S 1
Thee met een mariakaakje
Radio en televisie
Voor wie meer wil
kwamen in de periode 1890-1919 uiteindelijk tot
een oplossing. Het bijzonder onderwijs werd gelijk
gesteld aan het openbare, mannen én vrouwen
kregen nu kiesrecht en de sociale wetgeving werd
sterk uitgebreid.
Tussen de beide wereldoorlogen veranderde er
politiek gezien niet veel in Nederland. In het
parlement waren de kaarten geschud en de
kabinetten verschilden onderling niet wezenlijk
van elkaar. De confessionele partijen deelden de
lakens uit, meestal gesteund door de liberalen.
Leiders als de katholiek Ruys de Beerenbrouck, de
liberalen Oud en Marchant en de
anti-revolutionair Colijn bepaalden het politieke
beleid, dat vanaf 1930 gericht was op het
beteugelen van de economische crisis.
De inval van Duitsland op 10 mei 1940 stortte ons
land in de oorlog. Op 13 mei verlieten koningin
Wilhelmina en haar ministers Den Haag en
vestigden zich in Londen. Den Haag bleef het
bestuurscentrum van ons land, maar nu onder
Duitse leiding. De Duitse machthebbers wisten
Nederland zodanig te plunderen en te verwoesten -
en de Hagenaars kunnen daarover meepraten - dat
de eerste na-oorlogse kabinetten, meestentijds
onder leiding van ’vader’ Willem Drees, zich
vooral aan de wederopbouw moesten wijden.
Inmiddels was de opbouw van de verzorgingsstaat
in volle gang. Op allerlei maatschappelijke en
politieke terreinen was er sprake van
democratisering. Meer dan ooit werd Den Haag
het doel van demonstraties van groepen die
gehoord wilden worden. Radio en vooral televisie
laten ons nu bijna dagelijks meeleven met wat er in
’Den Haag’ gebeurt. Den Haag en de landsregering,
het zijn identieke begrippen geworden.
Over Den Haag en de landsregering is meer te
lezen in de volgende publikaties.
1985 Uitgeverij Waanders b.v., Zwolle
Druk: Waanders b.v., Zwolle
242
Tot 1964 had een minister-president geen ambtswoning. Hij
woonde in een eigen huis of. als hij van ver buiten Den Haag
kwam, in een huurwoning. Minister-president Willem Drees
ontving vlak na de oorlog de Amerikaanse afgevaardigde A verell
Harriman bij zich thuis op de Beeklaan. Harriman was hierom te
overleggen over financiële steun aan het verwoeste Nederland, de
zogenaamde Marshallhulp. De afgevaardigde was kort daarvoor
in Italië op grootse wijze met een banket en een erehaag van
gardesoldaten onthaald. Minister-president Drees ontving
Harriman daarentegen in zijn woonkamer op de thee, waarbij
mevrouw Drees een mariakaakje presenteerde. Na het gesprek zei
Harriman. die zelf zeer gefortuneerd was, tot de hem begeleidende
Amerikaanse ambassadeur: 'Ik heb het al gezien. Een land
waarvan de premier in zulk een eenvoud leeft, is onze
hulp waard'.
Betekenis van de gebruikte afkortingen:
GA: Gemeentearchief van ’s-Gravenhage
HGM: Haags Gemeentemuseum
IIterboven: De Mmister van
Waterstaat mr. P.J. Reymer
dwong in zijn besluit van
15 mei 1930 de door hem als
liberaal beschouwde A VRO
zendtijd in te leveren ten
gunste van de VARA. De
A VRO-aanhangers stonden
op hun achterste benen en
organiseerden op
6 september een
protestbijeenkomst op
Houtrust en boden een
petitionnement aan op het
Binnenhof (GA).
Links: Minister van Sociale
Zaken Willem Drees schudt
op het Binnenhof de hand
van een aanhanger. 'Vader'
Drees zorgde in de jaren na
de oorlog voor een doorbraak
in de sociale voorzieningen,
waarvan vooral de bejaarden
profiteerden foto Anefo/GA).
Op de achterzijde: In de
vroegere stadhouderlijke
balzaal werd op 1 maart
1796 de Nationale
Vergadering van de Bataafse
Republiek geopend. George
Koekers maakte er in 1797
deze prent van
R ijksprentenkabi net.
Amsterdam).
Op de rechter pagina: Op
8 mei 1934 had voor het eerst
in Nederland een
vredesdemonstratie plaats,
die door en voor vrouwen was
georganiseerd. De route die
de 5000 vrouwen in waardige
stilte aflegden, liep van het
Malieveld via de Laan Copes
van Cattenburch naar De
Bataaf. Op deze foto nadert
de stoet de kruising van de
Laan Copes van
Cattenburch en de
Bankastraat (GA).
P.J. Oud, Honderdjaren: hoofdzaken der Nederlandsche
staatkundige geschiedenis 1840-1940. Assen 1946.
S.J. Fockema Andreae en H. Hardenbergfred.), 500jaren
Staten-Generaal in de Nederlanden. Van Statenvergadering tot
Volksvertegenwoordiging. Assen 1964.
E. van Raalte, Het Nederlandse parlement, ’s-Gravenhage
1966.
H.P.H. Jansen, Hoekse en Kabeljauwse twisten. Bussum 1966.
H.P.H. Jansen, Middeleeuwse geschiedenis der Nederlanden,
Utrecht 19796.
S.J. Fockema Andreae, De Nederlandse staat onder de
republiek, Amsterdam 1961.
