voor
De Indische begrooting
1940
KUNST EN LETTEREN
STATEN-GENERAAL
STADSNIEUWS
FILM EN BIOSCOOP
RECHTZAKEN
Behandeling in de Tweede Kamer
Afdeeling Onderwijs
HAAGSCHE COURANT VAN DINSDAG 5 MAART 1940,
DERDE BLAD, PAGINA 3.
LEZING CLARA EGGINK
PIERRE FOURNIER
„HET GESCHENK 1940”
VEREENIGINGEN
ONDERWIJS EN KERK
DANSAVOND HEIGO KOLT -
ANTONIA BRANDA
OUDE DIEFSTAL AAN HET LICHT
GEKOMEN
DERDE O. EN O.-AVOND
DER A.N.D.T.
JUBILEUM
W. VAN WESTENBRUGGE
Violoncel-avond in Diligentia
J. R. H. van Sc h aik.
Arrond issements-rechtbank.
HELING VAN GOUD EN ZILVER.
instrumenten.
van
Maart
liet
A
4
‘UïtikdjM'v èS"
öudttö&fesu
wat
van
mr.
ver-
JOS CROIN.
In den kunsthandel Martinus Liernur.
Zeestraat 63, worden tot en met 23 Maart
nieuwe werken tentoongesteld door Jos
Croin.
ver-
dit
ver-
IGNAZ FRIEDMAN.
De Poolsche pianist Ignaz Friedman zal
begin Maart een afscheidstournée door ons
land maken. Hier ter stede geeft hij een
afscheidsmatinée in Diligentia op Zondag
middag 10 Maart a.s.
VÓÓR ZUH TUD
GEBRUIKT DE VOLKOMEN
ONSCH ADEll JKE
ONTVErriNGSTABLETTEN
VAN DR. STARKE. U WORDT BESLIST
SLANK EN LENIG EN U BLIJFT JONG
PRIJS PER FLACON 11.11 EXTRA STERK fl.M
«w UDM -nURMMO-, So.®wt Hok Do Ha>« TA HUM
MARJO TAL.
De begaafde jonge pianiste Marjo Tal
zal op haar recital, Donderdag 7 dezer in
Diligentii, werken van Tach, Mozart,
Schubert, Bartók en Beethoven ten ge-
hoore brengen.
GELDT HET RIJTIJDENBESLUIT.
OOK VOOR NIET IN DIENSTBE
TREKKING RIJDENDE
CHAUFFEURS?
„INDIAN MUSIC AND DANCERS”.
Voor het Genootschap Nederland-Enge-
land zal professor K. N. Swamy, hooglee-
raar in Oostersche muziek aan de uni-
versiteit te Madras, op 12 Maart spreken
over „Indian music and dances”, in den
Dierentuin De spreker zal demonstreeren
op
BOHEME BIJ DE ITALIAANSCHE
OPERA.
Op Donderdag 7 en op Vrijdag 8 Maart
telkens aanvangende des avonds 8 uur zal
de Italiaansche Opera in het Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen opvoeringen
geven van Puccini’s geniaalste en mooiste
opera „La Boheme”, waarin de hoofdrollen
zullen worden gezongen door Emma
TeganiMimi, Dora de StefaniMusetta,
Mario Filippeschi Rodolfo (7 Maart),
Carlo AlfieriRodolfo (8 Maart), Scipione
Colombo Marcello, Eraldo Coda Colline,
Pasquale Lombardo Schaunard, e.a. Beide
voorstellingen staan onder muzikale lei
ding van Maestro Edmondo de Vecchi en
worden geregisseerd door Augusto Cardi.
EXAMENS
Universiteit te Leiden.
Doet, ex geneeskunde de heer K. Vene-
AB. TOETENEL
In de kunstzaal ’t Center, Torenstraat
140 alhier, zal tot en met 22 Maart een ten
toonstelling worden gehouden van wer
ken door Ab. Toetenel.
LEERLINGENAVOND
MEJ. M. MUR
Morgenavond geeft mej. Mimi Mur een
leerlingenavond in Hotel Leeuwendaal te
Rijswijk. Een kinderkoor verleent mede
werking. Er zullen werken worden ge
speeld o.a. van Mozart. Beethoven. Schu
mann, Chopin, Grieg, Gade Tschaikows-
ky e. a.
GULLIVERS REIZEN.
Gistermorgen is in het Corso-theater te
Amsterdam, in een besloten voorstelling
de eerste vertooning gegeven van de
nieuwe Paramount-teekenfilm „Gullivers
reizen”. De film werd vervaardigd onder
regie van Max Fleischer en duurt onge
veer vijf kwartier, zoodat zij als hoofd
film moet worden vertoond Zonder twij
fel is ook deze rolprent in technicolor
een aanwinst. Het fraaie verhaal van Gul
liver in het rijk van Lilliput is even ori
gineel als geestig in beeld gebracht. Na
Paschen wordt deze film in de Nederland-
sche theaters vertoond.
DR. A. DE BONDT.
Dr. A. de Bondt, predikant bij de Geref.
Kerk te 's-Gravenhage-West, die door een
«rxw-.fxl J» J. A W./I AA WA 1r AA 1 AA «J AA Atf VJ VC T W
hind'erd was zijn arbeid te verrichten, zal
we-
Ontvangen door de Koninklijke Familie.
De Boekenweek-commissie deelt ons
mede, dat van H M de Koningin, H.K.H
Prinses Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard
bericht ontvangen werd, dat de aangebo
den exemplaren van het geschenk ter ge
legenheid van de boekenweek 1940 met
erkentelijkheid zijn aanvaard.
ma, Loosduinen.
Universiteit te Utrecht.
Doet. ex. theologie de heer J. J. Louet
Feisser.
Universiteit te Groningen.
Doet, ex geneeskunde de heeren Th. J.
Folgering, A. J. van der Goot en K.
Kingma.
Apothekersassistentsex-
a m e n.
Te Amsterdam geslaagd de heeren H.
L. Spalburg te Amsterdam, Raden Har
tono Wignjodisatro te Leiden, en de da
mes J. M. J. Pik te Zeist» C. Th. van
Pelt te Zaandam.
DE DOCHTER VAN TOLSTOI.
Gravin Alexandra Tolstoi, de dochter
van den beroemden Russischen schrijver
Graaf Leo Tolstoi, die op het oogenblik
in Colorado woont, heeft den wensch te
kennen gegeven naar Japan te gaan om
daar de rest van haar leven te blijven.
Onder hen, die er naar streven haar naar
Japan te brengen, bevinden zich ook de
schrijver Mushakoji en de journalist Iwa-
nami.
OUDERAVOND
SCHOOL ME1DOORNSTRAAT.
Dezer dagen hield bovengenoemde
school een goed bezetten ouderavond.
Het hoofd der school, de heer de Klerk,
opende de avond met een hartelijk
woord van welkom tot de aanwezigen
en in het bijzonder tot den heer E, J.
Francois, administrateur van het
Haagsch comité „Kinabu”, die een le
zing metfilm zou houden over „Uitzen
ding van het zwakke kind door Ki
nabu”.
Spr. deed eenige mededeelingen be
treffende de school, o.a. de samenwer
king met de school Boylestraat. Ook
deelde spr. mede, dat van den cursus
welke in September j.l. geëindigd is, 7
leerlingen gegaan zijn naar een C-klas,
43 leerlingen naar het Ulo-onderwjjs,
5 jongens naar een ambachtsschool,
5 meisjes naar een nijverheidsschool,
7 leerlingen naar een L.O. kopschool,
terwijl 1 leerling geslaagd is voor de
H.B.S. en 1 voor de handelsdagschool.
Hierna ging men over tot de verkie
zing van 2 leden in de Ouder-com-
missie. Mevr. v. d. VetBlokpoel en de
heer Mers werden bij acclamatie be
noemd.
Hierna kreeg de heer Francois gele
genheid voor het houden van zijn le
ning, waarin duidelijk uitkwam,
deze vereeniging in het belang
het zwakke kind doet.
De film, welke hierna volgde,
zien, hoe de kinderen verzorgd en ge
voed worden.
Na de pauze werd nog een school-
tuinfilm vertoond, opgenomen door den
heer Francois,
MOZART-AVOND.
Het Nederlandsch Mozart-orkest. onder
leiding van Bertus van Lier, zal met
Lili Kraus als soliste, op Maandag 11
Maart in het Gebouw voor Kunsten en
Wetenschappen één enkelen Mozart-avond
geven.
ZEVENDE VOLKSCONCERT DOOR
HET RESIDENTIE-ORKEST.
Het zevende volksconcert, te geven door
het Residentie-Orkest op morgenavond
Maart a.s., zal onder leiding staan van den
dirigent Martin Spanjaard. De zangeres
Annie Hermes zal op dien avond haar so
listische medewerking verleenen Het pro
gramma luidt als volgt: Ciaconna gotica
Dopper, Cantate „Ariadne auf Naxos”
Haydn; Symphonic nr. 3 (Eroica), Beet
haven,
DE BOEKENWEEK.
De Zuid-Hollandsche Uitgevers Maat
schappij, Wagenstraat 70, heeft in verband
met de boekenweek een alleraardigste ex
positie georganiseerd uit haar uitgaven en
wel boeken met een ethischen of leligieu-
zen tendenz, dit in verband met het ver
heugend verschijnsel, dat in onzen bewo
gen en vaak spannenden tijd, de belang
stelling van het groote publiek merkbaar
uitgaat naar het „goede” boek, waaraan
men wat heeft en dat stof tot overdenking
nalaat. Uit den aard der zaak vond de
exposant hier in zijn cultuur-serie juist
de boeken, die aan dien eisch voldoen.
VERGADERING EERSTE Z.-H. SIER-
DUIVENVEREENIGING.
In café-restaurant „Den Hout” heeft
de eerste Zuidhollandsche sierduiven-
vereeniging een vergadering gehouden
onder leiding van den heer S. G. A.
Doorenbos. voorzitter.
Bij de opening deelde de voorzitter
mede, dat de heer R. J. Templeton, die
binnenkort naar Engeland vertrekt, en
in deze vergadering afscheid zou nemen,
op medisch advies, de vergadering niet
mocht bezoeken,
Als blijk van medeleven had de heer
Templeton voor het jubileumfonds een be
drag ter beschikking gesteld en enkele
boekwerken afgestaan voor de biblio
theek der vereeniging.
Uit het jaarverslag van den secretaris
den heer M. Pool bleek, dat de vereeni
ging in bloeienden welstand is en het
ledental gestadig toeneemt. Ook het fi
nancieel verslag werd onder dankzegging
goedgekeurd.
De bestuursleden G. Bontekoe en Ph.
M. Kok jr werden bij acclamatie her
kozen, Vervolgens hield de neer A. C.
M Dolk, l'd der vereeniging en <_én der
bekwaamste keurmeesters uit het land,
?en bespreking over de „Show-Homer”
Niet alleen de voorzitter, maar ook het
eere-lid, de heer Henry Rey, heeft den
spreker op hartelijke wijze dank gezegd
voor de bijzondere wijze, waarop belang
stelling voor de „Show-Homer" was ge
wekt en voor het leerzame, dat den le
den was geboden.
Geen schoolstrijd
De heer van Poll (R.K.) be
streed eveneens de opvatting van den
heer Stokvis op dit punt. Hij wees
erop, dat de Inlandsche ouders bij de
keuze van het onderwijs aan de beste
scholen de voorkeur geven, in casu de
bijzondere scholen. Dit feit laten zij
boven de religie praevaleeren. De Mo
hammedanen staan door den aard van
hun geloof dichter bij de bijzondere
scholen dan bij de humanistisch open
bare school. De heer van Poll laakte
de actie van den heer Stokvis, welke
geheel aansluit oij die van het Ned
Ind. Onderwijzers Genootschap. Hun
drijven is een gevaar niet alleen voor
het onderwijs, maar ook voor de open
bare orde in Indië, waarheen zij blijk
baar den schoolstrijd willen over
plaatsen. De commentaren uit Inheem-
schen kring bewijzen dit gevaar. Er is
geen sprake van het voortrekken van
het Christendom boven het Mohame-
danisme. De leiders van den Islam in
Indië zullen de werkelijke verhouding
wel inzien, mits de anderen deze maar
niet verscherpen. Tusschen Islam en
Christendom is een grondslag voor
samenwerking, ook in den strijd tegen
het nieuwe heidendom.
De heer van Pol] herinnerde aan de
actie voor geestelijke herbewapening
in Indië, welke ook van Mohamme-
daansche zijde wordt gesteund.
(Zie verder 5e blad, pag. 2.)
„DE LUCAS-PASSION” IN DE
DOOPSGEZINDE KERK.
Op Donderdag 14 Maart a.s. om 7.30
uur wordt er in de Doopsgezinde Kerk,
Paleisstraat 8, alhier, een uitvoering ge
geven van Bach’s „Lucas-Passion” (in
onverkorten vorm) met medewerking van
Gem. Koor „Cantemus” (dirigente Ali de
Vink-Verschoor), Ali de Vink-Verschoor,
sopraan, Lini Schröder, alt, Huib Kals-
beek, Henk van der Togt en Menno de
Groot, tenor, Bram van Luyn en Jo Vro
lijk, bas, strijk- en blaasinstrumenten,
orgel en spinet. Het geheel gaat onder
leiding van Heinz ’s Gravesande. Tus
schen de beide deelen zal ds. H. W. Mei
huizen een korte lijdensoverdenking uit
spreken.
UITVOERING MATTHAUSPASSION.
Sedert 29 jaren heeft de Kon. Zangver-
eeniging „Excelsior” in de Willemskerk
telkenjare op Maandag en Dinsdag voor
Paschen de uitvoering gegeven van de
Matthauspassion van Joh. Seb. Bach. Ook
thans zal dit gewijde werk op 18 en 19
Maart en onder leiding van Anthon van
der Horst wederom door genoemde
vereeniging worden uitgevoerd met mede
werking van Ankie van Wickevoort Crom-
melin, Theodora Versteegh, Louis van
Tulder, Willem Ravelli en Laurens Bogt-
man, zoomede van het Residentie-orkest,
een Knapenkoor en d heeren H. A.
W jgeriff en Joh. de Zwaan.
Voor het letterkundig genootschap
„Oefening Kweekt Kennis”
Voor de lezing, die de begaafde dichteres
Clara Eggink gisteravond in de bovenzalen
van Diligentia, voor het Letterkundig Ge
nootschap „Oefening kweekt kennis” hield
bestond groote belangstelling Men kwam
stoelen te kort, De dichteres vatte haar
taak en haar onderwerp: „Over dichters
en dichterschap” als een verdediging op
Als een literair pleidooi voor het goed
recht van den dichter en voor de positieve
waarde van het gedicht. „Ik weet”, zeide
spr., ,dat er niet alleen dichters zijn. Er
zijn meer niet-dichters dan dichters. Zij
allen verrichten hun functie in het leven;
zij zijn de genezers van zieke menschen of
zij zijn regeerders of zij doen andere za
ken, maar het merkwaardige is, dat terwijl
de dichter zijn functie verricht in een
leven gewijd aan schoonheid en taal, met
open waardeering voor de levensfuncties
der anderen, verreweg de meesten dier an
deren voor den dichter al bitter weinig
respect hebben. Zij vinden hem een on
maatschappelijke, een droomer, een min of
meer half-zachten fantast. Vooral in ons
land is dit oordeel opmerkelijk scherp
Spr. verklaarde, dat de dichter integen
deel in het geheel geen zwevend en vaag
idealist is, veel minder vaag en zwevend
dan de tallooze practische en z.g.n. „rea
listische” geesten in ons land, die op het
oogenblik hun heil zoeken in een Oxford-
beweging of in een andere „droom”.
De dichter dient de schoonheid, maar
’t schrijven van verzen is toch iets heel an
ders dan de meesten zich voorstellen. Het
is een dikwijls moeizaam arbeiden, het
vraagt een volkomen concentratie, evenals
alle arbeid als deze goed wil zijn.
Spr. gaf een uiteenzetting van het dich
terschap en citeerde daarbij de gedachten
van dichters over het dichterschap: Wil
lem Kloos, Rainer Maria Rilke, een citaat
uit „Criterium” enz.
Na de pauze heeft Clara Eggink verzen
voorgelezen, o.a. van Hélène Schwarth,
Boutens, J. C. Bloem, Weremeus Büning.
Slauerhoff, Han Hoekstra en tenslotte
eenige verzen van haar eigen hand.
De voorzitter van het Letterkundig Ge
nootschap, de schrijver Ben van Eyssel-
steijn, dankte de dichteres met een harte
lijk woord.
De afdeeling den Haag van den Alge-
meenen Nederlandschen Dilettantenbond
heeft den militairen, die in de residentie
en omstreken gelegerd zijn, 6 ontspan
ningsavonden aangeboden. Zij worden
verzorgd door bij den bond aangesloten
vereeniginjen. De eerste avond werd ge
geven door het „Centraal Gezelschap” en
de tweede door „Kunst naar Krachten”.
Beide waren een groot succes.
Gisteren was het de beurt aan „Kunst
na den Arbeid”. Opgevoerd werd in Mu-
sica „Er was een steenhouwer”, door
J. W. v. d. Heyden en Henk Bakker.
Een plotseling rijk geworden steenhou
wer krijgt de allures van een groot zaken
man. Hij „associeert” zich met een fa
brikant van onbreekbaar asfalt, die een
oplichter blijkt te zijn, evenals de huis
knecht, die de familie tot allerlei dwaze
en onnutte dingen aanspoort. Den steen
houwer en zijn oudste dochter stijgt het
naar het hoofd, terwijl de moeder handen
vol geld uitgeeft voor allerlei juweelen en
andere sieraden. Gelukkig echter zijn er
nog verstandige menschen in dit milieu.
Het stuk werd vlot gespeeld, de aar
dige, geestige scènes kwamen goed tot
hun recht en de aanwezigen zullen onge
twijfeld genoten hebben. Jammer was
het daarom, dat de belangstelling van de
zijde van de militairen zeer gering was.
Naar het bestuur ons mededeelde, had
men tijdig op verzoek 400 kaarten naar
O. en O. gestuurd. Driehonderd hiervan
kreeg men echter eenige uren voor de
opvoering zou beginnen, terug.
De Haagsche advocaat, mr. J.
der Hagen, heeft in een strafzaak voor
den Haarlemschen kantonrechter, mr.
P.H.F. Bijl, de Vroe, onverbindend-
heid van het Rijtijdenbesluit betoogd.
Art. 30 van het besluit bepaalt, dat
een diensttijd voor vrachtautobestuur-
ders niet meer mag bedragen dan
veertien uur, hetgeen ook zou gelden
voor personen, welke niet in dienst
betrekking rijden. Dit nu is een ruimer
regeling dan de Rijtijdenwet toestaat.
Het betrof hier een geval van een
boter- en kaashandelaar te Zoetermeer
die een vrachtauto bestuurd had, zon
der in het bezit te zijn van een werk
boekje.
Mr. van der Hagen zette bovendien
uiteen, dat volgens de geschiedenis
van de wet het de bedoeling is ge
weest, dat alleen een werkboekje voor
geschreven zou zijn voor in dienstbe
trekking rijdende chauffeurs en deze
bepaling dus in dit geval niet van toe
passing is.
De ambtenaar van het O.M., mr.
J.C. Donker, eischte een geldboete van
6- subs. 6 dagen hechtenis.
De kantonrechter zal 18
schriftelijk vonnis wijzen.
HAAGSCH A CAPELLA KOOR
„ARTI VOCALI”.
Donderdag 7 Maart zal het Haagsche
a Capella koor „Arti Vocali” een concert
geven in de Oranjekerk met medewerking
van den organist Jan Schmitz. Het pro
gramma vermeldt orgelwerken van J. S
Bach, J. F. Baustetter, Jan Baptist Louil-
let, Jaap Vranken en Flor Peeters.
Het koor geeft o.a. de eerste uitvoering
van den psalm „Leatatus sum” van Jules
van Nuffel, leider van het St. Rombouts-
koor te Mechelen.
VIJFDE GEMEENTE VOLKS
VOORSTELLING.
Donderdag 7 Maart a.s. geeft het Resi
dentie Tooneel, directeur Dirk Verbeek, in
den Koninklijken Schouwburg de vijfde
Gemeente Volksvoorstelling. Vertoond
wordt dien avond het prachtige tooneel-
spel „Roofvogels”, in drie bedrijven van
Lillian Hellman, met Fie Carelsen, Mimi
Boesnach, Annie van Duyn, Joekie Broe-
delet, Philippe la Chapelle, Piet Bron, Jan
C. de Vos, Evert Burema, Maarten Kap-
teyn. Regie en décor: Johan de Meester.
KARL MUCK t
De beroemde dirigent Karl Muck is op
80-jarigen leeftijd te Stuttgart overleden.
Muck heeft dertig jaar lang te Bayreuth
gewerkt en was ten der grootste Wagner-
dirigenten van onzen tijd.
Zaterdagavond trad het hier reeds vrij
bekende danspaar Heigo KoltAntonia
Branda in Diligentia ten tooneele. De toe
nemende belangstelling voor de danskunst
in aanmerking genomen, verwonderde het
ons in het geheel niet, dat de kleine zaal
voor deze gelegenheid zoo goed als uitver
kocht was. Doch helaas brachten de eerste
nummers van het programma ons, in ver
band met de hoog gestelde verwachtingen,
een geringe teleurstelling.
Maar plotseling steeg het artistieke peil
van dezen avond De beide kunstenaars
hadden ons blijkbaar met het voorgaande
meer willen schenken, dan binnen het be
reik van hun capaciteiten is gelegen. De
Roemeensche dansen, die nu volgden, op
authentieke volksmuziek, door middel van
gramofoonplaten gedanst, waren prestaties
<an allereersten rang.
Na de pauze bleef de avond gelukkig
grootendeels aan het luchtige genre ge
wijd. En daarmede bleven de beide kun
stenaars op het terrein van hun kunnen
De dansen waren van een innerlijke, tref
fende evenwichtigheid, door prachtige cos-
tumeering, technische afwerking en humo-
ristischen inhoud. Verfijnde, levende en
rijke kunst werd ons juist door de be-
heersching van de stof door het dans-duo
geschonken
De begeleider van dezen avond, de pia
nist Arend Koole, bracht tusschen de
dansnummers door eenige pianosoli ten
gehoore op niet onverdienstelijke wijze
Zijn spel bleek tenminste behoorlijk te zijn
verzorgd, hetgeen niet steeds van zijn be
geleidingen gezegd kon worden, aangezien
wij een schrikbarend aantal misslagen heb
ben moeten aanhooren. De vertolkingen
van de 2e Fransche Suite van J. S. Bach,
een Impromptu van G. Fauré en moderne
werken van J. Ibert waren echter door
dacht en getuigden van persoonlijke op
vatting. Een hartelijk applaus is Arend
Koole voor deze prestaties ten deel ge
vallen.
Met langdurig applaus werden de beide
kunstenaars door de bijzonder enthousiaste
aanwezigen herhaalde malen gehuldigd
Antonia Branda werden daarbij vele
bloemstukken aangeboden.
Heden mocht de heer W. V. Westen-
brugge, techn. ambtenaar le klasse bij
den Gemeentelijken Reinigingsdienst
zijn zilveren dienstfeest herdenken. In
de kamer van den adj .-directeur, kwa
men vanochtend de directeur, de heer
P. de Graaff, de hoofd- en andere amb
tenaren van dezen dienst samen om
den jubilaris te huldigen. Allereerst
voerde de heer de Graaff het woord.
Als werkman bij onzen dienst gekomen
heeft van Westenbrugge het weten te
brengen tot wnd. chef van den techn.
dienst in ons bedrijf. Spr. hoopte, dat
de jubilaris van heden tot den pen-
sioengerechetigden leeftijd den dienst
met zijn krachten mocht blijven dienen
en bood hem mede namens alle amb
tenaren een fraaie boekenkast en een
bloemstuk aan, zoomede de gelukwen-
schen van het Gemeentebestuur, die
vergezeld gngen van de gebruikelijke
gratificatie en eervolle vermelding.
Nadat de jubilaris een dankwoord had
gesproken, voerde de administratief
ambtenaar de heer Wijnstok nog het
woord, erop wijzende, dat de jubilaris
naast zijn aangename wijze van optre
den jegens het personeel ook in het
particuliere leven voor het Reclassee-
ringswerk, zooveel doet ter opheffing
van degenen, die dreigen ten onder te
gaan In den loop van den dag werd de
jubilaris, die hierbij van zijn echtge-
noote vergezeld was, door het personeel
van den dienst gehuldigd in het bureau
Newtonstraat. In het met groen en bloe
men versierd schaftlokaal werd hij
door een daartoe gevormd comité ont
vangen. De heer L. den Broeder, mon
teur bij vorengenoemden dienst, sprak
den jubilaris toe en herinnerde er aan,
dat de heer van Westenbrugge behoor
de tot de pioniers van het thans zoo ge
groeide technische bedrijf. Uw streven
is steeds geweest een goede samenwer
king te bevorderen. Daardoor heeft u
zich een vooraanstaande plaats onder
het personeel veroverd.
Namens het personeel werd den jubi
laris een fraaie salonlamp en mevrouw
van Westenbrugge bloemen aange
boden.
Opvoedend volksonderwijs
De heer Moller (R.K.) zeide even
eens van meening te zijn, dat in deze
eeuw het onderwijs in Indië een
enorme vlucht heeft genomen. Het
volksonderwijs moet, vooral in de dessa
een volksopvoedend karakter hebben.
Er moet allereerst aan eenvoudig land
bouwonderwijs worden gedacht. Men
bedenke ook, dat de Javaan heel moei
lijk iets nieuws aanvaardt. Hij moet er
van overtuigd zijn, dat dit nieuwe een
wezenlijke verbetering brengt, alvorens
hij bereid is het te leeren. Het is der
halve nutteloos te trachten iets nieuws
op te dringen.
De heer Moller vroeg inlichtingen
omtrent het gebruik van de Inheem-
sche moedertaal als voertaal op de in-
heemsche scholen. De heer Effendi be
denke, dat het Maleisch niet als „de”
Indonesische moedertaal kan worden
beschouwd; er worden verschillende
soorten Maleisch in Indië gesproken.
De heer Moller betoogde vervolgens,
dat geheel Westersch gerichte opleidin
gen voor sommige categorieën der In-
heemsche bevolking het gevaar inhou
den, dat deze menschen meest aan
staande kleine ambtenaren geheel
van hun eigen sfeer losraken. Neder
landsch leeren is uitstekend, maar onze
taak mag voor hen alleen de weg zijn
om tot de Nederlandsche cultuur te ge
raken.
Einddiploma’s van Indische middel
baar onderwijsinrichtingen moeten voor
Nederlandsch hooger-onderwijs gelden.
De heer Moller kwam ten slotte op
tegen de exploitatie van de Balineesche
cultuur, ook door de bevolking zelf, al
dus maar om geld te verdienen, zoo
dat lijkverbrandingsplechtigheden zelfs
tot openbare vermakelijkheden zijn
geworden.
Op de eerste drie dagen dezer week
slechts Fransche kunstenaars in Diligen
tia, uitgezonderd onze landgenoot Theo
van der Pas, die den cellist van dezen
avond pianistisch terzijde stond. Een
voortreffelijk kunstenaarspaar. Fournier
bekoorde in het G-dur Concert van Vi
valdi onmiddellijk door zijn zangerigen
toon en levensvol temperament. Met de
ingetogen weergave van het Largo werd
ten opzichte der hoekdeelen een sugges
tieve tegenstelling geschapen. Een voor
beeldige virtuositeit staat dezen speler
ten dienste, evenals een opvallend ver
mogen tot dynamische schakeering,
waarmede hij in de zesde Suite in D-
dur van Bach wonderen deed. Dat was
niet berekend, maar gevoeld, ontsproot
uit fantasie en een innig begrip voor de
kunst van den grooten Thomas-cantor.
Hoe verfijnd klonken de verschillende
deelen der Suite, hoe natuurlijk vloeiden
zij en met welk een zuiver- en innig
heid werd hun karakter gegeven. Won
derschoon van gevoel kwam de Saraban
de er uit en treffend door scherpe rhyth-
miek de eerste Gavotte, terwijl de liefe
lijkheid van de tweede niet charmanter
gerealiseerd had kunnen worden. Lichte
bewegelijkheid en verrassende afwisse
ling van licht en schaduw kenmerkten de
vertolking der Gigue, die de compositie
edel-effectvol afsloot.
Als derde nummer de Sonate arpeg-
gione van Schubert. Overtuigender is dit
stuk niet te spelen. Dat was een en al
luchtigheid van uitdrukking, een en al
teederheid van klank en sentiment. Hoe
betooverend liet Fournier in het Adagio
zijn instrument zingen. Dat was van de
hoogste orde, ook de overleiding naar het
Allegretto, dat met onvergelijkelijke gra
tie en fijnheid van geest voorgedragen
werd. En Theo van der Pas toonde zich
daarbij aan den vleugel volkomen op het
niveau van den cellist, zoodat wij een
volmaakte weergave te hooren kregen,
welke een geestdriftig applaus uitlokre.
Dat de Sonate van Debussy een zeld
zaam genot werd, zal men, na hetgeen
hierboven is vermeld, wel niet betwijfe
len. Technisch achevé, klankverfijning en
artistieke geaardheid werkten op bijzon
der harmonische wijze samen. Een spel,
dat zoo uit de materie is, waarin sensiti
viteit en begrip in zoo innige wisselwer
king zich openbaren, moest Debussy’s
werk wel in zijn volledige psychische be-
teekenis waarneembaar maken. Ook
hier was v. d. Pas de zich volkomen har
monisch aanpassende medewerker, even
als bij een drietal stukken van Chopin,
Fauré en M de Falla. Hier kon de cellist
zich nog eens in het bijzonder als vir
tuoos toonen, maar hij bleef daarbij steeds
de man van smaak en nobele artistici
teit. Het is vooral „Pantomine et danse
du feu” van de Falla geweest, waarin hij
zijn superieure cellistische hoedanigheden
tot een exquise genieting maakte. Het
publiek betoonde zich zeer enthousiast,
wat nog het extra genoegen van een
tweetal toegiften opleverde, Rondo van
Weber en Danse espagnole van Granados
Een nobel vriendenpaar
De zoon van een bewoonster van de
Valeriusstraat had twee vrienden, een
22-jarige monteur en een 21-jarige
kelner. Omstreeks Kerstmis 1938 waren
ze in de woning bij moeder en zoon op
bezoek, toen eerstgenoemde de deur
uit moest. Het tweetal wilde in de
buurt een paar boodschappen doen en
kreeg hiertoe de huissleutel mede. De
jongelui vergaten zoogenaamd de sleu
tel terug te geven, maar keerden
’s avonds toen iedereen uit was, terug.
Het huis werd onderzocht en uit een
muurkast een bedrag van f 170 gesto
len. De dame deed aangifte bij de poli
tie, die een onderzoek instelde, doch
geen oogenblik viel de verdenking op
het tweetal.
Thans eerst is de zaak tot klaarheid
gekomen. De jongens wisten niet te
verzwijgen, dat ze indertijd zoo’n bui
tenkansje hadden gehad. Hun loslippig
heid zou hen duur te staan komen,
want ook de politie kreeg er lucht van.
De knapen werden aan den tand ge
voeld en legden een volledige bekente
nis af. Zij zullen heden voor den offi
cier van justitie worden geleid.
Tevreden, maar niet voldaan.
De heer van Kempen (Lib.) wees
erop dat het onderwijs sedert 1910 een
onderwerp van groote zorg voor de
Regeering is geweest en zette uiteen,
dat het schoone en moedige van de
Indische cultuur bij het onderwijs
moet worden bewaard. Hij verklaarde,
het in vele opzichten met het beleid
van den minister eens te kunnen zijn.
Wij kunnen tevreden zijn maar zijn nog
niet voldaan. Aan de gebleken onder
wijsbehoeften, ook bij de primitieve
bevolking, moet worden voldaan. De
Regeering stimuleert ook deze behoef
te en wacht erin te voorzien.
De verdere opbouw van het Inland
sche onderwijs mag bevredigend wor
den geacht. Het Hollandsch-Indische
onderwijs kan als brug tusschen twee
culturen worden beschouwd, doch het
is. eigenlijk uitzonderingsonderwijs. De
hervorming van dit onderwijs mag
niet leiden tot denatureering er van.
Voor den arbeid van de missie en
zending op onderwijsgebied in pri
mitieve streken dikwijls onder moei
lijke omstandigheden moet men
groote waardeering hebben. D»t er in
den Volksraad over het bijzonder on
derwijs harde woorden zijn gevallen,
moet worden betreurd. Dit verscherpt
slechts de tegenstellingen tusschen
openbaar en bijzonder onderwijs.
Terecht zoekt de Regeering de syn
these. bij welk streven zij moet wor
den gesteund. De heer van Kempen
bestreed den heer Stokvis.
FILM MUSEUM VOOR HET
ONDERWIJS.
Op morgenavond wordt in het Mu
seum voor het Onderwijs, Hem-
sterhuisstraat 2E, bij de Vondelstraat, een
belangrijke film over Nederlandsch Oost-
Indië vertoond. Met de booten der groote
scheepvaartmaatschappijen wordt een be
zoek aan talrijke eilanden van onzen Ar
chipel gebracht. De film is muzikaal ge
ïllustreerd en wordt door den heer L. D
Petit, secretaris van de Koninklijke Ver
eeniging „Oost-West” te Amsterdam, in
geleid.
Bij de voortzetting van de behande
ling van de afdeeling „Onderviijs” der
Indische begrooting voor 1940 was het
woord aan prof. Slotemaker de
Bruine (C.H.). Deze herinnerde er
aan, dat hij reeds gezegd heeft, dat aan
Indië geen Westersche begrippen moe
ten worden opgelegd, al moet de Neder
landsche cultuur open blijven staan
voor hen, die deze begeeren. Leerplicht
is aan het wezen van Indië vreemd;
financieel zou het vele millioenen kos
ten. De gelijkstelling van openbaar en
bijzonder lager onderwijs moet even
min naar Indië worden overgebracht.
Aan de openbare school in Indië mag
geen humanistisch stempel worden op
gedrukt. Evenmin is het toelaatbaar,
dat het Christendom via de openbare
school aan de Mohammedanen wordt
opgedrongen. Gezien de omvang van
het openbaar onderwijs mogen de
vrienden daarvan tevreden zijn. Een
schoolstrijd moet vermeden worden.
De gedachte van uniformiteit van
het volksonderwijs is een uiting van
Westersch dogmatisme; men late
zooals geschiedde aan de lagere or
ganen de inrichting van dit onderwijs
over. Men moet niet altijd wijzen op
wat er niet is in Indië, maar ook aan
dacht besteden aan wat er wel is. Op
het gebied van het volksonderwijs is
in een luttel aantal jaren ontzaglijk veel
bereikt. Het accres der bevolking is
benauwend, daar de Regeering de be
hoefte aan dit onderwijs nauwelijks
kan bij houden.
De 69-jarige colporteur Ph. P. alhier,
thans gedetineerd, heeft zich wegens
heling te verantwoorden gehad. Uit de
verklaringen van verdachte en van een
getuige, kwam vast te staan, dat laatst
genoemde in de jaren 19361939 toen
hij in dienst stond, bij de firma Begeer,
Kemper en Vos herhaaldelijk kleine
hoeveelheden goud en zilver aan ver
dachte had verkocht tegen prijzen ver
beneden de marktwaarde, terwijl
dachte zou hebben geweten dat
goud en zilver door misdrijf was
kregen.
Het O.M., waargenomen door
Blok, bracht in herinnering, dat
dachte reeds zeven maal tevoren is ver
oordeeld. Mede in dit verband eischte
spr. thans wegens heling meermalen ge
pleegd, acht maanden gevangenisstraf.
GAMELANBESPELING IN HET
GEMEENTEMUSEUM.
Als aanvulling van het bericht over de
gamelanbespeling in het Gemeentemu
seum op morgenavond, zij nog vermeld,
dat de avond zal worden opgeluisterd
met twee klassieke dansen, uitgevoerd
door de Javaansche danseres Pon Dahlan.
Vergadering op Dinsdag
5 Maart,
geopend te 1.10 uur.
Voorzitter: mr.
MOZART-AVOND.
Op den tweeden Mozart-avond van het
Nederlandsch Mozart-Orkest onder lei
ding van Bertus van Lier, met Lili Kraus
als soliste (die met dit concert afscheid
zal nemen vóór haar wereldtournée),
Maandag 11 dezer in het Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen, zal een ge
deeltelijk nieuw programma ter uitvoe
ring worden gebracht. Behalve de ouver
ture „Der Schauspieldirektor” en de pia-
no-concerten in Es (K.V. 271) en C moll
(K V. 491) zullen 12 Duitsche dansen,
menuets en contredansen ter uitvoering
worden gebracht.
KERKCONCERT LAAKKERK.
Op Maandag 2en Paaschdag, 25 Maart,
zal de Chr. gem. zangvereeniging „Nihil
Sine Deo” in de Laakkerk, Isingstraat al
hier, een concert geven. Uitgevoerd wordt
o.a. „De Opstanding” van Neukomm, voor
koor, solisten en orkest, „Symphonie-or-
kest „Monte Verdi-Sweelinck” en orgel
(de heer Chris Boes). Het geheel onder
leiding van W F. Sellier.
griep-aanval gedurende enkele dagen'
thans op medisch advies nog enkele
ken volkomen rust moeten houden.