oorlogstijd
HAAGSCHE COURANT
'Ï,IE EN AR™E Mailbooten
INDIE EN
NEDERLAND
BUITENLANDSCH
VERLOF IN
OORLOGSTIJD
DE POSITIE VAN DE
SUIKER
VERTRAGING VAN
MAILSTUKKEN
VAN DE
in
UIT DE INDISCHE BLADEN
Het vertrek van
de „Marnix”
Dinsdag 2 Januari 1940. No. 17456.
DRAMA IN DE BIJGEBOUWEN
voor
Nieuwe moeilijkheden
Britsche mail
van
naar
1938
7398
223
Java-riet- en Hollandsche biet-suiker
DE VOORLOOPIG LAATSTE
REIS VAN DE „ORANJE”
POGING TOT AANSLAG OP EEN
EUROPEESCH JOURNALIST?
EEN FRANSCHE TORPEDOJAGER EN
EEN „ORANJE”-TELG
Handelsachteruitgang
in 1939
De door den Landvoogd
getroffen regeling
6.3.p.3.
geen twijfel aan, of
dat de suikerbieten-oogst voor 1940 met
MET PENSIOEN
MET VERLOF.
tenga geb. Koppen, Soerabaja,
M Kreeuseler geb. Simon,
uitgesteld of zal worden
ling van onze economische leiders in
Java-suiker, de huidige positie heel
wat soepeler zou hebben gemaakt.
FAMILIEBERICHTEN UIT DE
INDISCHE BLADEN.
van
verlof met de waarneming
1 betrekking worden belast,
hiervan een indruk
sos):
Invoer uit Indië
Uitvoer naar Indië
Muller,
commandant van Batavia.
Een bekend
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
I
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
|S- «n
Iai-
KOLONIAAL BIJBLAD
t
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
i
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
bon meegenomen? Alsof geheel Neder- J.
Mr. H. Albarda, lid van den raad van
Justitie te Semarang, p.a. Kanaalstraat 2,
Apeldoorn.
belangstelling be-
uit eigenbelang
het afgeloopen jaar
periodieken, waardoor zij die rich voor Indië interesseeren, volkomen
op de hoogte blijven van de koloniale gebeurtenissen.
In de postzakken voor Medan wor
den uitsluitend de stukken voorzien
van het adres Medan opgenomen.'
Alle andere voor Ned.-Indië be
stemde correspondentie wordt naar
Batavia-centrum of Soerabaja af
gevoerd. Deze maatregel brengt dus
mede, dat de correspondentie uit
Engeland voor geheel Sumatra (uit
gezonderd voor de plaats Medan
zélf) voortaan eerst naar Batavia-
centrum gaat en daardoor in de
overkomst een vertraging van vijf
tot tien dagen zal ondervinden.
Bij de beoordeel ing van den over-
komstduur van mailstukken uit Europa
zal het publiek zich derhalve moeten
realiseeren, dat voor een buitenstaan
der veelal onverklaarbare vertragingen
kunnen zijn veroorzaakt door maatre
gelen, welke de landen van afzending
(zooals b.v Groot-Brittannië) hebben
genomen om hun postverzendingen te
kunnen vereenvoudigen.
Jan. t.m. Aug.
1939
7600
347
land vrijwel van het zoete product was
verstoken.
Het kan niet anders, of het moet
vreemd lijken dat een artikel, dat zoo
„inheemsch” is, zoo spoedig aan
schaarschte begint te lijden. Dat die
schaarschte in werkelijkheid bestaat en
niet zooals wel eens beweerd is
slechts voorgewend was om ons landje
vast aan de distributie-lasten te wen
nen, is eenige dagen geleden gebleken,
„Oud-planter” schrijft ons
Suiker, het eerste product dat ons
noopte tot het inwisselen van distribu-
tie-bonnetjes. is in de laatste maanden
een veel-omstreden product geworden.
Dat juist dit onontbeerlijk artikel het
eerste moest zijn om den Nederlander
„aan den lijve” te laten voelen dat het
weer oorlog was, moet wel voor menig
een bevreemdend zijn geweest.
Suiker groeit in Nederland en in Ne-
derlandsch-Indië, in Suriname zelfs,
dus ongeveer in alle deelen van het
Koninkrijk der Nederlanden. En tóch
moeten wij onzen logé vragen, nauwe
lijks een dikke maand na het uitbre
ken van den krijg Heb je je suiker-
niet noodig- Die be-
suiker-industrie, de
Oude kokkie in put gegooid.
De Soerabajasche politie kreeg be
richt, dat er Zaterdagnacht 16 op 17
dezer, in een huis op Kaliboetoeh een
oude vrouw was vergiftigd, beroofd
en verdronken. Aangezien de oude
vrouw hier zelf aangifte van deed,
bleek het ergste dus nog niet te zyn
gebeurd.
Uit het onderzoek bleek, aldus het
,,Soer. Hbl.,” dat Boh Soemo, een
gepensionneerde kokkie, en de baboe
Silah beiden in de bijgebouwen van
het door hun werkgeefster, mevr. v.d.
T., bewoonde huis, verblijf hielden.
Zaterdagavond kreeg de oude kok
kie bezoek van de jonge baboe, die
haar kwam vragen, of zij een gouden
haarspeld mocht leenen. Nadat hier
geruimen tijd over was geconfereerd,
ging Silah weg en kwam even later
terug met koffie en koekjes, waar zij
Boh Soemo op tracteerde. Dit vond
plaats tegen tien uur.
Een half uur later werd de oude
kokkie erg onpasselijk, waaruit zij
concludeerde, dat de koffie en)of de
koekjes vergiftigd waren. Om half
vier in den ochtend werd zij zoo ziek,
dat zij naar buiten ging. Bij den put
ontmoette zij Silah, die direct op haar
afkwam, haar gouden speld uit de
haarwrong rukte en haar vervolgens
over den rand van den vier meter die
pen put duwde. Boh Soemo viel naar
beneden, doch kon gelukkig nog door
mevrouw v.d. T. geholpen door eenige
bedienden, worden gered. De oude
vrouw moest in de C.B.Z. ter behan
deling opgenomen worden. Silah is
spoorloos verdwenen.
Welk vergif in de koffie of in de
koekjes zat, is nog niet vastgesteld.
Zeker is dat de oude kokkie in den
diepen put heeft gelegen en hier door
mevr. v.d. T. is uitgehaald. Verder
moet men nog uitsluitend afgaan op
het verhaal van Boh Soemo.
GETROUWD:
H. F. Nederlof en A. G. von Lebenstein.
I. J. van der Linden en M. C Walder,
Soerabaja. M V. W. van der Willigen
en M. L. Kroesen, Semarang-Batavia.
BEVALLEN:
Van Meerwijk geb. Leeuwenberg, Pa-
dang, d. Dr. Goedbloed geb. Weekhout,
Makassar, d. J. J. Drost geb. Buiten
zorg, d. Gerla géb. Dingemans, Batavia,
d. Veen geb. Franzen, Batavia. Hoo-
geveen geb. Westendorp, Makassar, z.
J P. G. Antenga geb. Koppen, Soerabaja,
z. L. W. M. Kreeuseler geb. Simon,
Padang, z. H. Leis geb. Visser, Ban
doeng, z. A. S. Dikstaal geb. Velt,
-irg geb.
•andoeng, z. H. J. van Santen
kwantum dat in de
hier te lande voor
gereserveerd bleef,
saneering van de in-
geringen in-
Door den oorlogstoestand in Europa
is de regelmaat, waarmede de scheep
vaartmaatschappijen de verbinding tus-
schen Europa en Nederlandsch-Indië
onderhielden, ernstig verstoord, waar
door de post uit Europa veelal met
groote vertraging in Indië werd aan
gebracht.
Hoewel hierin binnenkort aldus de
„Deli-Crt.” een belangrijke verbete
ring kan worden verwacht, doordat
blijkens de door de stoomvaartmaat
schappijen „Nederland” en „Rotterdam-
schen Lloyd” gepubliceerde afvaartdata
van haar mailschepen, de verbinding
met Indië weder volgens een vast vaar-
plan zal worden onderhouden, wil dit
nog niet zeggen, dat ook de post uit
de Europeesche landen, welke in den
oorlog betrokken zijn, voortaan zonder
vertraging zal worden ontvangen.
Zoo bereikt ons b v. het bericht, dat
de Britsche Postadministratie zich ge
noodzaakt heeft gezien de wijze van
postverzending te vereenvoudigen, waar
door voortaan slechts rechtstreeksche
postzakken zullen worden gesloten voor
drie Ned.-Indische postkantoren, n.l.
Batavia-centrum, Soerabaja en Medan.
aoeng, z. a. s. Dikstaal gek
Bandoeng, z. R B. van de Bei
Freriks, Bi
geb. Wierema, Batavia.
OVERLEDEN:
Mevr. L. baronnesse van Reede van
Oudtshoom, geb. van Hecking Colenbran-
der, Bandoeng. A. H. Jacobs, Batavia.
A. Nicolaas van Hoek, Batavia A
J Doelitzsch, Poenten (Batoe) A Ma
ne Bolle, Batavia.
Rectificatie.
d’ „.J-mibebenchteu” in het
„Kol. Bijblad van 29 September j.L werd
als gevolg van een foutieve opgave van
het Aneta-kantoor te Batavia, als over-
leden opgegeven mevr. Hosgood, te Che-
rlbon. Genoemde dame is niet overleden}
zij schonk den 19en van die maand het
leven aan een zoon
onze voorraad-positie van dit oogen-
blik zeker ten goede zijn gekomen.
Hierbij moet niet uit het oog worden
verloren, dat de Java-suiker een pro
duct is dat veel werk en welvaart
brengt in de streek uaar de cultuur
wordt uitgeoefend. Het belang van de
Inheemsche bevolking is ten nauwste
met die cnltuur saamgeweven.
Nogmaals steun is niet noodig maar
toen de officieele mededeeling kwam, wat meer interesse zou, na de gewel
dige opofferingen welke de Java-in-
ongeveer 25 zou worden uitgebreid, dustrie zich heeft getroost, op hoogen
prijs gesteld zijn.
Het jaar 1939 is voor de suiker
gunstig geweest. Er is verdiend, wat
men jaren-lang niet heeft kunnen zeg
gen. De prijzen liepen op tot in het mid
den van het jaar, vooral onder den in
vloed van voorraad-vorming in an
dere landen dan Nederland blijkbaar.
Had men een voorraad gevormd, toen
de onrust in de wereld zich reeds dui
delijk afteekende, dan had Nederland
tegen matigen prijs over een voorraad
kunnen beschikken, welke voldoende
was geweest om alle schokken te over
bruggen.
Wij willen niet achteraf trachten te
betoogen, dat dan het distribueeren van
suiker niet noodig zou zijn geweest.
Niemand weet wat in de toekomst ligt.
Maar, gezien èn de neiging tot het
vormen van voorraden, èn het streven
naar economische samenwerking, waar
over men in 1939 zooveel heeft gepraat
en geschreven, gelooven wij te mogen
JJet KOLONIAAL Bijblad bevat naast oorspronkelijke bijdragen van deskundige
hand een overzicht van het voornaamste nit de per laatste mail ontvangen tndiscne
bladen en periodieken, waardoor zij die zich voor Indië interesseeren, volkomen
In het „Nieuws van den Dag” lezen
wij:
Men zal zich herinneren, dat wij (de
directeur-hoofdredacteur W. Belonje)
in een anoniemen brief bedreigd wer
den met een zelfde ongeluk, als waar
van jaren geleden een der vorige
hoofdredacteuren van dit blad, de
heer Karei Wybrands, het slachtoffer
werd.
Zaterdag 16 December reden wij als
gewoonlijk en vrywel steeds op het
zelfde uur naar een bungalow, welke
wy even boven Buitenzorg hebben ge-
bestemming van het schip, waarop de
kapitein liet terugseinen, dat de
„Oranje” op weg was naar Java, dat
de passagiers Duins reeds waren ge
passeerd en dat men graag spoedig
de reis wilde vervolgen, waarop de
Franschman aan dezen wensch gehoor
gaf. Men volstond met vlaggeseinen.
Voor controle kwam niemand van den
jager aan boord van het mailschip.
Hiermede was dit avontuur beëin
digd. Rond Kaapstad stond een flinke
wind, welke eenige dagen duurde. Bi
het vertrek uit die haven ondervond
men hiervan zooveel last, dat het niet
mogelijk was de haven te verlaten,
zoodat het vertrek een half etmaal
moest worden uitgesteld.
Voorts dient nog vermelding, dat de
„Oranje” met één passagier meer in
Indië is aangekomen dan waarmee
het schip uit de laatste haven, Kaap
stad, is weggevaren. Midden op den
Indischen Oceaan deed een nieuwe
wereldburger zyn intree.
Zooals bekend is, zal het schip voor-
loopig niet meer de terugreis naar
Europa aanvaarden, doch in Soeraba
ja worden opgelegd. De bemanning
bljjft aan boord en het schip wordt
gereed gehouden om op het eerste be
richt te kunnen uitvaren.
Geheel volgeboekt met passagiers
kwam,naar ons reeds werd ge
seind de „Oranje” 16 December
behouden in Priok aan, hiermede
haar voorloopig laatste reis beëindi
gend. De overtocht van Lissabon,
de haven in Europa, welke het eind
punt vormde van de route van dit
schip, haar Indië is over het alge
meen vlot verloopen. Zes dagen heeft
het schip in de haven van de Portu-
geesche hoofdstad gelegen, wachtend
op nieuwe passagiers. Lading kreeg
het vrijwel niet. De ruimen bleven
leeg.
Over het verblijf in Lissabon, aldus
het „Bat. Nwsbl.’ was kapitein
Potjer zeer goedje spreken. Er werd
aan boord van het schip een receptie
gegeven, welke gevolgd werd door een
cocktail-party, waarop verschillende
hooge Portugeesche autoriteiten ver
schenen, en ook de Nederlandsche ge
zant aanwezig was.
Zyn reis naar Indië aanvangend,
had het schip aanvankelijk zeer goed
weer. De stemming onder de passa
giers was uitstekend. Met een regel
matige vaart van 21 mjjl kliefde het
schip de golven van den Atlantischen
Oceaan. Men had op deze vaart naar
het Zuiden een gerust gevoel: men liet
het oorlogsrumoer ver achter zich.
Toch werd men hieraan herinnerd,
toen boven de kim een oorlogsschip
verscheen. De passagiers namen hier
van niet meer notitie dan noodig was
voor dit verschijnsel, doch de belang
stelling groeide, toen het oorlogsschip
een schot voor den boeg van de
„Oranje” loste, waarvan het geluid
als een grimmig bevel om te stoppen
over de wat woelige golven klonk.
Op de brug van de „Oranje” had
men bij het verschijnen van den oor
logsbodem een aanhouding verwacht.
Later bleek, dat men met vlaggen had
bericht te stoppen. De afstand was
echter zoo groot, dat men aan boord
van de „Oranje’ dat sein niet had
opgemerkt.
Dus stopte het mailschip. Alweer
met behulp van vlaggeseinen infor
meerde de oorlogsbodem, welke zich
bekend maakte als een Fransche tor-
pedobootjager, belangstellend naar de
huurd. Het laatste gedeelte van den
weg loopt zeer steil naar beneden en
tenslotte is er dan een vrjj nauw pad,
dat niet van den voorgaanden weg af
kan worden gezien. De chauffeur heeft
hier dus zeer voorzichtig te rijden.
Dat deed hij ook Zaterdag, maar nau
welijks waren wij met ons gezin
op het nauwe pad gekomen of de auto
wankelde plotseling zóó sterk, dat
voor omslaan moest worden gevreesd.
De chauffeur verloor zijn tegen
woordigheid van geest niet. Hij wierp
het stuur onmiddellijk om en zette de
remmen aan, zoodat de auto weer in
evenwicht kwam.
Wat bleek toen? Dwars over het
nauwe pad, dat van den weg af niet
te zien is, waren een boomstam en een
geweldige steen neergelegd. Wij wa
ren dus door het oog van een naald
gekropen. Een ingesteld onderzoek be
wees, dat een der daar wonende In
landers natuurlijk in opdracht I
vóór onze komst boomstam en steen
op het pad moet hebben neergelegd.
Het onderzoek wordt voortgezet,
maar wij vermoeden, dat het tot geen
resultaat zal kunnen leiden.
Wij memoreeren deze gebeurtenis
om aan te toonen, dat ook hier de
terreur haar intrede heeft gedaan.
Wy zullen dus nog iets grootere voor
zichtigheid moeten betrachten, maar
wy zullen, in weerwil van allerlei be
dreigingen en pogingen om ons naar
het leven te staan, voortgaan te wij
zen op wat zich hier in de laatste
maanden in steeds meerdere mate als
een complot tegen het Nederlandsche
rijk ontpopt kome wat komtl
jes zijn, die je weg mo
gen brengen. Dit jonge
goedje begon met ser
pentines te gooien en gul
voorzag het ook de kame
raadjes op de kade, zoo
dat deze terug konden
gooien.
En toen de eerste kleu
rige draden tusschen
boord en kade slingerden,
toen deden ook. de vol
wassenen mee en wierpen
ook zij serpentines.
De jongens gilden en
riepen elkaar luidkeels
een afscheidsgroet toe.
Het oude moedertje met
haar zoon en dochter was
nergens meer te zien.
Toen de „Marnix” los
gemaakt had, zette de re-
gimentsmuziek, die op de
kade was opgesteld, het
„Wilhelmus” in.
De nieuwe Vlootvoogd
deed zijn af getreden voor
ganger per motorsloep
uitgeleide tot aan de
pieren.
In de lucht cirkelden
de vliegtuigen en toen de
„Marnix” de haven uit
voer, werd de admiraals
vlag. die van den top van
den voormast woei, met
15 saluutschoten gesa
lueerd.
Op het hoogste dék van
de „Marnix” was nog ge
ruimen tijd de krachtige
figuur van den afgetreden
Vlootvoogd te zien.
W jj ontvingen per laat
ste luchtmail, via Na
pels Indische bladen,
loopende tot 19 December
j.L
Ds. A. A Vermeulen, Ind predikant
Oosterend (Friesland), mej. C. J. Fre
driks, controleur le kl. b.d. PTT.,
Obrechtstraat 154, alhier, mr. E. A. Zorab,
vice-president van den Raad van Justitie
te Batavia, p.a. Verdistraat 32, alhier: J.
de Jager. Eur. schoolhoofd O.W.L.O., den
Hoorn op Texel: J. C. Crewers, inspecteur
b.h. tucht-, opvoedings- reclasseeringi
armwezen p.a Ned Ind Esc. Mija.-
hier; J. Chr Baarspal, contr. le kl. bij de
B.B., Fred. Hendrikstraat 40, te Utrecht;
J. F. A. van der Schoor, als voren. Ver-
hulstraat 106. alhier; mr J. W. Westhoff,
lid van den Raad van Justitie te Sema
rang, Badhuisweg 232, alhier; G J Streu-
ding, Mulo-onderwijzer. Weimansweg 99,
Rotterdam (Z Ir. F. B. J. Kluvers. in
genieur bij 'stands Waterstaat Galvani-
®teaat T. alhier, 13 Dec Amsterdam
(Oranje-kazerne), eerstaanwezend ge-
niechef.
Het doel, dat men hiermee wenscht te
bereiken is (ook dat is officieel ver
meld) het vormen van een zekeren
reserve-voorraad. Als toelichting werd
hier nog bijgevoegd dat, niet vol
doende zekerheid bestaat, of de aan
voer van Java-suiker in de toekomst
in die mate zal kunnen plaats hebben,
als met het oog op de binnenlandsche
behoefte noodzakelijk is.
Wanneer men van een dergelijken
maatregel kennis neemt, dringen zich
onmiddellijk vragen op, welke om be
antwoording roepen.
Waarom is besloten tot uitbreiding
van een „armlastige” cultuur, als de
Nederlandsche suikerbieten-teelt en
waarom betrekt men de suiker, benoo-
digd voor het vormen van een reserve-
voorraad niet van Java? De Indische
suiker-cultuur heeft zich door ontzet
tende moeilijkheden moeten heen-wor-
stelen en verdient zeer zeker een
extra’tje.
Wij hebben; te bevoegder plaatse, aannemen, dat een tijdige belangstel-
een bevredigend antwoord op deze
vraag gekregen.
De scheepsruimte van Indië naar
Nederland, welke nog beschikbaar
is, zoo zeide men ons, dient zoo
veel mogelijk gereserveerd te blij
ven voor die Indische producten,
welke wij hier niet verbouwen en
waarvan ook uit* het buitenland
geen invoer kan worden verwacht.
Bovendien bestaan er voor den ex
port van Java-suiker thans geen
moeilijkheden meer. De Indische
suiker-industrie, eenige jaren ge
leden rationeel gekortwiekt, staat
weer op een soliede basis en heeft
hulp uit Nederland niet van noode.
Volkomen juist. Hier valt niets tegen
in'te brengen.
Maar er is iets anders.
Vóór het uitbreken van den oorlog,
feitelijk reeds een jaar lang, is ons
van officieele zijde in diverse publica
ties, memories van Antwoord en derge
lijke, voorgehouden dat men reeds met
voorraad-vorming voor verschillende
verbruiksartikelen bezig was.
Doch uit diverse statistische opgaven
valt duidelijk op te maken, dat de sui-
ker-voorraden in Nederland gedurende
het geheele jaar 1939 voortdurend lager
geweest zijn dan in 1938 of het jaar
daarvoor.
En dat in het jaar 1939, het jaar
waarin het meest is gepraat over „Eco
nomische Samenwerking” tusschen Ne
derland en Indië het jaar waarin een
speciale deputatie hiervoor Indie be
zocht en, naar aanleiding van die onen-
tatie-reis, een rapport werd ingediend
waarin het stimuleeren van den afzet
van Indische producten in Nederland
sterk werd aanbevolen. Men had dit
vraagstuk dat geen vraagstuk is.
doch uitsluitend een kwestie van han-
Het aandeel van het moederland
in den totalen Nederlandsch-Indi-
schen invoer bleef ook gedurende
de eerste drie kwartalen van het
loopende jaar een achteruitgang
vertoonen; het stelde zich naar ge
wicht en waarde op respectieve
lijk 10,8 pCt. (vorig jaar 11,2
pCt.) en 20,6 pCt. (vorig jaar 22.4
pCt.) lezen wij in het „Econ.
Weekblad”.
Een soortgelijke ontwikkeling
valt te constateeren ten aanzien
van den uitvoer naar Nederland
en voor order. Het aandeel in ge
wicht en waarde van den totalen
Nederlandsch-Indischen export
gedurende de eerste drie kwarta
len van het loopende jaar bedroeg
respectievelijk 7 pCt. (vorig jaar
7,4 pCt.) en 16,7 pCt. (vorig jaar
20 pCt.).
De teruggang in waarde is ver
houdingsgewijze, zooals men ziet,
zelfs vrij groot
De achteruitgang van den Ne-
derlandschen import in Indië
komt in de eerste plaats voor re
kening van de groep textielgoede-
ren. Deze achteruitgang kwam
echter gelukkig in het derde
«wartaal van het loopende jaar
lagenoeg geheel tot stilstand.
Naar wy vernemen, aldus het „Bat.
Nwsblad” heeft de regeering van
Argentinië het voornemen binnenkort
over te gaan tot de vestiging te Batavia
van een consulaat-generaal.
Voor deze consulaire vertegenwoordi
ging is aangezocht de president-direc-
teur der K.P.M. de heer A. J. Pronk,
wiens benoeming als zoodanig dus kan
worden tegemoet gezien.
De vestiging van dit eerste consulaat
van een Zuidamerikaanschen staat in
Indië is te beschouwen als een uitvloei
sel van de gunstige en snelle ontwikke
ling van het handelsverkeer tusschen
onzen archipel en het Zuidelijk deel van
de Nieuwe Wereld.
De snelle uitbreiding van onzen han
del met dit deel van de wereld is voor
een niet gering gedeelte te danken aan
het initiatief dat Indië zelf terzake aan
den dag gelegd heeft
In de eerste plaats denken wij hier
aan de activiteit van onzen handels-
vertegenwoordiger in de Argentijnsche
hoofdstad, den heer Mijnarends, over
wiens arbeid algemeen met zeer veel
waardeering wordt gesproken.
Daarnaast heeft men het initiatief
van de K.P.M. voor het openen van een
directe scheepvaartverbinding met Zuid-
Amerika. Naar men weet is dezer da
gen het eerste schip op deze lijn uit
Indië vertrokken en 23 dezer volgt het
tweede.
Zooals ook het geval is met de an
dere Zuidamerikaansche staten is de
handelsbalans met Argentinië positief
met een vrij belangrijk saldo.
Onderstaande cijfers over de eerste
acht maanden van 1939 en 1938 geven
(in duizenden pe-
De eerste gouvernementssecreta-
ris heeft aan de hoofden der de
partementen van algemeen bestuur
een rondschrijven doen uitgaan met
betrekking tot maatregelen in ver
band met de buitengewone omstandig
heden ten aanzien van de buitenland-
sche verloven. Dit luidt als volgt:
Ingevolge art. 11 van het ,,Bui-
tenlandsch verlofreglement 1937”
(Staatsblad no. 462) kan de tot het
verleenen van verlof bevoegde autori
teit een verlof voor ten hoogste een
jaar doen uitstellen, indien het met
de belangen van den dienst onver-
eenigbaar wordt geacht om een amb
tenaar op het door hem verlangde
tijdstip met verlof te laten vertrekken,
terwijl in zeer bijzondere gevallen,
ter beoordeeling van de regeering,
die termijn met ten hoogste één jaar
kan worden verlengd.
In verband met de huidige buiten
gewone omstandigheden is de vraag
gerezen, of het wellicht aanbeveling
zou verdienen om de verleening van
buitenlandsche verloven met toepas
sing van bedoeld artikel voorshands
geheel of gedeeltelijk op te schorten.
Tot een zoodanigen maatregel dient
naar het inzicht van den gouverneur-
generaal echter eerst te worden over
gegaan in geval van dringende nood
zaak, welke Zijne Excellentie thans
nog niet aanwezig acht. De land
voogd heeft daarby overwogen eener-
zijds, dat een uitstel van verloven op
eenigszins groote schaal in de toe
komst een opeenhooping van verloven
met zich zou brengen, welke gelijk
de ervaring van vroeger jaren leert
den dienst zeer veel ongerief zou ver
oorzaken; anderzijds, dat vele amb
tenaren reeds eigener beweging tot
uitstel van bxjitenlandsch verlof over
gaan en dat degenen, die in oorlogs
tijd toch nog van hun verlofsaanspra-
ken gebruik wenschen te maken, als
regel wel zoodanige belangen in Euro
pa zullen hebben, dat het niet redelijk
zou zijn, die zonder meer voorbij te
gaan.
Wel acht de gouvemeur-generaal
het gewenscht, dat een strenger maat
staf wordt aangelegd bij het beoor-
deelen van de dienstbelangen, welke
uitstel van een verlof gewenscht kun
nen doen zijn, en dat daarbij rekening
wordt gehouden met de omstandig
heid, dat een tijdige terugkeer van be
trokkenen in verband met de ver
voersmogelijkheden en met de mo
bilisatie in Nederland thans aller
minst is gewaarborgd.
In den vervolge zal dan ook in be
ginsel voorshands geen verlof mogen
verleend aan ambtenaren, die moeilijk
voor langer dan den normalen verlof
tijd kunnen worden gemist, of die een
zoodanige plaats in een der z.g. nood-
formaties innemen, dat zij bezwaarlijk
daarin te vervangen zijn. Hierbij zul
len echter zoowel de belangen van
betrokkenen als ook de moeilijkheden,
welke de dienst later zal kunnen on
dervinden by een grooten toeloop van
verlofsaanvragen bij herstel van nor
male verhoudingen, nauwgezet moe
ten worden afgewogen.
Aangezien de defensie-belangen het
gewenscht kunnen doen zijn, dat som
mige reserve- en dienstplichtigen Ne-
derlandsch-Indië thans niet verlaten,
zal aan op door den commandant der
zeemacht, onderscheidenlijk den le
gercommandant te verstrekken, no-
minatieve opgaven voorkomende
landsdienaren, die ais reserve- of als
dienstplichtige respectievelijk bij de
zeemacht en by het leger, zijn inge
deeld, onverschillig of zij al dan niet
reeds onder de wapenen zijn geroepen,
geen buitenlandsch verlof mogen wor
den verleend dan na overleg met het
betrokken militaire departement.
Tenslotte acht de landvoogd termen
aanwezig voor het treffen van een
voorziening ten behoeve van die amb
tenaren, die van buitenlandsch verlof
zullen terugkeeren, doch hunne plaat
sen vinden ingenomen door anderen,
met verlof naar Europa zouden
zijn gegaan en wier verlof in verband
met de tijdsomstandigheden om rede
nen van dienstbelang dan wel eigener
initiatief i8 -
uitgesteld.
In dergelijke gevallen kan door tus
senkomst van den directeur van fi-
cien aan de regeering worden
keprSeS^e^ van verlof terugge-
nn ,.e ambtenaren tijdelijk zoo
met overschrijding van de be-
-footmg - boven de formatie te her-
P aatsen, waarbij echter in het oog
moeten worden gehouden, dat het
uiteraard niet de bedoeling is, dat zU,
l nHV0?r den duur van een aan den
VPri eder van een hoogere functie
verieend r—-
jan diens
matk.h°°8eren rang ook boven de for-
mogen behouden.
i vraagstuk is.
kwestie van han
delen terdege in studie.
Inderdaad in 1939 heeft de Java-
suiker-industrie Nederland met
noodig gehad. Gaat men de 'aat-
ste jaren alle omstandigheden
goed na. dan heeft zij die nooit
noodig gehad. De geweldige moei-
lukheden van de afgeloopen jaren.
heeft zij zelve «la?s^k
nen en het
laatste jaren
Java-suiker
heeft op de
dustrie slechts een
vloed gehad.
Steun was dus
hoeft een andere
Nederlandsche.
Maar wat meer
langstelling, louter
was toch wel in 1-
kolonel der genie W. C. devol zijn linkerarm om
oud - plaatselijk haar heen geslagen. Er
was l
figuur in deze man was haar zoon;
de particuliere bedrijfs- men behoefde slechts even
wereld die met de „Mar- hun gelaat te vergelij-
nix” repatrieerde, was de ken. ook al was het zijne
heer L. Koster; tot dus- bleek en strak en het
ver hoofdvertegenwoordi- hare, oud en gerimpeld,
ger van het Verbond van hoogrood en nat van
Nederlandsche werkge- tranen. Aan haar andere
vers. zijde steunde haar een
Dan vertrok met de Indische dame, naar wij
„Marnix” ook het hoofd veronderstellen: haar
van de administratie van schoondochter. Dit oude
het centraal missiebureau moedertje viel het af-
te Batavia, pastoor G. scheid zwaar...
Th Driessen. Een paar meters verder
Terwijl van de „offi- hing een viertal jongens
cieele personen” druk af- over de reeling, knapen
scheid genomen werd, van een jaar of 10, voor
speelden zich op andere wie een afscheid, als het
gedeelten van het schip maar niet van vader of
andere afscheidstooneelen moeder is, niets anders
af, tooneelen, die zich al- dan een feest is,
tijd herhalen, maar die vooral als er nog vriend
in het handelsverkeer met Nederland
was de situatie omgekeerd en had (al
thans tot het uitbreken van den oorlog)
Argentinië een belangrijk voordeelig
saldo, dat zelfs zoo groot was, dat ook
de totale handelsbalans van Argentinië
met Nederland en Overzeesche Gewes
ten ondanks de belangrijke export van
aardolieproducten uit West-Indië, toch
nog positief is voor de Zuidamerikaan-
sche republiek.
Indië exporteert verschillende produc
ten naar Argentinië: rijst, koffie, rub
ber, sisal, paraffine, cacao, klapperolie
zijn hiervan de voornaamste. De uitvoe
ren van koffie, en klapperolie zijn in
den loop van dit jaar door bijzondere
omstandigheden belangrijk teruggeloo-
pen.
Indië importeert uit Argentinië con
serven, looistoffen, lijnolie en enkele
andere, v.n.l. industrieproducten.
Door de verschuivingen in het han
delsverkeer sedert het uitbreken
den oorlog zullen zoowel de uitvoer
als de invoer uit Argentinië een nieuwe
stimulans ondergaan.
Met een kleine 200 pas
sagiers aan boord is op
20 Dec. j.l. de „Marnixvan
St. Aldegonde” uit Tand
jong - Priok vertrokken.
Onder dit kleine aantal nu nog een bijzonder
bevonden zich echter eeni- trekje krijgen door de
ge zeer vooraanstaande omstandigheden, waarin
figuren uit de Indische wij leven.
samenleving Ergens op het achter
om te beginnen de dek ging een oud moe-
afgetreden commandant dertje, in het zwart en
der zeemacht en mevrouw met zilverwit haar. Blijk-
Ferwerda, dan de gepen- baar gaat zij nu naar
sionneerde gouverneur Holland terug na een be-
van Midden-Java en me- zoek aan haar kinderen
vrouw Bertsch, voorts de in Indië. Een stoere veer-
gepensionneerd luitenant- tiger, zoo gezien, had lief-
