de van Noorsche verontwaardiging Engeland's schending Noorsche wateren 1940. Duitschland buitenland voeren beroering van Redevoering minister Koht Wederzijdsche protesten gaatI BELANGRIJKSTE NIEUWS onbeperkten duikbootoorlog „Altmark”-incident wekt veel N». I7497' Maandag 19 Februari. De Noorsche uiteen zetting ^Reenigde staten RESlDENT ROOSEVELT BIJ HET panama-kanaal. I De torpedojager Cossack", welke de enterde. Altmark Minister Koht Nieuwe plannen van de geallieerden? fcien ^Utrab van de neutralen het gedrang Telefoon 116300 (zeven lijnen) Giro No. 12500 „Het schip had geen wapent aan boord” pe rechten v: opnieuw in p.t nninmer bestaat uit VIJF bladen eerste blad. BINNENLAND Rapport van den kapitein van de „Altmark” BUITENLAND HAAGSCIIE COURANT PRIJS DEZER COURANT: t OVERZICHT. kunnen voor «u van Het kan zijn. en I zich Intre- De bevrijde Schotsche haven bracht. Eerste blad, pap. 1. PRIJS DER ADVERTENTIF.N: Van 15 regels 1 50 Iedere regel meer tot 10 regels 40 ct„ daarna iedere regel meer 50 ct. Reclames 90 ct. per regel. Bewijsnummers 5 ct., fr. p. post 10 ct. Incasso binnen de stad 5 ct., buiten de stad volgens posttarief. Bij vooruitbetaling: Kleine Advertenties 90 ct.; Dienstaanbiedingen 70 ct Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad" 10 ct meer. Wat de Noorsche pers zegt. De Noorsche bladen veroordeelen de schending der Noorsche wateren door Ik kan het Britsche standpunt niet erkennen, dat Engeland onze neutrali teit alleen maar kan eerbiedigen, zoo lang ook Duitschland dit doet. Duitsch land heeft nog nimmer de Noorsche neutraliteit zóó meedoogenloos ge schonden als Erlfeeland Zaterdag in de Jösing-fjord heeft gedaan." De Noorsche officier ging aan boord van de „Cossack”, maar weigerde te zamen met de Engelschen aan boord te gaan van de „Altmark”, toen dit schip geënterd was. Toen er aan boord van de „Altmark” een gevecht ontstond verklaarde de Noorsche officier, niet aan boord van de „Cossack’ te zijn ge komen om naar vechten te kijken. Hij Deze courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen BUREAUX: WAGENSTRAAT 35-37 Bijkantoren: Soheveningen, Keizerstr. 319, Tel. 550310; Rijswijk, Kantoor- boekh. Leeuwendeel, Oranjelaan 3, Tel. 119461 Voorburg, Boekhandel H. E. G. Ruijs, Heerenstr. 124, Tel. 778038; Filialen: N.V. Kantoorboekh. Th. J. de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seteri Jr., There- siastr. 108a, Tel. 772444; Boekh. E. D. Couvée, van Hoytemastr. 66. Tel. 721187 Minister Koht veroordeelde tenslotte de Britsche postcontróle, alsmede de Britsche controle op den Noorschen export, een controle, welke hij volko men in strijd noemde met het volken recht. „Een neutraal land als Noorwe gen kan zijn koopvaardijschepen niet bewapenen”, aldus de minister. „Het kan slechts protesteeren tegen de be- leedigingen en de inbreuken op zijn rechten.” In een officieele verklaring, door den Duitschen omroep voorgelezen, wordt gezegd, dat Duitschland zich niet lan ger door de Londensche duikbootcon- ventie gebonden acht, meldt Reuter. Het feit, dat alle Britsche schepen op de Noordzee op bevel van Churchill ge wapend worden, aldus de verklaring, beteekent, dat Engeland deze conventie verbreekt. De commandanten der Duitsche duik- booten zijn thans gemachtigd, deze ge wapende koopvaardijschepen zonder waarschuwing tot zinken te brengen, daar mag worden aangenomen, dat de kanonnen dezer schepen beoogen. den Duitschen zeestrijdkrachten tegenstand te bieden. De nadruk werd er op gelegd, dat ae onbeperkte duikboot-oorlog zich niet uitstrekt tot neutrale schepen, tenzij zij in een vijandelijke convooi varen of een Britsche of Fransche haven binneh- loopen. sche torpedobooten had verbroken. De Engelschman kwam ons snel achterop en gings langszij liggen. De Engelsche soldaten kwamen op de „Altmark”, be zetten met geweld de commandobrug, namen het schip in bezit en openden het vuur op de weerlooze, volkomen on bewapende Duitsche bemanning. Mijn manschappen probeerden deels over het ijs aan land te komen of zwem mende de kust te bereiken. Daarop richtten de Engelschen in het wilde weg hun vuurwapenen op de hulpelooze matrozen. Het juiste aantal dooden en gewonden kan ik nog niet noemen. Het schip is aan den grond geloopen. De kapitein van de „Altmark" heeft den vertegenwoordiger van het Duit sche nieuwsbureau aan boord van de „Altmark” in de Jösingfjord een onder houd verleend, waarin hij betoogde, dat zijn schip zich tijdens den geheelen tocht langs de Noorsche kust binnen de Noorsche territoriale wateren heeft bewogen. De afstand van het schip tot de kust heeft niet meer bedragen dan lj zeemijl. Toen de Britsche oorlogs bodems het signaal „stuur West” gaven, heeft het Duitsche schip dezen eisch niet opgevolgd, omdat deze onrecht matig geschiedde met schending van de Noorsche territoriale wateren. Toen De Britsche commandant ver klaarde, dat zich 400 Britsche ge vangenen aan boord van de „Alt mark" bevonden. De kapitein van keerde toen naar zijn eigen schip terug. Nadat de „Cossack” met ongeveer 400 gevangenen vertrokken was, ging de Noorsche bevelvoerende officier aan boord van de „Altmark”, welks kapi tein verklaarde, dat de Duitschers vijf dooden en vijf gewonden hadden. De Duitsche kapitein voegde hieraan toe. dat de Duitschers niet geschoten had den. Later werd medegedeeld, dat de Duitsche kapitien alles in gereedheid had gebracht om het schip op te bla* zen, maar dat dit door de Duitsche legatie te Oslo was tegengehouden. De Duitschers ten .getale van ongeveer honderd, bevinden zich nog aan boord. Vierde blad, pap. 2. Lord Chatfield hield een rede over den oorlogstoestand. Tweede blad, pap. 3. De Britsche torpedojager ..Daring* is getorpedeerd en gezonken. 157 Op varenden worden vermist. Eerste blad, pag. 2. Gedurende het weekeinde zijn 7 koopvaardijschepen gezonken, door tor- pedeeren of het stooten op mijnen. Eerste blad, pag. 3. Geallieerde strijdkrachten maakten twee Duitsche handelsschepen buit Eerste blad, pag 3. Aan het Westelijk front is een Fransch detachement in een hinderlaag gevallen. Ongeveer 50 Franschen wer den gedood. Eerste blad. pag. 3 Vierde blad. pag. 2. de „Altmark" zeide, dat hij slechts 133 man aan boord had. Nadat hij een bespreking had gehad met den Duitschen kapitein, ging de Noor sche bevelvoerende officier met zijn torpedoboot naast de „Cossack” liggen en verzocht hij den Engel schen Noorsch gebied te verlaten. Zij zeiden dit te zullen doen en voegden er aan toe buiten de terri toriale wateren op de „Altmark" te zuHen wachten. Later keerde de „Cossack" terug en deelde aan den Noorschen bevelvoerder mede, dat hij opdracht had gekregen van de Britsche regeering de 400 Brit sche gevangenen te bevrijden met of zonder verlof van de Noorsche regeering. De Noorsche admiraliteit heeft een verklaring over de „Altmark” gepubli ceerd, waarin het volgende gezegd wordt De Noorsche torpedoboot, welke de „Altmark” escorteerde, plaatste tusschen de „Altmark” en de pid”, toen deze tezamen met een ande ren Britsche torpedojager de „Alt mark" aanhield, De „Altmark” voer naar de kust, gevolgd door de twee Noorsche torpedobooten, waar van de beide commandanten protes teerden tegen de Britsche schending van de Noorsche neutraliteit. Het Nederlandsche stoomschip „Ame land” van de Stoomvaartmaatschappij „Rotterdam” is gistermorgen om streeks 9 uur, op weg naar Ned.-Indië, nabij het lichtschip Schouwenbank op een mijn geloopen en gezonken. De 48 koppen tellende bemanning werd door de „Montferland" gered. Drie leden werden gewond en naar Vlissingen ge bracht, de overigen geredden naar Maassluis. Vijfde blad, pag. 1. De Nederlandsche Regeering heeft te Berlijn geprotesteerd tegen de tor pedeer ing van de „Arendskerk”. Vierde blad, pag I. Het bij de Kaap Verdische eilanden gestrande schip „Alkmaar’ wordt als verloren beschouwd. De bemanning is door een Portugee- schen torpedojager gered. Tweede blad. pag. 2. Wij publiceeren een artikel naar aanleiding van een tocht door onze verdedigingslinies. Derde blad. pag. 1. Dr. W. J. Roos van den Berg te De venter, is tot leider der Nederlandsche ambulance voor Finland benoemd. Derde blad, pag. 2. De Gemeenteraad benoemde heden tot adjunct-directeur van de Duinwa terleiding ir. A. J. Gurck. c.i. hoofd ingenieur, afdeelingschef bij dit bedrijf. Tweede blad, pag. 3. De Gemeenteraad benoemde heden tot directeur van de Gemeentelijke Ar beidsbeurs, in dc vacature-J. Boezer, den heer C. J. Bakker, plaatsver vangend directeur van de Gem. Ar beidsbeurs te Rotterdam, no. 1 van da aanbeveling. Tweede blad, pag. 3. een torpedojager het eerste schot loste, bevonden dc Britsche marineschepen zich onmiskenbaar in het Noorsche ter ritoriale gebied. De Noorsche torpedo boot „Skaro" voer daarop naar den Britschen torpedojager toe, die ten slotte zeewaarts wegdraaide. De „Alt mark” bleef in de kustwateren. Een po ging van den torpedojager „Intrepid” om de „Altmark” te enteren, werd door een manoeuvre van de „Altmark" ver hinderd. Het Duitsche schip voer toen de Jösingfjord binnen, gevolgd door de beide Noorsche torpedobooten, die mid den in de fjord bleven liggen. Door de duisternis beschermd voer des avonds de „Cossaik" de fjord binnen. Op de „Altmark" zag men dezen torpedojager aan voor een Noorsch schip. De „Alt mark” vroeg het verschenen schip, «8 het een Noor. was. waarop geen ant woord kwam. Later seinde het onbe kende schip „draai bij of ik open het vuur”. De „Altmark” ging Joen nog verder de fjord binnen. De overval ge schiedde op een zeemijl buiten de kust. Het enter-commando begon in het wilde weg te schieten op elkeen, die zich op dek bevond. Ook de torpedo jager deed aan de schietpartij mee. Onze eerste officier werd gewond. De „Altmark” had geen wapens aan dek. De kapitein zeide bewust van tegen weer te hebben afgezien. Daarentegen hebben het enter-commando en de krui ser geschoten op alle Duitschers. die zich over het ijs of zwemmende wilden redden. Ook de zeelieden, die reeds op het land in veiligheid waren, werden beschoten. Een lid van het enter- commando viel in het water. Een offi cier van het enter-commando werd blijkbaar door een Engelscnen kogel zwaar getroffen. De Duitsche schecps- de Britsche vloot eenstemmig. Zij ver tolken de verontwaardiging, die alge meen in Noorwegen heerscht. „Morgenbladet” schrijft „Het Noor sche optreden ten aanzien van de „Alt mark” was volkomen correct. Noor wegen had het recht de „Altmark” vrijen doortocht toe te staan, als het schip zich overigens aan de reglemen ten hield Wij hadden noch het recht noch den plicht de Britsche gevangenen te bevrijden. Het spreekt vanzelf, dat de „Altmark”'niet te Bergen is door zocht. Het schip is slechts aangehouden en de papieren zijn gecontroleerd, toen de „Altmark” in de Noorsche wateren kwam. Het schip is niet in de haven van Bergen geweest Het heeft zich ge houden aan de voorschriften voor een „passage inoffensif”. Indien de Engel sche schepen buiten de Noorsche wa teren hadden gewacht, zou de Duitsche boot vroeg of laat die wateren hebben moeten verlaten, doch dan waren wel licht Duitsche schepen en vliegtuigen verschenen. Het was inderdaad een voudiger de zaak op te lossen door de Noorsche wateren te schenden. Nie mand zal de Britsche daad als een heldhaftige toejuichen, zooals de Engel schen doen. Het Noorsche volk neemt er met ontmoediging kennis van, dat de schennis is gepleegd door een Weste lijke mogendheid, die er aanspraak op maakt, de verdedigster van de kleine neutrale landen, hun vrijheid en onaf hankelijkheid te zijn.” „Aftenposten" zegt dat de kapitein van de „Altmark” de Noorsche autoriteiten misleid heeft, doch het Duitsche schip hééft de Noor sche neutraliteit niet geschonden. Wij betreuren het, dat de aanval den dood van Duitsche zeelieden veroorzaakt heeft, evenals wij het betreuren, dat een ruwe oorlogvoering ter zee honder den Noorschen zeelieden het leven kost. Tot Engeland zeggen, wij. dat ditmaal blijkbaar de overweging, dat met de kleine Noorsche natie geen rekening behoeft te worden gehouden, den doorslag heeft gegeven. Het is te be treuren, dat ook Engeland thans be vestigd heeft, dat niet het recht maar de macht in een moeilijke positie telt.” Het gebeurde met de „Altmark” kan vérstrekkende gevolgen voor de posi tie van de neutralen vóórtbrengen. De huidige oorlog brengt nieuwe rechtsschendingen mede, waaraan bei de partijen zich schuldig maken en waarvan de neutrale staten de dupe worden. Hoe lang zullen deze laatste onder de verscherpte omstandigheden hun neutraliteit kunnen handhaven In het geval van de „Altmark” be schuldigt Engeland Noorwegen, dat het tekort geschoten is in de uitvoering van zijn neutraliteitsbepalingen, daar dit Duitsche hulp-oorlogsschip geïnter neerd had dienen te worden, toen het in de Noorsche wateren aankwam. In de Duitsche protesten komt het verwijt tot uiting, dat Noorwegen het Duitsche koopvaardijschip niet vol doende beschernung heeft verleend. Terwijl Berlijn verklaart, dat het „Alt- mark’-incident de ergste gevolgen kan medebrengen, wordt te Londen druk de vraag besproken, of de geallieerden zich van nu af aan tevreden zullen stellen met de vage verzekering, dat de Noorsche territoriale wateren ge- eertnedig': worden, terwijl de ervaring geleerd heeft dat, ondanks den goeden ril der^regeering van Oslo, de Noor- sche controle- en kuststrijdkrachien niet in staat zijn de schending der neu traliteit waar te nemen, of wel, haar te beletten. Dc krachtige houding van Engeland bewijst, aldus de Londensche opvat ting. dat de tweede fase bereikt is in de ontwikkeling van de houding je gens de neutralen, d.w.z. dat de geal lieerden niet veel langer meer zullen toestaan, dat op eenigerlei wijze de eerbied, welke steeds door de geallieerden is getoond voor de rechten der neutralen, wordt geëxploiteerd door Duitschland. Het probleem, dat opgeworpen is door het gebruik van de Noorsche ter ritoriale wateren, heeft de geallieerden steeds beug gehouden. Het is voor niemand een geheim, dat officieuze stappen te dien aanzien herhaalde ma len te .zijn gedaan en dat. wan neer niet rot een actie werd overge gaan, dit was omdat de geallieerden ïich tot het uiterste wilden onthou den van iedere pressie op een klei- nen staat, waarmede zij de meest vriendschappelijke betrekkingen on derhielden en wiens openbare mee- Dlng onbetwistbaar sympathieën ge voelt voor de zaak der geallieerden. Het is niet onmogelijk, dat de gebeur tenissen dezer dagen tot gevolg heb- “*n, dat deze kwestie weer aan de Mtte komt. Sumner Welles, die volgende week J* Napels verwacht wordt, vindt bij tet begin van zijn onderzoek naar de •öUchen van de neutralen voor een ^wuwe regeling in de wereld na den °°rl°g. een zeer verscherpten toestand. Nij zal met Mussolini en Ciano be- sPfekiüjgen voeren, waarbij hij een in- .5™ zal krijgen over de positie van •lië, het voornaamste niet-oorlogvoe- land van Europa. Volgens de ff*“aansche opvatting zullen, bij het ®ggen van de basis voor den nieuwen ■pWvrede. het de neutralen zijn, 6r voor moeten zorgen, dat er Mwvaardig geoordeeld wordt, ten- flg” e^n herhaling van de misstan- •os i d°°r den vrede na den wereld- °8 gerezen. te voorkomen. Hoe men een optreden der neutralen voor- is echter nog niet duidelijk en tie jongste inbreuken op de le rechten, zal hun „actie” steeds ^‘lijker worden. 's-Gravenhage bij vooruitbet. per 3 mnd. met „Kikeriki”, „De Nieuwste Mode", K loniaa' Bijblad" en „Letterkundig Bijblad” 3.—Franco per post met Mode- ƒ4.zonder Modeblad 3.75 Buitenland f9.Landen waarop het intern, drukwerk-posttarief van toepassing is 7.— p. kw. Bij postkantoren de geldende goedk. abonn.prijzen. Afz. nummers 5 ct., fr. p. post 10 ct. De kapitein van de „Altmark” heeft een rapport uitgebracht, waarin hij o.a. zegt De „Altmark” voer op Vrij dag op een afstand van anderhalve zeemijl langs de Noorsche kust. In den loop van den dag vlogen reeds her haaldelijk drie Engelsche vliegtuigen boven ons schip. Deze vliegtuigen ston den klaarblijkelijk in radioverbinding met Engelsche zeestrijdkrachten. Na korten tijd verscheen een Engelsche kruiser van de „Aurora”-klasse met vijf torpedojagers, die de „Altmark" steeds dichter naderden. De beide Noorsche torpedobooten, die de „Alt mark" vergezelden, traden herhaalde lijk met de Engelsche oorlogsschepen in verbinding en eischten kennelijk, dat zij van de „Altmark” zouden wegblij ven. Ik probeerde nabij den ingang van de Jösingfjord te komen en mijn vaart te vervolgen, omdat ik niet aan de mogelijkheid geloofde, dat de Engel schen zich in de Noorsche territoriale wateren aan een duidelijke schending van de neutraliteit zouden schuldig maken. Aan den ingang van de fjord kwam een der torpedojagers tot in de nabij heid van de „Altmark”. Ik liep de Jösingfjord binnen. Een Engelsche tor pedoboot probeerde mij te achtervol gen, njaar de beide Noorsche torpedo booten plaatsten zich aan den ingang van de fjord tusschen mijn schip en de Engetechen en verhinderd zoo den torpedojager de fjord binnen le varen. Toen het donker geworden was, zagen wij, dat tusschen de beide Noorsche torpedobooten een schip de fjord bin nenvoer, dat wij eerst voor een Noorsch vaartuig hielden. Wij riepen het schip aan en kregen ten antwoord„Wanneer ge niet bij draait, open ik het vuur”. Toen werd het ons duidelijk, dat een Engelsche torpedojager de versperring der Noor- Roosevelt is metdenkrui- ‘Djan UScaloosa" vanochtend bij den ko^,8 „an het Panama-kanaal aange- en heeft dc sluizen van Gatum teer(j r Verdedigingswerken g< ïnspcc- Weer Daarna begaf Roosevelt zich dof,r ?an hoord van den kruiser, welke v«et banaal naar de Stille Zuidzee cep ®eh>oft, dat de president naar eilanden zal gaan om er te De Noorsche minister van buiten- landsche zaken, Koht, heeft gister avond te Trondheim het woord gevoerd en gezegd, dat de positie van Noorwe gen op het oogenblik misschien meer gevaren inhoudt dan gedurende den oorlog van 1914/18. Wij zullen, zeide hij. niet vrijwillig afstand doen van onze neutraliteits politiek. Sprekende over de gevaren, waaraan de Noorsche scheepvaart staat bloot gesteld. zeide Koht, dat in de meeste gevallen bij het zinken van schepen duidelijk het bewijs is geleverd, waar de verantwoordelijkheid moet worden gezocht. Wat de neutraliteitsschendingen be treft, aldus Koht, is het ernstigste ge val geweest dat van de „Altmark”. Wij hebben krachtig geprotesteerd tegen deze brutale neutraliteitsschending. doch het is duidelijk, dat wij in dit ge val niet in staat waren onze neutrali teit te verdedigen. Het land, dat werd van de liteit. krijgt recht, in onze oorlog te voeren, rigens niet zeggen, geering dit voorneme n het slachtoffer schending onzer neutra- daardoor nog niet het territoriale wateren Ik wil daarmede ove- dat de Duitsche re- zou hebben. De meest flagrante gebieds- schending. in dezen oorlog voorgekomen”, verklaarde Hambro. Ten aanzien van het incident met de „Altmark” heeft Hambro, de voor zitter van het Storting, het optreden der Britsche oorlogsschepen beschre ven als ,.de meest flagrante schending van gebied van een neutralen staat, welke in dezen oorlog is voorgekomen. Hambro zeide dit in een interview, waarin hij o.m. nog verklaarde „Het is voor ons in Noorwegen moeilijk, deze brutale en woeste schending te begrijpen van de souvereine rechten van dit kleine land, dat uit instinct en traditie de beste vriend van Enge land is." Voorts zeide hij: „Het oogenblik. dat gekozen is voor deze daad van geweld jegens Noorwegen, is uiterst opmerke lijk. Wij stonden op het punt een han- delsregeling aan te gaan met Groot- Brittannië. Het ligt volkomen voor de hand, dat na deze arrogante schending van Noorsch gebied, iedere bespreking van de modaliteiten van handel en scheepvaart tusschen de beide landen een nieuw stadium zal zijn ingetre den.” Hambro verklaarde het voornemen te hebben gehad, den minister van bui- tenlandsche zaken te vragen of de neu trale Oslo-staten geen besprekingen be- hooren te voeren over actieve samen werking, teneinde gemeenschappelijk en energieker te protesteeren tegen brutale methoden van zee-oorlog, welke laatstelijk aanleiding hebben gegeven tot zoo krachtige verontwaardiging en tegen de Duitsche schendingen van het internationale recht. „Mijn vraag zou Dinsdag in behandeling zijn genomen, maar ik ben verplicht geweest haar in te trekken in het licht van deze Brit sche overtreding, welke wettelijk poditiek zooveel ernstiger is dan alles, wat wij in dezen oorlog ervaren heb ben.” De Finnen hebben zich in Karelië op de tweede verdedigingslinie terug getrokken. Maarschalk Mannerheim heeft verklaard, dat de buitenlandsche hulp aan Finland groote afmetingen heeft aangenomen. Eerste blad, pag. 3. Vierde blad, pag. 2. Het aanhouden van de „Altmark” blijft nog steeds beroering wekken. Door de betrokken partijen zijn pro testen overhandigd en worden uit voerige verklaringen gepubliceerd. Engelschen zijn in de Leith aan wal ge-

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 1