T
gemeentewet van kracht werd. Een van de
belangrijkste veranderingen was dat de invloed van
de koning nagenoeg verdween. Hij mocht alleen
nog maar namens de regering de burgemeester
benoemen. De gemeenteraad werd nu rechtstreeks
door de bevolking gekozen en kwam aan het hoofd
van de gemeente te staan. In 1851 bestond die raad
uit 35 leden, nu zijn het er 45. Uit haar midden
kiest de raad wethouders, waarvan er momenteel
acht zijn.
De Amusementspartij
Toch kon na 1851 nog niet iedere Hagenaar zijn
invloed op het gemeentebestuur doen gelden. Het
stemrecht was beperkt tot de mannelijke inwoners
die meer dan een vastgesteld bedrag aan belasting
betaalden. Dat gold zowel voor het mogen kiezen
als voor het gekozen kunnen worden. Nog maar
2477 Hagenaars stonden in 1851 als kiezer
ingeschreven op een aantal van 70.000 inwoners.
Zowel door de groei van de stad als door de
verlaging van de belastinggrens nam het aantal
kiesgerechtigden toe. In 1913 waren het er al
40.000 op een bevolking van 350.000 zielen. En
toen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1919
het algemeen kiesrecht voor mannen werd
ingevoerd, gingen maar liefst 70.743 kiezers naar
het stemhokje. Vrouwen mochten nog steeds niet
stemmen, dat recht kregen ze pas vier jaar later.
Wel konden vrouwen zich in 1919 verkiesbaar
stellen.
De uitslag van de verkiezingen in dat jaar gaf flinke
veranderingen in de samenstelling van de
gemeenteraad te zien. Het aantal zetels van de
sociaal-democraten steeg van negen naar veertien
en er kwamen twee communisten en twee vrouwen
in de raad. Kleine partijen, zoals de Neutrale Partij
en de Amusementspartij, kregen de kans hun stem
te laten horen. Het was gedaan met de deftigheid
r V
96
Linksboven: De klepperman
of klapwaker moest op zijn
nachtelijke rondes door de
stad ervoor zorgen dat dieven
en ander gespuis niet konden
toeslaan (GA).
Daarnaast: De Haagse
politie beschikte ook over
motoren met zijspan. In de
kersttijd reden de
zijspancombinaties met
kersttakken versierd door de
stad, zoals deze foto uit 1937
laat zien (Foto
Gompers/GA).
Links: In de zomer van 1914
staakte het trampersoneel
om hogere lonen af te
dwingen. Op het Plein kwam
het tot ongeregeldheden. Het
publiek stoof uiteen toen de
bereden politie een charge
uitvoerde. Op de voorgrond
brengen twee agenten een
stakingsleider op (GA).
Linksboven op de rechter
pagina: In 1931 haaklede
gemeentelijke
reinigingsdienst het vuilnis
op met deze huisvuilauto met
kiepbare bak. Op het dak
van de wagen werd het
grofvuil verzameld. Een man
liep achter de wagen aan om
het achtergebleven vuil op te
vegen (GA).
Daarnaast: De Haagse
reinigingsdienst
experimenteerde met de
nieuwste snufjes op het
gebied van de stadsreiniging.
Op deze foto uit 1961 zien we
een oude straatvegerskar
samen met een
straatstofzuiger bij de Korte
Beestenmarkt. Het apparaat
werd echter niet geschikt
bevonden (Foto Meijer/GA).
