11
fc-
Een groen hart
Bij de aanleg van het Statenkwartier kon ir. Lindo
zijn opvattingen over verkeersaders tussen
verschillende wijken in praktijk brengen. Als een
waaier lopen de brede Stadhouderslaan, Willem de
Zwijgerlaan, Statenlaan, Prins Mauritslaan en Van
Oldenbameveltlaan naar de omliggende
stadsdelen. De wijk kreeg bovendien enkele grote
pleinen om het ruimtelijke karakter te
accentueren. Ook de eenvoudiger buurten die in
deze tijd ontstonden, zoals Transvaal en het
Valkenboskwartier, kregen een groen hart.
In 1907 kreeg de architect H.P. Berlage opdracht
een nieuw ontwerp te maken voor een stedelijk
uitbreidingsplan. Hij tekende binnen de
uitbreiding in zuidwestelijke richting een groot
stadspark, dat in 1923 zou worden gerealiseerd: het
Zuiderpark. Lindo pleitte voor het behoud van
Zorgvliet en andere buitens. Hij vond daarbij het
gemeentebestuur aan zijn zijde, want dat
probeerde aan het begin van deze eeuw zoveel
mogelijk kapitaalkrachtige inwoners aan te
trekken en propageerde Den Haag als ’woonstad’.
De aanwezigheid van ’weelderig groen’ was
daarvoor noodzakelijk, want het ’buiten wonen’
gedempt, moest een kleiner wateroppervlak een
toenemende hoeveelheid afval opnemen. Een goed
afwateringssysteem was er niet, zodat op sommige
plaatsen in de stad een ondraaglijke stankoverlast
ontstond. Inmiddels had de medische wetenschap
het bestaan van bacillen als verwekkers van
besmettelijke ziekten ontdekt. Met het dempen
van alle stadsgrachten dacht men korte metten te
kunnen maken met de onhygiënische situatie. Als
bijkomend voordeel werd gezien dat dan ook het
verkeer vanuit en naar de nieuwe stadswijken in
goede banen kon worden geleid. Bovendien was de
tijd dat de meeste goederen per boot werden
vervoerd, voorbij. Peters vond het maar niets. In
een ’In memoriam gewijd aan de Amsterdamsche
Veerkade, de Stille Veerkade en de
Paviljoensgracht’ schreef hij verontwaardigd dat
deze straten sinds de demping onherkenbaar waren
geworden: ’het schijnt zelfs dat zelfde stadsdeel,
met die zelfde huizen en die zelfde boomen niet
meer De kleur, het schilderachtige, het
aantrekkelijke, het levendige vooral van de oude
gracht, dat alles, het schijnt met die gracht
gedempt, begraven te zijn’.
De slaoliestijl
Den Haag is de enige stad in Nederland waar op
grote schaal de Art Nouveau of Jugendstil in de
bouw is toegepast. Deze bouwstijl van rond 1900
werd door zijn gebogen en speels gebroken lijnen
en zijn zwierige krullen ook wel spottend de
slaoliestijl genoemd. In het oudste gedeelte van
Duinoord werd in de Obrechtstraat en in het
laatste deel van de 2e Schuytstraat de Jugendstil
toegepast. Het jongste deel van de wijk, dat in de
Tweede Wereldoorlog grotendeels is afgebroken,
werd geheel in de slaoliestijl gebouwd. Dat geldt
ook voor de directe omgeving, zij het dat men daar
wat rustiger te werk ging. Dat uitgerekend Den
werd snel populair en het was niet zonder reden
dat de rijke klasse zich bij voorkeur in een
natuurlijke omgeving als die van het Van
Stolkpark en het Belgisch Park vestigde.
356
Linksboven: Hel
Willemspark, een tiental
jaren na de aanleg. Op deze
foto uit 1867 kijken we vanaf
Plein 1813 door de
Alexanderstraat naar de
Javastraal (GA).
Daaronder: Het
Statenkwartier is een wijk
die omstreeks 1900 voorde
gegoede burgerij werd
gebouwd, met brede lanen,
grote pleinen en fraaie
huizen. Hier zien we de
Statenlaan in 1913 (GA).
Daarnaast: Een van de eerste
19de-eeuwse
stadsuitbreidingen was de
Archipelbuuri. waarvan de
Javastraat, hier op een foto
uit omstreeks 1880. het
deftige begin vormde (GA).
I
-
