in
het buitenland
Bezoek aan geëvacueerde
kinderen
In Finland-.1
WEK UW LEVER-GALOP
STADSNIEUWS
HAAGSCHE COURANT VAN ZATERDAG 17 FEBRUARI 1940.
DERDE BLAD,
PAGINA 2.
w
EEN VETERAAN OVER
STRENGE WINTERS
f
ONTSPANNING VOOR MILITAIREN
BIJZONDERE BIJEENKOMSTEN
Predikbeurten
57,
A
geb.
i
XIX.
een
(Van onzen «pedalen verslaggever.)
Leider:
2.30 uur ds. Boswijk.
o
Oranjelaan 26,
Onderhoud met den 88-jarigen ©ad
minister mr. P. Rink
„DEZE WINTER WAS NIET BUITEN
GEWOON KOUD, 1861 HADT U
MOETEN MEEMAKEN”.
(Nadruk verboden
Auteursrecht voorbehouden).
wanneer er niets bijzonders bij is. Van
1890 herinner ik me alleen, dat het op
den dag van de begrafenis van Koning
Willem III buitengewoon koud was. Ik
woonde toen nog in Tiel, waar ik ben
geboren en tot 1905 heb gewoond. Och
ziet u, elk jaar heb je daar gevaarlijk
hoog water, wanneer het na strenge
of langdurige vorst gaat dooien Ik zou
daar uren van kunnen vertellen".
ter- en ijsmassa's niet in bedwang zou
den kunnen houden.
AANVRAGE INGETROKKEN.
De commissie tot beheer der Nuts-
scholen heeft namens het bestuur van
het dep. ’s-Gravenhage van de Maat
schappij tot Nut Van ’t Algemeen, inge
trokken de aanvrage bij het Gemeente
bestuur tot den bouw Van een fietsen
bergplaats bij de scholen voor gewoon
lager en uitgebreid lager onderwijs aan
d*> Willem-Lodewijklaan.
ERGENS IN FINLAND,
12 Februari.
i
en u zult ‘s morgens
uit bed springen, gereed om
bergen te verzetten.
lederen dag moet uw level een liter
lever-gal in Uw ingewanden doen vloeien.
Wanneer deze stroom van lever-gal onvol
doende is. verteert uw voedsel niet, het
bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt ver
stopt. Uw lichaam is vergiftigd, u voelt u
beroerd en ellendig, u ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts
lapmiddelen. U moét CARTERS LEVER-
PILLETJES nemen om deze liter lever-gal
vrij te doen vloeien en u zult u een geheel
ander mensch voelen. Önschadelijk. plant
aardig. zacht, onovertroffen om de lever-
gal te doen vloeien.
Eischt Carters Lever-Pilletjes bij apoth^
Kers en drogisten, t. 0.75.
De eerste Russische troepen
slecht uitgerust.
■■■■■■■■■■■•■■BBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBBr.
Mr. F W. Kamp, zal Donderdag 22
Februari a.s. in de „.Militaire Club” ’t
Honk. Prinsestfaat 57 een voordrachts-
avond geven.
De ontspanningsavond, welke Woens
dag j.l. in de Cantine Zonnebloemstraat
68. door het Ontspanningscomité voor
militairen, gelegen in het Westerkwaf-
tier en omstreken, was georganiseerd,
is wederom een groot succes geweest.
Het programma werd geopend door de
Militaire Mobilisatie Band onder leiding
van den sergeant G. C. Hagenaars, met
het Wilhelmus en speelde daarna op
werkelijk verdienstelijke wijze, verschil
lende nummers.
Het Ensemble H.O.B. presenteerde de
Cabaret Revue ..Waarom zeuren, waar
om treuren” in twee bedrijven, onder
leiding van den heer Jan \an der Ham.
Alle nummers werden op zeer ver
dienstelijke wijze uitgevoerd.
In het bijzonder trok de aandacht de
nog jeugdige danseres Jenny Simonis en
hfet repertoire van mej. Corry Prijs.
Alle overige spelers hebben hun uiter
ste best gedaan owi dezen feestavond
te doen slagen.
Tenslotte vermelden wij nog de
chansonnière mevr. Coby Lievaart, die
met begeleiding van de band, op voor
treffelijke wijze enkele liederen ten ge-
hoore heeft gebracht, terwijl de heer
Jan Meijer, als accordeonvirtuoos weder
geweldig succes had.
beste te vergelijken met
den winter van 1855.
Dan krijgt de belangstellende gast
antwoord op zijn voornaamste vraag.
Het komt hierop neer, dat zijn gast
heer dezen winter tot nu toe niet bui
tengewoon streng heeft gevonden, maar
en het wordt er zeer diplomatiek
en volkomen juist aan toegevoegd
hij houdt hierbij rekening met de dag
temperaturen. „Ik geloof” zoo zegt
de heer Rink „dat ik dezen winter
het beste kan vergelijken met dien van
1855. Toen duurde de koudeperiode
ook zoo uitzonderlijk lang”.
„Weet u dat nu nog zoo goed
Ja zeker, al was ik toen 3J jaar.
Ik heb aan dien winter een onuitwisch-
bare en bijzondere herinnering. Het
hoedje van mijn ouderen broer woei
eens op een dag in het water op over
stroomd land en het werd uit een dak
raam van een huisje langs den over
stroomden weg weer opgepikt. Ik heb
dit Incidentje, dat een geweldigen in
druk op mijn jeugdig gemoed maakte,
nooit kunnen vergeten en daarom
herinner ik me het verloop van dien
winter nog zoo goed”.
„En de winter van 1890 dan mijn
heer Rink
„Daar weet ik niets bijzonders meer
van. In mijn herinneringen vloeien de
Evacuatie naar het buitenland.
Met groote dankbaarheid wor^t dan
ook geconstateerd, dat Zweden en
Noorwegen bereid zijn, veel kinderen
Nee, dit „ergens in Finland” is geen
gewichtigdoenerij ik ben gaan kijken
naar geëvacueerde kinderen, omdat ik
weten wilde, hoe die het hebben, en
het was minder eenvoudig daarvoor de
mogelijkheid open te krijgen, en de
adressen aan de weet te komen, dan
de lezer wellicht gelooven zal. Maar
goed ik ben dan „ergens in Finland”,
in een dorpsschool”. Laat ik u eerst
mijn gezelschap mogen voorstellen
voorop onze chauffeur, professor dr.
Georg von Wendt, hoogleeraar in de
physiologie aan de universiteit van
Helsinki, vervolgens professor dr.
Serge Karcevski, in 1920 voor de twee
de maal uit Rusland gevlucht den
eersten keer deed hij het in 1910, toen
hij van revolutionnaire plannen werd
verdacht en thans hoogleeraar in
het Russisch en het Tsjechisch aan de
universiteit van Genève, en tenslotte
de Zweedsche schrijver Albert Vik-
stén, van wie enkele boeken ook in het
Nederlandsch zijn vertaald. Ons gezel
schap bestaat dus uit vier man, die
vijf nationaliteiten hebben (Karcevski
is Rus, maar ook Zwitser) en vijf moe
dertalen er op na houden (Zweedsch,
Finsch, Fransch, Russisch en Neder
landsch). Gij zult het vermaak van
onze conversatie te gretiger begrijpen,
indien gij verneemt, dat Vlkstén geen
vreemde talen spreekt, Karcevski al
leen Fransch, prof, von Wendt beter
Duitsch, en dat wij meerendeels in
Finsch-sprekend gebied reizen- Maar
geen nood wij redden ons bestEn al
zoeken wij af en toe naar een woord
stof voor gesprek is er meer dan ge
noeg. Karcevsi heeft Russische gevan
genen bezocht.
slachtoffers van deze ramp. Ook daar
om herinner ik het me zoo goed, om
dat Koning Willem III van Tiel uit
de Waal overstak en den bezweken
dijk in oogenschouw nam. Op het punt,
waar de Koning te Leeuwen aan wal
stapte, herinnert thans nog een monu
ment aan het manlijk optreden van
dezen nobelen vorst. Oud en jong ver-
eenigde zich om hulp te bieden. Nie-
band onttrok zich. Dat was een strenge
winter”.
De interviewer heeft zijn zooveelste
teleurstelling. Hij had van dezen win
ter een verhaal kunnen doen van in
kruiend ijs geraakte schepen, die op
dijken zijn gezet en als het ware in
boomen hangen, maar na een „stunt”
als die over de ijsschots, het huisje en
de baby uit 1861 ziet hij er maar
van af.
Een armoedig zonnetje schijnt hem
pal in het gezicht als hij de woning-
deur van zijn vriendelijken gastheer
achter zich sluit. Of deze winter nu
werkelijk wel zoo streng was interes
seert hem plotseling maar heel weinig.
Die zon doet denken aan de lente, die
nu toch wel gauw zal komen en waar
naar alles, dat leeft, zoo heel erg ver
langt.
In een school 40 kinderen.
De auto stopt. Wij staan voor een
eenvoudig steenen gebouw een school.
Hier wonen nu een kleine veertig kin
deren uit Helsinki, en in de naaste
omgeving bij particulieren zijn er nog
meer ondergebracht, ’s Middags komen
ze allemaal bij elkaar, want het eten
geschiedt gezamenlijk in de school. De
stemming onder de jeugd ik hoor,
dat de leeftijden varieeren van één tot
tien jaar blijkt gelukkig voortreffe
lijk. Wij zijn hartelijk welkom, en moe-
H nisje werd door ijsschotsen
van zijn fundamenten ge
sneden.
Deze vrees bleek gegrond, want op
eên dag bezweek de Waaldijk bij Leeu-
wen, niet ver van Tiel, onder den
enom^n druk van het ijs. Een groot
gedeelte van het land van Maas en
Waal overstroomde. Met donderend
geraas stortten de ijsmassa’s zich via
hét dijkgat in het lager gelegen land.
Geen boom en geen huis bleef daar
staan, niets en niemand kon de kracht
van het ijs bedwingen. Een kolossale
ijsschots van éenige meters dikte ont*
moette op haar weg door de doorbraak
een arbeidershuisje, dat aan den bin
nenkant van den dijk was gelegen. Als
waren de murén de wanden van een
lucifersdoosje, zoo werd het huisje van
zijn fundamenten gesneden. Het kwam
boven op de ijsschots terecht en bleef
daar op staan alsof er niets gebeurd
was. De ijsschots vervolgde haar weg
over het ondergeloopen land en kwam
geruimen tijd later en kilometers ver
der tot stilstand.
Wonderbaarlijke redding.
Het huisje stond nog steeds op de
schots. Belangstellenden gingen er
heen, bereikten het huisje en vonden
op den zolder een wiegje. In dat wiegje
lag een baby rustig te slapen. Ik her
inner me deze wonderbaarlijke redding
nog heel goed. Ik was toen bijna tien
jaar en heb met behulp van familie
leden ook meegedaan aan een collecte
in beperkten kring ten bate van de
De weerkundigen zijn het ér allen
over eens. dat deze winter een record
is en dat hij sinds 1740 in één tijd
perk van 200 jaar dus al zijn voor
gangers heeft geslagen. Is dé winter
van 19391940, waaraan thans goed
deels eén einde schijnt te zijn gekomen
we mogen niet te vroeg juichen
nu werkelijk zoo Strehg geweest Met
thermometers en statistieken als be
wijsstukken antwoordt de Bilt met één
overtuigend „ja”. En al neemt men dit
goed gefundeerd öordéèl der deskun
digen natuurlijk onmiddellijk aan, toch
zijn ér nog genoeg menschén, wier her
inneringen aart vroegere winters Van
dien aard Zijn, dat zij zich den winter
van dit oogenblik moeilijk als een op
vallend record kunnen voorstellen.
„Zóo koud was hét tóch niet”
aldus luidt hun oordeel. Dan komen er
verhalen uit vroegere jaren, verhalen
over vorst, sneeuw en ijs in 1921. in
1905, in 1891 en van nog oudere data.
Zeer sterk zijn de verhalen over koude
en ellende in den winter van 1890
1891. Hét jóngere geslacht, evenals de
ouderen onder ons, eenerzijds blij, dat
sinds enkele dagen althans het grootste
leed schijnt te zijn geleden en ander
zijds tóch ook min of meer trotsch,
onftdat het den strengsten winter sinds
twéé ééuwen heeft meegemaakt, be-
kruipt ëen gevoel van teleurstelling,
wanneer het die sterke verhalen uit
vroegere tijden hoort zonder in staat
te zijn mét even stérke, maar actueële
verhalen van repliek te dienen.
Een lid van hét jongere geslacht
hééft gistermiddag een paar menschen-
leeftijden ouderen heer diens oordeel
over dezen recotd-winter gevraagd. De
interviewer verzocht toegang tot éen
der oude patriciërshuizen aan het def
tige Bezuidenhout en zat eenige minu
ten later tegenover ëen vriendelijken
ouden heer mr. P. Rink, oud-minister
van Binnenlandsche Zaken in het
kabinet-de Meester (19051908), die
thans ruim 88 jaar is en de bewonde
ring en eerbied van zijn gasten af
dwingt door den helderen geest, waar
over hij ondanks zijn krassen ouder
dom nog mag beschikken en welke den
interviewer dezen middag een waarborg
bood voor de juistheid der antwoorden
op vragen óver de strengheid van vroe-
geré winters in vergelijking met dien
van thans.
De heer Rink antwoordt eerst niet
rechtstreeks op de vraag of hij dezen
winter nu zoo buitengewoon streng
heeft gevonden. Met een glimlachend
gezicht begint hij min óf meer zijn ver
wondering uit te drukken over de
gioote «.«langstelling van pers en pu
bliek voor vergelijkende cijfers omtrent
vorst en koude. In zijn tijd was dat
eenigszins anders. Men schijnt dat nu
hóógst belangrijk te vinden, vroeger
was dat niet zoo sterk. Maar ja, er is
zoovéél veranderd zoo voegt hij er
aan toe.
was volledig uitgerust, ook
wat de kleeding van de sol
daten betreft. Maar aan de
organisatie en de leiding
schijnt letterlijk niets te ont
breken.”
Terwijl professer Karcevski vertelt,
glijdt de auto over dikbesneeuwde we
gen en door prachtige dennebosschen.
Professor von Wendt, de stuurman,
draagt een uniformpet en een overjas
van militaire kleur. Hij heeft buiten
zijn wetenschappelijk vak, waarin hij,
naar ik verneem, een groote reputatie
geniet, maar één hobby het verkeer
in al zijn vormen. Hij was het, die in
Finland de luchtvaart startte, hij ook,
die, op grond van een veeljarige erva
ring op den weg, verschillende belang
rijke verbeteringen in de Finsche ver-
keerswetgeving voorstelde Ik hoor
bijvoorbeeld, dat het in Finland straf
baar is, vaart te vermeerderen, wan
neer iemand door signalen te kennen
geeft, dat hij passeeren wil. Ook het
onbeantwoord laten van een signaal
wordt als overtreding strafbaar ge
steld. Maar wijzelf loopen geen kwa
de kansen professor von Wendt houdt
zich nauwlettend aan wat gedeeltelijk
zijn eigen voorschriften zijnHij is
van staatswege verkeers-inspecteur, en
daaraan dankt hij het ook, dat hij, in
tegenstelling tot de meesten, vrij rij
den kan de benzine-hoeveelheden voor
particulieren zijn krap gemeten hier,
en een tocht, zooals wij er nu een ma
ken, kan er bij zoowat niemand af.
Wij volgen een sterk golvenden
weg, die telkens tot overschakelen
dwingt, en na een honderd kilometer
moeten de sneeuwkettingen om de
achterwielen gemonteerd worden wij
komen er anders niet door. Volgden
wij eerst een breeden betonweg, nu
slaan wij af, een smalleren op. welke
later door een nog onaanzienlijker weg
je gevolgd wordt. Wij zijn nog in
hoofdzakelijk Zweedsch sprekend ge
bied. Niemand behoeft mij dat te ver
tellen dat doen de plaatsnaambord
jes Luiden zij in twee talen met
Zweedsch als bovenste gij bevindt u
in tweetalig gebied met een Zweedsche
meerderheid. Anders staat Finsch bo
venaan. Geeft het bordje de plaats
naam in het Finsch, dan wonen er
hoogstens 10 pCt. Zweden, en staat de
naam er alleen in het Zweedsch, dan
zult gij er niet meer dan één Fin op
tien Zweden aantreffen. Het systeem
is practisch en voldoet uitstekend.
Overigens is door den oorlog alle
scherpte van het talenvraagstuk afge
slepen.
Finnen, wier kinderen naar Zweden
geëvacueerd worden, beschouwen het
als een voordeel, dat ze zoodoende met
een Zweedsch leeren, en „Hufvudstads-
bladet”, de grootste Zweedsche courant
van Finland, geeft tegenwoordig een
rubriekje voor zelfonderricht in het
Finsch.
De winter van 1861.
Dan vertelt de heer Kink ons van
den winter van 1861. „Die was streng
mijnheer. Ik herinner het me nog heel
goed. Dagen achtereen was er een bui
tengewoon strenge vorst en toen einde
lijk de dooi intrad, leefde de geheele
Betuw’é in angst en vreeze. dat de
dijken der rivieren de woeste en in
snelle vaart naar zee •jstroomende wa
lk verneem van hem, dat alleen de
eerste troepen slecht uitgerust en op
de koude niet berekend waren, en
voor dat zonderlinge verschijnsel geeft
hij de volgende verklaring. „De Rus
sen”, zoo zegt hij. „hebben op hun
Poolschen veldtocht 500 man verloren,
beelden van vroegere jaren in elkaar, en rond zeshonderd werden gewond.
Oost-Polen bood immers geen of nau
welijks tegenstand. De Oekrainers, die
er woonden, voelden zich door War
schau onderdrukt, en de Joden, die
men er in grooten getale vond, waren
doodsbang, dat de Duitschers zouden
komen. Gevolgeen militaire wande
ling. Nu schijnt de Russische informa
tiedienst uitzonderlijk slecht te zijn.
Men heeft in Moskou geloofd, dat een
soortgelijk verloop van zaken zich in
Finland zou voordoen. Er werd gere
kend op een Finschen volksopstand bij
het binnenmarcheeren van de Russen.
Daarom was er geen sprake van een
goed uitgerust leger. Eerst toen bleek,
hoe hardnekkig de Finnen tegenstand
boden, is Moskou tot het zenden van
beter uitgeruste soldaten overgegaan.
De 44ste divisie, welke bij Suomus-
salmi door de Finnen vernietigd werd,
broertjes en zusjes, die mij
later examineeren, om
al hun
onthou
den. Groote hilariteit als ik, na een
goeden start, Erik en Torsten met el
kaar verwar De oudste schrijft zijn
naam en evacuatie-adres op een papier
tje ik heb hem een briefkaart uit
Nederland beloofd. Ge begrijpt overi
gens, dat de evacuatie ook in dit ruime
land een ernstig probleem is. Vergeet
nietveilig is men hier nergens
Onderweg viel het mij op, dat alle pas
santen gestoken waren in „sneeuwjas-
sen”, die men hier voor weinig geld
kan koopen capes met een wijde capu
chon, die zeer snel aangeschoten kun
nen worden, en die dienen om den
mensch de voordeelen van den came-
leon te verschaffen. Finland is tegen
woordig wit op witOok wijzelf heb
ben in de auto onze sneeuwj assen
klaar liggengaat het alarm loeien,
dan duiken wij er ijlings in, schieten
in het bosch en zoeken dekking. Dat is
allerminst een aangename bezigheid 1
De Russische vliegers gooien veel bom
men op Abo een duizend of drie tot
nu toe, op Hangö een twaalfhonderd
(dat is op een paar honderd na even
veel als er op het oogenblik inwoners
zijnen krijgen zij de kans, dan be
gint het ergste van het erge machine-
geweervuur Dat geeft de man, die het
meest achter in het toestel zit. De loop
van zijn mitrailleur steekt schuin naar
achter. Voor den mensch is er maar
één ding te doen, zoo hij gelijk met
ons het geval is geen schuilkelder
kan bereiken plat op den grond val
len en er het beste van hopen. Als wij
na ons schoolbezoek even een kopje
koffie drinken bij professor Rein, die
hier zijn buitenhuis heeft, vertelt hij,
hoe ook in deze streken, waar in geen
verre verten eenig militair doel te be
kennen valt, de Russen heftig te keer
gaan. Verleden week verspeelden zij
een stel bommen aan een rij ijsblokken,
■gehakt uit een bevroren meer, en lig
gende op den kantblijkbaar zagen
ze die voor iets hoogst gewichtigs aan
Geen wonder dus, dat men het hier als
twijfelachtig beschouwt, of men de kin
deren wel in het land moet houden.
Spirit. Ethische Stichting, Prinsessegracht
23, Zondag 10.30 u. wijdingsdienst. Spr.
mevr A. Gkes-Huibers, Rijswijk. Hel-
derz.waan. mevr. J. G. Logjes-van Bo-
dinckhuyzen.
Soefi-Beweging, Bazarstraat 20. Zondag
llu Spr. mevr. Schamhart-Scholte. On
derwerp: „Gebondenheid en vrijheid”.
„Harmonia,', Gebouw de Ruyterstraat
Zondag 10.30 uur. Samenkomst. Spr. de
heer A. Muis, uit Rotterdam.
Soefi-kerk (Kerk van allen), Anna Pai’-
lownastraat 79. Zondag n u Onder
werp: „Ik moet geven, ik moet’niet vra-
kerkgebouw Prins Hendrikplein
15. Zondag 10.30 u. Dienst o.l.v. den heer
C. J. van Beemen.
Onder). Ver. Psychisch Leven, genouw
&pui 106. Zondagmorgen 10 30 u. wij
dingsdienst. Spr. mevr. Melczarck-Tim-
^er<ïïaS u19 Febr 815 u Bloemenséan-
ce, zi rebr. 8.15 u. openbare psychome
trische séance.
Spirit. Christen-Genieenschap, Diligentia,
Lange Voorhout 5, 10.30 u. openbare
godsdienstoefening. Spreker de heer F-
Honigh.
Theosofische vereeniging, gebouw de
Ruyterstraat 67, 19 Febr 8 15 u Operf-
bare voordracht door mevr W. A L-
Ros-Vrijman. Onderwerp; „Het wereld
gebeuren in het licht van het occul
tisme”.
ten alles bekijken de boekjes, w’aar-
uit ze het alfabet leeren, een bloem,
die ze zelf kweeken of speelgoed, waar
mee ze den tijd dooden. Maar ook den
schuilkelder, waarin ze een heenkomen
zoeken, zoodra in het dal, waarin de
school ligt, de sirene begint te loeien.
Tot nu toe krijgen de kinderen geen
onderwijs. Minister Hannula ik liet
het u al weten heeft er overwegen
de bezwaren tegen, dat er veel kinde
ren in één gebouw ondergebracht zijn
gedurende een groot gedeelte van den
dag een bombardement kan dan een
verschrikking worden. Verreweg de
meeste kinderen zijn dan ook óf in
Zweden en Noorwegen óf bij particu
lieren in Finland. Maar de oorlog is
van onbekenden duur, en men heeft
nu. teneinde de kinderen niet heel dien
oorlogstijd zonder onderwijs te laten,
een beroep gedaan op die uitkomst-
brengende uitvinding de radio Mor
gen houdt minister Hannula de ope
ningsrede voor het microfonisch onder
wijs. Op vaste uren zullen de pleeg
ouders op het platteland de radio aan
zetten, en onderwijzers zullen dan door
den aether les geven. Het is natuurlijk
behelpen, maar beter wat dan niets.
Op den duur kan men de kinderen ook
niet ongestraft laten lanterfanten. Dat
gaat een poosje goed, maar de werk
lust raakt eruit, en de achterstand
groeit met den dag. In de school, waar
wij ons nu bevinden, heeft particuliere
hulpvaardigheid raad geschaft. De kin
deren worden op plezierige manier be
zig gehouden. Ik maak kennis met een
zevental
een kwartier
erachter te komen, of ik
namen goed heb kunnen
Ned. Protest, bond (Muzenstraat 4),
10.30 uur dr. W. Banning, em, pred. van
Bentveld.
Remonstr. Geref. kerk. 10.30 uur dr. J.
C A. Fetter, 8 uur mej. ds. W. S. Wiardi
Beekman.
Doopsgez. germ, 10.30 uur ds. H.
Meihuizen
Luth, gem., 10.30 uur ds. Riemers.
Lutherkapel, Haverschmidtstraat
10.30 uur ds. Drijver.
Waalsche kerk, 10.30 uur dr. Th.
Eekman.
Duitsche kerk. 10.30 u. pfarrer Kaetzke
Engelsche kerk. Holy Communion 8.30
Morning prayer 11, Evening prayer 8, rev
Williams.
First Church of Christ. Scientist, Andr.
Bickerweg 1. Holl. 9.45 v.m. Eng. 11.15.
Duinoordkerk, 10 uur ds. Creutzberg,
10 uur jeugdkerk ouderen ds. Schoch, 11.20
utu jeugdkerk jongeren mevr. dr. Ober
man.
Nassau Jeugddienst. Duinzichtkapel, van
Hogenhoucklaan, 10.30 uur ds. I. Voor-
steegh.
Geb. Eltheto, Azaleapiein 2, 10.30 uur ds.
J. Th. Meijer uit Alphen a. d. Rijn.
Vrijz. Hervormden, Beeklaan hoek Hout-
rustweg, 10.30 uur ds. J. Zuurdeeg, van
Hilversum.
Aula Duitsch gymnasium, Jan v. Nas-
saUstraat, 10.30 uur ds. K. Terpstra, van
Utrecht.
Vrijz. Chr. Jongerenkerk (15 j. en
ouder), Bondshuis Houtrustweg 3, 7.30 u.
nam. Spr. ds. H. W. Meihuizen.
Vrijz. Kindéfkerk der Federatie, Vrijz.
Christelijk lyceum, van Stolkweg 35. 10.30
uUr mej. ds, W. S. Wiardi Beekman.
Stads-Evangelisatie, Geref. Kerk-Oost.
lokaal Hannemanstraat, 7 uur samenkomst.
Spr. de heer J. Bronsveld, Onderwerp:
„De meester is daar en hij roept u”.
Stads-Evangelisatie Geref. Kerk-West,
lokalen N. Zuiderkerk, Kockstraat 134, 8
uur samenkomst.
Geref. kerk in hersteld kerkverband,
clubhuis van Speykstraat 153, 10.15 uur en
5.30 uur ds. Hasper,
Chr. Geref. gem., Eben Haëzerkerk.
Snoekstraat, 10 uur en 5.30 uur ds. Nieu-
wenhuyze, Jerusalemkerk, Pomonaplein.
10 uur ds. de Jong; Bilderdijkschool, Lin-
naeusstraat, 10 uur en 5.30 uur ds. C.
v. d. Zaal.
Geref. Gem., Oude Boomgaardstraat 43.
10 uur en 4.30 uur ds. Honkoop.
Oud Geref. gem., Wesselsstraat 49, 10
uur en 5.30 uur leesdienst.
Geb. de Ruyterstraat 67, 10 uur en 6 uut
ds. J. P. Paauwe.
Geb. Rozenburgstraat 7, Zondag 10 uur
vergadering der geloovlgen.
Vrije Evang. gem., Zuid-West Buitensin.
gel 112—114. 10 uur en 5.30 uur ds. Vas.
seur.
Evangelisatie „Nazareth”, Fagelstraat 22
10.15 uur heiligingsdienst en 7 uur samen-
komst.
Christen-gemeenschap. Assendel ftstragj
18. 10.15 uur en 7.30 uur de heer H Hee-
resma. van Amsterdam
Christen-gemeenschap. Bew. t. Rel. Ver.
nieuwing. Groot Hertoginnelaan 4, 10 uur
Menschenwijdingsdienst
Christ gem. Eliëzer. Beeklaan 296, 10 y.
heiligingssamenkomst, en 7 uur openbare
samenkomst.
Pinkstergemeente „Maranatha geb.
Trompstraat 25. 10.15 uur en 8 uur getuj.
genissamenkomst.
Baptisten-gemeente, kerklokaal v. Dijck,
straat 149. 10 uur en 5.30 uur prediking
ds J. B. de Neef, 8 uur jongeliedensamen-
Baptisten-gemeente, kerkzaal Zuid-Bin.
nensingel 10, 10 uur en 6 uur ds. Jac. de
Jong. 8 uur jongeliedensamenkomst
Oud Baptisten gem., Zuid-West Buiten-
singel 39, 10.30 uur en 6 uur prediking ds.
B. Fabrie.
Oud Baptiste-gemeente. Lavendeistraat
15. 10.30 uur en 7 uur prediking.
Zevende Dags-Baptisten-gemeente, lo-
kaal C.J.M.V.. Heelsumstraat 159. Zatèr.
dag (Sabbat) 10.30 uur v.m. ds. B. fae.
kema.
Kerkgenootschap der Zevende Da gs-Ad
ventisten, kerkzaal ..Maranatha Lange
Beestenmarkt 102, Sabbatmorgen 10 uur
Bijbelstudie, 11 uur predicate (verschil
lende sprekers).
Gemeenschap der Zevende Dags Adven-
tisten, gebouw Aurora, Assendelftstraat
18. Eiken Sabbatmorgen 10.30 uur samen
komst.
Zevende Dags Adventisten, geb. ilj.
delfia”, de Ruyterstraat 90. Eiken Zater
dag (Sabbat), 11 uur prediking. Verschil-
lende sprekers.
Hersteld Apostolische Zendinggemeente,
(Stam Juda), Willemstraat 69. dienst 10 u.
en 6 u.
Jongensbond „De Blijde Boodschap",
Groenesteynstraat 51, samenkomst 11.15 u.
tot 12.30 uur.
Leger oes Heils, Prinsegracht 57 10 uur
heiligingssamenkomst, 7.30 uur verlos-
sihgssamenkomst.. Leidster: kapiteine M.
E. Crok.
Korte Molenstraat 23, 10 uur heiligings-
samenkomst, 7 30 uur verlossingssamen-
komst. Leidster: adjudante H. V. d. vosse.
Fisherstraat 78, 10 uur heiligingssamen
komst, 8 uur verlossingssamenkomst. Leid
ster: kapiteine F. Staüdt.
Jacob Catsstraat 240, 10 uur heiligings
samenkomst, 8 uur verlossingssamen
komst. Leidster: adjudante A. Stapersma.
Linnaeusstraat 205-207,10 uur heiligings
samenkomst, 7.30 uur verlossingssamen
komst. Leidster: kapiteine A. Prost.
Hemsterhuisstraat 176a, 10 uur heili
gingssamenkomst, 7.30 uur verlossings
samenkomst. Leidster: brigadier M. Sche
rer.
Christologische beweging „Excelsior”,
Prins Hendrikplein 15, 10.30 uur openbare
godsdienstoefening, de heer C. J. van
Beemen.
Kerk van Jezus Christus v. d. Heiligen
der laatste dagen, Loosdufnschekade H,
10.30 en 5 uur.
Vrije Katholieke kerk, St. Albaankeric,
Rietzangerlaan 2a, 10.30 uur Gez. H. Mis.
Oud Katholieke kerk, Juffrouw Ida-
straat 7, H. Dienst, 10 uur
Scheveningen.
Nieuwe Bedkapel, 10.30 uur ds Offe-
ringa en 6 uur ds. Evenhuis.
Pinkstergemeente, Tholenschestraat 129,
10.15 uur en 7 uur openbare samenkomst.
Spr. mej. Visser.
Evangelisatie ,.De Heer zal voorzien*,
Wimpelstraat 2, 10 uur en 6 uur de heeren
T. van Essen, van Leiden en Staalman
van Huizen.
Geref. gem., N. Laantjes 120. 7 uur aa.
Honkoop.
Vrije Geref. gem., Menninckstraat 7,
10 uur en 6 uur ds. A, W. de Rover,
van Viaardingen.
Ned. Herv. vereen., Menninckstraat 41,
10 uur en 6 uur de heer Schoonderbeek,
van Ede.
Nieuw Hersteld Apost. zendinggemeen
te, geb. „Padro”, Jurriaan Kokstraat 44,
samenkomst 10.15 uur.
Leger aes Heils, Wassenaarschestraat 2c,
10 uur heiligingssamenkomst, 8 uur ver
lossingssamenkomst. Leider: majoor P.
Cohen, uit België
Loosduinen.
Stichtingskerk Bloemendaal, 10 uur en
2.30 uur ds. Boswijk.
Geref. kerk (dorp)', 10 uur ds. W. A.
Wiersinga, 5 uur ds. J. Smelik.
Leyenburg 10 uur ds. J. Smelik, 5 uur
ds. W A Wiersinga.
Wassenaar.
Ned. Herv. kerk. (Schoolstraat). 10 uur
ds. ten Kate, 5 30 uur ds. Honders.
Kievitkerk, 10.05 uur ds Honders.
Rijswijk.
Ne Herv. kerk, 10 uur ds. Post en 6 uur
ds. J v. d. Wiel.
Geb. Chr belangen,
10 uur ds. J. v. d Wiel.
Voorburg.
Ned. Herv. kerk, Heerenstraat, 10 uur
ds. P. Cornet, van Brussel; 6 uur ds. J.
Roodenburg Kinderkerk, 10 uur ouderlini
A. v. d. Spiegel; van Sevenbergestraat
10 uur ds. J Roodenburg
Geref. kerk, Laan van Oostenburg,
10 uur ds. P. K. Keizer, 5 uur dr. S. O.
Los.
Effatha Kapel. 10 uur dr. mr. W. S. de
Vries, 5 uur ds. P K. Keizer.
Vereen v Vrijz. Godsd., gebouw Fran-
sche gem 10 30 uur A. van der Heide,
em. pred Jeugddienst 7.30 uur nam, ds.
A. J. van Leusen, van Velzen.
Leidschendam.
Ned. Herv. kerk, 10 uur ds. Vermet,
7 uur ds. Bos uit den Haag.
Geref. kerk, 10 uur en 5 uur cand. Wolf,
onder te brengen. Ware de reis niet
zoo bezwaarlijk, ook Nederland zou
zeker deel willen hebben aan dezen
vorm van voortreffelijke humanitaire
hulp. Overigens hebben wij Nederlan
ders ruimschoots gelegenheid om ons
op andere wijze nuttig te maken. De
evacuatie en wat ermee samenhangt
kost ook veel geld, en men behoeft hier
niet lang te zijn om te hebben ver
nomen, hoe erkentelijk Finland is voor
de vrijgevigheid, die zich in ons land
manifesteert.
Ik zal niet treden in een beschou
wing over alle narigheid, die er ook
bij de best georganiseerde evacuatie
overschiet. Wie.denkt aan de uit elkaar
gerukte gezinnen, aan zieke kinderen,
wier moeders hen niet bereiken kun-
en, aan de zorg en de verantwoorde
lijkheid, die op de pleegouders komt
te rusten, kan zich van die narigheid
gemakkelijk zelf een voorstelling
maken.
Gelukkig leggen de Finnen jegens
elkander een werkelijk treffende hulp
vaardigheid aan den dag. Alles kan
Overal is nog wel plaats voor iemand
of iets; iedereen is inschikkelijk en dat
geldt voor alle geledingen van de
samenleving. In Helsinki besteedde ik
een middag aan het bezoeken van
eenige arbeidersgezinnen: ik liep zoo
maar eens hier en daar aan, en werd
vrijwel overal vriendelijk ontvangen.
Een vrouw, die voor zichzelf, haar man
en een dochtertje over één kamer en
een keuken beschikt, bleek nog twee
andere, door bombardement dakloos
geworden buren, hartelijk te hebben
opgenomen: de keuken was nu ook
slaapkamer! Elders had men weer an
dere noodoplossingen bedacht. Maar
ook de villa van professor Rein was in
een soort hotel herschapen en profes
sor von Wendt vertelt, hoe hij op den
eersten bombardementsdag zichzelf
met auto ter beschikking stelde om
menschen de stad uit te brengen. Hij
vertelt ook, hoe hij op dien dag toeval
lig geen reserveband had. De straten
van Helsinki waren hier en daar met
glasscherven als bezaaid. Ergo reed
professor von Wendt even langs zijn
dealer om een reservewiel te halen.
Alles was gesloten en niemand bleek
aanwezig. Maar de ruiten lagen aan
diggelen, en von Wendt kon dus door
een étalageraam binnenstappen, een
wiel van een showroom-auto demon-
teeren, en toen was hij gered. Maar dat
behoort bij de kléine problemen van de
evacuatie
Tegen het vallen van den avond heb
ben wij, na een langen rit in een tem
peratuur, welke later 34 graden onder
nul bleek te liggen, een van de meest
getroffen stadjes van Finland bereikt:
Ekenas, een kilometer of dertig van
Hangö. Ons doel was, den volgenden
morgen naar Hangö te trekken, waar
de Russen verschrikkelijk huis houden.
Zooals gij weet: Hangö wilden ze heb
ben als basis voor hun luchtmacht. Nu
hebben ze Baltischport, aan de over
zijde van de Golf, op Estisch gebied.
Twintig minuten, en ze zijn boven
Hangö. Tien tot twintig keer per dag
gaat daar het alarmsignaal! Maar ik
vertel er later meer van. Dezen nacht
bleven wij in Ekenas, waar een dorp-
sche sfeer in een klein, maar als al
tijd in Finland uiterst zindelijk
hotelletje ons omringde. Om even vóór
half tien liet de portier het electrisch
licht éénmaal knipperen, enkele minu
ten later twéémaal, en op slag van half
tien driemaal: „hoogste tijd”, bleek dat
te beteekenen: wij stapten dus op. Om
half zeven den volgenden morgen zou
den wij op Hangö aangaan. De Russen
komen doorgaans tegen half negen, en
vóór dien tijd wilden wij er óók graag
ijn „Molotof laat ons niet eens uit
slapen”. zegt Vikstén ironisch, als wij
met onze zware laarzen de trap op
klossen.