het
voor
ver
m
K
breiden van onjuiste
berichten
Het slagkruiserplan
den Volksraad
üaagsdie Courant van Vrijdag 12 April 1940
DERDE BLAD, PAGINA 1.
Men wake
4
I
I
I
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
E.Kiderlens Jenever
Regeering ten volle waakzaam
Een lOaahtrfty costuum
goed zaken doen
Waarborg-
kleeding
alléén bij
BINNENLAND
van
Maatregelen
militairen aard moeten
niet besproken worden
Het afdeelingsverslag
verschenen
21
1
woning-
om
I
om
Wijziging
De België-dag te Breda
De wederzijdsche havenbelangen
De ambulance in Finland
De „Tjikandi” in ons land terug
Regeling van de haringdrijfnet-
visscherij
Overdracht tegeltableau op het
station te Haarlem
*1
Weerkundige Waarnemingen
Barometerstand van hedenmiddag 12 uur.
dunne pijltje geeft den stand aan
van gisteren.
-
verdient uw voorkeur
om de goede coupe
om de mooie stof
de scherpe prijzen
de keurige bediening
Per LiterFlesch;
E KIDERLEN SCHIEDAM Q.Q V
Bevordering van de
productie
Verliezen worden door Rijk en ge
meenten gedragen in de
verhouding 1 3
I
W-
W.
Het
760
Barometer
alhier v.m. 8
uur:
Dergelijke geruchten vinden dan
De positie van Rotterdam.
van
tot
ge-
De kwestie van den aanbouw.
De kostenverdeeling.
der
afdoende maat-
aan-
Een oponthoud van twaalf dagen in de
Duins.
De centrale ligging van ons land
doet bovendien het gerucht welig
tieren in tweeërlei vorm: het gerucht
Redevoeringen van de heeren
Ch. Stulemeyer en H. F. Kersten.
Het m.s. „Tjikandi” van de Stoom-
’aartmaatschappij „Nederland” is gis
termiddag omstreeks vijf uur uit Indië
in Amsterdam teruggekeerd. Het schip
heeft ligplaats genomen aan de etablis
sementen van de Maatschappij „Neder
land” aan de Sumatrakade.
De „Tjikandi” heeft in de Duins een
Oponthoud gehad van twaalf dagen.
ge-
ge-
derland en het Nederlandsche volk ge
richt
4
4
4
4
4
4
4
4
4
t
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
f
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
plan weer angstvallig wordt vastge
houden aan de minimumgedachte,
waarom van een afdoende maritieme
defensie geen sprake is. Ten eerste leek
dezen leden het aantal slagkruisers te
klein, en ten tweede leek dezen de om
lijsting onvoldoende.
Voorts worden vragen gesteld naar
aanleiding van opmerkingen en berich
ten in de pers van deskundige mede
werkers, o.a. van mr. Jager, dat van
drie slagkruisers voortdurend slechts
een of twee voor optreden buitengaats
beschikbaar zouden zijn.
Nog geen
regelen.
Verschillende leden konden den in
druk niet van zich afzetten, dat in dit
militair belang, die door onbe
kenden kunnen worden opge
vangen, kan, naar de ervaring
leert, niet krachtig genoeg wor
den herhaald.
Hulde aan het Kabinet.
Zeer vele leden brachten hulde aan
het Kabinet voor de indiening van dit
ontwerp.
Andere leden waardeerden het plan
evenzeer, doch betreurden het, dat
eerst thans daartoe is overgegaan.
Eenige leden wenschten met nadruk
te waarschuwen tegen zelfoverschat
ting, waarvan, niettegenstaande de
slagkruisers nog slechts op papier be
staan, reeds uitingen zijn te bespeuren.
De vice-voorzitter van de Rotterdam-
sche Kamer van Koophandel, de heer
H. F. Kersten, wees in het bijzonder
na de rede van mr. L. Delwaide,
uit Antwerpen op de positie van Rot
terdam als havenstad.
Hij stelde voorop, dat, in het alge
meen belang van een economische
samenwerking tusschen België en Ne
derland ook de Nederlandsche havens
offers weten te brengen. Dit is reeds
gebleken, door de aanvaarding van het
Brusselsche accoord van 3 April 1939.
Bij het zoeken naar een degelijken
en doelmatigen grondslag voor een on
derlinge samenwerking van de Belgi
sche en Nederlandsche havens, zullen
wordt nu bepaald, dat een dergelijk
verlies door het Rijk en de gemeente
zal worden gedragen in een verhouding
van 3 1.
Indien een gemeentebestuur op on
voldoende wijze medewerking verleent
tot uitvoering van deze regelingen
aldus de circulaire moet de Re
geering, bij eventueele aanvragen om
Rijkssteun ingevolge de Woningwet,
zich voorbehouden, te overwegen, of
er aanleiding bestaat, die gemeente
van het verleenen van dergelijken
steun uit te sluiten.
Men kan er van verzekerd zijn,
dat het hier niet gaat enkel om
de zorg voor de uitwendige vei
ligheid, maar dat de inwendige
veiligheid daarbij evenzeer
onder de oogen wordt gezien.
Het spreekt vanzelf, dat de Re
geering niet te koop kan loopen met
de maatregelen, welke zij dienaan
gaande neemt en heeft voorbereid.
Men behoeft er echter niet aan te
twijfelen, dat zij zich volkomen be
wust is van gevaar, dat ook van bin
nen uit kan dreigen.
In deze onzekere dagen moet niet
alleen de Regeering sterk zijn, maar
ook de bevolking. Deze hoede er zich
daarom voor, in extra verdedigings
maatregelen naar buiten en naar
binnen redenen voor ongerustheid te
zien. Uit zulke maatregelen immers
blijkt, dat alles gedaan wordt, om
ons land zoo krachtig mogelijk te
maken.
kracht toenemen. Doch de waarde van
een defensie-systeem hangt in een ge
val, als waarin Indië verkeert, minstens
in even groote mate af van de kracht
der tweede linie. De groote plaatsen
aan de kust verkeeren in een gevaar
lijke positie en moeten tegen een bom
bardement worden beveiligd. Een ver
dere uitbouw van het leger met de
luchtmacht is dan ook een logische
consequentie van de voorgenomen uit
breiding van de vloot.
Vele leden hielden een pleidooi om
het kleine materieel zooveel mogelijk
in Nederlandsch-Indië te bouwen, even
als het dok. Hiertegen werden van
andere zijde weer verschillende argu
menten aangevoerd.
Ook werd gevraagd waarom het bou
wen van ’n gegraven dok te Soerabaja
niet in overweging is genomen, hetgeen
ook tot besparing in de kosten zou
leiden.
De Oceaandepressie. die gisteren Ijs
land passeerde, schijnt zich thans verder
in Zuid-Oostelijke richting te bewegen.
Onder haar invloed daalde de luchtdruk
in ons land Het storingsfront van deze
depressie lag hedenmorgen juist voor
onze Westkust en veroorzaakte hier al
regen en in Groningen sneeuw. De ge
noemde depressie wordt alweer gevolgd
door een nieuwe storing. Het gebied van
hoogen luchtdruk, waarvan de kern zich
ongeveer over de Golf van Biscaye moest
bevinden, is in beteekenis afgenomen.
Zonsopgang: 13 April 5.08 u.
Zonsondergang. 13 April 6 55 u.
Lantarens aan: 13 April tot 4.38 u.
v.m.; 13 April 7.24 u nam.
Hoogwater te Schevenin gen:
13 April v.m. 6.20 u.; nam. 7 u.
Morgen geen schietoefeningen op het
strand.
Verwachting tot den avond van 13 Aprs
Wind: krachtig, waarschijnlijk tijdelijk,
vrij guur, nu er dan regen.
Zorg voor geheel ziekenhuis
Uit de rapporten door den leider der
Nederlandsche ambulance in Finland,
den heer F. H. Meihuizen, arts, aan het
hoofdbestuur van het Ned. Roode Kruis,
blijkt dat de ambulance op 1 April in
de in een chirurgische kliniek en zie
kenhuis veranderde sportschool te Vie-
rumaki het werk is begonnen. Op dien
dag werd de operatiekamer ingewijd
met 2 operaties, terwijl in de röntgen-
kamer, de eerste 6 foto’s werden
maakt.
Op 2 April werden 6 patiënten
opereerd, terwijl 8 foto’s werden
maakt; op 3 April nog weer meer foto’s
en 8 operaties. De ambulance werkt
met haar geheele eigen chirurgische en
medische uitrusting, welke dank zij de
goede verpakking in volkomen onge
schonden staat na het moeizame
transport via vliegtuig, schip en spoor
en vrachtauto’s is aangekomen.
De ambulance heeft sedert 3 April
het geheele ziekenhuis, wat de zorg
voor de patiënten betreft, overgenomen.
Op 2 en 3 April werden ongeveer
80 herstelden of vrijwel herstelden ge
ëvacueerd. De Nederlandsche ambu
lance is met 180 patiënten begonnen.
Verder werden op 4 April uit het mili
tair hospitaal 80 deels ernstige geval
len toegezonden, terwijl er op 5 April
nog een aantal zouden komen. Behalve
over de 30 eigen leden, beschikt de
ambulance over 1 Finsche hoofdver
pleegster en 16 Finsche verpleegsters,
waarvan de meesten op school eenige
jaren Duitsch leerden, verder over
7 Lotta’s, die „schoolduitsch” leerden.
De Nederlandsche zusters leeren heel
Ijverig het zoo moeilijke Finsch, zoodat
Zij zie*» vermoedelijk spoedig zonder
tolk zullen kunnen redden. De uitsteken
de uitrusting van de Nederlandsche
Roode Kruis ambulance wordt zeer ge
waardeerd.
Wat voor de Nederlandsche bevol
king in de eerste plaats van belang
moet zijn, is, op te merken, dat de
Regeering ten volle waakzaam is en
zonder verwijl de maatregelen
neemt, noodig om de grootst moge
lijke veiligheid aan ons land te
waarborgen. Ook Nederland ligt in
den stormhoek van Europa, daarom
zal het steeds de sterkst mogelijke
veiligheidsmaatregelen moeten toe
passen en het kan zich, gegeven deze
ligging, niet de weelde veroorloven,
om welk risico ook te nemen. Hier
van is onze Regeering ten volle door
drongen en zij handelt daarnaar.
De positie van Soerabaja.
Bijzonderheden werden gevraagd in
zake de verdediging van Soerabaja.
Betwijfeld werd of voor slagkruisers
Soerabaja wel een deugdelijke basis is.
Voorgesteld werd om in den „over
gangstijd”, voordat het voorgestelde
materieel beschikbaar is, bepaalde
maatregelen te treffen, waarbij o.a.
wordt gedacht aan uitbreiding van het
leger met 250 bommenwerpers.
De personeelsvoorziening.
De mededeelingen omtrent de perso
neelsvoorziening worden te summier
geacht. Er wordt niet gezegd of de
schepen hoofdzakelijk met Europeesch
personeel, dan wel ten deele ook met
Inheemsch personeel zullen worden be
mand.
Over het eigenlijke vlootplan wordt
zeer uitvoerig van gedachten gewisseld.
Allereerst wordt de vraag gesteld of in
de komende jaren nog aanvulling kan
worden verwacht, en, zoo ja, wat zij
behelst.
Verscheidene leden achtten het vloot
plan te beperkt, vooral indien van de
gedachte wordt uitgegaan dat, in ge
val van agressie, niet mag worden ge
rekend op steun van andere mogend
heden.
wij vóór alles moeten speuren naar al
wat ons bindt en niet wat ons scheidt.
Men zal zich in de havens van beide
landen dienen te onthouden van onge
zonde concurrentie, die slechts kan lei
den tot wederzijdsche schade zonder
voor een der partijen werkelijk voor
deel te brengen. Het genoemde Brussel
sche accoord heeft er toe geleid, dat
een gemengde commissie is ingesteld,
die tot taak heeft de door de overheid
vastgestelde heffingen en retributies in
de onderscheiden havens naar elkaar
toe te werken. De arbeid van deze com
missie maakt bevredigend voortgang.
Hebben wij alle reden ons over deze
samenwerking te verheugen en de ver
wachting uit te spreken, dat men tot
nog meer positieve resultaten zal ge
raken, anderzijds hoede men zich voor
een overmaat van ijver, die noodzake
lijk op teleurstellingen zou moeten uit-
loopen. Het is noodig zich te beperken
tot de reëele mogelijkheden.
Aan hen, die mochten meenen, dat
het mogelijk zou zijn te komen tot een
arbeidsverdeeling tusschen de verschil
lende havens, moet spr. deze illusie ont
nemen. En wat den doorvoer aangaat,
hier laat zich eerst recht niets regle-
menteeren.
Rotterdam staat of valt met het tran-
sito-verkeer, dat ook zijn stempel heeft
gedrukt op de inrichting en uitrusting
van zijn havens en op den aard van
zijn verbindingen met overzee.
Men meene echter niet, dat men te
Rotterdam afwijzend zou staan tegen
over het ijveren voor een economische
samenwerking met België en Luxem
burg. Ieder reëel voorstel, dat kan bij
dragen tot de bereiking van dit doel,
kan bij voorbaat rekenen op de op
rechte sympathie van het Rotterdam-
sche bedrijfsleven.
Aanvoer aan verschillende beperkingen
onderworpen.
Naar wij van officieele zijde verne
men, ligt het in de bedoeling, voor het
seizoen 1940 de volgende regeling be
treffende de haringvisscherij te tref
fen:
Evenals in vorige jaren zal in etap
pen worden uitgevaren. De eerste
groep, groot 12 schepen, zal op Dins
dag 7 Mei ter haringvangst uitvaren.
De aanvoer van haring zal volgens deze
regeling aan verschillende beperkin
gen zijn onderworpen. De exportvoor-
uitzichten maken het noodig, in dit
opzicht verder te gaan dan vorige
jaren het geval was. Bovendien zijn
de productiekosten aanmerkelijk geste
gen.
De beperking zal hierop neerkomen,
dat globaal de helft van de vloot de
haringvisscherij met het drijfnet zal
kunnen uitoefenen. De andere helft zal
geen haring, hetzij gezouten, hetzij
versche mogen aanvoeren. Een afwij
kende regeling zal echter worden ge
maakt ten behoeve van de z.g. één-
schipsreederijen, om ook dezen vol
doende mogelijkheid te laten, aan de
visscherij deel te nemen.
Verder zal, als in vorige jaren, o.a.
ook het aantal netten eenigszins be
perkt worden.
welke door tegenstanders tegen een
tolunie worden naar voren gebracht.
De heer Stulemeyer bepleitte voorts
zooveel mogelijke opheffing van de be
staande handelsbelemmeringen. In het
bijzonder ook van contingenteeringen.
Voorts werd de vrees uitgesproken,
dat het gebrek aan ervaring van den
Nederlandschen scheepsbouw op dit
gebied, zal leiden tot tegenvallers. Het
werd aanbevelenswaard geacht om een
of twee kapitalen schepen op buiten-
landsche werven (Amerika, Italië) te
doen bouwen, hoezeer ook om economi
sche redenen de aanbouw in Nederland
voorop dient te staan.
Een deel van de leden meende het
vlootplan slechts te mogen aanvaarden,
indien de Regeering kan verzekeren,
dat het personeel, voor zoover eenigs
zins mogelijk, in Nederlandsch-Indië
zal worden aangeworven.
Aangedrongen werd op verruiming
van de mogelijkheden voor de oplei
ding van personeel, bestemd voor de
vloot en voor de inrichting aan den
wal, in Indië zelf, en recruteering van
dit personeel uit de verschillende groe
pen der bevolking.
Op den gisteren in Breda gehouden
België-dag hebben, behalve de reeds
vermelde sprekers, nog het woord ge
voerd de heeren Ch. Stulemeyer, voor
zitter van de R.K. Werkgevers veree-
niging in het diocees Breda en H. F.
Kersten, onder-voorzitter van de Kamer
van Koophandel te Rotterdam.
De heeren Stulemeyer onderschreef
in het algemeen het betoog van prof,
ir. Pierre de Smet, uit Leuven. Er zijn
bij alle tegenstellingen tusschen beide
landen op economisch gebied echter
vele mogelijkheden. De weg naar een
tolunie is echter geen sinecure. Spr.
wees in dit verband op de bezwaren,
---
geboren uit verklaarbare, maar vaak
ondoordachte pogingen tot het door-
J en voorzien van de gebeurtenissen,
f maar ook het gerucht, met kwaad-
4 willige bedoeling en zelfs zonder fei-
J telijken grondslag door onvader-
landslievende elementen rond-
gestrooid.
4
J Dergelijke geruchten vinden dan
4 veelal in den vorm van positieve be-
richten hun weg naar de wereldpers.
Wie dit bedenkt, moet beseffen, dat
t een ieder, die oncontroleerbare, om
niet te spreken van kwaadwillige,
4 geruchten helpt verspreiden, mede
verantwoordelijk wordt voor buiten-
landsche berichten over ons land,
l welke onder bepaalde omstandig-
heden hoogst nadeelig voor ons kun-
t nen zijn.
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Van bevoegde zijde wordt daar
om nog eens met grooten ernst
gewaarschuwd:
tegen het helpen verbreiden van
geruchten.
Dat het de plicht van een ieder,
en in het bijzonder van militai
ren is, gesprekken achterwege
te laten over onderwerpen van
De verdere versterking
weermacht
Voorts wordt op uitvoerige wijze van
gedachten gewisseld over de kwestie
van de verdere versterking der weer
macht. Door de versterking van de
vloot zal de eerste weerstandslinie in
De Inheemschen.
Opgemerkt werd, dat bij een even
tueel conflict, het van zeer veel belang
zal zijn welke de houding van de In-
heemsche bevolking zal zijn. In dit
verband werd opnieuw gepleit voor
een spoedige invoering van een In-
heemsche militie.
Sommige leden constateeren, dat het
vlootplan, door de Europeesche bur
gerij en de Europeesche pers met ge
juich begroet, door de Inheemsche
maatschappij lauw en onverschillig is
ontvangen. Dit wordt verklaard uit het
feit, dat het vlootplan moet dienen ter
bescherming van Indië als Neder-
landsch bezit, een doel, waarvoor de
Inheemsche maatschappij geen enthou
siasme vermag te gevoelen.
Anderen waren van meening, dat het
vlootplan wel degelijk met instemming
in de Inheemsche wereld is ontvangen.
Eenige leden stelden de vraag, of het
bericht juist is, dat er een z.g. plan-
Ferwerda bestaat, en, zoo ja, hoe dit
luidt.
Geschenk van de Nederlandsche
stationskruiers aan de Spoorwegen.
In het seinhuis op het tweede per
ron van het station Haarlem is giste
ren een tegeltableau onthuld, dat de
Nederlandsche stationskruiers ter gele
genheid van het eeuwfeest der Spoor
wegen aan de directie hebben aange
boden.
Het tableau stelt voor een kruier,
die in de hand en aan een riem een
koffer draagt. Het werd ontworpen door
den heer J. Giding en gebakken door
de firma Goedewagen te Gouda. Oor
spronkelijk was het de bedoeling, dat
het tableau in de hal van het Centraal
Station te Amsterdam aangebracht
zou worden, doch men vond, dat het
in Haarlem beter tot zijn recht kwam.
De officieele overdracht geschiedde
door den heer K. L. Harsveld uit de
residentie namens het comité van aan
bieding, waarin voorts zitting hadden
de heeren F. Groenhuizen uit Baarn,
L. Muniaerts uit Utrecht, Th. Veis,
Amsterdam, S. Smit, Amersfoort en D.
J. Willemsen, Apeldoorn.
De overweg bij Kethel en Spaland
blijft bewaakt.
De Rijksverkeersinspectie maakt be
kend, dat de minister van Waterstaat
heeft ingetrokken de in het begin van
Maart verleende ontheffing van de
verplichting tot afsluiting van den
overweg bij k.m. 77.282 van den spoor
weg AmsterdamRotterdam in de ge
meente Kethel en Spaland. Deze over
weg blijft dus door spoorboomen be
waakt.
Pleidooi voor een vlootboow-
fonds.
Verschillende leden, die de onder-
werpelijke voorstellen zooveel moge
lijk willen beveiligen tegen een moge-
lijken ommekeer in de gezindheid ten
aanzien van de versterking van de
vloot en het tempo van uitvoering
daarvan, bepleitten om de gelden voor
den aanbouw niet ieder jaar bij de
begrooting op te brengen, maar in
him geheel af te zonderen in een vloot-
bouwfonds.
Het had de aandacht getrokken, dat
bij een der gelijk voorstel artikel 71
van de Indische staatsregeling is toe
gepast. Zoo tot de in artikel 71 be
doelde wetsontwerpen ook voorstellen
voor de Rijksbegrooting mogen wor
den gerekend, zou men gaarne verne
men, waarom dan ook over de hoofd
stukken Defensie en Koloniën der
Rijksbegrooting niet steeds het advies
van den Volksraad is gevraagd.
Andere leden achtten dit standpunt
formalistisch.
Verschillende leden waren van mee
ning, dat de verstrekte toelichting
weinig geëigend is voor een grondslag
voor het uit te brengen advies. Het
slagkruiserplan betreft mede speci
fiek Indische belangen, doch niette
min is de toelichting geheel op Ne-
DISTILLATEURS «|l
Naar Aneta ons heden uit Batavia
seint, is thans verschenen het afdee
lingsverslag van den Volksraad op het
ontwerp tot versterking der maritieme
defensie (het slagkruiserplan).
Vele leden zijn erkentelijk voor het
feit, dat de Volksraad, ondanks den
grooten spoed, met de onderhavige
voorstellen gemoeid, de gelegenheid
heeft gekregen om advies uit te bren
gen.
U. 763 m.mj
v.m. 12 u 761| m.m.; thermometer resp.
7 gr. en 9 gr Celsius
Barometer na hedenmiddag 12
dalende.
De ministers van Binnenlandsche
Zaken en van Financiën hebben een
circulaire gericht tot de gemeentebe
sturen, waarin o.m. gezegd wordt, dat
de zeer bijzondere tijdsomstandighe
den het noodzakelijk maken, dat de
Regeering zich nog meer dan anders
bezint op maatregelen, welke zouden
kunnen bevorderen, dat het particulie
re bouwbedrijf zich van zijn taak ten
aanzien van de onmisbare aanvulling
van den woningvoorraad blijft kwijten.
Ten einde een terugloopen van de
woningproductie zooveel mogelijk te
gen te gaan, dienen het Rijk en de ge
meenten daarom alle pogingen in het
werk te stellen om dit gevaar zoo mo
gelijk tijdig te bezweren, opdat de
overheid zich niet, als na den vorigen
oorlog gedwongen ziet de geheele wo-
ningvoorziening zelf ter hand te ne
men.
Volgens het bepaalde in de circulai
re aan de gemeentebesturen inzake de
tweede-hypotheekregeling d.d. 9-17
November 1934 wordt een eventueel
verlies in verband met het verleenen
der hypothecaire leeningen door het
Rijk en de gemeente ieder voor de
helft gedragen. Ten einde het risico
voor de gemeenten te verminderen,
De financieele zijde van het vloot
plan werd zeer uitvoerig besproken,
waarbij de bekende tegenstellingen in
zake de verdeeling der kosten opnieuw
naar voren werden gebracht.
In verband met de hoogere exploita-
tie-kosten werd de verwachting uit
gesproken. dat niet vier of vijf jaar
zal worden gewacht alvorens het
vraagstuk der kostenverdeeling nader
te bezien.
Van verschillende zijden werd twij
fel uitgesproken of de raming der
kosten niet te laag was.
Tenslotte werd nogmaals de
dacht gevestigd op de vorming van een
speciaal defensie-fonds.
Van officieuze zijde deelt men ons
mede:
Verrassende gebeurtenissen als die
der laatste dagen veroorzaken be
grijpelijkerwijze ook onder de
Nederlandsche bevolking sterke
reacties.
van de tweede-hypotheek
regeling
I
o I
rd
