Borgaa IN FINLAND Felle nachtelijke brand te Rotterda HAAGSCHE COURANT VAN WOENSDAG 21 FEBRUARI 1940 voor gevaar omgeving Holland-F riesland per Er bestond groot de 11 O Een droeve tocht bran door een dende Finsche stad van lichterlaaie II Gezin moest in allerijl vluchten Meu belfa briek de firma Breedveld in 1 Al DERDE BLAD, PAGINA 1. HM ü- richten In de algeluopen da^en zijn enkele malen fietsers er in geslaagd over het IJsüelmecr tusschen Andijk- Stavoren te fietsen. Een groep onderweg. ,Jk heb gel o o pen, neen gestrompeld, door de onuitsprekelijke ellende van een bran dende stad, waar niets van ook maar de geringste militaire beteekenis is te vinden en waar vreedzame menschen wonen in door gaans bescheiden houten huizen tweehonderd brandbom men en een twintigtal sterk-explosieve het onheil aan Weerkundige Waarnemingen Borgaa staat in brand! "Ik ben in deze tijd bijzonder voorzichtig- i ik neem nu inplaats van de scherpe zepen, die het goed bederven fêwnAqJitZuip; het houdt mijn goed prachtig fris en helder." K /O 0 9 - P L> XXIL v.m. iedereen gezien, maar BORGAA, 13 Februari. 12 uun haar Runeberg staat ongedeerd Wij breidde zich succes Een overzicht van het door de Russen in brand gebom bardeerde Finsche stadje Borgaa, waar op den avond van den 13en Februari na een hevigen aanval uit de lucht op meer dan 20 plaat- sen tegelijk de vlammen hun vernielend spel aan vingen. En dat, terwijl er in heel Borgaa geen mili tair object te vinden is O '(Va* onzen bijzonderen correspondent.) (Nadruk verboden Auteursrecht voorbehouden). vluchtten in de schuilkelders en wacht ten gelaten hun lot en dat van hun have en goed af. Negen van de zeven tien machines wierpen geen bommen uitde acht andere des te meer. In luttele minuten werd het stadje ge troffen door ongeveer tweehonderd brandbommen, en door een twintigtal sterk-explosieve. Het effect van dit bombardement was in één woord afzichtelijk. Te gelijkertijd ontstonden drie-en-twin- kels in de papperige sneeuw. Zijn er menschenlevens met dit bombardement gemoeid Niemand weet het. Waar schijnlijk is een verlamde vrouw in haar vlammende huis omgekomen. En een man is zijn hui» binnengegaan, maar niemand heeft hem er uit zien komenGeen zekerheid is er om trent zijn lot te krijgen. Eerst de nieu we morgen zal gelegenheid geven, om de balans van Ruslands „zege” op te maken. Volslagen zinneloos bom bardement. Ik neem aan, dat het Russische oorlogscommuniqué van gister- Heele huizenblokken in ros- sigen gloed Toen wij de stad binnenreden, laai den aan alle kanten de vlammen er uit. Heele huizenblokken stonden in rossigen gloed. Rook en smook deden de oogen tranen, en stukken neerstor tende balken en dakgooten veroorzaak ten telkens wilde vonkenregens, waar voor wij ons in allerijl uit de voeten moesten maken, overal. Inmiddels had een agent van poli tie den directeur van de fabriek, den heer Breedveld, die boven de zaak woont, gewekt. Het gezin van den heer Breedveld, bestaande uit diens echtgenoote, dochter en be jaarde ouders en schoonmoeder, moesten in nachtgewaad vluchten en werden voorloopig bij buren ondergebracht. Verwachting tot den avond van 22 Febr. Aanhoudende dooi, betrokken tot half- bewolkt, geen neerslag van beteekenis, meest matige Zuidelijke tot Zuidweste lijke wind. tig branden op allerlei plaatsen in de stad. Woonhuizen, een bioscoop, een groot hotel, een klein hotel, de machinekamer van een ski-fabriek het vloog alles in brandDe kleine bommen, welke een ondra gelijke hitte veroorzaken, boren door alle daken en vloeren heen en richten overal het verschrikke lijkste onheil aan. Daarnaast ver nietigen de springbommen dit keer werden exemplaren van 25 tot 100 kilo gebruikt heele huizen en straten. Zij slaan diepe kraters in den grond, herscheppen orde lijke huizen in onherkenbare puin- hoopen, en versplinteren’ al wat zij op hun weg ontmoeten. Uitbreiding van den brand voorkomen. Na alle krachten op het vuur ge concentreerd te hebben, gelukte het de brandweer echter, tegen zes uur het gevaar voor uitbreiding te bezweren. Toen laaiden de vlammen echter nog op achter in de fabriek, waar de hout- opslagplaats was. Om zes uur stortte een deel van den vloer van de eerste étage in, een aantal machines met zich meesleepende. Omstreeks half zeven kon men zeg gen, dat de brandweer de vlammen meester was, tenminste in de fabrieks gebouwen. Gevaar voor uitbreiding was er niet meer en de brandweer kon zich bepalen met de veertien stralen, waarmede men werkte, groote water massa’s in het gebouw te werpen. Fabrieksdirecteur en gezin moesten in nachtgewaad de vlucht nemen. De brand werd omstreeks half vier door een nachtwaker ontdekt. Deze zag uit een kelder van het pand rook opstijgen. Hij waar schuwde direct de politie, die de brandweer alarmeerde. Het gebied van hoogen luchtdruk, dat gisteren over de Oostzee was gelegen, heeft zich naar Centraal-Europa ver plaatst daarbij nog in beteekenis toe nemend. De temperatuur blijft over Midden-Europa en de Balkan nog zeer laag. Daarentegen is de luchtdruk in Zuid- en Midden-Noorwegen belangrijk gedaald, waardoor de wind in onze om geving naar het Zuiden draaide, en wij in den aanvoer van zachte lucht komen, die de vorst definitief zal verdrijven. Ook in Denemarken is het veel min der koud geworden. Aan de kust van Zuid- en Midden-Noorwegen verdween de vorst eveneens. Het maximum over Groenland is ge scheiden door een van lagen druk van het maximum over Centraal-Europa. Zonsopgang: 22 Febr. 7.05 u. Zonsondergang: 22 Febr. 5.24 u. Lantarens aan: 22 Febr. tot 6.33 u. v.m.; 22 Febr. 5.53 u. nam. Hoogwater te Scheveningen. 22 Febr. 'sm. 1.20 u„ nam. 1.40 u. Morgen geen schietoefeningen op het strand. Terug naar Helsinki. In den stillen nacht rijdt onze auto terug naar Helsinki. Niemand zegt een stom woord. Wij zitten in de beklem ming van het brandende Borgaa. Wij voelen iets van schaamte, dat wij kwa men om „te kijken”. Ik had graag wil len handelen. Ik had de macht willen hebben, om dit razende vuur te bezwe ren, om een eind te maken aan de ver schrikking van dit beestachtig bedrijf, dat de hel doet losbarsten over een stil stadje. Ik ben machteloos. Wij zijn allemaal machteloos. Ik zou willen we ten, of nu werkelijk in de harten van de vliegers daarboven een gevoel van vreugde en triomf was, toen zij zagen, dat zij Borgaa in lichterlaaie hadden gezet. Maar ik weet het niet. Ik weer alleen, dat dit een helsch werk is, en dat ik machteloos ben. Buiten Hel sinki stoppen wij minister Hannula stapt uit. Hier woont hij. Meegaan met ons De minister bedanktik wil lie ver alleen zijn, zegt hijEn eigen lijk willen wij dat allemaal liever. Twee uur geleden zat ik in een com fortabele zaal van een deftig hotel. Oud-minister Cajander ontving er een aantal journalisten, en hield een rede over de Finsche Volkshulp, waarvan hij voorzitter is. Die rede was belang wekkend. Zij gewaagde van den ster ken vooruitgang op velerlei gebied, dien men in het Finland van de laatste twintig jaar opmerken kan, maar ook van den nood, welke door den oorlog onder de burgerbe- volking is ontstaan. Prof. Ca- jander gaf er tal van staal tjes van geëvacueerden, die nu geen werk hebben men- schen, die in de oorlogsgebie den woonden, waar de Rus sen hun vernielend werk heb ben gedaananderen, wier have en goed door bombarde menten zijn vernietigd. Terwijl prof. Cajander op dien vrien delijk doceerenden toon, wel ke menig hoogleeraar levens lang eigen blijft, ons omtrent dit alles voorlicht, wordt er iemand uit de zaal weggeroepen telefoon j Barometerstanc van hedenmiddag 12 uur Het dunne pijltje geeft uen stand aan van gisteren Een paar minuten later keert hij terug, en een gerucht neemt zijn snel len loop langs de tafeltjes, waaraan wij zitten te luisterenBorgaa staat in brand Kan het waar zijn Borgaa, dat oude, historische stadje, waarvan ik u al eerder heb verteld Borgaa met zijn herinneringen aan den dichter Rune berg. met zijn volkomen onmilitair ka rakter, met zijn Domkerk, zijn Vall- gren-museum, zijn schilders en zijn schrijvers Cajander beëindigt zijn redevoering. Er wordt in allerijl over legd hoe komen wij naar Borgaa Ieder zoekt zijn heil. Vikstén en ik, vermeerderd met nog een even vrien- delijken als omvangrijken Amerikaan, en een man van de Engelsche B B C., die een oprechte belangstelling voor de geschiedenis van Finland blijkt te be zitten, vinden het bij minister Han nula, wiens regeeringsauto ter beschik king komthaastig schieten wij dikke Heeding aan, en dan gaat het door de duisternis met twee groene lichtspleet- jes in de koplampen, maar toch met teven tig k.m. per uur, op Borgaa aan. „Wij weten het nieuws van den mi nister van binnenlandsche zaken, ba ron von Born, vertelt minister Han nula. Hij belde tijdens de rede van Ca jander op, maar détails gaf hij niet.” „De stad staat in brand”, zei hij. „Mis schien valt het mee. Laten we ’t ho pen.” Wij vorderen snel. De chauffeur kan den weg blijkbaar droomen. „See there”, roept de Amerikaan, die voor in zit. Onheilspellend rossig is de he mel boven Borgaa Op drie, vier plek ken lijkt het vreemde schijnsel heller dan elders. Neen, hier valt niet meer te hopen Borgaa staat in brand Deze fabriek omvat drie naast el kander gelegen panden, elk van drie verdiepingen, waarvan de benedenver diepingen als fabriek en de hooger ge legen verdiepingen als kantoren en tee- kenkamers zijn ingericht. De brandweer rukte onmiddellijk met groot materiaal uit, omdat snelle uitbreiding van den brand werd ge vreesd. Niet minder dan vijf motor- spuiten, alsmede een groot aantal slan genwagens werden in dienst gesteld om het vuur te bestrijden. Met het oog op het uitbreidingsge- vaar deed de politie de omliggende panden, gelegen in de Rochussenstraat, de Breitnerstraat» de Saftlevenstraat en de Ochterveldstraat ontruimen. luchtstrijdkrachten” „militaire doeleinden” van den vijand bestookten, en dat alle machines „behouden op hun basis zijn teruggekeerd”. Maar ik heb die zege van nabij gezienIk heb geloopen, neen gestrompeld, door de onuitsprekelijke ellende een brandende stad, waar van ook van avond zegevierend vermeldt, dat „onze luchtstrijdkrachten” met Ruïnes. Wij dringen het „Grand Hotel” in. Heel het dak staat in lichterlaaie. Het andere hotel, „Unter den Linden” heet het, is al tot den grond toe afge brand. Hier rest nog hoop op gedeel telijk behoud. Langs de trappen druipt stinkend bluschwater. Op de eerste verdieping zien wij een venijnig gloei end gat van nog geen tien centimeter middellijn het markeert den weg van de brandbom, die door dak en plafonds ingeslagen is midden in het podium van de groote zaal. De groote zaalHier stond ik, bij mijn vorig bezoek, met Segerstraale te kijken naar zijn prach tig fresco aan den wand. Nu lekt vies water langs de nobele figuren, waarin hjj de vrijheid geëerd heeft, en het zaklantaarntje van minister von Born Barometer alhier v.m. 8 uur 769 m.m, 12 u. 768 m.m.; thermometer resp. 4i gr. en +6| gr. Celsius. Barometer na hedenmiddag dalende. HierWij staan vlak achter het standbeeld van Runeberg, dat ik tien dagen geleden zoo rustig met Seger straale stond te bekijken. Op anderhal- ven meter afstand van het beeld heeft een bom een gat van meer dan een meter diep en van zeker twee meter doorsnee, in den grond geslagen. Maar Runeberg staat ongedeerd. Fier ver heft zich zijn rijzige gestalte boven al deze ellende, en het is, alsof de rust van zijn beeltenis op de menschen zelf is overgegaan. Niemand schreit. Nie mand zegt meer dan het hoognoodige. Stil zijn deze menschen, stil en vast beraden. Zij werken als paarden aan de redding van eigen en anderer eigen dommen, zij zijn tot het uiterste hulp vaardig en voorkomend, maar zij blij ven dezelfde rustige burgers, die zij altijd waren. EN NOOIT ZEEP VAN ONBEKENDE HERKOMST f WH In den afgeloopen nacht, omstreeks half vier, is een felle brand uitge broken in de fabriek van winkel betimmeringen en aanverwante artikelen „St. Laurens” van de firma C. Breedveld, aan de Ro chussenstraat te Rotterdam. huiswaarts te gaan: doorloo- pen met natte kleeren in 20 graden vorst is onverantwoor delijk. Dan zoe ken wij den burgemeester. Hij is niet te vinden. Seger straale is óók riet te vinden. Iedereen heeft niemand weet iemand te vinden. In het raadhuis lig gen een vier, vijf niet geëxplodeerde bommen. Ik bekijk dat helsche tuig met bitterheid en afschuw. Uit het kelderluik zie ik in de verte links en rechts de vlammen uit de stad slaan. Wat baat hier zelfs de beste brand weer? Waar moet men beginnen? Wij hervatten onzen triesten tocht. Een oude vrouw loopt met een plant, die zij in een doek gewikkeld heeft Een man sleept meubelen op een hoop. Een ander probeert vergeefs zich een weg door rook en vlammen te banen. Af en toe zakken wij tot diep over de en- Het vuur snel uit. De brand was in den kelder in het rechtergedeelte van het gebouw ont staan, vermoedelijk door de overver hitting van de centrale verwarming, en breidde zich met razende snelheid door het gebouw uit. Toen de eerste slangen wagens arri veerden, hadden de vlammen de eerste étage reeds bereikt en binnen enkele minuten de verdieping aangetast. Ook in de breedte en diepte verbreidde het vuur zich snel, zoodat toen de eerste motorspuit gereed was om water te geven, de geweldige houtvoorraad, wel ke in het gebouw was opgeslagen, reeds fel brandde. Daarom werd meer materiaal gehaald en korten tijd later arriveerden nog drie motorspuiten en een automatische ladder. Deze ladder, welke van het allernieuwste type is, werd nog nimmer gebruikt en heeft voortreffelijke diensten gedaan. Om vier uur werd met een zestal stralen water gegeven. Desondanks bleef het vuur zich met groote snelheid uitbrei- Brandslangen liggen Een brigade uit Stockholm, tot hulp aan Finland sinds kort in Helsinki gestationneerd. werkt mee, en doet het hard. De mannen dragen deels over hun kleeren witte overalls wie weet, of straks de Rus sen niet zullen afkomen op hun rossigen prooi, om met machinegeweren los te trek ken op de menschen, die be zig zijn te redden, wat er nog te redden valt Overal op de straten staan meubels. Ik zie vrouwen, die telkens op nieuw door een dichten walm huizen binnendringen, om er vervolgens uit te komen met een stoel, een tafel, een matras, een paar stukken keukengerei. Ik loop achter minister von Born, dien wij in de stad aangetroffen hebben, door de eene straat naar de andere. Hij raapt iets op een stuk van een brandbom. Een man van de luchtbescherming voegt zich bij ons. Hij zal de ergste kraters aanwijzen, door de springbom men in den grond geslagen. TWEE DIKKE STUKKEN VOOR SLECHTST CTS. Borgaa is in brand geschoten en het vuur woedt op zoovele plaatsen tegelijk, dat de brandweer voor een schier onmo gelijke opgave staat. verlicht schamel en spookachtig de ruïne van het podium. Hier, in dit ho tel, heeft de kunstenaarskring van Borgaa zijn onderdak. Hier plachten schilders en schrijvers elkander te ontmoeten, en van gedachten te wisse len over wat mooi en goed en belang rijk is in deze wereld. Nu slaan over al venijnige vlammen uit, en straks zal woestenij zijn, wat vanmiddag nog orde was en bezit van waarde. Wij gaan mistroostig verder. De commis saris van politie heeft zich bij ons kleine gezelschap gevoegd, en vertelt, hoe de machines na hun eersten raid nog eens zijn teruggekomen, gelukkig zonder veel nieuwe schade aan te rich ten. De straten zijn deels modderpoe len geworden de hitte doet de hard- bevroren sneeuw smelten en verandert ze in smerige brei. Moeizaam gaan wij voort. Een plons onze gids valt in een diepen bómkrater en haalt een nat pak. Wij kunnen niet anders doen dan hem raden, haastig van stad, waar niets maar de geringste mili taire beteekenis is te vinden, waar vreedzame menschen wonen, in doorgaans bescheiden houten hui zen. En ik kan u nauwelijks zeg gen, welk een gevoel van onover- winnelijken weerzin tegen den oor log zich van mij meester maakte, toen ik getuige moest zijn van de „successen” van dit volslagen zin neloos bombardement, recht ge richt tegen de burgerbevolking, blijkbaar met geen ander doel on dernomen, dan om deze menschen te berooven van hun huis en hun dak, van hun leven en hun bezit. den. De vlammen sloegen hoog boven de fabriek uit en waren ver in den om trek zichtbaar. Inmiddels waren op het terrein van den brand aangekomen de substituut- officier van justitie, mr. R. A. An dringa, de directeur van den Gemeente lijken Vervoer- en Motordienst dr. ir. M. F. de Bruyne, de heer P. J. E. Snippe, commissaris van politie, ver scheidene inspecteurs, wethouder A. P. de Zeeuw en vele hoofdlieden van de brandweer. Omstreeks half vijf stond de geheele fabriek, welke een lengte heeft van twintig meter en een breedte van veer tig meter, in lichterlaaie. Ondanks da geweldige watermassa’s, welke in het vuur werden geworpen, bleven de vlammen fel uitslaan, en bestond er groot gevaar voor de belendende per-, ceelen. Zeventien Russische vlieg machines Het was ongeveer drie uur in den namiddag, toen boven Borgaa zeven tien Russische vliegmachines versche nen. Er kon tijdig alarm worden ge slagen twaalf minuten vóórdat de bommenregen begon. menschen

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 9