voor
Japan en Nederlandsch-Indië
De Onderwijsbegrooting
1940
Haagsche Courant van Vrijdag 19 April 1940
c
van
quo
Windhoos richtte groote schade in het Westland
aan
Oude Genever „oude boll
(rood etiket) PER LITERKRUIK Fl. 3.75
Allerwege instemming met de
handhaving van den
status
si
emeenen
een
m
Duizenden ruiten
Minister Bolkestein
beantwoordt de
Eerste Kamer
De nieuwe
maatregel 1
u»
moesten het ontgelden
Antwoord op een vraag
het Engelsche
Lagerhuis
spellingregels zullen bij algI
van bestuur worden vastgesteld, nadat
wettelijke basis is gelegd
z<
en
De natuur in met de natuurzuivere KING-pepermunt
DERDE BLAD, PAGINA 1.
VOOR JONGENS:
Vlisco-blouses vanaf
Vliseo-overhemden vanaf
Weerkundige Waarnemingen
BOLL DUNLOP, SCHIEDAM
F. 3.50-3.75-3.95-4.25
l/oorjaarsweelde geuren en kleuren
bloemen en vogelsf
vreugde en schoonheidr
V’
u. 757
m.m..
12
uur:
in behandeling
daarnaast
Wat in
Het legaat-Blaauw.
wette-
een
TONNEMA C'f - Fabrikanten
SNEEK
De indruk van Hull’s
verklaring in Japan.
Bezwaren collegegeld-regeling.
De minister hoopt spoedig het over
leg met de Staten-Generaal te kunnen
voortzetten over een regeling der col-
Forsch van toon, maar niet
offensief.
Extra manchetten
50 ct. meer
niet
van
Barometer
v.m.
8 gr. en 9J
Barometer
stijgende.
X
s
o
geworpen. v.,e
honderden guldens. Voor de kweekers
beteekent deze windschade een onaan
gename stagnatie, daar het hoogseizoen
voor den tuinbouw nadert en door de
mobilisatie toch al een tekort aan be
schikbare arbeidskrachten is ontstaan.
Ook de storm van hedenochtend heeft
veel glaswerk in het Westland doen
sneuvelen en planten beschadigd.
Op de foto: een der vernielde waren
huizen.
Geen menach hat oyt de maght, oock met
[gestaeghe «orghen.
Te recken aynen tyt tot aen den naesten
(morghen!
Dies, neemt Uw „OUDE BOLL” niel
(morghen, maer vandaegh,
Want of ghy 'm morghen neemen kunt,
(isser een open vraegh!
De kenisneming van deze en van
de vroeger door hem ontvangen
adviezen, o.a. van een Onderwijs
raad, gaven den minister aanlei
ding het voor-ontwerp en evenzeer
de memorie van toelichting eenige
wijzigingen te doen ondergaan.
United Press meldt uit Reno (Neva
da):
Een stem uit Australië.
United Press bericht uit Canberra,
(Australië):
De minister van buitenlandsche za-
van KING pepermunt en andere kwaliteitsartikelen
Onderwijsvernieuwing.
het voorloopig verslag om
trent de „overlading” bij het onderwijs
wordt opgemerkt, vernam de minister
veelszins met instemming.
Wenschelijk is een streven om bij
alle takken van onderwijs de volle
aandacht te wijden aan de grondsla
gen en de hoofdzaken van de onder
wezen vakken en de aldus verkregen
kennis zooveel mogelijk in onderling
verband te brengen. Schoolprogram
ma’s en exameneischen behooren met
deze opvatting rekening te houden.
ken, Ms. Ewen, heeft in het huis van
afgevaardigden een verklaring afge
legd, waarin hij zeide: „Elke inval in
Nederland zal onvermijdelijk ook oen
status van Nederlandsch-Indië raken,
welks lot onmiddellijk en vitaal met dat
van Australië samenhangt”.
Mc. Ewen maakte met waardeering
melding van de verklaring van Huil.
Nijverheidsonderwijs.
Het verheugt den minister, dat zijn
mededeelingen bij de behandeling van
deze begrooting in de Tweede Kamer
inzake de mogelijkheid van uitbreiding
van leerplannen van dagambachts-
scholen met de leervakken godsdienst
leer en lichamelijke oefening bij ver
schillende leden voldoening hebben ge
wekt.
De minister deelt niet in de meening
van deze leden, dat uitbreiding van Jiet
leerplan met die leervakken gepaard
zou dienen te gaan met vermeerdering
van het totale aantal lesuren per leer
ling per week.
Lager Onderwijs. De
leerlingenschaal.
Ook den minister is het niet moge
lijk, eenig nieuw licht te werpen op
de kwestie van verbetering van de
leerlingenschaal. Hij betreurt het, dat
tengevolge van het uitbreken van den
oorlog de Regeering haar voornemen
om ten dezen iets te doen, niet heeft
kunnen verwerkelijken. Verder kan hij
slechts herhalen, wat hij bij de behan
deling van de onderhavige begrooting
in de Tweede Kamer heeft gezegd, n.l.,
dat hij in dezen iets hoopt te bereiken.
In zijn memorie van antwoord aan
de Tweede Kamer heeft de minister
reeds medegedeeld, dat hij deze kwes
tie geheel losmaakt van de werkloos
heid van de onderwijzers. Evenzeer
wenscht hij deze kwestie los te maken
van de vraag, of de kweekelingen met
akte aanspraak kunnen maken op het
verkrijgen van een aanstelling. Naar
zijn oordeel is dit niet het geval.
ceerd en de minister acht het daar
voor ook niet geschikt.
De minister blijft van oordeel, dat
het instellen van een staatsprijs voor
letterkunde, moeilijkheden met zich
brengt, welke niet onderschat rraogen
worden. Intusschen heeft hij zijn
ambtgenoot van Buitenlandsche Zaken
verzocht een onderzoek in te stellen
naar hetgeen op dit gebied in eenige
andere landen geschiedt.
Onderwijzers-opleiding.
Het is den minister zeer tot zijn
leedwezen, tot dusver nog niet moge-,
lijk geweest om zijn standpunt ten
aanzien van de regeling van de onder
wijzers-opleiding volkomen te bepalen.
legegelden, welke geen of slechts ge
ringe offers van de schatkist zal vergen
en toch de grootste bezwaren, welke
aan de tegenwoordige regeling kleven,
zal kunnen wegnemen.
Voorbereidend Hooger en Mid
delbaar Onderwijs.
De minister erkent, dat de omstan
digheden voor het op korten termijn in
het Staatsblad brengen van een nieuwe
wettelijke regeling van het Voorberei
dend Hooger en het Middelbaar On
derwijs niet gunstig zijn. Toch koestert
hij hoop in die taak te zullen slagen.
Het zou z.i. niet doelmatig en ook niet
wenschelijk wezen reeds thans een dis
cussie te openen over den inhoud der
voor te stellen regeling.
Of het voor den minister mogelijk is,
mede te werken tot het gebruik van
goed Nederlandsch bij radio-uitzendin-
gen, zal hij nagaan.
Hetgeen wordt opgemerkt ten aan
zien van de noodzakelijkheid, dat het
Middelbaar Onderwijs rekening houdt
met de verschillen in aard, aanleg en
behoeften van de beide seksen is den
minister uit het hart gegrepen. De Mid
delbare school voor meisjes is, ook naar
zijn meening, een voortreffelijk insti
tuut, waarvan een meer volledige rege
ling bij de wet, die echter zijn vrij
heid niet belemmert, zeer wensche
lijk is.
Zoodra de omstandigheden dit gedoo-
gen, zal de minister gaarne medewer
ken tot verlaging van het voor subsi-
dieering vereischte minimum getal
leerlingen per klasse en van het getal
lessen, door leeraren, ter verkrijging
van het maximum salaris, te geven.' Dit
vraagstuk hangt onmiddellijk samen
met dat van de z.g. leerlingenschaal bij
het Lager Onderwijs het eene mag
niet worden behandeld, zonder dat ook
aan het andere wordt gedacht.
President Roosevelt over de
verklaring van Cordell Hull.
Reuter meldt uit Washington:
President Roosevelt heeft tijdens een
persconferentie de hoop uitgesproken,
dat in het belang van den vrede in het
geheele gebied van den Stillen Oceaan
de status quo zal kunnen worden ge
handhaafd
Hij legde deze verklaring af in ant
woord op de vraag van een journalist,
commentaar te willen leveren op de door
Cordell Hull afgelegde verklaring. De j
president antwoordde, dat het betoog
van den staatssecretaris volkomen aan
de situatie beantwoordde.
De verklaring van Cordell Hull vindt
steun bij de senatoren van de verschil
lende partijen, die betoogen, dat het van
het allergrootste belang is, dat op de
wegen, die de Vereenigde Staten met
het Verre Oosten verbinden, niets ver
andert.
Barometerstand van hedenmiddag 12 uur
Het dunne pijltje geeft den stand aan
van gisteren.
Het legaat van wijlen den heer F.
E. Blaauw, bestemd voor de voltooiing
van het Rijksmuseum van Natuurlijke
Historie, bedraagt rond 110.000. Met
den Rijksgebouwendienst wordt over
de plannen overleg gepleegd.
De lichamelijke oefening
en de financieele toe
stand der gemeenten.
Of in dezen tijd zal kunnen worden
ingevoerd een wettelijke regeling ter
zake van de lichamelijke oefening
waarvan de invoering destijds tot be
tere tijden werd uitgesteld, zal nader
onder de oogen worden gezien.
Het rs den minister bekend, dat de
ongunstige financieele toestand van
een aantal gemeenten in sommige ge
vallen heeft geleid tot het nemen van
den maatregel om het onderwijs in de
lichamelijke oefening niet meer door
vakonderwijzers te doen geven.
Naar zijn meening moet het vak
lichamelijke oefening in de gewone la
gere school kunhen worden gegeven
door de leerkrachten, die bij het be
halen van de akte van onderwijzer
daarin examen hebben afgelegd.
Het rapport van de hoofdinspecteurs
van het lager onderwijs omtrent het
M.U.L.O.-examen van de vereenigin-
gen, heeft de minister nog niet be
reikt.
f. 2.55
Een kort, doch hevig noodweer heeft
vooral in het Westen, gisteravond om
streeks kwart over zeven, boven onze
stad gewoed Uit dezen inktzwarten
hemel plensde de regen in stroomen
neer, gepaard gaande met een sterken
wind. Ook onweerde het. Omstreeks
Verwachting tot den avond van 20 Apr.:
Kouder des nachts,-overdag iets zachter,
aanvankelijk droog weer, later toenemen
de bewolking, naar Zuid krimpende en
afnemende wind.
DISTILLATEURS:
In het Engelsche Lagerhuis was den
ministerpresident de vraag gesteld, of
hij het Huis de verzekering wilde geven,
dat de Britsche regeering niet voorne
mens was, de handhaving van den
vrede in de wateren van Nederlandsch-
Indië, in geval Nederland zelf oorlogs-
tooneel zou worden, alleen aan Japan
over te laten.
In een schriftelijk antwoord zegt de
onderstaatssecretaris van buitenland
sche zaken, Butler, dat „de Japansche
regeering, voor zoover Halifax bekend
is, niet de aanspraak heeft gemaakt,
alleen verantwoordelijk te zijn voor de
handhaving van den vrede in de wate
ren van Nederlandsch-Indië.
In een verklaring aan de bladen heeft
de Japansche minister van buitenland
sche zaken gezegd, dat de Japansche
regeering slechts diep bezorgd kan zijn
over eenige ontwikkeling als gevolg van
de verscherping van den oorlog in
Europa, welke van invloed zou kunnen
zijn op den status quo in Nederlandsch-
Indië.
Ik behoef nauwelijks te zeggen, dat
de Britsche regeering ten deze dezelfde
opvatting heeft”.
Spelling. Adviezen uit
Oost en West ontvangen.
Naar aanleiding van hetgeen van
verschillende zijden in het voorloopig
verslag omtrent het toegezegde wets
ontwerp betreffende de schrijfwijze
van de Nederlandsche taal is te berde
gebracht, wenscht de minister het vol
gende mede te deelen.
Omtrent het voorontwerp is aan on
derscheidene instanties advies ge
vraagd. Door tusschenkomst van den
minister van Koloniën zijn de adviezen
van den gouverneur-generaal van Ne-
derlandsch-Indië en die van de gou
verneurs van Suriname en van Curacao
onlangs ontvangen.
Indien daaromtrent de instemming
van zijn voornoemden ambtgenoot zal
zijn verkregen, zal deze over het dan
ontstane wetsontwerp met memorie van
toelichting de vertegenwoordigende
lichamen in de overzeesche gewesten
moeten raadplegen, alvorens het bij de
Staten-Generaal aanhangig gemaakt
wordt.
Kunsten en Wetenschap
pen. Beveiliging van
kunstwerken.
De minister is er van overtuigd,
dat de beveiliging van kunstwer
ken tegen oorlogsgevaren in een
betrekkelijk korten tijd haar be
slag kan krijgen. De vraagstukken,
welke zich ten aanzien van deze
moeilijke en ten deele nieuwe ma
terie voordeden, zijn met groote
voortvarendheid in studie geno
men en tot oplossing gebracht. De
bomvrije schuilplaats in het Mau-
ritshuis zal binnenkort in gebruik
kunnen worden genomen.
Het rapport van de Rijkscommissie
voor de Monumentenzorg omtrent den
nood der kasteelen, is inderdaad bij
het departement van den minister in
gekomen en maakt een onderwerp van
overweging uit. Het is niet opgemaakt
met dé bedoeling te worden gepubli-
Scheppen van
lijke basis.
Inderdaad is het de bedoeling, gelijk
sommige leden opmerkten, dat de voor
genomen regeling slechts een formeel
karakter zal dragen in dien zin, dat
zij een wettelijke basis zal geven aan
bij algemeenen maatregel van bestuur
vast te stellen regels omtrent de schrijf,
wijze van de Nederlandsche taal. De
inhoud van dien algemeenen maatre
gel van bestuur staat uiteraard nog
in geen enkel opzicht vast.
Ook de schrijfwijze van de aardrijks
kundige namen zal eventueel op grond
van de wet geregeld moeten worden.
In afwachting daarvan kan, naar het
oordeel van den minister de essentieele
schrijfwijze van de gemeentenamen
gehandhaafd worden.
Hooger Onderwijs.
Het zal den leden, die de vraag
hebben gesteld, waarom wordt voorge
steld aan de Economische Hoogeschool
te Rotterdam subsidie te verleenen,
terwijl zulk een voorstel ontbreekt ten
aanzien van de Economische Hooge
school te Tilburg, wel niet zijn ont
gaan, dat de Rotterdamsche Hooge
school reeds vele jaren wordt gesubsi
dieerd, terwijl het verleenen van sub
sidie aan de Hoogeschool te Tilburg
een novum zou zijn, dat een verhoo-
ging van ’s Rijks uitgaven tengevolge
zou hebben. De positie, waarin het Rijk
tegenover deze beide instellingen van
hooger onderwijs verkeert, is derhalve
historisch wel zeer verschillend. Ook
op dit terrein behoort de historische
ontwikkeling der verhoudingen niet te
Worden voorbij gezien.
king door de militaire autoriteiten
verleend. Dat in enkele gemeenten
nog niet een toestand bestaat, waarbij
op redelijke wijze in het onderwijs kan
worden voorzien, houdt verband met
de bijzondere ligging en militaire be-
teekenis dier gemeenten.
Het is den minister verder gebleken,
dat in vele plaatsen den bouw van ba
rakken voor de militairen ter hand is
genomen. Het is uiteraard niet moge
lijk, algeheele ontruiming der school
gebouwen te verlangen.
Bezetting van scholen
door militairen.
Inzake het ontruimen van schoolge
bouwen door de militairen, wordt in
vrijwel alle gevallen groote medeuer-
7 uur 20 trok een ongekend sierKe
windhoos van het Zuiden in Noorde
lijke richting over het Westland. Voor
al de omgeving van Kwintsheul werd
zwaar getroffen. Duizenden ruiten van
kassen moesten het ontgelden en wer
den geheel of gedeeltelijk vernield.
Verschillende warenhuizen met bloe
men en jonge groente werden gedeelte
lijk verwoest. De ijzeren goten der wa
renhuizen werden op enkele punten op
omstreeks twintig meter afstand neer-
Het weer in onze omgeving staat thans
onder invloed van het minimum, dat
gistermorgen over de Golf van Biscaye in
aantocht was Het storingsfront hiervan
passeerde gisteravond ons land, verge
zeld van regen en plaatselijk onweer, in
den loop van den nacht en vroegen och
tend passeerde de kern ten Westen van
ons land, zij bevindt zich nu op de Noord
zee en wordt gevolgd doer een snelle
drukstijging, waarbij de wind tot storm
achtig toenam Over Zuid-Oost-Frankrijk
moet zich thans een nieuw gebied van
hoogen luchtdruk bevinden, dat waar
schijnlijk nog in beteekenis toeneemt.
Het minimum, dat gisteren bij de Azoren
naderde beïnvloedt eeds het weer laogs
de Westkust van het Iberisch schier
eiland. Deze depressie schijnt zich
in Noordoostelijke richting naar de
Britsche Eilanden te verplaatsen.
Zonsopgang: 20 April 4.52 u.
Zonsondergang: 20 April 7.07 u.
Lantarens aan: 20 April tot 4.23 u.
v.m.; 20 April 7.36 u. nam.
Hoogwater te Scheveningen:
20 April ’s m. 12.20 u.; nam. 12.40 u.
Morgen geen schietoefeningen op het
strand.
alhier v.m. 8
12 u. 758 m.m.; thermometer resp.
gr. Celsius.
na hedenmiddag
Aan de memorie van antwoord aan
de Eerste Kamer over de begrooting
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen voor 1940 is het volgende
ontleend
Ook de minister begrijpt, dat in den
slechts, tweejarigen duur der loopende
Regeeringsperiode en gegeven den toe
stand van ’s Rijks financiën., geen spra
ke kan zijn van een reeks onderwijs
hervormingen. Hij heeft die dan ook
niet aangekondigd. Kon een blijvende
regeling van de schrijfwijze van de
Nederlandsche taal verkregen worden
en konden de reeds twintig jaar han-
gige plannen tot herziening der re
geling van het voorbereidend hooger
en het middelbaar onderwijs hun af
sluiting vinden in een nieuwe, wette
lijke regeling, dan zou de bedoelde
tweejarige periode voor het onderwijs
zeker niet onnut voorbijgegaan zijn.
Eenige kleinere onderwerpen kunnen
misschien
komen.
Domei meldt nog uit Tokio:
Na uitdrukking gegeven te hebben
aan zijn voldoening over het antwoord
van den Nederlandschen minister van
Buitenlandsche Zaken, den heer van
Kleffens, aan den Japanschen gezant,
Itaro Ishii, wees de woordvoerder van
het departement van Buitenlandsche
Zaken er op, dat de Nederlandsche
minister van Buitenlandsche Zaken de
waardeering van de Nederlandsche
Regeering heeft uitgesproken over de
houding van de Japansche Regeering
ten aanzien van de kwestie van Ned.-
Indië, waarbij hij tevens verklaarde,
dat de Nederlandsche Regeering niet
streefde en in de toekomst niet zou
streven naar de bescherming van
Nederlandsch Oost-Indië door eenig
land en dat de Nederlandsche Regee
ring vastbesloten is elk aanbod van
bescherming of interventie, van welken
soort ook. dat door eenig land gedaan
zou kunnen worden, te weigeren.
Een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandsche zaken gaf tegenover
United Press toe, dat het eenige doel
van de verklaring van Huil het hand
haven van den status quo in Neder-
landsch-Indië is.
Hij zeide, dat men momenteel
van plan was naar aanleiding
Hull’s verklaring, een formeele verkla
ring af te leggen, daar dit overbodig zou
zijn. Hij wees er op dat de rapporten
van den gezant in den Haag het Ja
pansche geval hadden duidelijk ge
maakt. Hij weigerde commentaar te ge
ven op de uitlegging die de pers aan
Hull’s verklaring had gegeven, namelijk
dat deze een waarschuwing aan Japan
behelsde.
Senator Key Pittman zeide, dat het
antwoord van de Vereenigde Staten op
eenigerlei Japansche opdringerigheid in
Nederlandsch-Indië bestaan zal in eco-
nomischen druk.
„Het is te hopen, dat Japan redelijk
zal zijn en de Vereenigde Staten niet zal
dwingen tot het uitoefenen van econo-
mischen druk, hetgeen voldoende zou
zijn.
De boodschap van Huil is een duide
lijke uiteenzetting van de politiek der
Vereenigde Staten en hoewel zij forsch
van toon is, draagt zij geen offensief
karakter”.
Een vraag van een Britschen
correspondent.
Een Britsche correspondent vroeg
daarop aan den woordvoerder het vol
gende:
De verklaring van minister Arita
van Maandag j.l. stond in verband met
de mogelijkheid, dat Nederland bij den
Europeeschen oorlog betrokken zou
kunnen worden, met het gevolg, dat de
Nederlandsche Regeering zou ophou
den het gezag over Nederlandsch-Indië
uit te oefenen. Zou de Japansche re
geering in zoo’n geval de plaatselijke
Nederlandsche autoriteiten in Neder-
landsch-Ihdië erkennen?
Hierop antwoordde de woordvoerder:
De verklaring van Arita heeft slechts
betrekking op een bijzondere ontwik
keling van den toestand, doch „elke
ontwikkeling welke met een verscher
ping van den oorlog in Europa gepaard
gaat, kan van invloed zijn op den sta-
tus-quo van Nederlandsch-Indië. Bo
vendien verneem ik. dat Nederlandsch-
Indië geen koloniale bezittingen van
Nederland vormen, doch een buiten-
landsch deel van het gebied van het
Koninkrijk der Nederlanden, zoodat
een overheersching van Nederland door
een oorlogvoerende of oorlogvoeren
den. niet zou beteekenen. dat Neder-
a I H
o r-S
rsïl
