fA J
KB
fi
I
KW
tien cent van de toegangsprijs van f 1,20 aan de
diaconie afstaan voor de armen, maar later wist hij
daar onderuit te komen.
Een avondvullend programma
Het stadhouderlijke hof en de aanzienlijke
Hagenaars hadden nauwelijks belangstelling voor
het Hollandse toneel. De Franse
operagezelschappen die vanaf 1683 in de
kaatsbaan aan de Casuariestraat optraden,
voldeden beter aan hun zucht naar spektakel. Aan
het begin van de achttiende eeuw bestond een
avondvullend programma meestal uit een
toneelstuk, gevolgd door een opera en een ballet.
Het was in die tijd heel gebruikelijk dat het beroep
van acteur, zanger en danser werd gecombineerd.
Kort na hun première in Frankrijk kwamen de
opera’s hier op de planken. Dat wil overigens niet
zeggen dat het gebodene ook altijd van hoge
kwaliteit was. Voltaire schreef na zijn bezoek aan
Den Haag in 1722 dat hij de opera hier
afschuwelijk had gevonden en Justus van Effen
noteerde negen jaar later: ’Eenige kwamen op het
Toneel, zondertien woorden van hunne Rol van
buiten te kennen’. Over welke opera Voltaire en
Van Effen het hadden, is niet duidelijk, want Den
Haag telde in die tijd twee operagezelschappen.
Het Théatre Francais, inmiddels verhuisd van de
kaatsbaan naar een pand op de hoek van de
Casuariestraat en de huidige Schouwburgstraat,
raakte door onenigheid binnen het gezelschap
verscheurd. Een deel van de Franse komedianten
vestigde zich aan het Lange Voorhout, op het
huidige nummer 28.
De twee gezelschappen stonden elkaar bijkans
naar het leven. Justus van Effen schreef erover: ’de
twee benden zeggen zich den oorlog aan. Hier op
verdeeld zich den ganschen Haag in twee openbare
partyen; men is gedwongen zich openlyk te
324
Links: Behalve gekunstelde
dichtwerken maakten de
rederijkers ook
toneelstukken, waarin de
spelers bij voorkeur
menselijke eigenschappen
uitbeeldden. In de optocht
van 1606 waren rederijkers
uil Den Haag als
zinnebeelden gekleed. De
prent toont van links naar
rechts hovaardigheid,
gierigheid, nijd, matigheid en
kracht (GA).
Hierboven: Op dit schilderij
uit omstreeks 1560 trekt een
kleurrijk uitgedoste stoet
rederijkers onder muzikale
begeleiding van trompetters
en fluitspelers over de
tegenwoordige Korte
Vijverberg in de richting van
het Tournooiveld. Op de
voorgrond oefent een
boogschutter onverstoorbaar
op het schietterrein (HGM).
-.1.
