IIAAGSCIIE COURANT VAN DINSDAG 27 FEBRUARI 1940
Als de nood dwingt
evacuatie
van
een
half millioen personen
In Finland
1
,'•1
De Lappobeweging:
gebied
in een
van
[PCD IE HD IE UH UWE MI IE
en
Wie weg moet
niet weg mag
Uit 100 gemeenten
2000 k.m.2
DE NIEUWE STAATS-
LEENING
iF
H
1b -
Een natuurlijk frissche teint
waarschuwingsbevel
Ruim volteekend
ondemocratische blader
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
I
een
zijde in de geschiedenis
der Finsche democratie
DERDE BLAD, PAGINA 1.
van
i
Weerkundige Waarnemingen
Barometerstanc van hedenmiddag 12 uur
Het dunne pijltje geeft uen stand aan
van gisteren
DE VERVOERSORGANISATIE
Kosola, de man, die in Finland eens
de Lappo-beweging leidde.
Éi
IV TIJ hebben enkele dagen gele-
W den een beeld kunnen geven
van Nederland’s defensie-toerus-
ting, zooals deze er thans uitziet.
Wil dit verdedigingsstelsel op de
meest effectieve wijze functionnee-
ren, dan is het noodig, dat de bur
gerbevolking door haar wonen in de
nabijheid der voornaamste defensie-
linies, geen hinder veroorzaakt.
Dit beteekent dus de noodzaak
om militaire redenen
evacuatie dier bevolking.
Daarbij voegt zich de wenschelijk-
heid tot ontruiming in het belang
van de veiligheid der bevolking
zelve.
Het is geruststellend te weten, dat,
indien onverhoopt ernstig gevaar
mocht dreigen voor een agressie
tegen ons land, alle maatregelen
nauwkeurig zijn voorbereid om de
ontruiming zoo snel en zoo geregeld
mogelijk te doen geschieden, terwijl
tegelijkertijd de opneming der
geëvacueerden volgens een vast plan
geschiedt.
-oct
WAT ONTRUIMD WORDT
5
r 5
Toen Kosola, na eerst met
succes tegen de communisten
opgetreden te hebben, in 1932
poogde tegen de regeering in
te stooten, werd een proces
tegen de Lappo’s begonnen.
Door hun organisatie om te
zetten in een „vaderlandsch
verbond”, kwam dit proces
niet tot een einde. Het varen
op Duitsch kompas heeft
echter den aanhang sterk doen
slinken
HOUDT U GEREED
-i
I
I
I
t,
i
i
-
i-
e
om
Men
nevenstelsels
autobus een
kleedt.
naar het Westen óf naar het Oosten,
al naar gelang de richting, waarin de
verdediging moet geschieden.
100 treinstellen, 150 aken
en 75 sleepbooten.
organisatie is gebaseerd
en
Naar den trein terug-
Wij strompelen naar den trein terug,
maar het duurt uren, vóór wij wat op
temperatuur komen. Ik spaar- u graajé
760
I.
Omtrent de organisatie van het ver
voer heeft tenslotte de res.-majoor W.
Cool van den Etappen- en Verkeers
dienst eenige bijzonderheden verteld.
Er is in het vervoersysteem (gelijk
in dat der huisvesting en verpleging)
rekening gehouden met evacuatie ól
i
i
i
i
i
i
i
stukken, waarvoor de overheid zich dan
geplaatst ziet. Enorme bedragen zijn
met de evacuatie gemoeid, o.a. omdat
de groote meerderheid der geëvacueer-
den, althans in den eersten tijd, op de
hulp der overheid is aangewezen.
De goede gang van zaken wordt niet
alleen theoretisch, maar ook praktisch
voorbereid in het contact, dat thans
reeds bestaat tusschen de burgemeesters
der te ontruimen gebieden en die waar
in de vluchtoorden zijn of worden ge
reed gemaakt.
Sedert begin September is het geheele
probleem met kracht aangepakt. De be
volking der betrokken gebieden heeft
zich inmiddels met deze voorbereidings
maatregelen vertrouwd gemaakt.
Deze heele
op zoo volkomen mogelijke orde
discipline. Ordeverstoring en overtre-
het resteerende hotel ligt in puin en
men bouwt nu een bomvrij heenkomen.
Van mijn reis naar het Karelische front
zou alleen over enkele weken sprake
kunnen zijn, tenzij de situatie weer
mocht veranderen. Zoolang heb ik niet
willen wachten, en daarom besloot ik
naar Rovaniemi te gaan.
ding van gegeven bevelen zijn ontoe
laatbaar en zullen onmiddellijk zonder
pardon worden geregeld. Alles moet
coördineeren, ook in saamhoorigheid,
om de evacuatie zoo goed en zoo snel
mogelijk te doen uitvoeren.
De afvoer.
Voor elke gemeente is aangewezen
een afvoerstation of -haven. Om het
vertrek logisch en ordelijk te doen ge
schieden, is de gemeente in wijken van
1000 personen (d.i. één transport) ver
deeld, met onderverdeeling in groepen
van 50 personen, waarbij het gezins
verband zooveel mogelijk gehandhaafd
blijft. Wijk- en groepsleiders zijn
voorts aangewezen, zoomede verzamel
plaatsen en route naar station of
haven. Bijzondere aandacht wordt be
steed aan de ouden van dagen, zieken,
gebrekkigen e.d. Dit alles te organi-
seeren is de taak der burgemeesters.
Van secundair belang zijn de plaat
selijke ontruimingen, n.l. evacuatie van
kleinere bevolkingsgroepen, die door
hun wonen in de nabijheid van kunst
werken (bruggen etc.) en militaire
objecten gevaar loopen en dus tijdelijk
moeten worden verwijderd naar een
veiliger plaats in de gemeente zelve.
Naar wij van bevoegde zijde verne
men, is de 4 pCt Staatsleening 1940,
ad 300 millioen, waarvoor de gele
genheid tot inschrijving tot gistermid
dag vier uur openstond, ruim voltee
kend, zoodat eenige korting op de be
dragen, waarvoor werd ingeschre
ven, zal moeten worden toegepast
Wie wel en wie niet.
Deze richtlijnen omvatten o.a. een in-
deeling der te evacueeren bevolking in
drie klassen A, B en C.
Groep A moet blijven. Groep B be
staat uit personen, welke in de eer
ste plaats moeten vertrekken
groep C omvat de overigen. Over
deze indeeling in klassen bestaat
wel eens verschil van meening. In
het algemeen is nu aangenomen,
dat zij, die moeten blijven in het be
lang van de landsverdediging, de
volkshuishouding of voor de veilig
heid der burgers (klasse A) o.m.
zijn
De burgemeesters het gemeenteper-
soneel, voor zooveel noodig, o.a. de poli
tie, de gemeente-secretarissen perso
neel van de electriciteits-, waterlei
ding- en gas-bedrijven, e.d.personeel
voor de luchtbescherming en brand
weer personen, noodig om de achter
gebleven bevolking in haar eerite
levensbehoeften te voorzien, dus eenige
bakkers, slagers, etc.personeel, noo
dig bij de inundatiën en de verdedi
gingswerken, waterstaat en verkeer.
Naarmate de afgevoerde bevolking
grooter is, kan het aantal personen, dat
moet blijven, kleiner zijn.
Gevaarlijke gebieden in de
groote steden.
Bij de regeling van de luchtbescher
ming, in het bijzonder in de groote
centra, kan het noodig blijken, dat
het burgerlijk gezag het geraden acht
en het militair gezag daarmede in
stemt bepaalde wijken, gelegen in
de nabijheid van vitale punten (b.v.
spoorwegemplacementen), te ontrui
men. De bevolking moet dan, hetzij
naar andere wijken, hetzij naar rand
gemeenten worden overgebracht.
De eigenlijke ontruiming geschiedt
volgens volgende aanwijzingen van het
militair gezag. Zij wordt echter voorbe
reid en zoonoodig uitgevoerd door de
burgemeesters der te ontruimen gebie
den.
Het vervoer geschiedt door de zorgen
van de militaire instantie, de directies
van den Etappen- en Verkeersdienst.
De huisvesting en verzorging van de
geëvacueerden in de vluchtoorden
voor de bevolking het meest belangrijk
gebeuren weer door de burgerlijke
autoriteiten.
De bewoners der te ontruimen gebie
den zijn met hun plaats van bestem
ming niet bekend.
Het bevel tot ontruiming wordt gege
ven door den opperbevelhebber, waarna
de heele organisatie, welke thans is op
gebouwd, in werking treedt. Dan is het
biljet no. II, dat wij hierboven aanhaal
den reeds uitgereikt, nadat al vroeger
de algemeene aanwijzingen, aangegeven
m biljet no. I (betreffende de groeps-
incheling mee te nemen papieren,
Mondvoorraad, kleeding en uitrusting
e,iz.), zijn verstrekt. Dan staan de trein-
®tellen klaar op de laadstations en lig
gen de booten gereed in de havens voor
bet transport.
De Centrale Evacuatie Commissie be
hartigt den juisten gang van zaken,
meer in het bijzonder in de groote pro
blemen, welke bij de huisvesting en ver
pleging in de vluchtoorden optreden.
De voedselvoorziening, volkshuisvesting
onderwijs, volksgezondheid, geestelijke
Verzorging vormen enkele der vraag-
Men weet nu langzamerhand wel,
dat dit onderwerp deel uitmaakt
van de talrijke voorzieningen, die
getroffen moeten worden om paraat
te zijn, als het ergste mocht gebeu
ren. Het onrustwekkende is er nu
wel af.
Na het algemeene betoog van mr. H.
W. J. Mulder, waaruit wij hierboven
het voornaamste weergaven, volgen
hieronder de belangrijkste bijzonder
heden over het systeem van ontruiming,
gelijk kapitein P. L. van Boven dat
schetste.
De zónes, welke ingeval van oorlog
voor ontruiming in aanmerking komen,
omvatten in het algemeen de inundatie-
velden, alsmede de gebieden, blootge
steld aan de inwerking van de vijande
lijke en de eigen vuurorganen, in het
bijzonder van de artillerie en vliegtui
gen. De diepte van deze zónes bedraagt
veelal 10 k.m. en meer.
Uit deze zónes moeten worden af ge
voerd de aldaar wonende burgerbevol
king, de bewoners van verschillende ge
stichten, sanatoria, ziekenhuizen e.d.,
het vee en eventueele voorraden.
Ter voorbereiding der ontruiming zijn
door den opperbevelhebber verschillen
de aanwijzingen gegeven.
XXVIII
(Van onzen specialen verslaggever.)
Rovaniemi, 17 Februari.
In een oorlogvoerend land is reizen
per trein geen genoegen. De coupé is
nauwelijks verlicht. Lezen is onmoge
lijk. De trein stopt aan elke halte
wegens gebrek aan materiaal zijn alle
snelle verbindingen uitgevallen. Om de
haverklap worden reisbiljet en pas
poort gecontroleerd. Niemand weet,
wanneer de trein zal aankomen. Een
vertraging van tien uur, zooals ik die
tusschen Helsinki en Rovaniemi had,
is een alledaagsche zaak. Ik houd
dezen brief vast tot ik morgen de
Zweedsche grens oversteek. Dan ben
ik vrij van censuur, die hier overigens,
zoolang men geen militaire zaken be
handelt, uiterst coulant is. Ik kan daar
om nu mededeelen, waarom er van
mijn reis naar het Karelische front al
evenmin iets gekomen is als van mijn
doorsteken naar Hammerfest. De laat
ste 14 dagen zijn kritiek geweest. Met
alle macht hebben de Russen op het
Karelische front gebeukt, maar het
resultaat staat in geenerlei verhouding
tot de daarbij geleden verliezen. Wél
hebben de Russen enkele artillerie-
posities op de Finnen veroverd, maar
de Mannerheim-linie is onaangetast.
Daarachter liggen bovendien andere,
minstens even sterke linies, gebouwd
onder leiding van kolonel Fabritius,
die zoo’n beetje de Finsche Vauban is.
Het Roode leger, dat op 23 Februari
a.s. (Deze brief is op 17 Februari ge
schreven. Red.) zijn „dag” viert,
brengt bij die gelegenheid waarlijk
geen triomf thuis. Tot heden zijn zeker
meer dan 300.000 Russen gesneuveld.
Het is te begrijpen, dat de Finsche
staf onder de kritische omstandigheden
van de laatste weken geen toestem
ming voor een reis naar Wiborg en
het Karelische front heeft willen geven.
Wiborg boud trouwens geen onderdak
X»
De voorbereiding is nu zoo, dat
een evacuatie-spoorboekje is sa
mengesteld, een dienstregeling,
welke het mogelijk maakt, om een
uur na de lastgeving van den
opperbevelhebber om tot ontrui
ming over te gaan, de eerste trein
stellen op de verschillende afvoer-
stations en de eerste vaartuigen in
de -havens aanwezig te doen zijn.
Gebrekkigen, ouden van dagen, zie
ken e.d. gaan bij de bezetting der
plaatsruimte voor.
De dienstregeling zegt verder, dat
normaal 2 a 3 uur na het eerste trans
port, een tweede trein met c.a. 1000
burgers van elk station kan vertrek
ken, enzoovoort dag en nacht door.
Zoo werkend, kan het bedrijf op elk
afvoerstation in twee, hoogstens drie
etmalen afloopen.
De schepen, bestemd voor den af
voer te water, meest Rijnaken van
500 a 600 ton, zijn reeds voor dit doel
aangewezen, doch nog niet gerequi-
reerd om het economische leven niet
te schaden. De uitrusting met banken,
trappen, W.C.’s e.d. is reeds klaar en
kan onmiddellijk in de schepen ge
plaatst worden. De voertuigen kunnen
gemiddeld 400 personen opnemen.
Alarm
’s Avonds om half acht verliet de
trein Helsinki, en om tien uur zochten
mijn reisgenoot Finsch officier
en ik onze kooien op. Te kijken of f
te lezen viel er toch niets Allebei wa
ren we moe en wij sliepen vast, toen
om half twaalf de locomotief alarm be
gon te geven. Waar zijn wij In de
buurt van Rühimaki, waar ik, komen
de van Vasa, indertijd ook mijn eerste
alarm beleefde. Haastig trekken wij
over onze pyama’s wat kleeren aan,
steken ons in sneeuwj assen en stappen
uit. Links en rechts stijgen rossige
vlammen tegen den hemel op. Een
groote fabriek vlak bij de lijn brandt
als een toorts. Wij staan op een vlakte 1
geen huis, geen boom. Loopenis het
bevel. Tot halverwege de knieën in de
sneeuw zakkend, gaan wij moeizaam
op pad naar een tunnel, die circa 800
meter verder ligt. En daar staan wij
dan, onvoldoende gekleed, in een sner
penden wind onder een met sterren
bezaaiden winterschen hemel. Wach
ten Wij hooren het brommen van
vliegtuigen. Russen? Finnen? „Er zijn
hier vandaag”, zoo vertelt een stoker,
„17 Russische toestellen geweest, die
op tal van plaatsen brand hebben ge
sticht. Nu komen zij blijkbaar op hun
eigen fakkels af.” Enkele reizigers
knippen af en toe met een zaklan
taarntje. Sigarettenpuntjes bewegen in
de duisternis lichtend heen en weer.
Wij stampvoeten, maar het helpt niet-
Ijskoud wordt iedereen. De wind blaast
door mijn kleeren en mijn reisgenoot
en ik praten over de ellende van dit
aldoor opgejaagd worden. Er gebeurt
nietsalleen zullen er morgen een paar
verkouden menschen meer in Finland
zijn. Na drie kwartier eindigt de alarm-
toestand.
7" A T gebeurt er en wat is er
gebeurd, wanneer het formu
lier, waarvan wij hiernaast den
inhoud weergeven, wordt uitgereikt aan
de bewoners der gebieden, welke in ge
val van oorlog, door de burgerbevolking
moeten worden ontruimd?
Daarover hebben mr. H. W. J. Mulder,
raad-adviseur bij het departement van
Binnenlandsche Zaken; de kapitein van
den Generalen Staf P. L. van Boven en
ir. W. Cool, res.-majoor van Speciale
Diensten, ons uitvoerig ingelicht in een
conferentie betreffende de maatregelen
van evacuatie.
Voortbouwend op de basis van het
evacuatie-rapport 1918, is een plan ont
wikkeld, dat voorziet in de ontruiming
van ca. 2000 m2, van ons grondgebied
in de omgeving der voornaamste defen-
sie-linies; het vervoer van ruim een half
millioen menschen en ettelijke honderd
duizenden stuks vee uit meer dan hon
derd gemeenten en de huisvesting en
verpleging in de vluchtoorden op veiliger
plaatsen.
De bevolking wordt ingedeeld in drie
klassen, t.w. zij, die moeten hl ij-
v e n, zij, die in de eerste plaats
moeten vertrekken en de rest, de
jroote massa, welke in groepen van 1000 naar de afvoerstations en -havens wordt
vervoerd. De drie grootste steden in het Westen des lands zullen niet worden ont
ruimd. Wel kan daar wijksgewijze evacuatie geschieden. Evenmin is daar op
neming van geëvacueerden uit het land te verwachten.
In klasse B dienen vóór alles te wor
de, i ingedeeld de dienstplichtigen (voor
zoover niet reeds onder de wapenen),
alsmede de buitengewoon dienstplich
tigen. Maatregelen zijn getroffen, dat
ieder weet tot welke klasse hij behoort.
Deze aanwijzing is gegeven op de distri-
butiestamkaart, c.q. op daarvoor spe
ciaal uitgegeven kaarten.
Aan de voor afvoer in aanmerking
komende bevolking wordt tijdig een
biljet (I) uitgereikt, welke voorwerpen
moeten en welke mogen worden
meegenomen.
Daarbij zal noodgedwongen naar de
grootst mogelijke beperking moeten
worden gestreefd. In het algemeen zal
niet meer dan handbagage kunnen
worden meegenomen. In de eerste
plaats dekens, diverse papieren zooals
geboorte- en huwelijksacten, geld,
waardepapieren, polissen, distributie
kaarten, mondvoorraad, e.d.
De bewaking van verlaten woningen
zal moeten geschieden door de achter
gebleven politie, in samenwerking met
de plaatselijke militaire comman
danten.
Géén individueele ontruiming.
Bij sommigen leeft de overtuiging,
dat zij, ingeval een oorlog mocht uit
breken, zich rechtstreeks naar een zelf
gekozen plaats, hetzij bij familie, het
zij in een tevoren gereed gemaakte
woning zullen kunnen begeven.
Tegen een dergelijke individueele
evacuatie moet ernstig worden ge
waarschuwd, omdat zij in strijd is met
het algemeen beginsel, dat ieder in
zijn woonplaats moet blijven, althans
zoolang de afvoer niet door de over
heid wordt bewerkstelligd.
Er bestaat voorts geen enkele zeker
heid, dat men inderdaad deze zelf ge
kozen bestemming zal bereiken, omdat
hiervoor geen doortochtbewijzen wor
den verleend, zonder welke het niet
mogelijk is de verschillende verdedi
gingslinies te passeeren.
Er is, last not least, aan dit eigen
machtig vertrek groot risico voor de
bevolking zelve verbonden.
Omtrent het tijdstip van ontruiming
kunnen uiteraard geen positieve ge
gevens worden verstrekt. Het moment
is afhankelijk van het verloop der
krijgsverrichtingen, doch het streven
is er op gericht, het tijdstip zoo tijdig
mogelijk te kiezen.
Doet men het echter te vroeg, dan
brengt dat groote bezwaren met zich
mede, zooals we onlangs in België
hebben kunnen zien. Daar is de be
volking na eenige dagen weder naar
haar haardsteden teruggekeerd.
Af voer van 150.000 personen
per etmaal. Geen evacuatie naar
de drie grootste steden. Ernstige
waarschuwing tegen eigen
machtige ontruiming
Niet ernstig genoeg kan worden
gewaarschuwd tegen het eigen
machtig op de vlucht slaan van de
bevolking. Dergelijke paniekvluch-
ten stellen de bevolking aan groote
gevaren bloot. In zoo’n geval loopt
zij de risico tusschen de strijdende
troepen te geraken, hetwelk tot
groote rampen kan leiden.
Het gebied van lagen luchtdruk op den
Oceaan verplaatst zich in zijn geheel
naar de Westelijke helft. Over de Oos
telijke helft moet zich een krachtige rug
van hoogen luchtdruk bevinden. Minima
liggen voor de Noorsche kust en ten
Westen van het Kattegat. Het arctische
gebied van hoogen luchtdruk breidt zich
over Ijsland en de Faröer uit. De toe
voer van koude uit het Poolgebied deed
aldaar de temperatuur weer sterk dalen
en zal vermoedelijk tot diep in het Zui
den een koude-inval veroorzaken De
randstoring van het thans nabij gelegen
gebied van lagen luchtdruk in het Wes
ten beïnvloeden het weer in de kust
landen. Het continental gebied van hoo
gen luchtdruk trok zich geheel naar het
Zuid-Oosten terug.
Zonsopgang: 28 Febr. 6.52 u.
Zonsondergang: 28 Febr. 5.35 u.
Lantarens aan: 28 Febr. tot 6.22 u.
v.m.; 28 Febr. 6.04 u. nam.
Hoogwater te Scheveningen.
28 Febr. ’s m. 5.40 u., nam. 6 u.
Morgen schietoefeningen op het strand
van Scheveningen tot Katwijk van 12
uur ’s middags tot 6 uur nam. en tus
schen strandpaal 97 en 98 van 8 uur nam.
tot den volgenden ochtend 6 uur.
Verwachting tot den avond van 28 Febr.
Wind: meest matig, uit Zuidelijke rich
tingen, later wellicht ruimend en toe
nemend; betrokken tot zwaar- of halfbe-
wolkte lucht; tijdelijk regen, weinig
verandering in temperatuur, later iets
kouder.
De afvoer der burgerbevol
king kan ieder oogenblik een
aanvang nemen. U moet on-
middellijk alles pakken en
verzamelen wat U mede moet
nemen, zoodat, als het bevel
komt, U (met Uw gezin) on-
middellijk gereed is Uw huis
te verlaten en af te mar-
cheeren. Zoodra het signaal of
teeken, dat de ontruiming
gaat beginnen, wordt gegeven,
begeeft U zich terstond naar
de U aangewezen verzamel
plaats en meldt U bij den
Hulpgeleider. Van dat tijdstip
dient U alle bevelen en aan
wijzingen van Hoofd- of
Hulpgeleider stipt op te
volgen.
Na het sluiten van Uw huis
level t U den huissleutel met
daaraangehechte, schriftelijke
vermelding van naam, straat
en huisnummer in.
Bij vertrek de hoofdkraan
van gas- en waterleiding en
het electrische licht afsluiten;
brandende kachels dooven.
krijgt bij het vervoer met zeer
groote aantallen te doen, hetgeen dui
delijk wordt, als men verneemt, dat
b.v. de verdediging van één der linies,
indien de aanval van den vijand zich
hiertegen richt, met zich medebrengt
het zoo tijdig mogelijk en bij voorkeur
op éénzelfden dag aanvangend ver
voeren van circa 150.000 personen naar
de vluchtoorden met behulp van bijna
100 treinstellen en ruim 150 schepen
met een half zoo groot aantal sleep
booten, ongeacht nog de reederij booten,
welke ingeschakeld worden. Het zal
dan kunnen gebeuren, dat bovendien
75 schepen van het normale type met
hun sleepbooten in dienst moeten wor
den gesteld voor het transport van
het af te voeren vee.
Voor het geval de trein- of boot-
transporten gestagneerd worden, zijn
ontworpen, waarin de
belangrijke plaats be-
géén overdreven .opgemaakt uiterlijk', dat alle jeugd van Uw gelaat
neemtdaarvoor zorgt Lohse Lelia! De heerlijk geparfumeerde crèmes
verjongen en versterken de huid, verfrisschen de weefsels en maken deze
jong en soepeL Lohse Lelia poeder is zoo fijn verdeeld, dat de natuurlijke
kleur van de huid nog iets kan dóórschemeren. Daardoor verkrijgt U die
opvallend-natuurlijke, egale, welverzorgde teint!
K
t
I
t
i
I
i
i
Barometer alhier v.m. 8 u. 757J m.m.,
v.m. 12 u. 757 m.m.; thermometer resp.
7 gr. en 7i gr. Celsius.
Barometer na hedenmiddag 12 uurt
dalende.
cx I
o l
L r-
w
ASt ij
- JE
