Bronovo bestaat 4 Februari
HAAGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 20 JANUARI 1940
SM
pil
Zeiss-Planetarium
Uit de rijke
geschiedenis der
inrichting
Regeling voor
Militairen
STADSNIEUWS
E
Haagsche Courant
Prachtig werk in dienst
der lijdende menschheid
per avond 75 gratis
plaatsen
B Ml
BK
De eerste jaren.
mot
Thans gereed gekomen
HUWELIJK IN DE RESIDENTIE
Bronovo” was
Vandaag en morgen in „Amicitia”
BLAUWE TRAM KON NIET VERDER
ONGELUK
waar
Het tegenwoordige diaconessenhuis „Bronovo”.
ONGEVALLEN DOOR DE
GLADHEID
of Haar hooge bescherming aan Bro
novo schonk. Het langst nam Koningin
Emma die taak op zich, n.l. van 1884
af, na den dood van Prins Alexander,
tot Haar overlijden in 1933.
In 1887 stierf mevr. De Bronovo en
daarmee leed de inrichting een groot
verlies. Hoe haar verdiensten werden
gewaardeerd, schreven wij boven reeds.
Als besturende zuster werd zij opge
volgd door jkvr. E. C. A. Elout van
Soeterwoude.
KANARIETENTOONSTEL-
L1NG M£T WEDSTRIJD
Gistermiddag is op de banen van de
Nieuwe ’s-Gravenhaagsche IJsvereeni-
ging aan de Sportlaan het 17-jarig
meisje L. M. bij het schaatsenrijden ge
vallen en heeft een hersenschudding
gekregen. De geneeskundige dienst ver
voerde haar naar haar woning aan de
Regentesselaan.
De directie* van het Zeiss-Plane-
tarium Haagsche Courant heeft be
sloten, voor de hier gelegerde mili
tairen van alle rangen
JAARLIJKSCHE TELLING VAN
CHINEEZEN.
De jaarlijksche telling van Chineezen
welke elk jaar op last van het depar
tement van Justitie in de verschillende
steden van Nederland heeft uitgewe
zen, dat onze stad 105 Chineezen telt
In dit cijfer zijn begrepen de kooplie
den, zoomede het personeel van Ooster-
sche restaurants en eethuizen. Het vo
rig jaar was dit cijfer iets lager
ZESDE BLAD, PAGINA 1.
Gisteravond te omstreeks acnt uur
is een overspanningsdraad van de
straatverlichting gebroken en terecht
gekomen op den voedingsdraad van de
blauwe tram. Het verkeer in beide rich
tingen ondervond gedurende ongeveer
35 minuten stagnatie
Dorth
B. J.
F. K.
HET MOZAÏEKWERK IN HET GE
BOUW VAN DEN HOOGEN RAAD
Vorstelijke belangstelling.
Het plan van architect P. F. W.
Mouton voor het nieuwe huis was, zeker
voor die dagen, van grootsch formaat.
Drie jaar na den aankoop van den
grond werd de eerste steen gelegd
(17 Juni 1878) en ruim een halve eeuw
na de ingebruikneming van het ge
bouw, in September 1879, bleef de in
richting er gevestigd en daar maakte
zij haar grooten naam.
Op 10 October van dat jaar geschied
de de plechtige officieele opening en
Z.K.H. Prins Alexander nam bij die
gelegenheid het beschermheerschap van
Bronovo op zich.
Daarmee werd een schoone traditie
van het huis ingeleid, n.l. dat één der
leden van de Koninklijke Familie Zijn
en 3e pr.
één vogel
Bronovo’s oudste geschiedenis, gelijk
wij die lezen in het gedenkboek ,.Dia-
konessenhuis ’s-Gravenhage” van 4 Fe
bruari 1915, speelt zich af in een be
scheiden pand aan de Kazernestraat.
Daar werd het initiatief, dat eenige
prominente ingezetenen der stad in
1864 namen, werkelijkheid. Zij bereid
den de stichting van een Diakonessen-
huis in de residentie voor, o.a. door
middel van een circulaire, ondertee-
kend door bekende persoonlijkheden
als mevr. Groen van Prinsterer, mevr,
von Vredenburch-van Lynden en jkvr.
A. E. van Slingelandt.
Daarin werd een beroep gedaan op
de daadwerkelijke medewerking van
velen, om tot uitvoering van het plan
te komen. Deze roepstem klonk niet
vergeefs. De benoodigde gelden kwamen
betrekkelijk vlug bijeen en nog binnen
het jaar kon tot de opening van het
Diakonessenhuis in het pand Kazerne
straat 28 worden overgegaan, waarvan
de naam later zou luiden: BronoVo, als
blijvende herinnering aan haar, die van
den aanvang tot haar dood (28 Juli
1887) besturende zuster wasmevr.
S. K. De Bronovo.
Aanvankelijk hield de inrichting zich
in hoofdzaak bezig met de wijkverple
ging, een werkzaamheid, welke allengs
grooter omvang kreeg, vooral nadat
van 1915 af in tal van punten in de
stad afzonderlijke wijkposten waren
gevestigd.
Er kwam een speciale opleiding voor
de zusters, waartoe een gebouw aan de
van Speykstraat werd betrokken, dat
weldra uitbreiding noodig had.
Ook het gebouw aan de Kazerne
straat vroeg, naarmate het werk groei
de, verruiming. Met verbouwingen kon
men niet meer volstaan en in 1875 viel
het belangrijke besluit, om een geheel
nieuwe huisvesting te zoeken, waartoe
een geschikte plaats werd gevonden
aan de Laan van Meerdervoort, tegen
over het park Zorgvliet
Aan den naam Bronovo is een su
blieme geschiedenis verbonden van
prachtigen arbeid in het belang der
lijdende menschheid. Want de inrich
ting beperkte zich niet tot een taak in
de stad harer vestiging alléén en uit
de vroegere perioden van haar bestaan
zijn tal van voorbeelden aan te wijzen,
waarin het werk zich tot ver over de
grenzen uitstrekte.
Wij denken daarbij aan de ambu
lances van Bronovo naar de slagvel
den van den Fransch-Duitschen oorlog
(Sedan, 1870) en den Balkanoorlog
(Griekenland, 1912). Gedurendén den
grooten oorlog van 1914—1918 werd
verplegend personeel gezonden naar
Vlissingen, om daar mede te werken
aan de verzorging en verpleging der
Belgische en Engelsche gewonden.
Dit zijn enkele voorbeelden uit een
reeks van vele, waarin Bronovo actief
optrad om de beproevingen door oorlog
of anderszins veroorzaakt, te verzach
ten. En het was te midden van den
zwaarsten druk, dien Europa en Ne
derland doorleefden het huidig tijds
gewricht niet in aanmerking genomen
op 4 Februari 1915, dat het vijftig
jarig bestaan werd herdacht.
En nu, terwijl wederom de oorlogs-
fakkel over een werelddeel gaat en in
verscheidene landen de strijd reeds is
ontbrand, meldt zich wederom een
jubileum aan. Het zal, onder deze om
standigheden stellig weer een sobere
herdenking worden. Andere, belangrij-
ker zaken vragen de volle aandacht.
Maar velen, zeer velen, overal in den
.lande en ook daarbuiten, zullen dan
vnet hun gedachten zijn bij het kleine,
'vredige plekje in het, gelukkig nog al
tijd, vredige Nederland, waar de naam
Bronovo geschreven staat boven den
ingang van een huis der hulpe.
Een
nog te
Dezer dagen is het mozaïekwerk aan
den ingang van de groote zaal in het
gebouw van den Hoogen Raad der
Nederlanden gereed gekomen. De ver
vaardiger, de heer J. Bouhuys te Am
sterdam, heeft hieraan twee jaren ge
werkt.
In den boog boven den ingang is de
Nederlandsche leeuw voorgesteld, de
wet handhavend. De voorste klauw van
den strijdbaren leeuw ligt op het wet
boek.
Aan beide zijden van een der ingan
gen is een figuur uitgebeeld, die het
symbool is van de taak van den Hoo
gen Raad. De linkerfiguur stelt voor de
bescherming van de wet, de rechter-
figuur de uitleg daarvan. De linker
figuur draagt het wetboek veilig in den
linkerarm, terwijl de rechterarm als be
schermend wordt opgeheven. Voorts is
deze figuur voorzien van het oude sym
bool het zwaard. De rechterfiguur, „uit
leg der wet”, draagt in den linkerhand
de weegschaal en een nog onbeschreven
blad papier, terwijl de rechterhand in
de baard woelt
Aan de onderzijde der figuren zijn
de wapens der vijf gerechtshoven aan
gebracht, voorzien van bandelieren,
waarop zich de namen der steden be
vinden. Het honderdjarig bestaan van
den Hoogen Raad wordt met jaartallen
in herinnering gebracht.
ter beschikking te stellen.
De kaarten zijn den geheelen dag
van 9 v.m. tot 8 n.m. verkrijgbaar
tan het Planetarium-loket van de
Haagsche Courant, Wagenstraat 37.
De voordracht vangt om 8.15 uur
aan’ en duurt ongeveer een uur.
Voor de voordrachten, die heden
avond, Dinsdagavond, Woensdag
avond, Donderdagavond, Vrijdag
avond en Zaterdagavond gehouden
worden, zijn nog plaatsen beschik
baar.
Vandaag en morgen houden de ’s-Gra
venhaagsche vereeniging „Luscinia” en
de landelijke vereeniging „De Nachte
gaal”, afdeeling van den Algemeenen
Ned. Bond voor kanarieteelt en vogel
bescherming, een groote landelijke
tentoonstelling van zangkanaries,
kleurkanaries, exotische en Europee-
sche vogels in een der zalen van
„Amicitia”.
Deze expositie, waarvoor ruim 500
vogels werden ingezonden, biedt voor
al voor liefhebbers en kenners veel in
teressants te aanschouwen. Voorname
lijk is het de groote verscheidenheid
aan vogels, welke deze tentoonstelling
zoo aantrekkelijk doet zijn.
De beste Harzer zangkanaries zijn
vertegenwoordigd evenals watersla
gers, de vogels, welke natuurgetrouw
het nachtegaallied weten na te boot
sen. Interessant zijn de toodoogige en
roodbloedige kanaries, met den kweek
waarvan men reeds zulke verrassende
resultaten heeft weten te behalen. Een
aantal zeldzame bastaarden, gekweekt
Het nieuwe Huis.
Het indrukwekkende gebouw aan de
Laan van Meerdervoort bleek op den
duur al evenmin toereikend als zijn
voorgangers en het gebrek aan ruimte,
gevoegd bij de wenschelijkheid om een
rustiger gelegen plaats te zoeken voor
het ziekenhuis, deed het plan geboren
worden om aan den rand der stad, in de
richting van Waalsdorp, waar een
nieuwe stadswijk ontstond, een modern
gebouw te stichten. De architecten van
Nieukerken ontwierpen een forsch pro
ject dat aanvaard werd en voor de uit
voering waarvan in 1929 de eerste spade
in den grond werd gestoken.
Aan de Bronovolaan vond op 4 Febr.
1932 de officieele opening plaats.
H.K.H. Prinses Juliana verrichtte
deze met een korte, gevoelige rede,
daarbij in de plaats tredend van H.M.
de Koningin-Moeder, de Bescherm
vrouwe, die door ziekte verhinderd was,
Wij waren er getuigen van hoe in de
kerkzaal van het Diakonessenhuis de
Prinses een blad papier openvouwde en
met klare stem de boodschap overbracht
welke Haar Grootmoeder aan het Huis
op dien heuglijken dag zond.
Daarmee werd de innige band tus-
schen het Vorstenhuis en Bronovo door
de toen jongste telg hernieuwd en, in de
jongste jaren bleek wederom hoe hecht
die verhouding is en hoe groot het ver
trouwen van de Koninklijke Familie in
het Diakonessenhuis, toen bij de geboor
te van Prinses Beatrix en den vorigen
zomer bij die van Prinses Irene, een
zuster van Bronovo, Trijntje Boonstra,
als verpleegster ten paleize optrad.
Wij hebben hierboven enkele grepen
gedaan uit Bronovo’s rijke geschiedenis,
enkele momenten aangestipt uit een
prachtige werkzaamheid, welke zich nog
immer in opgaande lijn beweegt
Inmiddels groeide Bronovo en het
arbeidsveld werd allengs grooter. In
1897 kwam Bethanië aan de Laan van
Meerdervoort 8688 tot stand en aan
de van Speykstraat werd een zuster
huis gesticht waarop eenige jaren later
de ingebruikneming volgde van het
Vacantie-huis voor de zusters, Huize
Walfriede, bij Oosterbeek. Deze villa
werd in 1903 verlaten voor een nieuw
tehuis bij de Westerbouwing.
soortgelijk tehuis ontstond
Bergen aan Zee.
Achtereenvolgens waren ds. J. Groe
neweg, ds. H. A. C. Snethlage, ds. van
Léeuwen als predikant-directeur aan
Bronovo verbonden. De tegenwoordige
functionnaris is dr. H. J. Dijckmeester.
Als besturende zusters traden na den
dood van jkvr. Elout van Soeterwoude
in 1911, op mevr, de Bas-Beausar. Thans
bekleedt jkvr. v. Hogendorp dezen lei
denden post.
rV ONDAG, de 4e Februari
j &.s., zal een gedenkwaar
dige datum zijn in de geschiede
nis van het Diakonessenhuis
Bronovo.
Dan zal deze stichting, die in de
residentie en haar omgeving
zulk een groote reputatie geniet
en ook in de rest van het land
bekendheid heeft, vijf-en-zeven-
tig jaren bestaan.
Uit een bescheiden inrichting,
gelijk die op 4 Februari 1865
aan de Kazernestraat 28 werd
geopend, groeide een ziekenhuis
van grooten omvang en tal van
annexen, waar het zegen rijke
werk, dat door Vrouwe S. K.
Bronovo, de eerste besturende
zuster, werd begonnen,
vrucht werd voortgezet.
Het gebouw aan de Laan van Meerdervoort, waar
gevestigd vóór de tegenwoordige behuizing betrokken werd.
BIJ HET SCHAATSEN
RIJDEN.
BREIEN VOOR DE WEERMACHT
Aan de Nederlandsche breidsters
wordt medgedeeld, dat zij, die nog aan
blauwe bivakmutsen voor de Marine
bezig zijn, deze zoo spoedig mogelijk
kunnen inzenden bij den commandant
der Marine te Nieuwediep. Men wordt
echter erzocht niet aan nieuwe blauwe
bivakmutsen te beginnen, wel worden
nog blauwe polsmoffen en dassen ge
vraagd.
Voor de landmacht worden groene
bivakmutsen, dassen, oplsmoffen en
wanten bij ahe breicomité’s en in ka
mer 6 avn de Haagsche stadhuis, met
het oog op de strenge koude, zoo spoe-
digv mogelijk ingewacht.
De gladheid der straten heeft gis
teren wederom een aantal ongevallen
veroorzaakt. Zoo kwam gistermiddag
in de Roerstraat de 87-jarige C. B. uit
de Vijzelstraat ten val. Hij klaagde
over pijn in den rug en werd door den
Geneeskundigen Dienst overgebracht
naar het Roode Kruis-ziekenhuis, al
waar hij ter observatie is opgenomen.
Op de Groote Marktstraat viel de
35-jarige mej. J. D. uit de Wantstraat.
Zij brak het linkerbeen en werd door
den Geneeskundigen Dienst vervoerd
naar het R.K. ziekenhuis aan het
Westeinde.
Op de Laakkade viel de 32-jarige
mevr. P. A. W„ wonende op de de-Ge-
nestetlaan, die per rijwiel was. Zij
brak den linkerenkel en werd door den
Geneeskundigen Dienst overgebracht
naar het ziekenhuis aan den Zuidwal.
Op het Alberdingk Thijmplein slip
te de 17-jarige J. K. de Z., uit de An-
keveenschestraat, met zijn rijwiel. Hij
kneusde de rechterknie en werd door
den Geneeskundigen Dienst vervoerd
naar het ziekenhuis aan den Zuidwal,
vanwaar hij later op den dag per taxi
naar huis ging.
Op het Buitenhof bezeerde zich mej.
A. H. uit de Jan van der Heijden-
straat, aan de rechternie. De Genees
kundige Dienst vervoerde haar naar
het ziekenhuis aan den Zuidwal, van
waar zij na behandeling per taxi huis
waarts ging.
uit kanaries met wildvogels, ontbreekt
evenmin. Het bijzonder aantrekkelijke
van deze expositie, voor het welslagen
waaraan velen hebben medegewerkt,
is toch de uitgebreide collectie kleur
kanaries.
Een bezoek aan deze tentoonstelling
is dan ook zeer zeker de moeite waard.
Zij is vanavond nog geopend en
morgen.
Alvorens de heer J. B. W. A. Gies-
bers, secretaris van de Koninklijke
vereeniging „Avicultura”, de tentoon
stelling heeft geopend, sprak de voor
zitter van het tentoonstellingsbestuur
een inleidend woord. Spr. sprak zijn
voldoening uit over het feit, dat de
tentoonstelling ondanks de zorgelijke
tijdsomstandigheden doorgang kon vin
den. Het bereikte resultaat is alleszins
bevredigend. Een bijzonder woord van
welkom richtte spr. tot den heer van
Dalen, die namens den directeur van
den Dierentuin aanwezig was, welke
instelling een interessante collectie
tropische vogels en exemplaren van de
meeste in Europa levende vogelsoorten
in praeparatuur afstond, tot den
bondsvoorzitter, den heer van Beuze-
kom, den heer Giesbers van „Avicul
tura”, den heer Dekema en tot de ver
tegenwoordigers van zustervereeni-
gingen.
De heer Giesbers wees daarna op
het nuttige element, dat in het houden
van dit soort tentoonstellingen schuilt
en verklaarde de expositie voor ge
opend.
De uitslag van den wedstrijd luidt
als volgt
Harzer zangkanaries klasse I, vier
vogels eigen kweek clubkampioen P.
Mommaas, le pr. J. Visser, 2e pr. L.
P. Bot, 3e pr. P. Gebel. Harzer zang
kanaries klasse II, 2 vogels eigen
kweek clubkampioen J. Gerrits, le pr.
P. Gebel, 2e pr. K. van Dorp, 3e pr.
L. P. Bot. Harzer zangkanaries ^classe
III, één vogel eigen kweek clubkam
pioen C. van Croonenburg, le pr. H.
van Oorschot, 2e pr. J. v. d. Heyden,
3e pr. C. van Croonenburg. Watersla
gers klasse VII, vier vogels eigen
kweek le pr. M. van Woezik, 2e pr.
H. Klompmaker, 3e pr. M. L. Meyer.
Klasse VIII, 2 vogels eigen kweek
clubkampioen G. Schimmel, tevens le
pr., 2e pr. M. van Woezik
A. Boeyenga. Klasse XI,
open klasse le pr. M. van Woezik, 2e
pr. M. van Woezik, 3e pr. A. van
Rennes. De le en 2e prijs in de klasse
kleurvogeds eigen kweek werden be
haald door H. Smithuis.
Het eerste tehuis van „Bronovo”, aan de Kazernestraat
bij de Parkstraat.
Ten stadhuize werd heden het bur
gerlijk huwelijk voltrokken tusschen
jhr. A. F. C. Rendorp, reserve le lui
tenant der Huzaren, bankemployé bij
de Nederl. Handel Mij. te Amersfoort,
met mejuffr. D. A. B. de Vries, dochter
van den heer J. J. de Vries, oud-chef
van den Hydrographischen dienst der
Zuiderzeewerken. Getuigen bij dit hu
welijk waren de heeren E. H. D. b*sin-
ger te Soest, R. E. baron van
tot Medler te Vorden, jhr. E.
Elias, oud zee-officier en W.
Engelbert van Bevervoorde, rrujnbou
kundig ingenieur hier ter stede.
Op onze foto: het jongge in_
verlaat de Duinoordkerk,
zegening plaats vond.
W -
ill
Tl
75 jaar
i
