['KB®
350
ook in trek bij militairen uit de nabijgelegen
kazernes. En in de straten klonken dan ook
menigmaal de feestelijke fanfareklanken van de
militaire kapel, wanneer die weer eens op moest
draven voor een jubileum van een ’hoge piet’.
Drassige veengrond
Rondom het oude Den Haag werd in de tweede
helft van de vorige eeuw druk gebouwd. In de jaren
’90 verrees aan de westzijde de Regentessebuurt.
Nabij het Rhijnspoorstation, ten oosten van de
stad, was toen al een begin gemaakt met het
Bezuiden hout en nog eerder werden in de
Zusterpolder aan de zuidkant bij het station
Hollandse Spoorde Stationsbuurt en het
Oranjeplein aangelegd.
De fraaie herenhuizen die daar werden gebouwd,
trokken echter in onvoldoende mate het
kapitaalkrachtige publiek waarvoor zij bestemd
waren. Grenzend aan het Oranjeplein werd de
Schilderswijk gebouwd. In de huizen aan de straten
woonden de ’kleine luyden’, winkeliers, kleine
handelaren en lagere ambtenaren. In de hofjes op
de binnenterreinen kwamen arbeiders te wonen.
Ook elders werden in diezelfde tijd
arbeiderswoningen gebouwd, want de stroom van
goedkope arbeidskrachten die naar Den Haag
kwamen in de hoop op werk, meest verarmde
boeren van de Zuidhollandse eilanden, bleef
aanhouden. Particuliere ondernemers zagen daar
wel brood in. Gedreven door winstbejag bouwden
zij, waar dat maar mogelijk was, de
binnenterreinen achter de huizen vol met ’hofjes’.
Eerst nog binnen de grachtengordel, maar al
spoedig ook achter de huizen in de nieuwe wijken.
Het waren kleine, goedkoop en slecht gebouwde
huisjes, waarvoor een veel te hoge huur moest
worden betaald. Het ging deze ondernemers erom
op zo weinig mogelijk grond zo veel mogelijk
'WWW
ïll
Daaronder: De 18de-eeuwse
tuinen van grote
buitenplaatsen als
Sorghvliet. Clingendael en
Duinrell zijn vaak en
uitvoerig in beeld gebracht.
Van de Haagse stadstuinen
uit die eeuw zijn echter
nauwelijks afbeeldingen
bekend. Dit schilderij van
P.C. la Fargue uit 1775 is
daarop een uitzondering. De
tuin behoorde bij het aan de
Spuistraat gelegen huis van
de advocaat en bankier
Jacques Bergeon (Voorheen
S. Nijstad Oude Kunst B. V..
Den Haag).
Linksboven: In 1643 kocht
Jacob Cats ten noorden van
Den Haag een uitgestrekt
duingebied, waar hij de
hofstede Sorghvliet liet
aanleggen. Hans Willem
Bentinck. die Sorghvliet ruim
dertig jaar later kocht,
vergrootte en verfraaide de
tuinen van deze buitenplaats
aanzienlijk. In de strak
symmetrisch aangelegde tuin
verrezen prielen, volières en
een grote orangerie. Ook
kwam er een doolhof
waarvan de gangen gevormd
werden door hoge, geschoren
taxushagen. .1. van den
A velen maakte er omstreeks
1700 deze ets van (GA).
Daarnaast: Deze aquarel van
P.C. la F argue uit omstreeks
1770 toont de landelijke rust
van het Nachtegaalspad. dat
na de verbreding in 1869
Parkstraat ging heten. Wij
zien het pad hier vanaf de
Noord Singelsgracht. de
huidige Mauritskade. met in
de verte het dak en de toren
van de Kloosterkerk. Achter
de schutting rechts liggen de
tuinen die behoorden bij het
aan de Kneuterdijk gelegen
Huis van
Wassenaer-Obdam. Kort na
het midden van de 19de eeuw
werden deze tuinen bebouwd
(GA).
.'-’Mc-:*---.
r
-v x*r.
