IM WEISZEN sterk verminderd Chamberlain's meerderheid 1 I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I RöSSL OPENING No. 17564. 1940. met 281 tege n aangenomen Regeeringsmotie door het Lagerhuis 200 stemmen HET LAGERHUIS DEBAT Donderdag 9 Mei. BUITENLAND .BELANGRIJKSTE NIEUWS MORGEN (VRIJDAG) PRIJS DER ADVERTENTIE^: PRIJS DEZER COURANT: Dit nummer bestaat uit VIJF bladen EERSTE BLAD. BUITENLAND Vijfde blad, pag. 8 UUR Ministers verlaten de zaal onder de kreten der oppositie BINNENLAND regeeringspartijen Vierde blad, pag. 2. Zal Chamberlain Het succes der duikboot-blokkade de Chamberlain’s échec Reconstructie van het Britsche kabinet verwacht Een aantal conservatieven laat Chamberlain in den steek den toegang naar Oslo. Aan den voet van den vuurtoren zijn vreeselijke tooneelen gezien. Maar wat betee- kent het verlies van zeven of acht duizend man voor een totalitairen staat, en een regeering zooals wij bestrijden? Voor ’s-Gravenhage bij vooruitbet. p. 3 mnd. met „Kikeriki”, „De Nieuwste Mode”, „Koloniaal Bijblad” en „Letterkundig Bijblad” 3.Franco per post met Mode blad 4.zonder Modeblad 3.75. Buitenland 9.Landen waarop het verlaagd intern, drukwerk-posttarief van toepassing is 7.p. kw. Bij postkantoren tegen de geldende goedk. abonn.prijzen. Afz. nummers 5 ct, fr. p- post 10 ct Tenslotte kondigde hij aan, dat de Labour-partij aan het eind van het debat een stemming zal vragen. Chamberlain aanvaardt uitdaging Hoare over het optreden van de luchtmacht. De minister-president moet den toe stand bezien uit het standpunt van het volk en niet als een persoonlijke aan gelegenheid. De minister-president is evenwel niet in staat zijn persoon los te maken van de belangen van het land. Chamberlain vroeg wat de bedoeling van deze woorden was. •J Koning George heeft hedenmorgen den Raad van State bijeengeroepen. Eerste blad, pag. 2j Mussolini hield heden te Rome een korte toespraak ter gelegenheid van den verjaardag van het fascistische keizerrijk. Eerste blad, pag. 2. Met ingang van Zaterdag wordt op alle lijnen der Ned. Spoorwegen weer volgens de normale dienstregeling gereden. Vijfde blad, pag. 1. De Eerste Kamer heeft haar voor- loopig verslag uitgebracht over het wetsontwerp tot heffing van een winst belasting. Derde blad, pag. 1. De hofmeeester K., die zijn vrouw had gedood, en het lijk in koffers had ver borgen, is wegens doodslag tot 15J jaar gevangenisstraf veroordeeld. Tweede blad, pag. 2. Deze courant verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen BUREAUX: WAGENSTRAAT 35—37 Telefoon 116300 (zeven lijnen) Giro No. 12500 CIRCUSGEBOUW SCHEVENINGEN Chamberlain verkreeg gisteren in het Lagerhuis een meerderheid van 81 stemmen. Hedenmorgen was men te Londen van meening, dat de premier op het oogenblik plan heeft aan het bewind te blijven. Eerste blad, pag. 1. De opperbevelhebber heeft een rege ling getroffen inzake de bescherming tegen luchtaanvallen. Derde blad, pag. L Van 15 regels 1.50. Iedere regel meer tot 10 regels 40 ct., daarna iedere regel meer 50 ct. Reclames 90 ct. per regel. Bewijsnummers 5 ct., fr. p. post 10 ct. Incasso binnen de stad 5 ct., buiten de stad volgens posttarief. Bij vooruitbetaling: Kleine Advertenties 90 ct.; Dienstaanbiedingen 70 ct Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad” 10 ct. meer. De Tweede Kamer heeft hedenmid dag een aanvang gemaakt met de be handeling van het z.g. spionnage-ont- werp (verzwaarde straffen op een aantal misdrijven tegen de veiligheid van den Staat). Af treden” Critiek van Duff Cooper De oud-minister Duff Cooper had gehoopt, dat de regeering voldoende onder den indruk zou zijn gekomen van de debatten, om drastische stap pen tot hervorming te nemen. Spreker zou stemmen tegen een door Cham berlain geleide regeering. Er is geen reden om te gelooven, dat er iets ver keerds is in de perfectie der uitrus ting. Evenmin bestaat er eenig tekort aan voorraden. Er is niets verkeerd in de kwaliteit der troepen en spreker is derhalve genoopt te concludeeren, dat wat er verkeerd was, het instru ment der regeering zelve was. Het voorstel tot invoering van een klein oorlogskabinet is luchtig van de hand gewezen door Chamberlain, maar naar de ervaring van allen heeft het be wezen volkomen succes te hebben ge had in den vorigen oorlog. H.M. de Koningin heeft hedenochtend in het Huis ten Bosch den minister van Landbouw en Visscherij, mr. dr. A. A. van Rhijn, beëedigd. Derde blad, pag. L Lloyd George: „Thans is actie noodig” Churchill zette uiteen, dat de admira liteit zeer opgelucht was, toen de „War- spite” bij Narvik naar binnen voer en ontdekte, dat geen onder controle staan de mijnenvelden waren gelegd en geen torpedojager lag te loeren in een nau- wen hoek, om een bundel torpedo’s af te vuren. Ons is de vraag gesteld, waar om wij niet binnenvoeren naar Bergen, Trondheim en andere havens in de eerste paar uur. Het doel van het bin nenvaren in fjorden zou zijn geweest, daar liggende vijandelijke torpedoboot- jagers te vernielen. Deze torpedoboot- jagers werden voor een groot deel ver nield uit de lucht door het luchtwapen van de vloot. Wij beperkten onze operaties in het Skagerak tot duikbóoten. Om de blokkade zoo doeltreffend mogelijk te maken, werden de gebruikelijke restricties, die wij onzen onderzeeërs hadden opgelegd, opgeheven. Alle Duitsche schepen moesten overdag en des nachts tot zinken worden ge bracht, wanneer de gelegenheid zich voordeed. Zeven of achtduizend man zijn verdronken, duizenden lij ken spoelden aan op de rotsen bij Landing te Trondheim zou waaghalzerij beteekend hebben. „Mijn gedachten waren voortdurend gevestigd op Narvik. Het schijnt, dat daar de weg ligt, die kan leiden naar een of ander beslissend resultaat in den oorlog. Een plan werd voorbereid voor de landing van twee divisies te Nam- sos en Andalsnes en voor een directe landing in de fjord van Trondheim, waar vijandelijke strijdkrachten zich van de haven hadden meester gemaakt. Dit was ongetwijfeld een waaghalzige operatie. Een zeer groot aantal waarde volle schepen zou voortdurend hebben moeten worden blootgesteld gedurende vele uren aan aanvallen uit de lucht en mogelijk aan ernstige verliezen. Niette min was de marine volkomen bereid om troepen naar binnen te brengen. Er was geen twijfel aan de bekwaamheid der marine, om dit te doen. Waarom werd dit plan, dat op 25 April uitgevoerd zou worden, dan opgegeven? Omdat op 17 April de twee gelande divisies goede vorderingen hadden gemaakt en het ge makkelijker leek Trondheim door deze Minister-president Chamberlain ant woordde, dat hij de uitdaging van Morrison aannam. Als hoofd van de regeering aanvaardt hij de verant woordelijkheid voor alle daden van de regeering en zijn collega’s zullen evenmin aarzelen hun verantwoorde lijkheid te dragen. Niemand wenscht langer zijn post te behouden, wanneer hij niet het vertrouwen van het huis heeft. Hij herhaalde evenwel zijn waarschuwing van gisteren, dat dit een tijd van nationaal gevaar is. Het land staat tegenover een vijand, welke door eenheid van actie moet worden verslagen. Onder toejuichin gen van de regeerings-partijen in het Huis zeide minister-president Cham berlain tot zijn vrienden, dat geen regeering een oorlog doeltreffend kan voeren, wanneer zij niet den steun heeft van volk en parlement. Rede van Churchill Churchill antwoordde de verschillen de sprekers. Hij zeide o.m.: In dezen oorlog wordt ons vaak gevraagd, waar om wij het initiatief niet nemen. De re den voor dit ernstige nadeel, dat wij het initiatief niet hebben, kan niet spoedig worden weggenomen. Dit ligt in ons ge breke blijven in de laatste vijf jaren om pariteit in de lucht met Duitschland te handhaven of te herkrijgen. Dat is een oude geschiedenis en dat is een lange geschiedenis. In de laatste twee jaar kwamen de oppositiepartijen over de brug en gaven groote, waardevolle hulp. Maar het feit blijft, dat wij in gebreke bleven om pariteit in de lucht tot stand te brengen. De luchtmacht is er ten zeerste van invloed uitgeoefend in de bewegingen van vloten en legers. Wij moeten dezen nieuwen factor niet overdrijven, maar evenmin moeten wij weigeren, om hem op zijn doodelijke waarde te schatten. Er is gevraagd, waarom wij de vijande lijke verbindingen in het Skagerak niet hebben aangetast, om de verbin dingen met Oslo van het eerste oogen blik af voortdurend af te snijden. De ontzaglijke vijandelijke sterkte in de lucht echter, die gericht kan worden op onze patrouilleerende strijdkrachten, heeft deze methode veel te kostbaar ge maakt. De verliezen, die uit de lucht aan die patrouilles zouden worden toegebracht, zouden ongetwijfeld zeer spoedig een vlootramp vormen. Lloyd George zeide hierop, dat de ministerpresident zich moet her inneren, dat hij dezen grooten vij and in oorlog en vrede heeft ont moet en dat hij steeds heeft ver loren. Chamberlain heeft het land gevraagd offers te brengen. Het land is hiertoe bereid. De minister president kan het voorbeeld geven, niets kan meer bijdragen voor de overwinning, dan dat hij de zetels van zijn departement offert. (Luide toejuichingen van Labourde protesteerden) Wij ondernamen daarom een duik- bootblokkade als de eenige tot onze be schikking staande methode en daar mede handelde ik overeenkomstig adviezen der vlootautoriteiten. Morrison vroeg of de menschen, die het bevel voerden over de vloot voor Noorwegen wenschten aan te vallen, en of zij door Whitehall werden tegenhouden. Een oude of vermoeide minister kan zonder het te willen een gevaar voor het land worden. Voor en tijdens den oorlog is het geestelijk tempo van sommi ge ministers niet voldoende ge- De motorlogger „Gloria”, KW 51 wordt thans definitief als verloren be schouwd. Tweede blad, pag. 2. Vervolgens sprak minister sir Sa muel Hoare over het optreden van de luchtmacht. Deze werd in haar werk gehinderd doordat de toestellen heen en terug over zee moesten vlie gen, terwijl de vijand zijn bases ter plaatse had. Terwijl pogingen in het werk werden gesteld om vasten voet te krijgen, verzette men zich verder met alle kracht tegen aanvallen uit de lucht op de Britsche bases aan de kust. Onmiddellijk na den Duit- schen inval maakte de luchtmacht verkenningsvluchten en binnen enkele uren werden Noorsche vliegvelden ge bombardeerd, evenals een belangrijk vliegveld in Denemarken en in Duitschland. Dag en nacht werden onder de moeilijkste weersomstancfig- heden deze bombardementen voortge zet. Hierbij werden aan de Duitsche luchtmacht drie maal zooveel verlie zen toegebracht als de Britsche zelf heeft geleden. Uit persoonlijke ge sprekken met de Britsche vliegers is gebleken, dat het Britsche materieel „Wat moet worden toegegeven, dat de regeering ten aanzien van de Noorsche kwestie zich op geloofwaardige wijze verde digd heeft. Haar antwoorden op alle belangrijke critiek waren rechtuit en volledig. Indien intusschen het land zich werkelijk voor den strijd wil schrapzetten is het van het grootste belang, dat het een volledig vertrou wen in zijn leiders heeft. Daartoe is het dringend noodig, dat Chamberlain zonder verwijl tot een reorganisatie van zijn kabinet overgaat”. Volgens het Labour-blad „Daily Herald” heeft het parlement den premier weggezonden en is Chamber- lain moreel en politiek verslagen zonder hoop op herstel. Het land wil, aldus dit blad, dat Chamberlain ver dwijnt, opdat de oorlog kan worden voortgezet met de kracht en het realisme, die voor de overwinning noodig zijn. De „Daily Mail” zegt, dat de regeering onherstelbaar ge havend uit het debat is gekomen en het volk diep teleurgesteld heeft. Vervolgens nam Lloyd George het woord en zeide, dat hij nooit heeft ge poogd een ramp te verkleinen. Men moet de feiten onder de oogen zien om zijn positie te herstellen. Er is geen reden voor een paniek, doch wel is er reden om zich he#it aaneen te slui ten. Thans is een werkelijke actie noo dig en het heeft geen nut de verliezen aan beide zijden af te wegen. Strate gisch bevinden de geallieerden zich in een slechter positie dan tevoren. De grootste triomf van dien buitengewo nen man, Hitler is. dat hij Engeland in grooter gevaar heeft gebracht dan zijn-voorgangers in 1914. Tsjecho-Slo- wakije, deze speerpunt, gericht op het hart van Duitschland, met een leger van een millioen van de beste troepen van Europa, is niet meer. Dat is een strategisch voordeel, dat Engeland heeft uitgeleverd. Een tweede strate gisch voordeel, dat te niet werd ge daan, is het Fransch-Russisch verbond, waarbij Rusland Tsjecho-Slowakije te hulp zou zijn gekomen, zoodat een nieuw front tegen Duitschland zou zijn gekeerd. Bovendien bestaat nog Roemenië, dat practisch in Duitsche handen was. Noorwegen was een van de groote strategische mogelijkheden van den oorlog en thans is het eveneens in Duitsche handen. Het is nutteloos om critiek uit te oefenen op Noorwegen en bovendien, met welk recht mogen we critiseeren. We hebben beloofd te redden en te beschermen. We hebben geen vliegtuig naar Polen gezonden en in Noorwegen kwamen we te laat. De Duitsche bezetting van Noorwegen brengt de Duitsche vliegtuigen en onderzeeërs 200 mijl dichter bij onze kust. Was er iemand in het Huis te vreden over de snelheid en de doel treffendheid van de voorbereiding van een luchtmacht of een vloot? drukt op de frontpagina: „Chamber- lain zal waarschijnlijk aftreden’ In een artikel van zijn politieken cor respondent schrijft hetzelfde blad, dat Chamberlain vandaag een audiëntie bij den koning zal hebben om de posi tie van zijn kabinet te bespreken na de moreele nederlaag van gisteren in het parlement. De meerderheid van 81 stemmen in het Lagerhuis is zoo gering, dat hij, aldus het blad, zijn ontslag moet indienen. Deze stap wordt wellicht nog eenige dagen uit gesteld zoolang de beraadslagingen tusschen de leden van het kabinet du ren. weest en spr. verklaarde hierbij te doelen op den minister-pre sident, den minister van financiën en den minister van luchtvaart Chamberlain, Simon en Hoare. Het belang van oorlog is te gevaar mag door mannen Gisteren werden de debatten in het Lager- en Hoogerhuis over de oorlog voering beëindigd. Churchill hield aan het slot een groote rede. Eerste blad, pag. 1. Eerste blad, pag. 2< heid en er is een minachting voor optimistische voeringen en radiotoespraken, staat vast, dat de eisch voor regeering op breedere basis kracht gesteld wor,dt”. De „Daily Telegraph” zegt: het debat als geheel betreft, het winnen van den groot, dan dat men loopen te verliezen aan het bewind te laten, die daar langen tijd zijn ge weest en niet getoond hebben ge heel voor hun taak berekend te zijn. Bij de hervatting van het Lager huisdebat over Noorwegen verklaarde Herbert Morrison (Labour) gisteren, dat hoewel de Labourpartij ontevre den was over de politiek van de regeering, zij toch niet handelde onder druk van partij of persoonlijke overwegingen. Hij leverde critiek op het feit, dat Churchill als laatste in het debat zou spreken. Churchill is de voornaamste getuige en de oppo sitie heeft geen gelegenheid om com mentaar te leveren op zijn verklaring. Verder becritiseerde spr. in bijzonder heden de politiek van de regeering inzake Noorwegen. De Britsche diplo matie in Scandinavië voor den oorlog moet zwakheden hebben getoond. Ook vroeg hij of de intelligence ser vice heeft gefaald of dat de desbe treffende ministers niet voldoende gebruik hebben gemaakt van de ont vangen inlichtingen. Hij verweet de regeering niet voldoende kijk te hebben gehad op het resultaat van het leggen der mijnen in de Noorsche wateren. Een dezer dagen zal men werkelijk tot het inzicht komen te strijden tegen een vijand, die zich niet te veel aantrekt van de neutra liteit. niet onder doet voor het Duitsche. De Britsche luchtmacht beschikte in Noorwegen slechts over de bevroren meren als vliegvelden en door de in vallende dooi was het niet mogelijk te zeggen hoe lang dit nog mogelijk zou zijn. Alleen in het nauwe Romsdal werd een vliegveld aangelegd en een esca drille Gladiator-gevechtsvliegtuigen werd hier gestationneerd. De toestellen kwamen aan in een sneeuwstorm, na te zijn opgestegen van een vliegtuig- moederschip. Den volgenden dag wer den de Britsche toestellen aangevallen door 80 bommenwerpers en bij de hier op volgende gevechten werden ver scheidene Duitsche toestellen vernield De leider van het Britsche escadrille is van meening. dat 30 Duitsche vliegtui gen buiten gevecht werden gesteld. Luchtdoelartillerie stond niet opge steld, aangezien dit onmogelijk was gemaakt door het tot zinken brengen van schepen De regeering besloot meer Gladiator-vliegtuigen te zenden. Het grootste deel van de vliegtuigen werd vernield op de vliegvelden, geen enkel toestel werd tijdens actie neergescho ten. In Noorwegen is duidelijk geble ken, dat zonder bases voor de lucht macht, de operaties niet mogelijk wa ren. Wanneer men evenwel terugblikt op de afgeloopen drie weken, dan komt men tot de slotsom, dat niets, wat gedaan kon worden, werd nagela ten. Twee lessen kunnen worden getrok ken en wel in de eerste plaats, dat de Duitsche luchtmacht niet onoverwin nelijk is. De laatste 8 maanden hebben aangetoond, dat de Britsche gevechts vliegtuigen superieur zijn aan de Duit sche bombardementsvliegtuigen. Dit bewijst, dat een sterke luchtmacht een nog sterker luchtmacht tegenover zich moet vinden. De tweede les is, dat de kracht van de Britsche luchtmacht zeer groot is. De qualiteit en de quan- titeit van de Britsche luchtmacht is onovertroffen. De productie voor de luchtmacht moet thans nog meer wor den opgevoerd. De productie is reeds zeer groot en men moet in het buiten land niet gering hierover denken. De Labour-afgevaardigde Dalton vroeg, of het waar is, dat de Duit- schers thans gebruik maken van een vliegveld bij Narvik, waarop de minis ter zeide, dat van een dergelijk veld niets bekend is en dat hij het onwaar schijnlijk acht. Na het tweedaagsche debat in het Lagerhuis, dat besloten werd met een rede van minister Churchill, werd gisteravond gestemd over een door de regeering inge diende motie van verdaging. De motie werd aangenomen met 281 tegen 200 stemmen. Meer dan 40 regeeringsaanhangers voegden zich bij deze stemming bij de oppositie. Honderddertig regeeringsaanhangers brachten hun stem niet uit, 30 hunner waren ziek; enkele anderen waren in dienst of om verschillende redenen afwezig. De meerderheid van 81 stemmen voor de regeering was geringer dan verwacht werd. Zoodra de cijfers bekend werden, weerklonken verraste en opge togen kreten van de oppositiebanken en van eenige banken der regeeringsaan hangers, gepaard gaande met het roepen van „aftreden”. Eenige minuten lang heerschte er groote opwinding in het Huis, terwijl de oppositie in spreekkoor riep „Ga weg, ga weg”, aan het adres van de regeering. Langzaam verlieten de mi nisters onder leiding van Chamberlain de vergaderzaal, onder herhaald roepen der oppositie: Aftreden”, terwijl tevens de aanhangers der regeering de mi nisters toejuichten. Reuter meent te weten, dat Chamberlain zijn ambt zal blijven waarnemen, doch dat een reconstructie der regeering in overeenstemming met de stemming van gister avond zeer waarschijnlijk is. Het is mogelijk, dat de oppositie opnieuw zal worden aangezocht bij deze reconstructie haar medewerking te verleenen. aftreden De vroege edities van de Londen- sche avondbladen wijden hun voor naamste beschouwingen uiteraard aan de gevolgen van het Lagerhuisde bat. De „Star” verschijnt met vet ge- De Britsche admiraliteit maakt be kend, dat bij de actie voor de Noor sche kust nog zes trawlers zijn ge zonken. Vijfde blad, pag. 1. Ongewoon rumoerig is gisteren het groote Lagerhuisdebat over Noor wegen geëindigd. Toen bekend werd, dat Chamberlain nog slechts over een betrekkelijke kleine meerderheid be schikte, riep de Labouroppositie in spreekkoor de regeering toe, dat zij direct moest aftreden. Een honderdtal conservatieven onthield zich van stem ming, terwijl 40 regeeringsaanhangers de trouw aan den premier opzegden. De oppositie groeide aan tot 200 stem men. Daar de regeering nog over een meerderheid beschikt kan zij aan het bewind blijven, doch het prestige ver lies is ernstig en alleen het feit, dat Churchill als hekkesluiter bij het de bat is opgetreden, heeft vermoedelijk tot gevolg gehad, dat de meerderheid niet nog verder ineengekrompen is. Dit wijst erop, dat Churchill bij de meer derheid van het Huis nog altijd groot vertrouwen bezit en de premier niet. De felle critiek richtte zich in hoofd zaak tegen Chamberlain, maar ook tegen sir John Simon, den minister van financiën en den luchtvaartminister Hoare. De gevolgen van ’t voor Chamberlain noodlottige debat zullen, naar men te Londen onderstelt, zijn, dat een recon structie der regeering noódzakelijk is. Op een breeder basis, met opneming van vertegenwoordigers der oppositie. Daarbij doet zich echter de moeilijk heid voor, dat indien Chamberlain premier zou blijven. Labour weigert aan de regeering deel te nemen. De parlementaire redacteur van Reuter schrijft, dat bij de debatten de minis ters verstoord over de critiek schenen- Hun redevoeringen waren geen goede verdediging en zelfs Churchill werd gisteravond gemakkelijker van de wijs gebrachtHij was minder strijdlustig dan anders. Het staat, aldus deze re dacteur, vrijwel vast, dat een verster king van de oorlogvoering uit de stemming zal voortvloeien. Zulks zou, volgens de algemeene opvatting der Engelsche bladen alleen mogelijk zijn door een grondige recon structie der regeering. Een deel van de bladen, vooral de Labour- en liberale pers, verklaart, dat Cham berlain het vertrouwen van het land verloren heeft. Verscheidene bladen geven te kennen, dat het belangrijkste punt, dat door de Noorsche gebeurte nissen naar voren is gebracht, dat van de luchtmacht is. De „Daily Express” schrijft: „Wij hebben vlieg tuigen en steeds meer vliegtuigen noodig”. De „Times” schrijft o.m.: „De gebeurtenissen der afgeloopen weken moeten op zichzelf niet als een on herstelbare ramp beschouwd worden, maar zij geven een langzaam en bijna onmerkbaar toenemen der openbare ontevredenheid aan. Er is geen spoor van paniek of wankelmoedigheid te vinden. Ieder vijandelijk succes is een nieuwe prikkel tot vastberaden- toenemende rede- Het een met HAAGSCHE COURANT OVERZICHT I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I Bijkantoren: Scheveningen, Keizerstr. 319, Tel. 550310; Rijswijk, Kantoor- boekh. Leeuwendaal, Oranjelaan 3, Tel. 119461. Voorburg, Boekhandel H. E. G. Ruijs, Heerenstr, 124, Tel. 778038; Filialen: N.V. Kantoorboekh. Th. J. de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seters jr„ There- siastr, 108a, Tel. 772444; Boekh. E. O. Couvée, van Hoytemastr. 66, Tel. 721187

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 1