Haagsche Courant van Zaterdag 2 Maart 1940
PIJP
Geheime zender onschadelijk
gemaakt
en
in arrest
De drie nieuwe slagkruisers
Koninklijke Marine
voor
onze
r maar—
Duitscher
Nederlander
Uit villa
STADSNIEUWS
Schiebroek weerberichten
code verspreid
m
HANDELSBESPREK1NGEN
TUSSCHEN NEDERLAND EN
DUITSCHLAND GEËINDIGD
VIJFDE BLAD, PAGINA 1.
in
VERGGHAFT u WOLKEN VAN GENOT
Tweede arrestatie.
I
Clearingverdrag blijft tot 30 Juni
Koster,
ning is gedacht aan 9 kanons van 28 c.m., een zeer destructief
kaliber. Daarnaast zullen de schepen anti-luchtvaartgeschut
krijgen en anti-luchtvaartmitrailleurs
HET JUBILEUM VAN
Dr. L E. VISSER
dienst in Essen, waarvan de heer Paul
May, die eenigen tijd geleden, na in
grijpen van de Haagsche justitie, uit ons
land werd gewezen, directeur was. De
heer Dreves schijnt geen hoofdrol in de
zenderaffaire te hebben gespeeld ook
hij handelde, evenals B., op instructie
van anderen.
Hoe het zij, men wist B. over te halen
om zijn medewerking aan het oversei
nen van weerberichten te verleenen. B.
werd blijkbaar zeer goed betaald, want
hoewel hij financieel aan lager wal was
geraakt, was hij na zijn vestiging in
Schiebroek blijkbaar ruim van geldmid
delen voorzien. Hij liet zich althans zijn
villa naar zijn eigen smaak door een
bekende firma op het gebied van bin
nenhuisarchitectuur inrichten.
Door middel van den geheimen
zender te Schiebroek werden deze
berichten in voor leeken volkomen
onbegrijpelijke code-signalen uitge
zonden, hetgeen meerdere malen
per dag gebeurde, zoodat de Duit-
sche vliegers op elk moment van
den dag volkomen op de hoogte
waren van den weerstoestand in het
Westen, hetwelk voor het maken
van luchtraids, verkenningsvluch
ten en bombardementsvluchten van
zeer veel belang was.
Het gaat hier, naar de „Tel.” schrijft,
om een hoogst belangrijke schakel in de
keten van spionnage-affaires, die den
laatsten tijd aan het licht zijn gekomen
en die oogenschijnlijk niet met elkaar in
verband staan, doch waarvan men de
overtuiging heeft, dat zij alle deel uit
maken van een wijdvertakt net, dat
waarschijnlijk onder centrale leiding
staat.
Tot dusverre kent de justitie enkele
stukjes van dit net, maar hoe het pre
cies geknoopt is en hoe groot het is,
weet men nog niet. Dit is een gevolg
van de uiterst geraffineerde wijze,
waarop de spionnage wordt geleid. De
omstandigheden wijzen er n.l. op, dat
deze spionnage wordt bedreven door
lieden, die elkaar veelal niet eens ken
nen, zelfs niet van eikaars bestaan af
weten, zoodat het zeer moeilijk is de
losse stukjes van de spionnage-legkaart
aan elkaar te passen.
Geheime zender.
De affaire, welke thans tot klaar
heid is gekomen, heeft betrekking
op het overseinen van berichten
naar Dutischland met behulp van
een geheimen zender, welke in een
villa te Schiebroek was opgesteld.
R^eds geruimen tijd geleden waren
justitie en politie er achter geko
men, dat zich in dit plaatsje een
geheime zender moest bevinden, die
weerberichten uitzond, welke be
stemd waren voor Duitschland en
die speciaal voor de militaire lucht
vaart van dit land van het hoogste
belang waren.
Sedert het uitbreken van den oorlog
beschikt men in Duitschland niet meer
over gedetailleerde weerberichten van
den weerstoestand in West-Europa.
was. B. zag wel in, dat verder ont
kennen niet zou baten en na eenige
aarzeling deelde hij mede, dat de
zender op zolder stond. Onmiddel
lijk togen de opsporingsambtenaren
naar den zolder en daar werd het
instrument inderdaad aangetroffen.
Geraffineerd bedachte
constructie.
Het was een apparaat van neer geraf
fineerd bedachte constructie, doch van
kleinen omvang, zoodat het zeer gemak
kelijk in een muur op een dergelijke
plaats verborgen kon worden. De zender
gaf echter zeer krachtige signalen. Hij
was geschikt voor het ovérbrengen van
alle mogelijke berichten en het vermoe
den is gewettigd, dat het, wanneer de
justitie niet zoo krachtig had ingegre
pen, niet bij het uitzenden van weer
berichten gebleven zou zijn.
Men leidt dit ook af uit het feit, dat
B. persoonlijk wel niet in staat geweest
zal zijn, een dergelijken zender te con-
strueeren, zoodat hij technische hulp
of althans bepaalde aanwijzingen moet
hebben gehad.
Dat kan er weer op wijzen, dat de
zender in het buitenland speciaal voor
spionnage-doeleinden ontworpen was
en de veronderstelling is niet te ge
waagd, dat men in het buitenland groo-
te verwachtingen van dit apparaat koes
terde, om daarmede allerlei voor een
vreemde mogendheid van belang zijnde
gegevens te verzamelen.
Ook daarom moet het een groote ver
dienste van de Rotterdamsche justitie
worden geacht, dat zij deze zaak zoo
krachtig heeft aangepakt en dat zij
zulke mooie resultaten heeft weten te
bereiken. Waar het niet onwaarschijn
lijk is, dat ook elders in Nederland van
dergelijke zenders gebruik gemaakt
wordt, zal het thans immers gemakke
lijker vallen, om ook die te indentifi-
ceeren en onschadelijk te maken.
maximum snelheid is geprojecteerd op 33 mijl. De lengte zal
ongeveer 240 meter bedragen, de breedte 30 meter. De ton
nage is van dien aard, dat men de slagkruisers in de mid
scheeps een pantser zal kunnen geven van 300 mm., hetwelk
wordt doorgetrokken tot de uiteinden. Voor de zware bewape-
gisternamiddag in het gebouw
het Plein een intieme receptie
Tegenwoordig
Gisteren was het 25 jaar geleden,
dat de huidige president van den Hoo-
gen Raad, dr. L. E. Visser, tot raads
heer in dat college werd benoemd. Te
dier gelegenheid heeft de Hooge Raad
hem
aan
aangeboden. Tegenwoordig waren
daarbij de geheele Hooge Raad, be
nevens oud-leden, onder wie de oud-
presidenten mrs. Fentener van Vlissin-
gen en jhr. Feith, terwijl voorts tot de
genoodigden behoorden de minister
van Justitie, prof. mr. P. S. Gerbran-
dy, de secretaris-generaal van dat de
partement dr. J. R. M. van Angeren,
de voorzitter van de Algemeene Re
kenkamer, de heer R. Zuyderhoff, de
deken der orde van advocaten bij den
Hoogen Raad, jhr. mr. E. C. U. van
Doom en verdere vertegenwoordigers
van de balie, de president van het ge
rechtshof, mr. E. Jellinghaus (deze
was wegens ongesteldheid verhin
derd), de president der Haagsche
rechtbank, mr. A. Rueb, en de presi
dent en secretaresse der permanente
staatscommissie voor herziening der
burgerlijke wetgeving, mr. J. Lim
burg en mevr. Schönfeldt en de bur
gemeester van den Haag, mr. S. J.
R. de Monchy. De meeste heeren wa
ren van hun dames vergezeld.
Goed betaald.
Zoowel B. als Dreves moeten goed
betaald zijn voor hun diensten.
Toch zijn zij niet als de hoofdfigu-
1941 van kracht
en de Uwen van ganscher harte geluk
te wenschen met den heuglijken en ge-
wichtigen dag van heden, den dag,
waarop ge een kwart eeuw geleden
uw intrede deed in ons college.
Als ik dat doe, dan moet ik daar
dadelijk een andere felicitatie aan
toevoegen, namelijk die aan den Hoo
gen Raad zelf, die al die jaren in zoo
hooge mate van Uw arbeid heeft ge
profiteerd.
Er hebben bij Uw geboorte goede
feeën om Uw wieg gestaan. Ze heb
ben U geschonken gaven, welke U als
het ware voorbestemden ,,Un grand
magistral” te worden. Want gij hebt
gekregen
Een superieur verstand, een door
dringende scherpzinnigheid, een onge
meen vlugge bevatting.
Ten tweede hebt ge een sterk ge
voel voor de realiteiten des levens en
voelt ge de behoefte ’t recht daaraan
Een afbeelding van het type slagkruisers, zooals men zich dat
in Marinekringen denkt. Duidelijk ziet men de drie drieling-
torens en achter den voorsten schoorsteen de hangar voor
vliegtuigen. Zooals reeds gemeld zal de tonnage dezer schepen
waarschijnlijk liggen tusschen 27.000 en 30.000 tons. De
Intieme receptie in het gebouw van
den Hoogen Raad
recht, welk wetsartikel luidt: „met ge
vangenisstraf van ten hoogste zes jaar
wordt gestraft hij, die in geval van een
oorlog, waarin Nederland niet betrok
ken is, opzettelijk eenige handeling ver
richt, waardoor de onzijdigheid van den
Staat wordt in gevaar gebracht of eenig
bijzonder voorschrift tot handhaving
der onzijdigheid van regeeringswege
gegeven en bekendgemaakt, opzettelijk
overtreedt”.
Daarom is in de tenlastelegging van
B. ook opgenomen inbreuk op art. 21
van de neutraliteitsproclamatie, d.d. 3
September 1939, welk artikel luidt:
„Het is verboden in het rechtsgebied
radiostations of andere middelen van
berichtgeving op te richten of te exploi-
teeren. ten dienste van een oorlogvoe
rende mogendheid’. Op deze wijze kon
men de tenlastelegging van B. doen val
len onder het laatste deel van art. 100
sub. 1.
De president mr, F. G. Schalkwijk,
heeft zeer bijzondere veiligheidsmaat
regelen laten nemen; zoo zullen alle
deuren, die toegang geven tot de recht
zaal tijdens de zitting op slot worden
gedraaid en bij iedere deur komt een
speciale bewaking.
De Rotterdamsche Justitie is er, na
een uitermate grondig en veelom
vattend onderzoek, dat vele weken
in beslag heeft genomen, in ge
slaagd, een opzienbarende spion-
nage-affaire tot ontknooping te
brengen, tengevolge waarvan zich
dezer dagen de Nederlander P. B.
uit Schiebroek en de Duitscher H.
Dreves uit Essen, die eenigen tijd
geleden werden gearresteerd, voor
de Rotterdamsche rechtbank zullen
moeten verantwoorden.
assistent te beschouwen van den jour-
'nalist Paul May, doch het is zeer wel
mogelijk, dat May in het geheel niets
van het bestaan van den zender heeft
afgeweten Wel had May, die voortdu
rend met den D-trein tusschen Essen
en den Haag heen en weer reisde, regel
matig contact met Dreves. Het schijnt,
dat May als bemiddelaar voor bepaal
de Duitsche belangen is opgetreden: o.a.
moet hij deviezentransacties voor in-
dustrieelen uit West-Duitschland heb
ben verricht, die echter zeer vermoede
lijk met spionnage-doeleinden verband
hielden. Men heeft den heer May ech
ter weinig kunnen ten laste leggen, om
dat er geen positieve bewijzen voer
handen waren en hij moest dan ook
worden vrijgelaten. Hij werd echter,
zooals men zich zal herinneren, uitgewe
zen.
May werd gearresteerd, toen hij op
weg was naar zijn Haagsche adres aan
de Heulstraat. Er werden toen twee
brieven op hem gevonden, die op con
tact met Dreves wezen en waarin in
vage bewoordingen over deviezentrans
acties werd gesproken. May was overi
gens in ons* land bij de vreemdelingen
diensten van de politiecorpsen der
groote steden bekend.
Hoe het zij, men slaagde er niet in te
bewijzen, dat ook May van de geheime
zender-affaire op de hoogte was. Het
mag intusschen onbegrijpelijk worden
geacht, dat May. die op het moment van
Dreves’ aanhouding in Essen vertoefde
besloot, naar Nederland terug te kee-
ren. May was namelijk ongerust gewor
den. toen hij niet meer van Dreves
hoorde, doch het is blijkbaar geen
oogenblik bij hem opgekomen, dat Dre
ves wel eens zou kunnen zijn gearres
teerd Natuurlijk is de Duitsche geheime
dienst er van op de hoogte geweest,
dat de zender in Schiebroek niet meer
werkte, waaruit men zonder twijfel zal
hebben geconcludeerd dat er iets scheef
gegaan was.
May heeft blijkbaar geen waarschu
wing ontvangen, hetwelk men mis
schien voorzichtigheidshalve met opzet
heeft nagelaten. Het feit, dat May
naar Nederland terugkwam, kan echter
het vermoeden bevestigen, dat hij niet
van den geheimen zender op de hoogte
was.
Spoedig rechtzitting.
Nader verneemt de „Tel.” inmiddels
nog, dat deze geruchtmakende affaire
reeds Maandagmiddag 4 Maart door de
Rotterdamsche rechtbank zal worden
behandeld. In letterlijken zin zal deze
behandeling met gesloten deuren plaats
vinden.
hun woorden en hun blijk van belang
stelling.
Mr. Visser zeide zeer gevoelig te
zijn voor de blijken van waardeering,
welke hij heeft mogen ontvangen en
die hem als een schoone herinnering
aan dezen dag zullen bijblijven. Hij
dankte ook allen met wie hij in zijn
functie bij den Hoogen Raad heeft sa
mengewerkt voor hun medewerking.
„Vijf en twintig jaar zijn snel voor
bij gegaan”, aldus vervolgde mr.
Visser, „maar het is toch een lange
tijd, wanneer men ziet, wat er in die
periode is gebeurd”. Hoogstaande fi
guren zijn in dien tijd heengegaan,
doch gelukkig zijn anderen gespaard
gebleven.
Wat ook gebleven is, is de goede
verhouding tusschen leden en oud-le
den van den Hoogen Raad. Spr. hoop
te, dat dit altijd zoo zou mogen blij
ven.
De aanwezigen bleven hierna nog
geruimen tijd bijeen om nog persoon
lijk met den jubilaris enkele hartelijke
woorden te wisselen.
Een inval.
Toen de opsporingsambtenaren zich
aan B.’s villa vervoegden, hield B.
zich aanvankelijk van den domme.
Hij zeide, niets van een geheimen
zender te weten, waarop de politie
ambtenaren hem toevoegden „Die
zender moet hier zijn. Wanneer je
ons niet zegt, waar hij verborgen is,
zullen wij desnoods het heele huis
afbreken, maar hij moet en zal ge
vonden worden.”
Deze uitlating wijst er op, dat de
politie het vermoeden had, dat de
zender op listige wijze verborgen
aan te passen. En zoo zijt ge modern;
als voorbeeld denk ik eraan, hoe ge
in één slag, in één kouden winter
nacht kans hebt gezien een gevierd
radio-spreker te worden.
Ten derde: ge zijt voorzichtig en .be
leidvol en daarnevens doortastend en
energiek, een man, die weet wat hij
wil.
En ten slotte: ge zijt vol hulpvaar
digheid en toewijding, hebt een leven-
digen geest, ge hebt veel animo en zijt
vol belangstelling en sociaal gevoel.
En zoo zien we U recht gaarne aan
het hoofd van onze vrije en onafhan
kelijke rechterlijke macht, en van den
Hoogen Raad, die tot taak heeft het
U, als oud Utrechtsch student, zoo
goed bekende „Sol Justitiae illustra
nos”, te verwezenlijken en een leven
wekkende kracht te zijn in ons staats
bestel.
Als ik denk aan al den arbeid, dien
Mr. dr. L. E. Visser, president van den TToosren Raad, vierde zijn
25-jarig jubileum als lid van ons hoogste rechtscollege. Tijdens de
receptie. Burgemeester mr. S. J. R. de Monchy wenscht
dur. .Visser geluk.
Miuitieus onderzoek.
Justitie en politie zagen in de werk
zaamheid van dezen zender een ernstige
schending van de Nederlandsche neu
traliteit en men besloot uitermate krach
tig op te treden om, coüte que coüte,
het werk van dezen zender onmogelijk
te maken en de lieden, die aan dit be
drijf medewerkten, onschadelijk te
maken.
Er werd een minitieus onderzoek in
gesteld, dat zich in de grootste geheim
zinnigheid afspeelde en waarbij men
tenslotte tot dt conclusie kwam, dat de
zender zich moest bevinden in de Schie-
broeksche villa, welke de heer P. B.
korten tijd daarvoor had betrokken. De
heer B. schijnt reeds vóór den oorlog
in Frankrijk ten dienste van de Duitsche
spionnage te hebben gewerktwaar-
s hijniijk heeft men hem echter niet
veel ten laste kunnen leggen, doch in
elk geval moest hij bij het uitbreken
van den oorlog Frankrijk verlaten.
De heer B. vestigde zich daarop te
Amsterdam, waar hij een pension be
gon. Het ging hem echter niet voor den
wind er kwamen ernstige financieele
moeilijkheden en het zag er voor B.
weinig rooskleurig uit. B. schijnt toen
reeds met Dreves in contact te zijn ge
komen. De heer Dreves was hoofdredac
teur van den Westdeutschen Presse-
De Regeeringspersdienst meldt:
Van 24 Februari tot 1 Maart 1940
hebben hier ter stede besprekingen
plaats gehad tusschen Nederlandsche
en Duitsche regeeringscommissies.
Hoofdzakelijk werden eenige aan
gelegenheden, welke verband houden
met de uitvoering van de loopende ver
dragen op economisch gebied, bespro
ken. Tevens werd overeengekomen, dat
de bestaande overeenkomst ten aanzien
van de Nederlandsch-Duitsche clearing
tot 30 Juni 1941 van kracht zal
blyven.
ren in deze affaire te beschouwen.
De werkelijke hoofdfiguren zijn
achter de schermen gebleven en B.
en Dreves waren slechts de uit
voerders van bepaalde bevelen.
Waarschijnlijk heeft B. er zich niet
voldoende rekenschap van gegeven,
van welk uitzonderlijk belang het
werken met den geheimen zender
voor een andere mogendheid was.
Wel moet de man natuurlijk gewe
ten hebben, dat hij zich aan een
zeer laakbare daad schuldig maak
te, doch hij schijnt zich de portée
van zijn handelwijze toch niet ten
volle bewust geweest te zijn. In elk
geval schijnt wel vast te staan, dat
B. geen gelegenheid heeft gekre
gen, om berichten, waarvan de be
kendmaking voor ons land zelf ge
varen zou kunnen opleveren, door
te seinen.
Nog vele belangwekkende
aspecten.
De geheele affaire vertoont intus
schen nog vele hoogst belangwekkende
aspecten, waaraan echter in het lands
belang geen ruchtbaarheid kan worden
gegeven.
Daarom zal de zaak tegen B. en Dre
ves dan ook met gesloten deuren wor
den behandeld. Het was niet eenvoudig
om B. te vervolgen, op grond van art.
100 sub 1 van het Wetboek van Straf-
ge behalve Uw ambtelijk werk hebt
verricht, denk ik in de eerste plaats
aan het proefschrift, waarmee ge in
December 1894 als een der beste leer
lingen van de Utrechtsche universiteit
cum laude den graad van doctor in
de staatswetenschap verkreegt.
Daarbij komt dan Uw werkzaam
heid op het gebied van het privaat
recht en waarvan ge, na Buitenland-
sche Zaken verlaten te hebben, de
practijk op zoo grondige wijze hebt
leeren kennen als rechter in de tweede
koopstad des rijks. Dan denk ik na
tuurlijk in de eerste plaats aan Uw
meesterlijke bewerking, kort, scherp,
helder, der eerste drie deelen van
Dist’s beginselen van handelsrecht.
Zoo behoort gij tot onze eerste Ne
derlandsche juristen met nationale en
internationale autoriteit bekleed.
Maar „Ein Jurist der nichts ist als
ein Jurist ist ein arm Ding”, en gij
zijt meer dan een jurist. Als ik dat
zeg, dan denk ik er vooral aan, dat
ge gelijk niet velen naast justitia de
caritas betracht, aan al het werk, al
de moeite, zorgen en opofferingen,
welke ge over hebt om het lot te ver
zachten van uw overtalrijke mede-
menschen, die huis en haard verlaten
hebben, die verarmd, ongelukkig en
nooddruftig zijn. Geen inspanning is
U hiervoor te veel”.
Namens den Hoogen Raad, parket en
griffie en de oude leden bood mr. Kos
ters den jubilaris een fraai zilveren
sigarettendoos met inscriptie aan.
Hierna sprak de procureur-gene-
raal, mr. W. J. Berger, die zeide, dat
de uitdrukking „De ware grootheid
van den mensch bestaat hierin, dat
hij het volkomen instrument van het
goede is” ten volle op de persoon van
mr. Visser toepasselijk is. Allen die
met U omgaan, aldus spr., hebben
dat kunnen merken. Mr. Berger her
innerde aan de verheven woorden van
den jubilaris op Oudejaarsavond voor
de radio: „Het is aan ons te zorgen,
dat onze ziel geen schade lijdt”.
Vervolgens spraken nog de griffier
mr. H. J. Kist en de deken van de
balie van advocaten bij den Hoogen
Raad, jhr. mr. E. C. U. van Doorn,
waarna mr. Visser den sprekers en
anderen aanwezigen, onder wie spe
ciaal den minister van Justitie en den
secretaris-generaal dank zegde voor
Toespraak professor mr.
J. Koster.
De oudste vice-president, prof. mr.
J. Koster, sprak den president toe.
Mr. Koster sprak ongeveer als volgt:
„Hooggeachte president, het zy mij
vergund, namens dan Hoogen Raad U
Na de ontdekking van den zender
werd B. onmiddellijk gearresteerd en
in het Huis van Bewaring te Rotterdam
opgesloten. Voortdurend werd hij aan
den tand gevoeld en verhoord, doch de
man wilde weinig of niets loslaten. Toch
leverde de ontdekking van den zender
bepaalde aanwijzingen op, die tot de
arrestatie van Dreves leidden.
Deze Dreves was min of meer als
9
i
