s
I
1
ja,,..»
■1
Wwte
Si»
tiM
0
SB
1
SIM
'1®
jOgg
-vf
H®
i JlS.
Hl
HSI
A-
w
g
g
*rr
fl
=sfe^ -
T ’3tV
•/fflf'
Johan en Comelis de Witt wachtten binnen tot
het tumult zou zijn bedaard. De toestand werd
echter steeds dreigender en tenslotte bestormde het
gepeupel de Gevangenpoort. De deur werd
opengebroken en enkele heethoofden stoven de
trap op. Boven troffen zij de broers onverstoord
lezend aan. Comelis werd geslagen en
meegesleurd, Johan kreeg een slag met een
geweerkolf. Met geweld werden beiden de trap
afgevoerd.
Temidden van gewapende burgers werden de
broers in de richting van het schavot gedreven.
Maar reeds halverwege sloeg iemand Comelis neer
met een zwaard, waarna een uitzinnige massa zich
met pieken, zwaarden en geweren op hem stortte.
Johan werd met een musket tegen de grond
geslagen. ’Mannen, burgers, wat doet gij’, riep hij
nog eenmaal. Toen trok hij zijn mantel over het
hoofd. Een pistoolschot maakte een eind aan het
leven van een van Nederlands grootste
staatslieden. Maar nog was de woede van het volk
niet bedaard. De stoffelijke overschotten werden
naar het schavot gesleept en aan de voeten
opgehangen. Nu volgde een weerzinwekkend
tafereel. Omstanders stortten zich op de ontzielde
lichamen en scheurden de kleding eraf, sneden
stukken haar, neuzen, oren, tenen, vingers en zelfs
de geslachtsdelen eraf. Alsof het varkens betrof,
werden de lijken hierna opengespalkt en werden
hart en ingewanden emit gehaald. In de
buitgemaakte lichaamsdelen werd meteen druk
handel gedreven. Zo kostte een vingerkootje zes
stuivers en een hele vinger vijftien a twintig
stuivers. Pas toen het donker werd, trok de menigte
weg. Het was al na middernacht, toen de resten van
de lijken door vrienden van de gebroeders De Witt
konden worden verzameld. De volgende nacht
werden deze heimelijk in de Nieuwe Kerk
begraven.
Prinsgezinden en patriotten
Stadhouder Willem V mocht zich in de tweede
helft van de achttiende eeuw, de ’Pruikentijd’, bij
de Haagse bevolking in een zekere populariteit
verheugen. Hij vertoonde zich graag in het
openbaar, nam dagelijks parades af en bezocht
geregeld het theater. Deze goedmoedige, zij het
weinig bekwame Oranjetelg schitterde als een
vorst. Niet iedereen was daarmee zo ingenomen.
Vanuit Frankrijk deden nieuwe ideeën over macht
en bestuur hun intrede en de aanhangers hiervan,
de patriotten, kregen in de jaren tachtig van de
achttiende eeuw de overhand in de Staten van
Holland. Stukje bij beetje beknotten zij de macht
van de stadhouder.
Het gevolg was dat de prinsgezinden openlijk
uiting gaven aan hun Oranjeliefde, waartegen de
patriotse regenten vervolgens weer optraden met
verbodsbepalingen. Het dragen van een Oranjelint,
het roepen van ’Oranje boven’ en het zingen van
het Wilhelmus was niet langer toegestaan. Zelfs de
groentevrouwen kregen voorschriften waarin stond
dat ’prinsesseboontjes’ in het vervolg ’slaboontjes’
zouden heten.
Effectief optreden tegen de prinsgezinden was
niet mogelijk zolang de stadhouder het commando
voerde over het Haagse garnizoen. Een oploopje in
de binnenstad werd dan ook dankbaar door de
Staten van Holland aangegrepen. Zij ontnamen
Willem V het bevel over het garnizoen onder het
BW
wn
07/
as
541
I
;-’r
>'r';-:-
237
!li
I
Daarnaast: Grenadiers
onder aanvoering van de
patriot Daendels
arresteerden op 12 juni 1798
bij het voormalige logement
van A msterdam aan het
Plein de Oranjegezinde
S.J. van Langen (GA).
Rechts: De Franse bezetter
beschouwde in 1795 de
achtergebleven bezittingen
van de uitgeweken
stadhouder Willem V als
oorlogsbuit. Een paar dingen
gaven zij 'edelmoedig' weer
terug, zoals de sabel van
Michie I de Ruyter en een met
goud en briljanten ingelegd
kanon. De gravure werd
gemaakt door R. Vinkeles
(GA).
Van oudsher mocht de poort
die het Binnenhof met het
Buitenhof verbond, alleen
door de stadhouder worden
gebruikt. Dit voorrecht werd
door de patriots gezinde
Staten van Holland
afgeschafi, maar toen twee
afgevaardigden op 17 maart
1786 per koets het Binnenhof
via de stadhouderspoort
wilden verlaten, versperde
een menigte Oranjegezinden
onder leiding van hofkapper
Francois Mourrand hen de
weg. De tekening werd
gemaakt door P. Wagenaar
(GA).
IBOder.'-
