4 J
145
het Zuidhollandsch Koffiehuis aan de
Groenmarkt. Actief is ook nog altijd de
Kessler-Stichting aan de De la Reyweg 522, die in
1912 in het leven werd geroepen om zwervers,
bedelaars en ex-gevangenen aan onderdak te
helpen. Het huidige pand werd in 1923 in gebruik
genomen.
Pas toen de rijksoverheid de aanzet gaf tot een
landelijk sociaal verzekeringsstelsel, kon de
armoede in Den Haag effectief worden bestreden.
De bemoeienissen van de overheid resulteerden na
1900 in allerlei sociale voorzieningen. Niet langer
waren de minder draagkrachtigen afhankelijk van
de vrijgevigheid van kerkelijke instanties,
moralistische instellingen of welwillende
particulieren. Wat vroeger een gunst was geweest,
werd nu een recht.
De jaren dertig
Tegen de economische crisis van de jaren dertig
stond echter ook de overheid machteloos. De
ineenstorting van handel en industrie had massale
werkloosheid tot gevolg, vooral onder
bouwvakkers. Het aantal mensen dat bij de
gemeente om steun moest aankloppen, groeide
met de dag. Het stadsbestuur greep terug op het
oude middel van werkverschaffing. Via de
Gemeentelijke Arbeidsbeurs werden werklozen
ingezet bij de aanleg van plantsoenen,
sportterreinen en kanalen. Een deel van het
Zuiderpark, de Binckhorsthaven en het
Schenkviaduct zijn in deze jaren aangelegd.
Vanaf eind 1932 onderhield de Dienst voor
Maatschappelijk Hulpbetoon, zoals het Burgerlijk
Armbestuur inmiddels was gaan heten, een eigen
voedseldistributie. Rundvlees en gehakt in blik,
bak- en braadvet, groenten, kaas en pekelharing
vonden hun weg naar hulpbehoevende gezinnen,
’s Winters werd ook brandstof verstrekt en zonodig
verschafte deze dienst een huurbijdrage. Toch
konden veel mensen de huur niet betalen. De
uitkering die een werkloze ontving, ongeveer de
helft van zijn vroegere loon, was te weinig om in de
normale levensbehoeften te voorzien.
Om te voorkomen dat mensen met een uitkering
iets bijverdienden, moesten de meeste werklozen
tweemaal per dag stempelen. De lange rijen voor
het stempellokaal vormden een vertrouwd
onderdeel van het straatbeeld, evenals de groepjes
werkzoekenden die zich bij krantekiosken hadden
1
'1
Rec his: De Haagse Dien si
voor Maatschappelijk
Hulpbetoon had aan het
Kortenbos 159 een afdeling
voor steunverlening aan
armlastige kooplieden en
venters. Deze foto werd
gemaakt in 1939. In dal jaar
ontvingen 691 leden van deze
beroepsgroep een wekelijkse
uitkering (Foto Benfer/GA).
Hieronder: Een triest beeld
vormden vooral de door
armoede getekende
kinderen, die op straat hun
waren aan de man brachten.
Floris Arntzenius schilderde
aan het begin van deze eeuw
dit meisje dat lucifers
verkoopt (HGM).
