PLANETARIUM tijd Haagsche Courant van Woensdag 27 Maart 1940 Ongerustheid over de „Saba” Electronenbombardement veroor- en een over Het schip week zaakt tijdens de Paaschdagen magnetische stormen en poollicht BINNENLAND il’ i 5 *1 •x Unie Van de lichtingen 1937 en 1936 Christelijk Historische De Maastunnelbouw Saba”, waarover ongerustheid bestaat. De heeft haar stijgenden omzet uitsluitend te dan- Onderzoek op aanvraag van drie klagers DERDE BLAD, PAGINA 1. Weerkundige Waarnemingen 15 cent fe In scheepvaartkringen bestaat onge rustheid over het Nederlandsche motorkastvaartaig „Saba”, dat ruim een week geleden hier te lande ver wacht werd. Sinds het vertrek uit een buitenlandsche haven heeft men niets meer van het schip vernomen. De bemanning bestaat uit zeven koppen. Kapitein is de heer Acda. Keuring van buitengewoon dienstplichtigen ken aan goede kwaliteit en voordeeligen prijs. Algemeene vergadering te Amsterdam Voorschriften ter voorkoming van radio-storing X V u. 752 m.m., 12 iMir; R. op twee er ge- De drie laatste tunnelstukken. Geen audiëntie minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Storende toestellen zullen veranderd moeten worden Eerste gezonken tunnelstuk volkomen droog gebleven. De herwaardeering van den goudvoorraad. Het tweede tunnelstuk gezonken. ■1 a o fe >4 De minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen is verhinderd mor- .gen audiëntie te verleenen. Barorbete.’-svand van hedenmiddag 12 uur Het dunne pijltje geeft den stand aan van gisteren 1) Dergelijke lichtverschijnselen treden ook op in de reclameverlichtingsbuizen, gevuld met ijl neongas of kwikdamp. 2) Hier blijkt dus, dat de magnetische storm van beslissende beteekenis is, voor het optreden van poollicht, dat op onze breedte waarneembaar is. FOTO VAN EEN ZONNEVLEK. Aan de zonnevlekken ontspringen fonteinen, die zwermen van electronen in de ruimte spuiten. Nevenonderstaande fi guur laat zien, wat er gebeurt als de aardbol zoo’n zwerm ontmoet. baan beschrijven. zwerm ontstaan gingen, welke we hier niet kunnen be schrijven. In hoofdzaak gebeuren Gisteren is verschenen Staatsblad no. 402, waarin wordt afgekondigd de wet van 16 Maart 1940, houdende voorloopige voorziening ten aanzien van de waardebepaling van den voor raad gouden munt en gouden muntma- teriaal van de Nederlandsche Bank en regeling van de gevolgen dier voor ziening. Deze wet treedt in werking met in gang van 31 Maart 1M0. drong Het tweede belangrijke punt is het zinken van het tweede tunnelstuk in het verlengde van het eerste stuk. Dit geschiedde op 14 en 15 Maart. Op den rechteroever kon weer worden voort gegaan met het bestraten en aanleg gen van tramsporen voor het ver keersplein bij den Westelijken Zeedijk. Het verkeer over de nieuwe brug in het Noorden van het circulatieplein kon worden verlegd, waardoor de vroegere westelijke Zeedijk buiten het verkeer komt te liggen en deze kan worden afgegraven ten einde plaats te bieden voor den bouw van het tweede deel van het verkeersplein. In de landtunnel is nu niet veel nieuws meer te zien. De tegelwanden zijn ge reed en men is begonnen met het aan brengen van bestratingen, bestaande uit geelkleurige klinkerblokken, welke in cementspecie op de betonnen vloer worden gelegd. De bouw van het hoogste gedeelte van het ventilatiege bouw is gevorderd en thans is men doende met het maken van de koepel vormige houten kap boven de ruimte voor den toevoer van versche lucht, terwijl eveneens gewerkt wordt aan de voltooiing van den hoogen schoor steen, waardoor de afgewerkte lucht zal worden afgeblazen. Op den linker oever is nu ook de bouw van de ge sloten tunnel voortgezet en rechts van de roltrapschacht is thans het laatste gedeelte voltooid, n.l. het dak. Sedert de eerste dagen van Maart kan weer van een normale bedrijvig heid worden gesproken bij den Maas tunnelbouw te Rotterdam. Intusschen is er al weer heel wat werk verricht. In de eerste plaats zijn er, wat be treft het riviergedeelte, twee belang rijke feiten te vermelden en wel, dat door het plaatsen van de drie stalen instijgschachten op het eerste tunnel stuk en de doorboring van het dek daarvan de toegang tot dit stuk mo gelijk is geworden. Bij informatie bleek, dat het geheele bouwsel volko men droog was gebleven, ofschoon het gedurende vele maanden onder water heeft gelegen. De Finsche kwestie. In de drie Scandinavische landen wa ren juist tijdens zijn bezoek de gemoe deren fel in beweging door de Finsche kwestie. In het algemeen had hij den indruk gekregen, vooral in Noorwegen en Zweden, dat het volk zijn geweten bezwaard voelde, omdat men niet meer voor de Finnen had gedaan, doch dat men tegelijkertijd verstandelijk tot de conclusie kwam, dat men niet in staat was meer practische hulp te bieden dan men reeds deed, zoodat vrijwel overal een onvoldaan gevoel bleef overheer- schen. Ook in Nederland zal deken Matthews gelegenheid hebben kennis te maken met kerkelijke autoriteiten en hoog- Iteraren tijdens een ontvangst, welke Vrijdag a.s te Amsterdam zal worden gehouden. Zooals bekend is bij Koninklijk be sluit van 5 Februari 1940 bepaald, dat in verband met de buitengewone om standigheden tot opkomst in werkelij- ken dienst worden verplicht de buiten gewone dienstplichtigen van de lich tingen 1938, 1939 en 1940. De wensche- lijkheid kan zich voordoen om t.z.t. ook buitengewone dienstplichtigen van oudere lichtingen dan van 1938 in wer- kelijken dienst te doen komen. Voor oproeping in werkelijken dienst zouden dan in de eerste plaats in aanmerking komen de buitengewone dienstplichti gen van de lichtingen 1937 en 1936. Het grootste deel, der buitengewone dienstplichtigen van deze laatste lich tingen is echter nog niet voor den dienst gekeurd. Daarom ligt het in het voornemen van den minister van De fensie om, alvorens tot oproeping in werkelijken dienst van deze lichtingen wordt overgegaan, hen, die nog niet zijn gekeurd, met toepassing van art. 44 van het Dienstplichtbesluit, in de gelegenheid te stellen bij een keurings- raad een uitspraak te verkrijgen om trent hun geschiktheid voor den dienst. Hoewel deze keuring niet verplicht zal zijn, wordt verwacht, dat de meesten hunner zich aan dit onder zoek zullen onderwerpen. De keuringsraden zullen daartoe in de maanden Mei, Juni en Juli a.s. zit ting houden. Zij, die van deze gelegen heid tot keuring geen gebruik maken, worden eerst na opkomst in werkelij ken dienst gekeurd. Onder de buitengewone dienstplichti gen bevinden zich personen, die inder tijd in verband met hun verbintenis bij het vooroefeningsinstituut van den vrijwilligen landstorm een geneeskun dig onderzoek hebben ondergaan en daarbij geschikt werden bevonden voor den dienst bij den landstorm, zon der voorbehoud ten opzichte van hun lengte. Aangezien de keuringseischen voor deze vrijwilligers dezelfde waren als voor dienstplichtigen, behoefden zij indertijd niet meer voor den keurings- raad te verschijnen. Deze personen worden geacht als dienstplichtige ge schikt te zijn voor den dienst, zoodat zij niet aan de keuring in de eerst volgende maanden zullen deelnemen. Op Paaschzondag om 2 Uur namiddag verrieden de magneetnaalden van alle kompassen en van alle magnetische stations heftige veranderingen in het magnetisch veld van de aarde. Toen begon de magnetische storm, welke het internationale telefonisch en telegra fisch verkeer gedurende verscheidene uren onmogelijk maakte en die ge paard ging met fraai poollicht. De magnetische storm heeft ons onbe roerd gelaten, omdat wij nu eenmaal, geen zintuig hebben, dat ons electri- sche of magnetische verschijnselen doet waarnemen. En ook het poollicht is ons ontgaan. Een dicht wolkendek onttrok de hoogere gedeelten van den dampkring aan ons oog. Zij, die zich de wondere pracht van het beroemde poollicht van 25 en 26 Januari 1938 herinneren, zullen deze ongunstige omstandigheid diep betreuren. Verwachting tot den avond van 28 Mrt.: Wind: krachtig tot matig, Noordwestelijk plaatselijk enkele buitjes, aanvankelijk iets kouder, hier en daar met lichte nachtvorst op voor den wind beschutte plaatsen, overdag zelfde temperatuur, wisselende bewolking In de Waalhaven zijn thans de laat ste drie tunnelstukken ter hand geno men en daar wordt, zooals wij dat reeds tweemaal eerder hebben gfezien, met kracht gewerkt aan de voltooiing dezer stukken om hen tijdig tot zinken gereed te kunnen hebben. Brieven aan Defensie over verlof, kostwinnersvergoedingen enx. liet Tweede-Kamerlid Posthuma heeft aan den minister van Defensie schriftelijk gevraagd of het waar is, dat vele brieven inzake verlof, kost winnersvergoeding en dergelijke aan het ministerie van Defensie gericht, niet worden beantwoord? Als dit waar is, is dit dan overeen komstig de bedoeling van den minis ter? Indien dit niet het geval is, is de minister dan bereid aldus de heer Posthuma maatregelen te nemen, dat alsnog volledige beantwoording van al de ingekomen brieven ge schiedt? Alle gedeelten van het zonneopper- vlak zenden voortdurend geweldig groote hoeveelheden stralen uit. Moe der aarde krijgt hiervan haar beschei den deel; het zijn de lichtstralen en de warmtestralen en ook de ultra violette stralen voorzoover onze damp kring hun doortocht verleent In of nabij de zonnevlekken treedt niet alleen straling dóch ook een stroom van electrisch geladen deeltjes naar buiten. Uit de zonnevlekken spui ten ware fonteinen van electronen; electronen zijn negatief geladen deel tjes. De zwermen van electronen, die aan de zonnevlekken ontsnappen, vervolgen met snelheden van ettelijke honderden kilometers per seconde hun wegen door de ruimte. Zij vormen, als het ware, electronen orkanen, die door het heelal waaien. Een enkele maal ontmoet zoo’n elec- tronenzwerm de aardbol. De trefkans is niet bijster groot, want de aarde is maar een nietig lichaampje en de zwerm heeft een betrekkelijk kleine doorsnede. Doch als de ontmoeting plaats heeft, brengt de kleine aarde groote verwarring in de electronen zwerm teweeg. Ik ga u vertellen wat er gebeurt De aardbol is een magneet; in de ruim te om de aarde heen neemt een mag neetnaald in elk punt van de ruimte een bepaalde stand in. Doch niet al leen een magneet, ook een bewe gend electron ondergaat den in vloed van het magnetisch veld van de aarde. Het electron wijkt van zijn rechten weg af en gaat een gekromde In de electronen ingewikkelde bewe De deken van de St. Paul’s kathedraal in ons land Met het K.L.M.-vliegtuig uit Stock holm is Maandagmiddag op Schiphol aangekomen de deken van de St. Pauls Kathedraal te Londen, W. R. Matthews, die in ons land en ook hier ter stede zal spreken en op Zondag 31 Maart tijdens de godseflenstoefening in de En- gelsche kerk aan den Groenburgwal te Amsterdam een predicatie zal houden. In het begin dezer maand, is deken Matthews uit Engeland vertrokken om in opdracht van den bisschop van Ful- nam een bezoek te brengen aan de ver schillende Engelsche kerkelijke gemeen ten in Scandinavië en in Nederland. Van deze gelegenheid heeft hij tevens ge bruik gemaakt om contact te zoeken met de kerkelijke autoriteiten en vooraan staande personen uit universitair» kringen in deze landen, O.a. heeft hij in Zweden een bezoek gebracht aan aarts bisschop Ide te Upsala en ook aan de Luthersche bisschoppen van Oslo en Ko penhagen. dingen. Ten eerste er gaat een g~ deelte van den zwerm in een wijden kring rond den equator van den aard bol loopen. Deze kringstroom bevindt zich ver buiten den dampkring, op grooten afstand van het aardopper vlak. Hiermee kan men een verklaring van den magnetischen storm geven Want de kringloop van electronen ver volgens dit reglement kan de minis ter van Binnenlandsche Zaken electri- sche inrichtingen aanwijzen, welke naar zijn meening met slechts geringe vermeerdering van kosten zoo kunnen worden vervaardigd, dat zij in het al gemeen geen storing zullen veroorza ken. Ten aanzien van deze aangewezen inrichtingen is het voorts verboden ze in opslag, ten verkoop, ten verhuur, aflevering of ter vervoer aanwezig te hebben of in het verkeer te brengen in zoodanigen toestand, dat zij, in ge bruik gesteld, in het algemeen storing zullen veroorzaken, van welk verbod worden uitgezonderd die inrichtingen, waarvan aannemelijk wordt gemaakt, dat zij voor uitvoer bestemd zijn. Degene, die zoodanige inrichting an ders dan in opslag, ten verkoop, ten verhuur, ter aflevering of ter vervoer aanwezig heeft (dus iemand, die een inrichting voor gebruik beschikbaar heeft), en welke inrichting verkeert in een toestand, dat zij bij gebruik sto ring veroorzaakt, is verplicht na schriftelijke aanmaning vanwege den directeur-generaal der P.T.T. die in richting zoo te veranderen, dat zij geen storing meer veroorzaakt, waar bij in het algemeen de daaraan ver bonden kosten ten laste van den hou der dier inrichting komen. Voorts kan de minister van Binnen landsche Zaken andere dan bovenbe doelde inrichtingen aanwijzen, ten aan zien waarvan naar zijn meening zon der groot bezwaar, hetzij zoodanige voorzieningen kunnen worden getrof fen, dat zij in het algemeen geen sto ring zullen veroorzaken, hetzij kan worden bepaald, dat zij slechts gedu rende door den minister aan te geven tijden van het etmaal mogen worden gebruikt. Verder wordt bepaald, dat de direc teur-generaal der P.T.T. gevolg zal geven aan een klacht over ondervon den storing, indien die klacht is onder- teekend door ten minste drie houders van ontvanginrichtingen, die denzelf- den hinder ondervinden, terwijl de voor het onderzoek gemaakte kosten geheel of ten deele ten laste van de klagers kunnen worden gebracht, in dien uit dat onderzoek blijkt, dat de hulp zonder voldoenden grond werd ingeroepen, of dat de ontvanginrich tingen niet aan de gestelde vereisch- ten voldoen. Vervolgens wordt bepaald, dat een commissie van advies zal worden in gesteld, welke den minister en den di recteur-generaal voorlichting zal ge ven omtrent alle met de bestrijding van radiostoringen in verband staan de onderwerpen. De inwerkingtreding van boven staande bepalingen zal geschieden op een nader door de Kroon te bepalen tijdstip. tegenwoordig! een electrische stroom. En evenals de stroom, die door de draadwindingen van een electromag- neet gaat, een magnetsch veld veroor zaakt, zoo veroorzaakt ook de equato riale kringstroom een magnetisch veld. Dit veld nu wordt gevoegd bij het schijnlijken veld, dat de aardbol reeds bezit en dientengevolge vertoonen de magneet naalden richtingsveranderingen. Op deze richtingsveranderingen past men het woord storm toe. We kunnen niet zeggen, dat dit woord erg gelukkig ge kozen is. Er waait niets tijdens een magnetischen storm; waarschijnlijk dankt het woord Zijn ontstaan aan de vaak snelle en onregelmatige bewegin gen van de magneetnaald, 't Is alsof het magnetisch veld van dé aarde bij vla gen verandert. Doch niet alle electronen worden in den equatorialen kringloop gevangen. Een ander gedeelte kiest sierlijk ge bogen wegen waarlangs zij de pool kappen van den aardbol bereiken en daar den ijlen dampkring binnendrin- De gisteren genoemde depressielkern, die toen over het Engelsche Kanaal ge legen was, is ons land gepasseerd en be vindt zich thans over Denemarken. Van het Westen uit nadert een belangrijke drukstijging. die zich over ons land uit- breidt. Tengevolge van de verplaatsing van de depressie en de daarop volgende flinke stijgingen van den barometer in het Westen is de wind in onze omgeving naar Noordwest geruimd. Daarbij kwam ons land in de koude luchtstrooming. De depressie over Denemarken veroor zaakte zwaren sneeuwt-al in Zuid-Noor- wegen. In het geheele Noordwesten blijft het zeer koud Aan de Oostkust van Groenland vriest het 28 graden. Het gebied van hoogen luchtdruk bij de Azoren is weinig van intensiteit en plaats veranderd. Zonsopgang: 28 Maart 5.45 u. Zonsondergang: 28 Maart 6.26 n. Lantarens aan 28 Maart tot 5.16 u. v.m., 28 Maart 6.56 u. nam. Hoogwater te S c h e v e n i n g en: 28 Maart ’s morgens 5.30 u., nam. 6 u. Morgen schietoefeningen op het strand van Scheveningen tot Katwijk van 11 u. v. m.6 u. nam. EEN ELECTRONEN ZWERM ONTMOET DE AARDE. Rtttoe schets van de banen, die de electronen in het magnetisch veld van de aarde beschrijven. De equatoriale kringloop is aansprakelijk voor de wijzigingen van het magnetisch veld. De electronen-regens, die op de poolkappen neerdalen, veroorzaken poollicht. Inleiding door mr. dr. J. van Bruggen van het nieuwe sociale program Te Amsterdam is gisteravond de alge- meene vergadering begonnen der Chris telijk Historische Unie, onder voorzit terschap van het lid der Tweede Kamer, den heer H. W. Tilanus. De bijeenkomst werd geopend met een wijdingswoord van ds. J. C. Koningsberger, Ned. Hervormd predi kant te Amsterdam. Deze eerste zitting was geheel ge wijd aan de behandeling van het ont- werp-sociaal program, waarop door de verschillende afdeelingen meer dan 70 amendementen waren ingediend. Het ont werp-program werd ingeleid door mr. dr. J. van Bruggen. Deze memoreerde het belangrijke aandeel, dat de heer J. R. Snoeck Hen- kemans aan de tot standkoming van het nieuwe sociaal program heeft ge had. In het program van beginselen wordt terecht de eisch gesteld, dat door den wetgever voortdurend rekening wordt gehouden met den groei van het so ciale leven Het nieuwe program poogt hieraan te voldoen. Bij het opstellen van het sociaal program is de nadruk gelegd op con tinuïteit, aansluiting aan en uitbouw der bestaande sociale wetgeving, is de organische maatschappelijke ontwikke ling als primair gezien en is de staats taak in beginsel controleerend en aan vullend, voor zoover de maatschappij zelve niet in staat is om regelingen te treffen. Het sociaal program is breeder dan een program, dat alleen arbeidsrechte lijke verhoudingen in het oog vat. De groote groepen van middenstanders werkzaam in agrarische, handeldrijven de en industrieele bedrijven hebben eveneens behoefte aan sociale voorzie ningen. Hier dient achterstand te wor den ingehaald. Zoo was ook ten opzichte van het werkloosheidsvraagstuk, waarover het oude program zwijgt, een bepaling van het eigen standpunt noodzakelijk. Een aantal amendementen, die betere wijze de leidende gedachten for muleerden, zijn door het hoofdbestuu» overgenomen. alhier v.m. 8 12 u. 752 m.m.; thermometer resp. Tenslotte nog een enkel woord over de storingen in het transport van korte radiogolven en in de voortplan ting van de stroomstooten langs dt transatlantische telegraafkabels. Het is volkomen duidelijk, dat deze storin gen door de zooeven beschreven na tuurverschijnselen teweeggebracht worden. Maarmen tast nog in het duister over de manier, waarop deze storingen tot stand komen. We moe ten ons daarom beperken tot enkele vage opmerkingen en gissingen. De weg, welken de korte radiogolven van hier naar Indië en omgekeerd volgen, wordt volledig bepaald door de elec trisch geladen lagen, hoog in onzen dampkring we noemen de Heavi- side-laag en de Appleton-laag. Blijkbaar brengt de electronenregen zoodanige veranderingen in deze la gen téweeg, dat zij de radiogolven een voudig in de leege ruimte laten ont snappen of en dit is wellicht waar- er ontstaan in onzen dampkring verticale, geladen lagen, welke ondoordringbare muren vormen tusschen ons en de bewoners van In dië en Amerika. Evenmin kan men veel vertellen over de kabelstoringen. De snelle wijzigingen in het magnetisch veld van de aarde veroorzaken stroo- men inductiestroomen in den ka bel. Doch voor zoover mij bekend is werd dit vraagstuk nimmer tot een sluitende oplossing gebracht Bij Kon. besluit is op grond van de Telegraaf- en Telefoonwet, vastge steld een radiostoringsreglement, waarbij voorschriften worden gegeven ter voorkoming en opheffing van sto ringen, welke electrische inrichtingen kunnen teweegbrengen aan de ont vangst per radio. De „Saba” is hetzelfde schip, dat op 3 Maart j.l. aan de Oostkust van Enge land door een vliegtuig beschoten werd, waarbij het vrij ernstige schade opliep. De „Saba”, welke 397 bruto ton meet en in 1939 is gebouwd, behoort toe aan den heer J. Roorda te Voorburg. Barometer v.m. 6 gr. en 8 gr. Ceisius. Barometer na hedenmiddag stationnair. Magnetische stormen en poollicht gaan immer samen. Doch men moet niet meenen, dat het één een gevolg is van het ander. Beide komen namelijk uit dezelfde oor zaak voort. Die oorzaak is een electronenbombardement, waar- r mee de zon de aarde bestookt. Openingsrede van den heel H. W. Tilanus Hedenmorgen is de algemeene ver gadering voortgezet. Bij den aanvaag der ochtendzitting heeft de voorzitter der Unie, de heee H. W. Tilanus, lid der Tweede Karnen een openingsrede gehouden. Vergelijken wij den staatkundiger^ toestand van heden met dien van 24 jaar geleden, dan is het alsof ons staatkundig denken ernstiger is gewor den. Er zijn ook ervaringen op inter nationaal tn nationaal gebied, die den onderiingen volksband hebben verste vigd en ons doen gevoelen, hoe wij historisch zijn samengegroeid en ons dieper de waarde doen beseffen van de historisch geworden en met heel ons volksleven samengeweven staatsinstel lingen. Met dankbaarheid mogen wij consta- teeren, dat 93 procent van ons volk welbewust de buitenlandsche ideolo gieën afwijst. Spr. constateerde met vreugde, dat het volk zich steeds sterker samen rondom het constitutioneel gen. Hier is dus werkelijk sprake van een bombardement. De voortijlende electronen treffen de moleculen en de atomen waaruit de dampkring be staat. Er gaat een electrische stroom door de zeer verdunde buitenste lagen van den dampkring. Dit gaat gepaard met lichtverschijnselen 1) er ontstaan zilvergroene en diep rood getinte lichtsluiers en lichtgordijnen welke ons, aardbewoners, in stille verruk- king brengen. Gewoonlijk worden al leen de poolbewoners op dit schouw spel vergast. Doch wanneer de equa toriale kringstroom het magneetveld van de aarde danig gewijzigd heeft, dringt het electronenbombardement zelfs door tot onze breedten, zoodat ook wij dit fantastische lichtfestijn mo gen aanschouwen 2). Dat is te zeggen: indién de befaam de grauwe luchten op het juiste tijd stip plaats maken voor een klaren, open hemel.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 9