eeuwen
De strijd tegen het ijs
Het Japansche keizerrijk
bestaat 26
Haagsche Courant van Vrijdag 9 Februari 1940
en
Vreeswijk open
Vier ijsbrekers maken de Lek
tusschen Rotterdam
F L
Steeds bleef dezelfde
dynastie
de
aan
regeering
Koninklijke belang
stelling
Keizer Hirohito
De Koningin arriveert
De Osuwa-temp el te Nagasaki.
Een door het kruiende ijs te
Nijmegen vernielde kraan
VIERDE BLAD, PAGINA 1.
Een speciale A.N.P.-verslagge
ver meldde gisteravond uil
Vreeswijk:
Vier ijsbrekers de „Van Ho
gendorp” en de „Ijsbreker 1”
van de N.V. sleepdienst „De
Roode Ster” en de „Breezand”
en de „Urk” van de reederij
gebr. J. J. Roelofs te Rotter
dam hebben na een moeiza-
men strijd het ijs in de Lek tus
schen Rotterdam en Vreeswijk
gebróken, zoodat, wanneer de
„Wilhelmina Goedkoop” van
de reederij Goedkoop te Amster
dam het ijs in het Merwede
kanaal overwonnen zal hebben,
de scheepvaartverbinding tus
schen de hoofdstad en Rotter
dam weer hersteld is.
vormde het
men
was
Voorspoedige reis van de postboot
„Vlieland’’
De postboot „Vlieland”’ Is gister
morgen om half acht van Vlieland ver
trokken en te 9.45 uur in Harlingen
aangekomen. Hedenochtend om acht
uur werd de terugreis aanvaard.
overvallen en ongeveer dertig meter
van den Zuidelijken oever in het ijs
vastgeraakt. Om twaalf uur gister
middag bereikte de „Van Hogendorp”
als eerste het schip en een kwartiertje
later kon het zijn zoo plotseling onder
broken* reis van Keulen naar Rotter
dam voortzetten.
Het merkwaardige feit, dat dit jaar
het ijs op de rivieren niet eerst in den
bovenloop, maar eerst bij de monding
zich zette, heeft tengevolge gehad, dat
de rivier vele dammen vertoonde, In
andere jaren kon de stroom het ijs van
boven af voeren. Nu werd het afge-
voerde ijs echter op de dichtgevroren
plaatsen opgevangen en
daar dikke lagen.
De 41 kilometer, welke Woensdag af
gelegd zijn, verliepen op een veel vlot
tere wijze, dan de laatste negen kilo
meter. De weersomstandigheden heb
ben hier ook wel toe medegewerkt.
Het uiteraard al moeilijke manoeu-
vreeren werd door den mist nog ver
zwaard. Na Lexmond schoten de sche
pen beter op.
Een aardig moment deed zich even
boven Lexmond voor. Sinds 6 Januari
j.l. was daar het honderd tons vracht
schip „De Kraanvogel” ingevroren. Het
scheepje was destijds door de vorst
Het hoogtepunt van den tocht was
wel het moment, toen de booten het
zoogenaamde Klein Scheveningen
ten Westen van Vreeswijk bereik
ten en het bleek, dat H.M. de
Koningin in gezelschap van Haar
hofdame, jonkvrouwe van Tets en
Haar adjudant, generaal-majoor,
jhr. de Jonge van Ellemeet, ook tot
de toeschouwers behoorde. Aanvan
kelijk werd deze hooge belangstel
ling aan boord niet opgemerkt, doch
plotseling herkende een van de
leden van de technische leiding den
Koninklijken standaard. In weinige
oogcnblikkcn had het nieuws over
Op 11 Februari is het 26 eeuwen
geleden, dat de eerste Japansche kei
zer aan de regeering kwam volgens
de overlevering tenminste. In Japan
beschouwt men dezen datum als den
officieelen stichtingsdatum en men
viert hem ieder jaar als zoodanig. Dit
jaar is het natuurlijk een zeer bijzon
dere feestdag.
Het merkwaardige is, dat deze 26
eeuwen steeds dezelfde dynastie aan
het bewind is gebleven.
Eeuwenlang is Japan eigenlijk in een
geheimzinnig waas gehuld geweest.
Reeds de oorsprong van het keizerge-
slacht is een geschiedenis op zichzelf,
een zeer sprookjesachtige geschiedenis,
welke zeer zeker de moeite van het
weten waard is. Amaterasoe, de zon
negodin en de voornaamste van alle
góden, werd eens door haar broer Soe-
sanowo beleedigd en uit woede hier
over verborg zij zich in het rotshol des
hemels. Toen waren aarde en hemel
in duisternis gehuld. Maar de góden
wisten raad en lieten als zoenoffer een
spiegel maken. Vervolgens voerde een
der godinnen voor het hol een potsier-
lijken dans uit, waarover de góden in
een dreunend gelach uitbarstten. Hier
door werd Amaterasoe zoo nieuwsgie
rig, dat zij tevoorschijn kwam om te
zien, wat er gaande was. Men liet haar
toen in den spiegel kijken, en zij was
zoo met zichzelf ingenomen, dat zij be
sloot, niet meer in de grot terug te kee-
ren. Zij verbande nu haar broer Soe-
sanowo en stuurde haar kleinkind Ni-
nigi naar de aarde, om daar te regee-
ren. Zij gaf hem den spiegel mede,
welke tot op heden in een tempel be
waard wordt. Djimmoe nam in het jaar
660 v. Chr. op 11 Februari als Klein
zoon van Ninigi den titel van keizer
(„Tenno”) aan. Hier zij opgemerKt,
dat de uitdrukking „Mikado”, hetgeen
„verheven deur” beteekent, geen for-
meele titel is voor den keizer van Ja
pan, evenmin als zijn eerenaam „Dai-
ri" (slotheer), of „Tensji” (hemelsctie
zoon); de officieele titel van den vorst
is „Tenno", hetgeen letterlijk ver
taald. zooveel wil zeggen als „door God
bestemd tot heerscher”.
De tijd van 660 v. Chr. tot 600 n.
Chr. is in een geheimzinnig waas ge
huld; de meeste verhalen over de kei
zers van dien tijd behooren dan ook
tot de mythen en sagen. Toch moet het
Japansche volk in dien tijd al vrij ont-
De reis werd, toen het donker begon
te worden, nog veel moeilijker. De ri
vier is voor Vreeswijk smal en de sche
pen hadden weinig ruimte om te ma-
noeuvreeren. De dikte van het ijs had
tengevolge, dat de schepen talrijke ma
len volkomen uit hun koers liepen en
enkele malen naderden de schepen el
kaar op bijna beangstigende wijze. De
kunde van de bemanningen voorkwam
echter ieder incident
wikkeld zijn geweest. Het waren meest
boeren. Zij konden weven en schepen
bouwen, terwijl zij tevens vaste wetten
en gebruiken hadden. Vanaf de derde
eeuw schijnt de Chineesche bescha
ving, welke zich toen als een machtige
stroom over de geheele wereld ver
spreidde, langzaam maar zeker ook
Japan binnengedrongen te zijn, terwijl
in de zesde eeuw het Boeddhisme vas
ten voet in dit land kreeg. Al deden
de conservatieve partijen nog zooveel
moeite, spoedig namen zelfs de keizers
dit geloof over en hiermee verdween
het geloof aan de Zonnegodin. Dit was
de kiem voor het verval van de keizer
lijke macht. Geheel Japan kwam ge
leidelijk onder Chineeschen invloed en
alles werd op Chineeschen leest ge
schoeid. Op het einde der 8ste eeuw
werd de hoofdstad Kyoto (d.w.z.
„hoofdstad”) gebouwd, waar van 794
tot 1868 de keizerlijke residentie geves
tigd was.
Beschaving op een hoog peil.
De beschaving van het Japansche
volk, hoewel grootendeels van de Chi-
neezen overgenomen, sto»>d in dien tijd
reeds op een hoog peil. De drukkunst,
die in China al lang bekend was, kwam
spoedig naar Japan, waar de keizers
bijvoorbeeld op kleine reepjes papier
Boeddhistische spreuken lieten druk
ken, ter verspreiding aan alle tempels in
het land. Hiervan bestaan thans nog
enkele exemplaren. Eerst in de 10de
eeuw kan men van boekdrukkunst spre
ken, terwijl het oudste boek, dat thans
nog bewaard is gebleven uit de 12de
eeuw dateert. De eerste Japansche schil
der- en beeldhouwkunst stamde even
eens uit China en was zuiver Boeddhis
tisch. De keizers zelf stelden veel belang
in de kunst en schreven wedstrijden uit
voor het vervaardigen van gedichten. De
borduurkunst bereikte een hoogtepunt,
terwijl het lakwerk uit dien tijd ook
thans nog over de geheele wereld be
kend is. Niet alleen als handwerkers,
doch ook als scheepvaarders blonken de
Japanners uit. Reeds in de 7de eeuw
voeren zij met hun schepen naar de
kusten van Korea, China, Formosa, de
Philippijnen. Cambodja en Siam.
Door groote luxe en weelde verzwakte
het aanzien van den Mikado en keizer
lijke familie zeer. Prachtige tempelspe
len, schitterende hofceremoniën, dicht
en schilderwedstrijden, dit alles hielp
mee, om hen van hun taak af te leiden.
Het gevolg hiervan was, dat het land
langzamerhand niet meer door den kei
zer, maar door den Shogoen of hofmeier
bestuurd werd, die zich van alle macht
meester maakte. Het leenstelsel ont
wikkelde zich meer en meer, en wan
neer de keizer maar weelderig kon
leven, kregen de edelen steeds meer
grond in bezit. Het gevolg hiervan was,
dat de heerschappij der Shogoens onaf
gebroken van ongeveer 1100 tot 1868
heeft geduurd.
Nu eens werd het land bestuurd door
een uitmuntenden Shogoen, die er één
geheel van maken wilde, dan weer was
het blootgesteld aan de hevigste partij
twisten.
Intusschen drongen in het begin van
de 17de eeuw vreemdelingen tot Japan
door, met name Hollanders en Span
jaarden. Deze laatsten wijdden zich
vooral aan het bekeeringswerk onder
den beroemden Francois Xavier. Het
overgroote deel der Japanners wilde
echter niets van bekeering weten, en
spoedig werden alle vreemdelingen uit
het land verdreven behalve de Hol
landers, die zich op het eilandje Decima
vestigden en de eenige Europeanen
waren, die daar geduld werden. Sinds
dien tijd bleef Japan volkomen voor de
buitenwereld gesloten, totdat eerst in
1854, dus wel 250 jaar later, de overige
werelddeelen een verbinding met Japan
kregen.
Bijna 22 uur hebben de vier ijsbre
kers moeten vechten tegen het ijs.
Woensdagochtend om acht uur vertrok
ken zij uit Rotterdam. Tot Lexmond,
waar een stevige dam in de rivier zat,
werd het ijs gebroken en de nacht werd
in Schoonhoven doorgebracht. Gister
ochtend om negen uur werd de strijd
voortgezet en vooral het laatste deel
van den weg de afstand tusschen
Rotterdam en Lexmond bedraagt 41
kilometer, terwijl de afstand tusschen
Lexmond en Vreeswijk slechts negen
kilometer is bleek zeer moeilijk te
zijn.
De oorzaak hiervan was ten deele,
dat veertien dagen geleden de rivier
reeds tot Lexmond opengebroken was,
zoodat het ijs hier grootendeels uit aan
een gevroren schotsen bestond. Na Lex
mond kwam het gedeelte, dat nog niet
gebroken was en bovendien zaten in
deze negen kilometer enkele ijsdam-
men. Vooral de dam bij Lexmond was
een taaie tegenstander.
Naar de haven.
Om half zeven kwamen de lichten
van de Beatrixsluis, welker lichten spe
ciaal voor de ijsbrekers ontstoken wa
ren, in zicht. Tevens werd hiermede
het moeilijkste deel van den tocht be
reikt immers nu kwam weldra het
oogenblik, dat de schepen de Sluisha-
ven moesten indraaien en zij van stroo-
mend water in stilstaand water kwa
men. Om niet door den stroom met het
ijs op den Westelijken oever van de ha
ven te worden gedrukt, waren de ijs
brekers genoodzaakt tot voorbij den in
gang van de haven te varen. Hier bleek
het noodzakelijk, dat de rollen verdeeld
werden. De „Van Hogendorp” en de
„Breezand” gingen voorop, terwijl de
„Urk” en de „Ijsbreker 1” voorloopig
min of meer op non-actief kwamen.
Toen men echter goed en wel binnen
de haven was, werd dat den kapitein
van de „Ijsbreker 1” te machtig. Deze
kapitein woont in Vreeswijk, en het
denkbeeld, dat hij niet de eerste zou
zijn, die de sluis zou bereiken, was te
veel voor hem. Op een gegeven oogen
blik kwam ook de „Ijsbreker" naar vo
ren en spoedig daarna ontstond een
sportieve strijd tusschen de drie boo
ten, wie het eerst de meerpalen zou
bereiken. De „Breezand” was tenslotte
na een harden strijd de eerste en om
kwart vdfor acht lagen de vier schepen
naast elkander gemeerd om den nacht
voor de sluis door te brengen en van
daag, nadat ook in de sluis het ijs ge
broken is, de terugreis naar Rotterdam
te aanvaarden.
Het lag in de bedoeling, dat de „Wil
helmina Goedkoop”, welke Donderdag
uit Amsterdam is vertrokken om het
Merwedekanaal open te breken en tot
Nigtevegt was gekomen, in den loop
van heden eveneens tot de Beatrixsluis
zou komen, zoodat de scheepvaartver
binding tusschen Amsterdam en Rot
terdam hersteld zal zijn.
Inmiddels was de wind van Zuid
via het Westen tot Noordoost geruimd
en de temperatuur tot onder het vries
punt gedaald. Geen bemoedigend tee-
ken voor hen, die hun uiterste best
hebben gedaan om de hegemonie van
het ijs te breken.
De organisatie van dezen tocht be
rustte bij den Rijkswaterstaat in sa
menwerking met het comité voor ijs-
bestrijding te Rotterdam.
Hij was zoo dik, dat het ijs bij ebtij
tot den bodem van de rivier stond.
Slechts langs de oevers waren smalle
strooken, waar het ijs de normale dikte
van 30 tot 35 centimeter had en hier
zocht de stroom van het rivierwater
zich een weg. Deze stroom was uiter
aard zoo sterk, dat de ijsbrekers ge
dwongen waren den dam in het midden
aan te pakken. Hoe sterk de tegenstand
van het ijs was mag blijken uit het
feit, dat de vier ijsbrekers twee én een-
half uur- noodig hadden om een afstand
van vierhonderd meter open te breken.
de schepen de ronde gedaan en de
volledige bemanningen van de ijs
brekers, uitgezonderd het machine-
kamerpersoneel. alsmede de gasten,
verzamelden zich op de dekken.
H.M. bleek reeds om half drie te
Vreeswijk gearriveerd te zijn en Zij
verliet Vreeswijk pas om ruim vijf
uur, toen de schepen de verkeers-
brug gepasseerd waren. Daarna
heeft H.M. bij Zaltbommel den toe
stand van het ijs op de Waal be
zichtigd.
Nog steeds heerschte de Shogoen in
Kyoto, en droomdde Mikado zijn
eeuwenlangen droom, weinig vermoe
dende, hoezeer de tijd van verlossing ge
naderd was. Door de bestudeering van
de oude Japansche letterkunde, waar
bij weer de aandacht op de bijna verge
ten Shinto-leer van Amaterasoe werd
gevestigd, begon de troon der Shogoens
te wankelen men leerde wederom de
afstamming van den Japanschen keizer
kennen en nog slechts één stoot van
buiten af was noodig om de macht van
den Shogoen ten val te brengen. In 1853
kwamen de Amerikanen met een es
kader aanzetten en eischten openstel
ling van het land voor de vreemde
werelddeelen. Spoedig daarop volgden
de andere landen en het Westen had
zijn intrede in het geheimzinnige land
gedaan. De Shogoen zag geen kans het
Shogoenaat te redden en de buitenland-
sche politiek te voeren. En toen dan
ook in 1867 de 15-jarige keizer Moet-
soehito den troon besteeg, legde hij al
zijn macht in diens handen. Hiermede
was een einde gekomen aan het Shogoe
naat, dat eeuwenlang geheerscht had.
Het nieuwe Japan begon 1
Met groote praal en plechtigheid werd
de nieuwe keizer geïnstalleerd en de
oude roem van het keizershuis hersteld.
Doch met het herstel van de keizerlijke
macht moest noodzakelijk een terugkeer
tot het oude Shinto-geloof ten koste van
het Boeddhisme samengaan. Nu de af
stammeling van de zonnegodin Amatera
soe het heft weer in handen had, moest
aan die godin zelf en aan al de andere
góden van het Shinto weer alle eer ge
geven worden. Alle Boeddhistische
priesters werden verwijderd het Shinto
werd staatsgodsdienst. In den Shinto-
tempel te Ise, het heiligdom der Zonne
godin, zou nog altijd de spiegel van
Amaterasoe bewaard zijn gebleven.
Heden ten dage zijn er in Japan twee
officieel erkende godsdienstenin de
eerste plaats het Shintoïme en in de
tweede plaats het Boeddhismede
Christelijke godsdienst moet niet als
officieel erkend worden beschouwd. Er
zijn 13 Shinto-secten en 11 Boeddhisti
sche secten. Het woord „Shinto” betee
kent letterlijk „de weg der góden, de
weg der geesten”.
De doorsnee-Japanner is sterk natio
naal gezind want al heeft de Japanner
uiterlijk een groot aanpassingsvermogen
eerst van de Chineesche beschaving
en later van de Westersche industriali
satie innerlijk vereert hij alleen zijn
land, dat groot moet worden ten koste
van alles. Aan een menschenleven hecht
hij weinig waarde, het individu is niets,
de gemeenschap is alles. De gruwelijk
ste straffen stonden op kleine vergrij
pen. Zoo komt het ook, dat het eigen
aardige gebruik om door middel van
harakiri zelfmoord te plegen (de Japan
ners noemen dit seppoekoe) wanneer
men op de een of andere wijze een on
recht heeft begaan, niet is kunnen af
geschaft worden, al heeft men daartoe
tallooze pogingen in het werk gesteld.
De Japansche veroveringszucht en
strijdlust deed Japan Korea op China
veroveren en later Mandsjoekwo. In en
kele tientallen jaren tijds groeide „Dai
Nippon” (de oorspronkelijke naam van
Japan, welke beteekent„Land waar
de zon opgaat”) uit tot het machtigste
en meest gevreesde land in het Oosten
van Azië, hetgeen ook weer bewezen
wordt door het „conflict” met China.
Keizer van Japan is thans Hirohito, die
weliswaar weinig invloed kan doen gel
den op het staatsbestier, doch door het
volk toch nog altijd wordt vereerd als
een „doof God bestemd heerscher”.
Na hun dood worden de keizers als
góden in een mausoleum vereerd. De
dienst voor de keizerlijke voorvaderen
is echter slechts de taak van den kei
zer. die den tempel aan den voorvader
gewijd doet oprichten.
Sinds Moetsoehito is ’n groote veran
dering in hun leefwijze ingetreden.
Leefden zij vroeger in volkomen afzon
dering en verborgen voor de oogen van
de gewone Japanners, thans verschijnt
de keizer gezeten op zijn schimmel zelfs
in het publiek bij officieele plechtig
heden en bij groote legeroefeningen. In
1924 heeft Hirohito, die toen nog kroon
prins was, een bezoek aan Europa ge
bracht waarbij hij ook in ons land
kwam.
Gebleven is echter de heilige ver-
eering van de Japanners voor hun kei
zers, die na hun dood als Goden in een
mausoleum vereerd worden.
Nog steeds over het ij» naar Urk
Gistermorgen om acht uur zijn 6
mannen met een ijsvlet. geladen met
900 k.g. post, over het ijs naar Urk
gegaan Halverwege ontmoette
de vlet, dié met de post van Urk
vertrokken. Nadat de pakketten waren
overgeladen, aanvaardde men den te
rugtocht. Eerst om half zes kwam het
Zelfs de dooi werkte tegen.
Ook het dooien vormde, hoe vreemd
het ook moge klinken, een hinderpaal
bij het breken. Het ijs is door den dooi
namelijk zacht geworden en scheur
de niet meer. De schotsen, welke wer
den afgebroken, waren dus betrekke
lijk klein en daardoor kwam het, dat
de ijsbrekers, welke met een tusschen-
ruimte van ten hoogste twintig meter,
naast elkaar werkten, slechts zeer wei
nig steun van elkaar ondervonden.
Het was daardoor voor de schepen
niet mogelijk om lang achter elkaar
door te varen. Meestentijds liepen de
brekers, na een goede scheepslengte,
weer vast en waren zij gedwongen
achteruit te varen, om een nieuwen
aanloop te nemen.
Hoe meer men Vreeswijk naderde,
hoe heviger de tegenstand van het ijs
werd.
Het weer was troosteloos. Wel trok
de mist later op den dag een weinig
op, maar de lucht bleef somber en af
en toe regende het.
Om ongeveer twee uur kreeg de
„Urk” een klein mankement aan de
stuurinrichting. Het schip was gedwon
gen den strijd voorloopig te staken en
eerst de schade te herstellen. Na een
uurtje was alles weer in orde én zette
de „Urk” zijn reis voort. Ver was het
schip, dat in dien tijd had stilgelegen,
niet ten achter geraakt, want de snel
heid, waarmede gebroken werd, be
droeg ten hoogste anderhalve kilo
meter.
Pas om kwart over vijf bereikte de
„Van Hogendorp” als eerste de ver-
keersbrug bij Vreeswijk en voor de lich
ten van de Beatrixsluis in zicht kwa
men, wees de klok half zeven.
Inmiddels was de belangstelling voor
het werk van de ijsbrekers op de oevers
zeer groot. Overal stonden menschen
langs den wal en zelfs auto’s, die den
weg over den dijk volgden, onderbraken
af en toe hun reis voor eenige oogen-
blikken om het breken gade te slaan.
-A.