I
I
II
261
De joodse buurt
De Haagse joodse gemeenschap groeide, na
Amsterdam, uit tot de grootste in het land. Er
ontstond rond de Lange Gracht, nu Gedempte
Gracht, en de Wagenstraat een jodenbuurt die tot
in deze eeuw een echt buurtleven kende met
winkels waar koosjer voedsel werd verkocht en die
op ongebruikelijke tijden gesloten waren. Nu
woonden in deze buurt vooral Oosteuropese joden
met hun neringen: garen en band, stoffen, vodden
en tweedehands artikelen. Hun Portugese
geloofsgenoten zetelden, als andere rijke
Hagenaars, aan het Voorhout.
Zo ontstonden ook twee synagoges, één aan de
Voldersgracht, op de plaats waar nu C A staat,
en één aan de Prinsessegracht/Jan Evertstraat.
Beide kwamen in de plaats van woonhuizen van
gemeenteleden waar aanvankelijk synagoge werd
gehouden. De synagoge aan de Voldersgracht
moest omstreeks 1831 worden gesloopt. Aan de
Wagenstraat werd een nieuwe sjoel in gebruik
genomen. Bij de verkoop van het stuk grond aan de
Voldersgracht werd, zoals de joodse leer
voorschrijft, bepaald dat op de plek waar de
Heilige Arke had gestaan, nooit mocht worden
gebouwd. Aanvankelijk lag deze plek in de tuin
van een gemeentelijke bewaarschool. Toen in de
jaren twintig van deze eeuw C A hier ging
bouwen, ging men er kennelijk van uit dat niet op,
maar wel over deze plek mocht worden gebouwd.
Nog altijd voorkomt een hekje in de kelders van
het gebouw dat er dozen of kisten op de heilige
plaats worden neergezet. De synagoge aan de
Wagenstraat is in 1982 verkocht en moskee
geworden. Sindsdien blijft als enige zichtbare
herinnering aan de jodenbuurt de winkel van
Mouwes over, waar joodse en niet-joodse
Hagenaars op zondag boodschappen kunnen doen.
Hierboven: B. Pican maakte
in 1725 deze gravure van hei
interieur van de eerste
Portugees-Israëlitische
synagoge aan hei Korie
Voorhout. De schatrijke
joodse koopman Jacob
Pereira liet deze synagoge in
1707 bouwen voor de
gemeente Beih Jacob die al
zo 'n 15 jaar gastvrijheid had
genoten in zijn woonhuis. In
1743 verenigde Beth Jacob
zich met de gemeente Honen
Dal in de bekende synagoge
aan de Jan Evertstraat (GA).
Daarnaast: Leden van de
Tïtrks- 1st a m i tische
vereniging liggen geknield
voor hun moskee aan de
Wagenstraat.
Oorspronkelijk was daar de
synagoge van de
Nederlands-Israëlitische
gemeente gevestigd. Door de
ontvolking van de Haagse
jodenbuurt tijdens de
Tweede Wereldoorlog
verloor de synagoge
geleidelijk haar functie en
werd in 1974 gesloten. De
sterk groeiende
moslimgemeenschap, op
zoek naar een geschikte
gebedsruimte, kocht het
gebouw in 1982 (Foto
Museum voor hel
Onderwijs/GA).
Daaronder de voormalige
synagoge van de
Portugees-Israëlitische
gemeente, nu in gebruik bij
de Liberaal-joodse
gemeente, aan de Jan
Evertstraat. De welvarende
Portugees-joodse gemeente
liet deze synagoge in 1725/26
bouwen. We zien op deze
foto uit omstreeks 1935 het
rijke interieur. Het
oorspronkelijke meubilair is
nog steeds aanwezig, behalve
de kroon en de kandelaars,
die in de Tweede
Wereldoorlog verloren
gingen (GA).
l'l'
