Het slagkruiserplan L Haagsche Courant van Maandag 22 April 1940 1 L EEN INTERESSANTE PROEF Openbare den behandeling Volksraad V in STADSNIEUWS i ft Grooter aandeel Verscheidene sprekers betuigen hun instemming voor rookers van Amerikaansche Sigaretten van 35, 40 en 50 cent. NOENMAAL „NEDERLAND- JOEGO-SLAVIE” der Inheemsche bevolking in de personeelsvoorziening bepleit "THE WORLD’S BEST" het DERDE BLAD, PAGINA 1. UITREIKING MEDAILLE VOOR 36-JARIGEN TROUWEN DIENST Weerkundige Waarnemingen ^gg Rookt U eens, zonder de merken zelf te zien, een King’s Cross en één of meer veel duurdere Ameri- kaansche Sigaretten. Doe aan elke sigaret een behoorlijk aantal trekjes en keur ze met zorg. Zeg dan aan de omstanders welke U de beste vindt. DE OPBRENGST DER EMMABLOEMCOLLECTE Kan Nederland deze zware schepen bouwen HET VOORJAARSFEEST IN DEN DIERENTUIN Consul-generaal dr. Milicic aan woord L*j u. 764 m m.. uurt Aan adjudant-onderofficier C. Bard. a. o sterken gebonden de een ze- voor be- alle anderen T vereenigd wilde Barometerstand van hedenmiddag 12 uur O Opbouw van een harmonische weermacht De heer van Helsdingen (C.S.P.) vraagt zich af, of het juist is, dat men thans met het vlootplan komt, of schoon het stelsel der collectieve veiligheid reeds lang heeft gebleken niet aan zijn doel te beantwoorden. Hij vraagt zich af, of de Regeering zich nauwgezet rekening geeft van den opbouw van een harmonische weer macht en de vestiging van industrieën hier te lande, in verband daarmede. Bij de behandeling van de hoofd- begrooting zal spreker nog eens terug komen op de kwestie inzake een mon- tagefabriek voor vliegtuigen in Ned.- Indië. Ten aanzien van de personeels voorziening merkt spreker op, dat aan de inheemsche samenleving het recht en de plicht niet mogen worden ont houden om een belangrijk aandeel in de personeelsvoorziening te leveren. Spr. eindigt met er op te wijzen, dat dit vlootplan ons niet mag weerhou den om met alle kracht te streven naar den opbouw van een nieuwe volkerenorganisatie in het belang van de collectieve gedachte. Alleen zijn hart f- dat hij kon liefhebben wodat hij kon Zoo heeft het geschieden: dat den Geneesk. Dienst der Landmacht, aanwezig. Nadat de jubilaris, die ver gezeld was van echtgenoote en kinde ren, de zaal was binnengeleid, heeft majoor dr. Wijdieks het woord geno men. Vandaag, aldus spr„ herdenkt gij het feit, dat ge het Vaderland 36 jaren trouw hebt gediend. Als mdEHen in dienst gekomen, hebt gij in 1906 een vrijwillige verbintenis bij het regi ment huzaren aangegaan. Niet lang zijt gij daar gebleven, want reeds in hetzelfde jaar zijt ge overgegaan naar den militairen geneesk. dienst. In 1917 deedt ge uw intrede in het hospitaal te Amersfoort en hebt daar den hoogsten voor u te bereiken rang weten te be halen, zelfs in een periode, toen vele beroepsmilitairen werden ontslagen. Uit de mij verstrekte inlichtingen is mij gebleken, dat gij steeds tot volle tevredenheid van uw chefs uwen arbeid hebt verricht en ik wensch u daar mede geluk. Vervolgens deed de le-lui- tenant dr. Beek, officier van gezondh. 2e kl., voorlezing van het besluit, waarbij de gouden medaille door HM. de Koningin werd toegekend. Na dit eere-metaal den jubilaris op de borst te hebben gespeld, bood spr., na de ge- lukwenschen van den Inspecteur M.G.D., den etappen-arts dr. Nord en de overige officieren van den Etappen dienst te hebben aangeboden, het klein model draagmedaille aan. Ook de echt genoote van den jubilaris had een bloemenhulde in ontvangst te nemen. Hierna was het de sergeant-majoor- verpleger Markus, die namens het per soneel van het Militair Hospitaal met van groote waardeering getuigende woorden een boekenkast aanbood. Ver volgens voerde sergeant-majoor Savel- koel namens den Bond van Personeel van den Geneeskundigen Dienst der Landmacht, het woord. Tenslotte heeft sergieant-majoor-verpleger Hoogendijk namens het personeel van den Etap pendienst der Geneeskundige troepen nog het woord gevoerd en deze woor den vergezeld doen gaan door de aan bieding van een barometer, een elec- trische ganglamp en bloemen voor me vrouw Barel. De jubilaris heeft met een kort woord alle sprekers voor hun vriéndelijke woorden en fraaie geschenken bedankt. Op de fotoDe medaille wordt den heer Barel op de borst gespeld. Op 27 April a.s. des middags te 1 uur begint het jaarlijksche Voor- jaarsfeest in den Dierentuin. In ver band met het opslaan der bedrijven zal de Dierentuin van heden af voor het publiek gesloten blijven. In de Paul Kruger-school aan de Fisherstraat, werd hedenmorgen de gouf.en medaille voor 36-jarigen trou wen militairen dienst uitgereikt aan den adjudant-onderofficier hoofdver pleger C. Barel, gedetacheerd bij den Militairen Geneesk. Dienst van de Etappen-Directie. In het gymnastieklokaal van deze school, welke met groen en vlaggen versierd was, stond het personeel op gesteld. Tevens waren daar verschil lende militaire doktoren, een deputatie van het personeel van het Militair Hospitaal en een vertegenwoordiger van den Bond van Milit. Personeel van en het Turksche vrühl jJ<Ï’ nat haar zwaard de •die 1 tPrUg heeft kunnen geven aan deren van haar volk, die vrij en -en zijn onder de lichten- Een geruststelling. De heer Aldjoeffry (Partijloos) ver klaart, dat zijn groep het vlootplan als een geruststelling beschouwt. Hij betreurt het echter, dat bij de perso neelsbezetting geen aandacht is ge schonken aan een mogelijk aandeel van de Arabische bevolkingsgroep, welker loyaliteit boven verdenking staat. Met het vlootplan zelf gaat spre ker echter geheel accoord. Hiermede is de dagvergadering af- geloopen. Vanavond worden de be sprekingen voortgezet. In de luchtdrukverdeeling is gedurende de laatste dagen slechts weinig veran dering gekomen. Een uitgebreid, doch be trekkelijk vlak gebied van hoogen lucht druk strekt zich van de Zwarte Zee over Roemenië, Hongarije en Duitschland naar de Noordzee uit. De as van dit gebied be vond zich hedenmorgen juist ten Noorden van ons land, waardoor de wind Oostelijk werd. Ook in Italië blijft de luchtdruk hoog. De Oceaandepressies doen in Spanje en Portugal de luchtdruk steeds verder dalen. Matige tot krachtige win den uit Zuidelijke richtingen voeren thans warme en droge lucht in Noordelijke richting aan. In de randstaten daarente gen is het koud. Hier en daar kwam zelfs lichte vorst voor. Zonsopgang: 23 April 446 u. Zonsondergang: 23 April 7.12 n. Lantarens aan: 23 April tot 4.17 a. v.m. 23 Aprilu 7.41 u. nam. Hoogwater te Scheveningeiu v.m. 23 April 7.41 u. nam. Morgen geen schietoefeningen op het strand. De heer Vas Dias (Econ. Groep), verklaart met groote voldoening, dat de Economische Groep zich geheel aan de zijde der Regeering schaart. Hij oefent critiek op de houding van verschillende schrijvers, zooals mr. Jager en op de redactie van het In dische Militaire tijdschrift, terwijl aan de leden van den Volksraad een verwerpelijk vlugschrift is toegezon den. De maritieme defensie is dit eilandenrijk van overwegend lang. Spr. heeft geen bezwaar tegen aan bouw van de slagkruisers in Neder land, doch hoopt, dat de Regeering den veiligsten weg zal kiezen en vol doende materiaal uit het buitenland zal betrekken. De heer Vas Dias vraagt nog, of het Westervaarwater bij Soerabaja de noodige diepte heeft. Een discussie over de verdeeling der vlootkosten acht spr. thans niet opportuun. Grooter aandeel der Inheem sche bevolking bij de perso- neelvoorziening De heer Soekawati (P.E.B.) acht het te getuigen van de breede visie der Nederlandsche Regeering, dat zij den Volksraad om advies verzocht. De instemming, waarmede spr. het vlootplan ontving, wordt intusschen door enkele omstandigheden getem perd. Spr. vraagt aandacht voor de finan- cieele zijde van het plan, en wijst op de geringe financieele draagkracht van de Inheemsche bevolking. Voorts bepleit ook de heer Soekawati een grooter aandeel voor de Inlandsche bevolking bij de personeelsvoorzie ning. Spr. beschouwt dan de vraag of het plan voor de Inheemsche bevolking aannemelijk is, waarbij hij de hoop uitspreekt, dat tegelijk met het vloot plan ook de verdere staatsrechtelijke en staatkundige opbouw van Neder- landsch-Indië aan de orde zal worden gesteld. Spreker’s fractie zal in volle overtuiging voor het vlootplan stem men. LEGER DES HEILS Onder leiding van de oud-majoors van het Leger des Heils, Bruins en Claeijs, werd gisteren het gouden feest van het Haagsche korps herdacht in een wijdingsdienst des morgens, welke werd bijgewoond door jhr. mr. H. O. Feith, kinderrechter, S. L. Veenstra, oud-administrateur departement van Justitie, chef afd. reclasseering, en vele anderen. Op de gebruikelijke wijze werd deze wijdingsdienst geopend met zang en muziek. Het was een plechtig moment, toen de heer S. L. Veenstra een bedrag van ruim duizend gulden, door de Haagsche burgerij geschonken, met woorden van hartelijk medeleven met het Haagsche korps mocht aan bieden. In den middagdienst, welke eveneens onder leiding van den oud- majoor, den eersten officier van het Leger des Heils hier ter stede, stond, heeft deze tal van bijzonderheden uit den begintijd van dit korps verteld. Ook de avonddienst mocht zich in een groote belangstelling verheugen en de per soonlijke getuigenissen van de Leger des Heils-soldaten werden door zang en muziek afgewisseld. Een mooi resultaat Naar wij vernemen bedraagt de opbrengst der Emmabloemcollecte ƒ8922,11, hetgeen belangrijk meer is dan het vorige jaar. Voorwaar een mooi resultaat. Lauwe stemming bij Ind. Nationalistische Groep De heer Moh. Yamin (I.N.G.) meent dat de belangstelling voor de inter nationale situatie grooter is, naar mate men daarbij directer betrokken is. Het Indonesische volk staat ech ter lauw en onverschillig tegenover dit ontwerp. Het doel van dit ontwerp is dan ook het behoud van Indië voor het Nederlandsche belang. De Regeering staat afwijzend tegen over een inheemsche militie. Alleen reeds op grond daarvan mist het ont werp aantrekkelijkheid. Inheemsch personeel is voor een vloot in de tro pen geschikter dan Europeesch perso neel. Wat de kosten betreft, is spreker van meening, dat ook de exploitatie door Nederland moet worden bekos tigd. Tenslotte wijst spreker op het zijns inziens onverbrekelijk verband tusschen defensie en politiek. De Nederlandsche koloniale politiek is onstandvastig. Wat is sedert de be lofte in November 1918 aan staats- rechtelijken opbouw gedaan? vraagt spreker. Moge Allah geven, dat een maal het staatsrechtelijk ideaal van de bevolking zal worden vervuld. Versterking noodig De heer Sosrohadikoesoemo (Partij loos)'herinnert aan den slagzin in het oorlogvoerende Engeland „We have got to be prepared”. Spr. kan zich zeer wel met het vlootplan vereenigen daar hij inziet, dat met de huidige vloot geen meesterschap op zee mo gelijk is, terwijl zulk een meester schap volstrekt noodig is, wanneer men op een aanval voorbereid wil zijn. Spr. meent, dat de noodzaak van de versterking der weermacht momen teel dringt, ook ter bescherming van Indië’s toekomstige zelfstandigheid. De trefbaarheid van Batavia. De tweede spreker, de heer Soeria Nataatmadja (Regentenbond), brengt hulde aan Nederlands volkracht, wel ke blijkt uit de Zuiderzeewerken en dergelijke. Spr. zegt niet deskundig te zijn, doch brengt de Regeering dank voor de verklaring, welke zij heeft afgelegd in de memorie van antwoord op het afdeelingsverslag van den Volksraad. Hij wijst er op, dat zijn betoog voor de versterking der zee- en landmacht vooral beoogde te voorkomen, dat de eilanden buiten Java als „stepping stones” door een eventueelen vijand zouden kunnen worden gebruikt. Voorts vraagt spr. of het voldoende is alleen Soerabaja te versterken, waar bij hij wijst op de trefbaarheid van Batavia. Hierbij stelt spr. de vraag, of Regeering plannen heeft voor eventueele verplaatsing van haar tel. Bandoeng moet hierbij ongeschikt Worden geacht, daar die stad volgens spr. even trefbaar is. Uitbreiding van het inheemsche element bij de personeelsvoorziening acht spr. gewenscht, daar het toch gaat om een bemanning voor een vloot, welke is bestemd voor de In dische wateren. Een flinke propagan da, zooals ook bij de jongste oefenin gen voor de luchtbescherming is ge voerd, zal, meent de heer Soeria Na taatmadja, goed effect hebben. Hulde aan de Regeering. De heer Kerstens (I.K.P.), ziet in dit ontwerp een nieuwe historische periode ingeluid. De R.K. fractie zal zich volgens spreker geheel en ten volle achter de Regeering scharen. Nooit, aldus spreker, werd tevoren zulk een verstrekkend voorstel inge diend, maar nooit tevoren was de dreiging zoo groot. Een hulde aan de Regeering is hier op zijn plaats. Spr. geeft zich overigens rekenschap Van het feit, dat bij de geraamde kosten van 283.200.000 nog wel eeni- ge slordige millioenen zijn te ver wachten. Andere punten vragen echter ook aandacht, zooals de versterking Van het leger, waarvan spr. niet kan aannemen, dat deze niet noodig is. GALAVOORSTELLING BOUW MEESTER SCHOUWSPEL „JOLIJT”. A.s. Vrijdagavond zal een gala-voor- stelling worden gegeven van de nieuwe Bouwmeester-Revue „Jolijt met mede werking van Joh. Buziau en Joh. Kaart ten bate van het Nationaal Film Comi.é voor gemobiliseerden. Dit comité orga niseert in samenwerking met „O. en O.” gratis filmavonden voor onze gemobili seerden langs grenzen en kusten en in ver afgelegen kampementen. Tal van autoriteiten zijn voor dezen, avond uitgenoodigd. - Heeft Nederland voldoende er varing in slagkruiserbouw? Hierop volgt als eerste spreker de heer H. H. Kan (Chung Hua Hui), die zich afvraagt, of de ervaring in Nederland voor den aanbouw van slagkruisers voldoende is om den bouw uitsluitend daar te doen geschie den. Spr. vraagt of aanbesteding van een deel van den aanbouw bij buiten- landsche werven niet verstandiger zou zijn. Terwijl de bouw van de voor gestel de drie schepen plaats vindt zou, al dus spr., ook het leger kunnen wor den versterkt met vliegtuigen, waar van de preventieve werking groot is. Spr. vraagt of, voor de versterking van het leger, Nederland niet even eens in den zak moet tasten, teneinde een harmonisch defensiegeheel te be reiken. Overigens vraagt spr. nog of het voorgestelde aantal slagkruisers wel voldoende is. De heer Kan eindigt met de mededeeling, dat hij voor de verschillende desiderata wel heeft overwogen een motie in te dienen, doch dat hij dit niet zal doen, daar vermoedelijk hiervoor geen meerder heid kan worden verwacht. alhier v.m. 8 12 u. 764$ m.m.; thermometer resp. Te beperkt De heer Mussert (Binnenlandsch Bestuur) verklaart, dat de verdedi ging van Indië nog niet datgene is, waarop de Inheemsche bevolking haar actieve belangstelling richt. Het is ge wenscht die belangstelling op te wek ken. In dit verband wijst spreker op de personeelspolitiek, daarbij ook de wen- schelijkheid naar voren brengend, dat ook den Indo-Chineezen en den Indo- Arabieren gelegenheid wordt geschon ken als schepeling op de vloot te die nen. (Dit gedeelte van de rede van den heer Mussert werd door enkele instemmingsbetuigingen onderbro ken). Spr. heeft alle waardeering voor het vlootplan, doch acht het te beperkt. De Regeering is zijns inziens te opti mistisch. Spr. meent, dat in het plan te wei nig speling is en te weinig reserve en betwijfelt het, of de Regeering de kwestie der totale versterking der weermacht wel geheel overziet. de kroon van het heldhaftige en roem ruchte huis Karadjordjevic. Hoe groot dit onwankelbare vertrou wen in zichzelf, hoe groot het verlangen naar vrijheid geweest is, bewijzen de groote en talrijke overwinningen van de Servische legers over de Turken en Oostenrijkers. Servië en Montenegro, deze staten, die nu vereenigd zijn, hebben door de eeuwen heen voor hun onafhankelijk heid gestreden. Zoowel bij het eene als bij het andere volk heeft zich een groote zelfbewustheid ontwikkeld. Indien onze vrijheid, aldus spr. door wie het ook zij, bedreigd mocht worden, en iemand zal trachten om, onder welke beloften ook, ons vast besluit om den vrede te handhaven te breken, dan zal zich daartegen ons heele volk verzetten. Zal tenslotte onze zelfstandigheid be dreigd worden, dan zal ons geheele volk opstaan, om den niet te vervangen schat van onze vrijheid, van onzen zelfstan digen staat te bewaken, dien wij met offers van ons eigen bloed geschapen hebben. Slechts volkomen gebroken en vertrapt kunnen wij ons aan een over macht uitleveren, Maar daarin zijn wij dan ook gelijk aan alle andere, waarlijk vrije naties. Daarin zijn wij volkomen gelijk aan u, aan het vrije en trotsche Nederland, vol geloof aan zichzelf en aan haar rechten. Deze, in het Nederlandsch uitgespro ken rede, werd door de aanwezigen, die geboeid toeluisterden warm toegejuicht. De tafelpresident, mr. dr. W. M. Wes terman, dankte den spreker, sprak woor den van hulde over het fiere Joego slavische volk, en zeide dankbaar te zijn, dat een der vertegenwoordigers van dit volk woorden had gesproken van waakzaamheid en neutraliteit naar alle kanten. Woorden, die ons Neder landers in dezen tijd uit het hart gegre pen zijn. Want dit standpunt is ook het standpunt van het geheele Nederland sche volk. Hij vraagt zich af hoe men den overgangstijd zal overbruggen. Spr. is van meening, dat, wat de verdeeling der kosten aangaat, Indië uiteraard zal moeten bijdragen, doch de bevor dering van welvaartsbronnen mag daarbij niet worden vergeten. Proef met Inheemsche jeugd bij de Marine bepleit De heer Wirjopranoto (N.F.-Parin- dra) wijst er op, dat in den laatsten tijd de Nederlandsche uitdrukking op geld doet: „Wie niet voor de Regee ring is, is tegen haar”. Spr. vraagt zich af, of het juist is, dat krachten van het 60 millioen zielen tellende Indonesische volk sluimerende worden gelaten. Wat het financieele vraagstuk be treft zegt spr.Met uitstel van de be taling der exploitatiekosten zou men vrede kunnen hebben, ware het niet, dat uitstel tot verhooging van de kos ten zou kunnen leiden. Een andere be denking ligt op sociaal terrein, n.l. de kwestie der personeelsvoorziening. Spr. wijst verder op de animo, die bij de Inheemsche jeugd voor den vliegdienst blijkt te bestaan. Hij vraagt om ook bij de Marine een proef te nemen. De Volksraad heeft hedenmorgen een aanvang gemaakt met de openba re behandeling van het wetsontwerp ter versterking van de maritieme de fensie (het z.g. slagkruiserplan), meldt Aneta” uit Batavia. Voor deze behandeling bestond eeni- ge belangstelling op de gereserveerde en publieke tribunes, waar o.a. aan wezig waren oud-minister van Lidth de Jeude, eenige officieren van mari ne en leger, waaronder de plaatselij ke militaire commandant, en perso nen uit de vereenigingswereld. De be langstelling nam tijdens de vergade ring gaandeweg toe. De heer de Villeneuve (Econ. Groep), die gisteren hier uit Neder land is teruggekeerd, woont de ver gadering bij. Nadat de spreektijd is vastgesteld, Wijst de voorzitter van den Volks raad, mr. Jonkman, er op, dat het niet gewenscht is om den comman dant der zeemacht langer dan noodig af te houden van zijn taak buiten den Volksraad, welke juist thans zoo zwaar is. Barometer v.m. I* 12 J en 17$ gr. Celsius. Barometer na hedenmiddag 12 stijgende: Verwachting tot den avond van 23 Apr4 Wind: meest matig, uit Oostelijke rich tingen, droog en voor den tijd van het jaar warm weer. Helder tot halfbewolkte lucht langs de Waddeneilanden en in Noord-Holland tijdelijk mistig of be trokken. „Joego-Slavië net als Nederland waakzaam en neutraal”. Joego-Slavië heeft zich geen beter woordvoerder kunnen wenschen vcor zijn standpunt, als consul-generaal dr. J. S. Milicic uit Rotterdam, die Zater dagmiddag aan het noenmaal van de Vereeniging „Nederland Joego-Slavië”, als eere-lid dezer vereeniging, in restau rant Royal het woord voerde over het onderwerp „Joego-Slavië” in den storm”. Een pleidooi was zijn rede allerminst. Het standpunt der Joegoslavische re geering, dat het voelen en denken van het gansche volk weergeeft, behoeft in Nederland niet bepleit te worden. Het zal immers wellicht nergens zóó goed begrepen worden als in Nederland, dat precies hetzelfde standpunt inneemt: waakzaamheid, paraatheid en vastbera denheid, alles gericht op handhaving van de eigen neutraliteit in het huidig oorlogsgeweld. In deze moeilijke tijden is het stand punt van Joego-Slavië volkomen duide lijk, volkomen begrijpelijk en ondub belzinnig. Het is reeds dikwijls in het openbaar verkondigd door onzen minis- ter-pres. den heer Cvetkovic, zoo zeide spr. en het is volkomen duidelijk gefor muleerd in de verklaringen en mededee- lingen van onzen minister van buiten- landsche zaken, den heer Cincar-Mar- kovic. Het is de vaste overtuiging van eiken eerlijken en vaderlandlievenden Joegoslavischen staatsburger. En boven dien is het volkomen gelijk aan het standpunt van Nederland, dat reeds zoo dikwijls door uwen minister-president en uwen minister van buitenlandsche zaken uiteen is gezet. Het behelst: strikte neutraliteit en, in oogenblikken van gevaar, verdediging van eigen land tegen wie ook maar de zelfstandigheid en vrijheid van het land mochten aantasten. Want Joego-Slavië, dat evenals Holland een vrij en afgerond ge eel vormt, verlangt van niemand jets meer, dan het op het oogenblik be zit. Het is op territoriaal gebied verza- ig en de vrijheid van. haar geheele volk is twee- en twintig jaar geleden geproclameerd te Parijs, als belooning voor haar bovenmenschelijken strijd voor zelfstandigheid en eer. Spr. gaf voors een historische be st ouwmg van Servië en vergeleek het huidige Joego-Slavië vóór den eersten wïn!n°°^’ met sterk™ wiens geheele lichaam gebonden was. t was vrijgebleven, zoo- en zijn mond, protesteeren. groote wonder kunnen j V een 2-millioenenvolk er van 2 17 dOn Va’ te bespoedigen rijken die ?nderganS gedoemde keizer- tenrïk w r onderdrukten: het Oos- 1 *’}nJk-Hongaarsche keizerrijk, dat het

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 9