanaf de
Plaats. Op de voorgrond
begeeft een voornaam
gezelschap van acht ruiters
en een koets zich op weg
(HGM).
f
II OÜ
>4 L
J a
BI S0 UB Bil BÜ 11 19
fl 0r *1
UI ia IC BB Bi II BZ
II. II ïf IS IQ. ES Bi
