NORTH CTATE
GRIEP
STADSNIEUWS
Winterhanden
HAAGSCHE COURANT VAN VRIJDAG 16 FEBRUARI 1940.
VIERDE BLAD, PAGINA 2.
ONZE STAD IN CIJFERS
DE ONDERZEEBOOTEN
VOORHEEN EN THANS
DE BOODSCHAP VAN HET
VRIJZINNIG PROTESTANTISME
GEESTELIJKE ONTSPANNING VOOR
WERKLOOZEN
INTERNATIONALE VEREENIGING
BELLAMY
Zie verder, 4e blad, pag.
VlCKS
H Vatro-nol
van
mr.
- h
VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST
DER SOCIALE VERZEKERING.
(Nadruk verboden.
Auteursrecht voorbehouden).
over
laat-
JUBILEUM C. J. VOS.
Vandaag mocht de hoofdbesteller de
heer C. J. Vos, van het Districts-bestei-
kantoor West aan de Fahrenheitstraat
van de P.T.T. zijn zilveren ambtsfeest
herdenken. Door afwezigheid had de ju
bilaris zich aan elke hulde onttrokken.
als
snelheid
20/21
Wintervoeten. Wmterooren
I UROLte«en>euk en zwelling
Doos 30 en 6C ct. Bii Apothekers en Drogisten.
I W BLENDED CICADFTTES|_
In November 1939 werden 629 hu
welijken gesloten tegen 341 in No
vember 1938.
boegbuizen, de kombuis, de twee bat-
terijcompartimenten, respectievelijk in
gericht als verblijf voor onderofficieren
en officieren, het centrale station met
zijn geweldige aantal kranen, afsluiters,
kleppen, volt-, ampère- en drukmeters,
pompen, handles, enz., om tenslotte de
wandeling te beëindigen via machine
kamer, waar twee Dieselmotoren met
een capaciteit van elk 2600 p.k. staan
opgesteld, in de hekbuisl^amer.
Na de lezing was er gelegenheid tot
het stellen van vragen.
Voor de Haagsche L o g r
Theosofische Vereeniging zal
dagavond a.s. i
heeft
het
Statistische gegevens over November
1939.
Blijkens de maandcijfers van het
Statistisch Bureau der Gemeente be
stond de bevolking van onze stad op
1 December 1939 uit 233.260 mannen
en 269.177 vrouwen, dus totaal 502.437
Op 1 Dec. ’38 waren deze cijfers resp.
229.555, 266.068 en 495.623.
Rede van mr. H. W. Groeneveld.
Ter gelegenheid van het feit dat op
29 Februari a.s. de Ziektewet tien
jaar in uitvoering zal zijn, houdt het
bestuur van den Kring van directeu
ren en administrateurs van bedrijfs-
vereenigingen op dien datum, des
middags om 2 uur 15 een bijeenkomst
in een der zalen van „Pulchri Studio”.
Mr. H. W. Groeneveld, chef van de
afdeeling Arbeidsverzekering aan het
departement van Sociale Zaken zal op
die bijeenkomst een rede houden over:
„Verleden, heden en toekomst der so
ciale verzekering”.
BEGRAFENIS IR. A. A. DE VRIES.
Gisteren werd op de begraafplaats
Nieuw Eik en Duinen het stoffelijke
overschot van den heer ir. A. A. de
Vries naar zijn laatste rustplaats ge
bracht.
Onder degenen, die den ontslapene de
laatste eer bewezen, behoorden de heeren
P. Eschauzier, ir. J. L. Inckel, ir. W. A.
Pattijn, dr. ir. L. G. den Berger P. F. T.
van Veen, ir. H. Th. Weissenborn, J. G.
Langenbergh uit Rotterdam, J. H L. de
Koningh, gepens. majoor der artillerie,
H W. Bosch, directeur Nutsspaarbank. R.
D van Haersma Buma, adviseur Ass. Mij.
de Nederlanden van 1845, W. D. van Hoo-
genhuyze, oud-directeur Ebonietfabriek
Novah, C. Parqui. uit Wassenaar en en
kele dames.
Bij de geopende groeve heeft de heer
J. F, D. Scheltema, oud-hoofddirecteur
der Ass. Mij. de Nederlanden van 1845,
namens de vele vrienden zijn leedwezen
over dit verlies uitgesproken. Wij zul
len, aldus spr., een warme herinnering
aan den ontslapene blijven behouden en
onze vriendelijke gevoelens jegens hem
zullen, vooral bij de ouderen onder ons,
niet verbleken. Namens de familie heeft
spr. voor de betoonde belangstelling
dank gebracht. Een aantal bloemstuk
ken dekte de baar.
tendien de booten zijn
onderzee-mij nenlegger.
boven water is opgevoerd tot
mijl. Men heeft de betere prestaties
weten te bereiken als gevolg van proe
ven genomen in de sleeptank te Wage-
ningen. met betrekking tot den vorm
van de boot, zoomede doordat men is
overgegaan tot een electrisch gelaschte
constructie. De nieuwe booten duiken
in 40/50 seconden op 13/14 m., de
ballasttanks met een totaal inhoud van
50 a 55 tons kunnen in 20 seconden ge
vuld zijn.
Aan de hand van een aantal plaatjes,
liet hoofdingenieur de Rooy de aanwe
zigen daarna een wandeling maken door
Lezing professor dr. L. J. van Holk. de O 20, waarbij hij wees op de vier
Over de boodschap van het Vrijzin
nig Protestantisme heeft prof. dr. L.
J. van Holk gisteravond in de
van de Vereeniging van Vrijz.
vormden aan de Beeklaan voor
lezing
Cijfers H.T.M
De Electrische tram vervoerde op de
stadslijnen in November 1939 2817559
passagiers (opbrengst f 280.224.94) te
gen 2654511 passagiers in November
1938 (opbrengst ƒ266.137.92). De auto
buslijnen vervoerden in November
916684 passagiers (opbrengst ƒ89.753.75)
tegen 823220 passagiers in November
1938 (opbrengst ƒ80.895.78). De totaal-
opbrengst van de stadslijnen vanaf 1
Januari tot 1 December bedroeg
3.152.081.02, van de autobuslijnen
959.566.12. Voor dezelfde periode in
1938 waren deze cijfers respectievelijk
ƒ3.150.259.08 en ƒ893.239.84. De totale
opbrengst van het vervoer was in No
vember 1939 369.978.69 tegenover
347.033,70 in November 1938.
Woensdag 21 Februari, om half 3 is
een rondgang onder geleide door de
afdeeling Dierkunde; inleiding met
lichtbeelden over „Strandvogels in den
Winter”. Aan het slot der inleiding
vertooning van eenige vogelfilms.
Woensdag 21 Februari, des avonds
om 8 uur wordt de cultuurfilm ..Wit
Wint", film van de bestrijding der
Tuberculose vertoond. Een inleidend
woord zal gesproken worden door dr.
J, Kroondijk,
De duiwaterleiding pompte in No
vember ’39 974.434 m3, water op, te
gen 975.367 m3, in Nov. 1938. Het ge
middeld gebruik per dag en per inwo
ner bedroeg resp. 64,7 dm3, en 65,6
dm3. Door het Gemeentelijk Gasbe
drijf werd in November totaal afgele
verd 5.898.440 m3, en in Nov. ’38
5.727.460 m3. Het totaal aangesloten
KW. op het Gemeentelijk Electrische
Bedrijf bedroeg op het eind der maand
November 178.714, tegen 173.880 in
Nov. 1938. Het aantal af geleverde een
heden bedroeg in November j.l. totaal
16.923.252 en in Nov. 1938 15.766.564.
9519 Slachtingen vonden plaats in het
Openbaar slachthuis in November, of
1597 meer dan in November 1938.
Bij de spaarbanken hier ter stede
werd in November ’39 totaal ingelegd
ƒ4.270.263,39, terugbetaald ƒ4.365.954,37,
derhalve minder ingelegd dan terug
betaald 95.690,98. In Nov. 1938 werd
ingelegd 5.656.966,53 en terugbetaald
ƒ3.965.755.29, dus ƒ691.211,24 meer in
gelegd dan terugbetaald.
Het aantal verstrekte nachtverblijven
in de nachtverblijven voor onbehuisden
hier ter stede bedroeg in November 1939
6714 tegen 7578 in November 1938.
De netto opbrengst der belasting op
vermakelijkheden bedroeg in November
j.l. ƒ65.751.07 tegen ƒ68.521.75 in No
vember 1938. Op 1 December 1939 be
droeg het totaal aantal aansluitingen op
den Gemeentelijken Telefoondienst
41162 tegen 39006 op 1 December 1938.
Het totaal aantal radio-aansluitingen
bedroeg resp. 8720 en 7544.
In November 1939 werden 9 faillisse
menten uitgesproken tegen 11 in No
vember 1938.
MUSEUM VOOR HET ONDERWIJS.
Morgenmiddag om half 3 wordt in
het Museum voor het Onderwijs een
rondgang onder geleide door de afdee
ling Natuurkunde gehouden; hierbij
zullen eenige proeven met zuurstof ge
nomen worden.
Zondag 18 Februari, te half 3 wordt
een rondgang onder geleide gehouden
door de afdeeling Volkenkunde; inlei-
VOORDRACHTAVOND VOOR
MILITAIREN.
Woensdagavond had bier ter stede
de eerste voordrachtavond plaats van
het onder de auspiciën van de Ko
ninklijke Vereeniging Oost en West
opgerichte Indische O. en O. voor het
depót van dienstplichtige miliciens ter
opleiding voor de Militaire Politie.
Eerste luitenant Schüttenhelm open
de de bijeenkomst met een inleiding
en huldigde den heer F. van Peski
als initiatiefnemer, terwijl hij de an
dere heeren van het bestuur welkom
heette.
Hij vroeg daarna den heer du Croo,
oud-kolonel van het K.N.I.L., het woord
te willen nemen en deze sprak
wat in Nederlandsch-Indië in de
ste jaren tot stand is gebracht.
Vervolgens sprak de heer
Peekema.
Daarna dankte de heer Schüttenhelm
de beide sprekers en den heer Bosch
voor hun medewerking.
JUBILEUM J. C. KOK.
Gisteren herdacht de heer J. C. Kok,
technisch-ambtenaar le kl„ in dienst
van het G.E.B., den dag, waarop hij
vóór 25 jaar in Gemeentedienst trad
Hij werd door de directie ontvangen,
die hem de door B. en W. geschonken
eervolle vermelding en een gratificatie
overhandigde,
dustrieel terrein. De staat trok een
niet onbelangrijk deel van de produc
tiemiddelen en van het bedrijfsbeheer
onder zijn omiddellijke controle. Wie
de Finschi staatsbegrooting bekijkt,
wordt getroffen door het feit, dat van
alle staatsinkomsten circa 75 uit
belasti««gen komt, circa 4 uit vari-
eerende bronnen en 19 uit winsten
van staatsbedrijven, of inve^teeringen
van staatswege. Die staatsbedrijven
zijn niets bijzonders: men vindt ze in
tal van landen. De spoorwegen welke
hier (welk een paradijs voor professor
Goudriaan) een groot jaarlijksch over
schot opleveren de posterijen, de
radio, zij zijn in handen van den staat.
Voornaamste aandeelhouder
in enkele concerns
Maar en dat is het merkwaardige
die Staat is ook groot-aandeelhouder
in enkele der belangrijke concerns.
Zoo heeft hij in 1918 de meerderheid
der aandeelen verworven in de Gutzeit
Aktiebolag, het grootste concern in
Finland en in Europa op het ter
rein der houtveredeling. Deze onder
neming bezit meer dan een half mil-
lioen hectare bosch, en teneinde de
contróle over de bosschen niet te ver
liezen, alsook om de leiding der onder
neming in Finsche handen te houden,
kocht de staat de meerderheid der aan
deelen. (4.400 van de 7.200). Het kapi
taal van het concern is sedertdien
eenige malen verhoogd en beloopt nu
270.000.000 Mark, waarvan 87 pCt. in
handen van den staat is. Van een ander
houtveredelingsconcem Tornators
Aktiebolaget kocht de staat even
eens meer dan de helft der aandeelen.
Hetzelfde geldt van de Outokumpu AB
de grootste kopergroeve van Europa,
van een der belangrijkste zwavelzuur-
en superfosfaatfabrieken, van de Ima-
tra, het grootste krachtwerk van Fin
land, en van nog enkele andere onder
nemingen.
Staatssocialisme? Men zou het kun
nen zeggen. Zeker is, dat de Finsche
staat aan industrieele beleggingen
thans voor circa 15 milliard mark be
zit. Daarnaast heeft hij rond 8 milliard
mark gestoken in scholen, regeerings-
gebouwen etc., zoodat het staatsver
mogen nu op ongeveer 23.000.000.000
mark geschat moet worden. Vandaag
spreekt men over deze staatssocialisti
sche tendens in Finland niet zonder
trots. Niettemin heeft zij altijd van
rechtspolitieke zijde tegenstand ont
moet, en veel critiek ondervonden. Het
laat zich overigens denken, dat de staat
hier twee wegen begaan kan om in
vloed op de sociale verhoudingen uit
te oefenen. Hij bezit het gewone mid
del der wetgeving, maar daarnaast het
minder gewone van het goede voor
beeld en van den invloed, welken de
situatie van een bepaalde groep wer
kers op die der andere groepen pleegt
te hebben. Duizenden arbeiders, die
verbonden zijn aan de concerns, welke
ik straks noemde, zijn in feite voor hun
positie op den staat immers groot
ste aandeelhouder in hun ondernemin
gen aangewezen. Als gezegd deze
ontwikkeling heeft vroeger veel critiek
ontmoet, maar op het oogenblik doet
zij dat niet. De oorlog heeft een
uiterst merkbare ontspanning op het
terrein der sociale tegenstellingen te
weeg gebracht. Maar eerst na den
vrede zal blijken, in hoeverre die van
blijvenden aard zijn zal. Elke oorlog
werkt radicaliseer end: te sterker naar
mate hij langer duurt. Niemand kan
voorspellen, welke tendenzen in Fin-
lands sociale leven straks de sterkste
zullen blijken.
in de wereld, vooral in de arbeiderswe-
reld, zou men zeker niet diezelfde mate
van warme sympathie voor Finland ont
moeten, die nu onmiskenbaar aanwezig
is Mijn opdracht is niet, u toch vooral
t< tracteeren op de laatste snufjes van
d; fronten, maar te probeeren, u eenig
beeld te geven van Finland, zooals het
reilt en zeilt. Welnu: het vraagstuk, dat
ik daareven aanroerde, kan dan niet
buiten schot blijven.
Sociale misstanden in 1918.
Ik doe even een stap achteruit, en
verzoek u, om te zien naar het Finland
van 1918. Dat was een land met veel ge
breken. De boeren ik zei er in een
vorigen brief al iets van hadden vaaK
geen land. De arbeiders hadden weinig
of geen bescherming. Scherpe tegenstel
lingen tusschen de klassen vielen waar
te nemen. De nieuwe staat stond voor
groote problemen.
Het luwen van de sociale contrasten
was daarvan zeker niet het minste. Nu
wil ik dadelijk zeggen, dat vandaag den
dag ook in Finland natuurlijk niet alles
„botertje tot den boom” is. Alleen dwa
ze menschen vinden het noodig de voor
stelling te wekken, als ware Finland
een sociaal-economisch paradijs op
aarde. Het is dat niet. Evenmin is de
Finsche politiek van de vergane 20 jaar
een politiek zonder fouten. Waar ge
werkt wordt, worden fouten gemaakt.
Gewerkt hééft Finland dat lijdt geen
tw.ijfel De fouten zijn dus niet uitge
bleven. Maar over politieke kwesties
wil ik het nu niet hebben. Ik bepaal mi;
tot sociaal-economische. En dan eischt
de eerlijkheid, dat ik vaststel, dat Fin
land eenerzijds een verstrekkende so
ciale politiek gevoerd heeft, en ander
zijds een mate van staatssocialisme is
gaan vertoonen, die de tegenstelling
van mijn Amerikaanschen vriend kort
weg belachelijk maakt.
Finland is een boerenland. Van de
bevolking leeft nog geen 18 van de
industrie. Ik heb al verteld, hoe de Fin
sche regeering er toe is overgegaan, het
aantal zelfstandige boeren sterk te
doen toenemen. Daarentegen vertelde
ik niet, dat zij bovendien een opmerke
lijk stuk werk heeft verricht op het
stuk van wat men „binnenlandsche
kolonisatie” pleegt te noemen. De toe
stand van 1910 als uitgangspunt ne
mende stel ik vast, dat er toen op het
platteland 478.112 gezinnen woonden,
waarvan er maar 110.629 eigen grond
bezaten. (24 Dan waren er 160.525,
die een lap grond in pacht hadden, en
206.988 die gansch en al zonder grond
waren. De herverdeeling van cultuur
grond alleen was niet voldoende, om
al deze gezinnen aan land te helpen.
Bovendien deed zich in het pachtstelsel
een misverstand voor, dat uit de macht-
positie van de landeigenaars voort
vloeide tal van contracten hadden een
looptijd van maar één jaar, zoodat het
plegen van „roofbouw” in de hand
werd gewerkt. De Finsche regeering
bewandelde dan ook twee wegen. Zij
haalde, zoo noodig met zachten dwang,
grond uit de latifundia (uitgestrekte
landgoederen Red.) en bracht dien over
in kleinbezit.
Daarnaast zette zij een grootscheep-
schen kolonisatie-arbeid op touw. Een
wet-Kallio (zoo genoemd naar den
voorsteller Kyösti Kallio, nu Finlands
president) regelde de procedure voor
het vrijmaken van gronden. Alleen be
zittingen, grooter dan 200 hectare, kun
nen onteigend worden. Ik meldde naar
aanleiding van mijn gesprek met mi
nister Hannula al, dat Finland in den
loop van twintig jaar door herdeeling
en kolonisatie zijn aantal vrije boeren
met rond 400.000 heeft vermeerderd en
dat de meesten daarvan niet meer dan
10 hectare grond ter beschikking
Het industrieele probleem.
Heeft de Staat, agrarisch als zijn ka
rakter is, zich ernstig met het grond-
vraagstuk beziggehouden, ook het
industrieele probleem nam hij bij den
kop. Men moge bedenken, dat Finland
al vóór 1918 een sterke socialistische
partij had een partij, welke gemiddeld
in den loop der laatste twintig jaren
over de kleine helft van alle Rijksdag-
mandaten heeft beschikt. Dat hier dus
ook een sterke vakbeweging ontstond,
spreekt vanzelf. De opstand van 1918,
waarover ik vroeger al uitvoeriger ge
schreven heb, en waaraan de socialis
ten grootendeels meededen, veroor
zaakte in dat jaar een ineenstorting.
Het ledental, in 1917 nog ruim 160.000,
daalde tot ruim 20.000. Maar nadat so
cialisten en communisten definitief uit
een gegaan waren, liep het cijfer weer
op. Evenwel: tien jaar later kwam een
nieuwe krach. De communisten hadden
in de vakbeweging vasten voet gekre
gen en de Lappobeweging waarover ik
later hoop te schrijven, richtte zich niet
alleen tegen de politieke organisaties
van links, maar mede tegen de vak
beweging. De vakcentrale werd, op
grond van beweerde activiteit tegen
den staat, in 1930 ontbonden, en een
jaar later ontstond het Finsch Verbond
van Vakvereenigingen (sociaal-demo-
cratisch) aan het hoofd waarvan nu
Eero Vuori staat. Gij ziet: de bewogen
historie van de Finsche arbeiders be we- i
ging kent tienjarige perioden: de crises
vielen in 1918, en in 1929/30. Intusschen
was van staatswege veel gedaan op het i
terrein der sociale wetgeving. In 1923
kwam het departement van Sociale Za-
ken tot stand, dat vervolgens op kor
ten termijn een wet op de arbeidsover
eenkomst en het leerlingwezen, een wet
op de openbare arbeidsbemiddeling, en
een ziektewet produceerde. Al in 1917
aanvaardde Finland den achturigen
werkdag: de arbeidswet laat daarop i
slechts weinig uitzondering toe.
Maar een hoogst merkwaardige ont
wikkeling voltrok zich allengs op in- j
kerk
Her-
een
talrijk gehoor zijn derde lezing ge
houden. Nadat gemeenschappelijk Gez.
191 2 en 3 gezongen was en de spre
ker eenige vragen
behandelde hij
activiteit
CONCERT IN DEN DIERENTUIN.
In de groote zaal van den Dierentuin
vond gisteravond een concert plaats, ge
organiseerd door het „Comité tot cultu-
reele geestelijke ontspanning voor werk-
loozen”. Medewerking verleenden Hof-
stad’s Jeugdorkest onder leiding van
mevr. T. Talboom-Smits, het gemengde
koor „Fidelio” dirigent de heer Albert
Jager, een ballet van het dansinstituut
van mevr. Gaillard-Jorissen, alsmede
een drietal solisten.
Het pittige Hofstad’s Jeugdorkest
opende, na een openingswoord door den
voorzitter van het comité den heer A.
B. Benfer, het programma met de
ouverture „Entführung aus dem Serail”
gevolgd door Oud-Hollandsche boeren
dansen. van Siep. Ondanks het gemis
van verscheidene orkestleden, wist het
ensemble als altijd te boeien, onder de
bekwame leiding van zijn dirigent.
„Fidelio” wist zijn artistieke reputa
tie gestand te doen door een zeer prij-
zenswaardige vertolking van een geva
rieerd aantal koorwerken. Gedragen
klonk Kools’ „Vrede”, jubelend „Ler-
chensang”, tintelend de walsen van
Strauss en bewondering paste voor de
technische beheersching van de Hon-
gaarsche dansen in een bewerking van
Albert Jager.
Sierlijk en elegant, doch tevens knap,
waren de dansen en balletten uitgevoerd
door de leerlingen van mevr. Gaillard-
Jorissen. Wat een mooi nummer was
„Trepak”. Ook de solistische dansen
dwongen bewondering af.
Mej. Didi Doorman, celliste, speelde
een sonate van Geminiani en werken
van Kreisler, Fauré en Popper. Een be
gaafd musicienne wier techniek nog niet
volmaakt is, doch die over uitstekende
capaciteiten beschikt, welke het luiste
ren naar haar tot een genot maakte.
Marie Heukeroth’s zang leed door
een keelaandoening, doch de bekende
sopraan wist desondanks, aandacht af
te dwingen met aria’s uit „Herodiade”
en
Henk Weimar, een talentvol zanger,
wiens fraaie, volle stem de zaal uitste
kend beheerschte, zong aria’s uit „La
Somnabula” van Verdi, en „Der Zauber-
flöte” van Mozart De heer Theo Koning
begeleidde de solisten muzikaal en met
talent aan den vleugel.
Geestdriftig applaus en bloemen wa
ren de dank van de aanwezigen, die niet
in zoo’n groote getale vertegenwoordigd
waren als op deze avonden gebruike
lijk is.
Propaganda-vergadering in „Musica”
De afdeeling den Haag van de In
ternationale vereeniging Bellamy or
ganiseerde gisteravond een propagan-
da-vergadering in gebouw Musica.
De voorzitter van de afdeeling, de
heer A. L. van Rijn, sprak een kort
openingwoord. waarin hij de aanwezi
gen verwelkomde.
Als spreker trad op de heer J. Bo
gaard, propagandalid van de ver
eeniging.
Uit alles blijkt aldus de heer Bo
gaard, dat de tegenwoordige oorlog een
ecomische achtergrond heeft en daar
door niet in de eerste plaats let op het
groote gevaar voor den mensch als zoo
danig. Er zijn andere krachten dan
zuiver menschelijke in het spel. Hier
uit moet men de logische gevolgtrek
king maken, dat men de economische
wetenschap moet raadplegen om een
vredesmogelijkheid te vinden. De hui
dige economische wetenschap is in ge
breke gebleven, zij heeft de tegenwoor
dige chaotische toestanden niet kunnen
voorkomen. Spr. citeerde in dit verband
eenige vooraanstaande persoonlijkhe
den op economisch gebied en beval
zijn toehoorders ten zeerste aan het
boek van den heer E. van Kleef, So-
ciaal-Economische ordening te bestu-
deeren. De economen moeten zich
oriënteeren op een planmatige orde
ning van de geheele samenleving. De
veel gesmade Utopisten komen in dit
verband, volgens spreker, in een ge
heel ander daglicht te staan. De smaad
moet veeleer vallen op de realisten.
Bellamy wil ook een heroriënteering
van de samenleving, met als wel-
vaartsbasis den rijkdom der aarde en de
arbeidsmogelijkheden van mensch en
machine.
In plaats van het onpersoonlijke ruil
middel geld, moet komen het weten
schappelijk gebruik van geld als
waardemeter. Om hiertoe te komen
moet de regeering de voorraden in
handen hebben, evenals het geld. Het
politieke systeem moet daarbij natuur
lijk volkomen uitgeschakeld worden.
Na de pauze was er gelegenheid tot
het stellen van vragen.
OUDERAVOND SCHOOL A.
HYACINTWEG.
Een dezer dagen werd in het gymna
stieklokaal van -de school Cederstraat
voor de ouders der leerlingen van de
school A aan den Hyacintweg een
ouderavond gehouden.
De voorzitter der Oudercommissie, de
heer Pieters, opende de bijeenkomst en
heette alle aanwezigen hartelijk wel
kom.
Als punt 1 stond op de agenda ver
meld „Kennismaking met het nieuwe
schoolhoofd den heer J. Fokkema”. De
heer Pieters wenschte namens de
ouders den heer Fokkema geluk met
zijn benoeming tot hoofd dezer school.
Waar een nieuw schoolhoofd op
treedt, aldus de heer Pieters, moet
een ander zijn heengegaan. Hij herin
nerde daarom aan den prettigen tijd
gedurende welken ouders en oudercom
missie met den heer Fritsma hebben
samengewerkt.
De heer Fokkema, daarna het woord
nemend, dankte den heer Pieters voor
zijn goede wenschen en hoopte nog
langen tijd met den heer Pieters als
voorzitter der oudercommissie te kun-
nen samenwerken. Vervolgens richtte
hij het woord tot de ouders.
De heer Pieters deelde ver
volgens mede, hoe de heer Frits
ma namens de ouders door de
oudercommissie te zijnen huize in ver
band met diens aftreden als school
hoofd is gehuldigd en maakte tevens
melding van het feit, dat de heer Blok-
poel, inspecteur van het onderwijs, het
scheidende hoofd namens het Gemeen
tebestuur een bronzen plaquette we
gens langdurigen dienst heeft aange
boden.
Mevr. A. H. Krediet-Volkers en de
heer Pieters, die beiden in de ouder
commissie aan de beurt van aftreden
waren, werden met algemeene stem
men onder applaus herkozen.
Theosofische Vereeniging zal Maan
dagavond a.s. in gebouw de Ruyter-
straat 67, mevr. W. A. L. Ros—Vrijman
een openbare voordracht houden over:
„Het Wereldgebeuren in het licht van
het Occultisme”.
CREMATIE J. v. d. HEUVEL.
In het crematorium op Westerveld
te Velsen heeft gistermorgen in grooten
eenvoud de crematie plaats gehad van
het stoffelijk overschot van den heer J.
v d. Heuvel, die na eerst 20 jaar in
Parijs en daarna bij de firma Scheurleer
en Zoonen alhier werkzaam te zijn ge
weest gedurende 16 jaren commission-
nair in effecten hier ter stede was en
die op 71-jarigen leeftijd alhier over
leed.
Met de familieleden waren enkele
vrienden meegekomen, o.a. de heer H.
M Koopman, oud-ambtenaar BinnenL
Bestuur in Ned.-Indië, te Voorburg.
Er werd niet gesproken.
Nadat de kist was gedaald, waarbij
de organist het Largo van Handel
speelde, heeft de heer Koopman namens
de familie dank gezegd voor de belang
stelling.
DAMESLEESMUSEUM.
Het Damesleesmuseum is met de vol
gende nieuwe boeken verrijkt:
Andel, J. C. en O. van Andel-Ripke.
Gezonde kinderen, evenwichtige men
schen; Andersen, zie I. Boudier-Bakker.
Bainville, Jacques, L’Allemagne; Berg-
strand-Poulsen Elisabeth, De kroon. Ro
man. Uit het Zweedsch vertaald door N
Basenau-Goemans; Boudier-Bakker Ina.
Uren met Andersen; Brittain, Vera. Tes-
tament of friendship, The story of Wini-
„Der Freischütz”. De derde solist, Holtby; Brugmans, H., Van Repu-
bliek tot Koninkrijk, Geschiedenis der
J Nederlanden van 17951815; Coolen
An toon, De klokkengieter. Tooneelspel:
Drieu la Rochelle, Gilles. Roman; Eek-
hout, Jan H., De Anti-Christ. Mystisch
Kerstspel der toekomst en Klein balla-
despel van den Dood; Henriques, Robert
D. Q., No arms-no armour; Holtby, Wi
nifred, zie Vera Brittain; Kaiser, Georg.
Villa Aurea. Roman; Kalevala, Helden
dicht der Finnen. Vertaald door Jan H
Eekhout. Houtsneden van Nico Bulder;
Krivitsky, W. G„ I was Stalin’s agent;
Limburg Brouwer, P. van, Het leesgezel
schap van Diepenbeek; Malaquais Jean.
Les Javanais. Roman; Moer, Maarten
van de, De schatten van Medina Sido
nia. Roman; Peck, Winifred, Let mo go
back; Rachmanowa, Alja. Wera Fedo-
rowna. Der Roman einer russischen
Schauspielerin; Ramuz, G. F„ Une pro
vince qui n’est pas une; Rintelen, Cap
tain von, The dark invader, War-time
reminiscences of a German naval intel-
ding over het onderwerp: „Batikken”, ligence officier; Salle, Bertrand de la.
Montfénil. Roman; Schmal, J. J. B., Fin-
lands lot. Voor en over het land der dui
zend meren; Werfel, Franz, Der verun-
treute Himmel. Roman.
BEGRAFENIS J. H. MEIJES.
In stillen eenvoud werd gisteren op de
begraafplaats Oud Eik en Duinen het
stoffelijke omhulsel van den heer J. H.
Meijes, oud-referendaris bij de Reken
kamer in Ned. Oost-Indië, aan den
schoot der aarde toevertrouwd.
Van hun belangstelling gaven daarbij op
het kerkhof blijk de heeren D. N. Kui
pers, directeur van het Zwembad aan den
Heiligenweg te Amsterdam H. W. van
Riet-Paap uit Zoeterwoude, L. J. Joon,
oud-administrateur Internat. Crediet- en
Handelsbank te Rotterdam, van Zalingen
postdirecteur te Leidschendam en enkele
dames.
Bij de geopende groeve hebben zoo
wel de heer Joon als de heer van Za
lingen de hartelijke vriendschap gepre
zen, die de thans overledene hun en zijn
vele andere vrienden steeds heeft doen
ondervinden. Namens de familie heeft
de heer Joon voor de betoonde belang
stelling dank gezegd.
Lezing van hoofdingenieur G. de Rooy
voor „Onze Vloot”
Voor de Kon. Ned. Vereeniging „Onze
Vloot” heeft gisteravond hoofdingenieur
G. de Rooy in gebouw Excelsior aan
de Zeestraat, een lezing met lichtbeel
den gehouden over „De onderzeebooten
voorheen en thans”.
De onderzeeboot is een modern wa
pen in den zee-oorlog, ofschoon niet
recent. Reeds ongeveer 300 jaar geleden
bouwde dr. C. Drebbel, een Hollander,
iets wat min of meer op een onderzee
boot geleek en waarmede hij ’n tochtje
maakte op het Spaarne. In 1747 kwam
een constructie van een Engelschman,
ongeveer tegelijk met de constructie
van een Amerikaan. Deze boot was
voorzien van alle deelen, welke een
normaal schip bezit, zoomede een tor
pedo. Het scheepje heeft dienst gedaan
in den Amerikaanschen vrijheidsoorlog
en ondernam eenige geslaagde aanval
len tot het in de lucht vloog. Ook Ful
ton heeft zich met den bouw van onder
zeebooten beziggehouden. Langzamer
hand ziet men in de verschillende ont
werpen den commandotoren verschijnen.
De voortstuwing geschiedde meest door
eigen handkracht. Na Bauer, ongeveer
50 jaar geleden, is het Holland geweest,
die en flinken stoot heeft gegeven tot
de onderzeeboot met periscoop en elec
tromotor voor de voortstuwing, gedre
ven door accu-batterijen, zooals wij haar
thans kennen. Deze boot had een in
gebouwde lanceerbuis en voor de voort
stuwing boven water een oliemotor.
De eerste Nederlandsche onderzeeër
was de Luctor et Emergo, de latere O 1,
gebouwd te Vlissingen, met een tonnage
van 125 ton. De O-2 heeft nog dienst
gedaan in den vorigen wereldoorlog tot
1917. In 1925 werden de O 9, 10 en 11
aan de vloot toegevoegd. Langzamer
hand werden de booten grooter, zoodat
de O 11 reeds 600 ton boven water mat.
Ook de maximum duikdiepte nam toe,
tevens kregen de booten mitrailleurs.
Naast de O-serie kwam een voor de
koloniën bestemde K-serie tot stand.
Werd de K 1 nog naar Indië gesleept,
de K 13 tfas de eerste boot, die via het
Panamakanaal en Honolulu naar Indië
ten reis maakte van 19/20.000 mijl, een
geweldige prestatie.
Na de pauze kwam hoofdingenieur
de Rooy tot de bespreking van de mo
derne booten. Thans zullen eerlang de
O 21 t/m. 27 aan de vloot kunnen wor
den toegevoegd. De tonnage onder water
van de O 16 bedroeg 1260 tons, die van
de laatste serie 1560. De maximum
duikdiepte is thans 100 m., terwijl bui-
ingericht
De
H. C. FABRI. t
Hier ter stede is overleden de heer
H C. Fabri, directeur der Onderneming
Wattoetoelis Poppoh.
De begrafenis zal morgen °P de
begraafplaats Oud Eik en Duinen te
half drie plaats vinden.
beantwoord had
de maatschappelijke
godsdienstig leven wil
practisch God eeren door den naaste
te dienen. De vrijzinnigen hebben van
ouds een groote behoefte het Chris
tendom in praktijk te brengen, maar
omdat zij niet naar dogmatische ge
schillen zochten doch naar datgene wat
moreel voor allen bindend zou zijn,
zetten zij hun schouders onder neu
traal werk, soms wel eens op een ma
nier, welke al te neutraal was.
Het vrijzinnige Christendom
zich samen met den geest van
humanisme eeuwen doen gelden. Spr-
noemde de kinderwetten, het moderne
volkenrecht (den Remonstrant Huge
Grotius), de hervorming van de recht
spraak, de erkenning van het recht
van den mensch op arbeid en een be
hoorlijken levensstandaard. Een kroon
getuige is Balthazar Becker, die om
zijn bestrijding van het heksengeloof
uit de kerk werd gezet. Ook de demo
cratie vindt haar verankering in het
Vrijz. Protestantisme.
De Vrijz. Christen gelooft, dat de
onvolmaaktheid van de wereld een
Goddelijken zin heeft, n.l. dat we er
naar moeten streven tot een grootere
trap van volmaaktheid te komen. Het
is zeer zeker een poovere wereld waar
in wij leven, maar zij is een afschijn
sel van een betere wereld. Wie Gods
wil in zijn leven erkent heeft een taak
te vervullen op de plaats waar hij ge
steld is in het geloof, dat de wereld
voor verbetering vatbaar is.
Na orgelspel werd tot slot Gez. 118a
gezongen,
Griep is vaak het gevolg van kou
vatten. Zoodra U niest vlug een
paar druppels Va-tro-nol in beide
neusgaten. Het voor-
komt menige ver-
I koudheid.