s
8 ral
BOSOOM7 A W
Ifii
een pad plaveien tussen het Binnenhof en het
speciaal voor haar gekochte huis aan de
Papestraat, maar zag er voorts op toe dat de
wilgebomen, die vanaf het Binnenhof het zicht op
Aleida’s nieuwe woning belemmerden, terstond
werden gesnoeid. Albrecht overlaadde zijn geliefde
bovendien zozeer met juwelen, dat hij problemen
kreeg met zijn betaalmeester.
De bloedige moord op Aleida van Poelgeest en
Willem Cuser bracht Albrecht tot razernij.
Tweeëndertig Hoekse edelen werden verbannen.
Hun huizen werden platgebrand ’datter muir, noch
stock, noch stake staende en blive’.
Albrechts toom trof ook zijn eigen zoon Willem
van Oostervant, die hij van medeplichtigheid aan
de aanslag verdacht. Willem moest vluchten naar
Frankrijk en pas nadat Albrecht in 1394 was
hertrouwd met Margaretha van Kleef, kwamen
vader en zoon weer tot elkaar. In 1413 kwam het
ook tot een verzoening tussen de verwanten van
Aleida van Poelgeest en Dirk en Hugo die Blote, de
hoofddaders van de aanslag. Als boetedoening
bekostigden Dirk en Hugo een groot aantal missen
voor het zieleheil van de vermoorde Aleida.
In de loop van de dertiende eeuw begonnen
maatschappelijke veranderingen zich af te
tekenen. Agrarische nederzettingen ontwikkelden
zich tot stadjes en werden belangrijke centra van
handel en nijverheid met een eigen bestuur en een
eigen rechtspraak. In de steden ontstond een
nieuwe stand van kapitaalkrachtige burgers, die
met de dag aan politieke invloed won. De steden
waren, beter dan de edelen, in staat extra
belastingen op te brengen en regimenten
huursoldaten te leveren als de graaf in een oorlog
verwikkeld was.
Floris V ging met zijn tijd mee en voerde een
reorganisatie van bestuur en rechtspraak door. Hij
verdeelde het gebied van Holland in verschillende
gewesten, waar hij naar Vlaams voorbeeld geen
edelen, maar ambtenaren, baljuws geheten, aan het
hoofd stelde. De graaf voorkwam daarmee niet
alleen dat de adel in dat gebied eigen baas zou
spelen, maar kon ook zijn ambtenaren zonder
pardon ontslaan als iets hem niet zinde. Een solide
bestuurscentrum met een geordende administratie
was vanaf dat moment noodzakelijk en het
Binnenhof in Den Haag bleek zich daar uitstekend
voor te lenen; het lag mooi centraal in het
langgerekte graafschap dat zich uitstrekte van
Zeeland tot in de kop van Noord-Holland.
Het Binnenhof werd tevens de basis voor de
grafelijke raad, waarin behalve edelen ook baljuws,
rentmeesters, klerken en andere
bestuursambtenaren een plaats kregen. Bij
belangrijke kwesties raadpleegde de graaf ook wel
zijn leenmannen die niet tot de hofhouding
behoorden en vanaf 1346 werden afgevaardigden
van de grootste Hollandse steden bij dit incidentele
beraad betrokken.
de graaf een vazal van de Duitse keizer en had hij
zijn gebied slechts in leen, maar in de praktijk
gedroeg hij zich als een onafhankelijk vorst.
Op zijn beurt gaf de graaf weer stukken land in leen
aan edelen, die zich in ruil daarvoor aan hem
onderwierpen en hem in tijden van oorlog met geld
of soldaten steunden. Een vaste verblijfplaats had
de graaf nog niet in Holland. Hij bezat verspreid
over het gehele graafschap een aantal hoven en
trok van plaats tot plaats om belasting te innen en
recht te spreken. In zaken van politieke aard liet de
graaf zich adviseren door edellieden die tot zijn
hofhouding behoorden en met hem meetrokken.
Het hoogste gezag
In de periode dat Den Haag ontstond, vormde de
graaf het hoogste gezag in Holland. Eigenlijk was
224
Daarnaast: De moord op
jonkvrouwe Aleida van
Poelgeest in 1392. Reinier
Vinkeles graveerde deze
gebeurtenis in 1794, maar
gaf de situatie niet juist weer:
Aleida werd niet binnenshuis
vermoord, maar op straat,
ongeveer ter hoogte van de
Gevangenpoort (GA).
Uiterst links: Floris IV, hier
afgebeeld in harnas met
gesloten vizier, kan worden
beschouwd als de stichter van
het Binnenhof. Hij gaf
omstreeks 1230 opdracht
voor de bouw van het
Grafelijk Kwartier dat achter
de huidige Ridderzaal ligt
(HGM).
Linksonder op deze pagina:
Graaf Willem II van Holland
werd in 1248 in Aken
gekroond tot koning van het
Heilige Roomse R ijk
Duitser NatieHier is het
zegel van de vorst afgebeeld
met de rijksappel als
symbool van de wereldlijke
macht over het Duitse
keizerrijk. Willem II liet in
1256 het leven in de slag bij
Hoogwoud tegen de Friezen
(HGM).
Hieronder: In tegenstelling
tot zijn voorgangers vestigde
graaf Albrecht van Beieren
zich permanent op het
Binnenhof. Hij zorgde ervoor
dat Den Haag een echt
bestuurscentrum werd. Het
bronzen beeldje, waarvan
hier een afgietsel is
afgebeeld, dateert uit de
eerste helft van de 15de eeuw
(HGM).
ILORENTIVS
XELANDIA.
)J Z 0EYT.A‘!lZ7f
