Duizenden stuks vee terug naar hun bestemming
Ons onverwoestbaar erfdeel
Geëvacueerde veestapel
grootendeels behouden
HAAGSCHÏ COURANT VAN VRIJDAG 24 MEI 11140
Voedselproductie wordt opgevoerd
BINNENLAND
Uit Rotterdam
KUNST EN LETTEREN
De taak
kunst en letterkunde in onze dagen
van
Beschadiging der
voorraden valt mee
Verordening betreffende
de verduistering
Veel kilometers op weinig benzine
ONS
IN
Voorkom overbelasting voor de post
Invoering goedkoope retours
uitgesteld
GEESTELIJK LEVEN
VADERLAND
Het terugvoeren van het vee is in vollen gang. Twee, die in den
vertrouwden stal terugkeeren.
DERDE BLAD, PAGINA 1.
Op de boerderij herneemt het leven
zijn rechten. De boer is terug met
zijn gezin zijn vee zal weldra vol
gen. De wei en het land wachten.
Weermachtsindustrie-verloven
Opening van brandkasten
Abonnementen kunnen worden
ingeleverd
Centraal Genootschap voor kinder-
herstellings- en vacantiekolonies
de
der
de
voorraden
Vee verkeert in goede conditie
Voedselproductie wordt op
gevoerd.
Bosch- en zeehuizen gaan weer open.
Het Centraal Genootschap voor kin-
derherstellings- en vacantiekolonies te
Amsterdam deelt mede, dat de kinde
ren, die in de koloniehuizen waren, door
afdeelingen en ouders grootendeels zijn
teruggehaald en voor zoover zij in de
koloniehuizen gebleven zijn, in goede
conditie verkeeren.
Het bestuur van het Centraal Genoot
schap besloot de boschhuizen in Dren
the en Gelderland en voorloopig ook de
zeehuizen in Egmond aan Zee weder
voor de verpleging open te stellen, op
dat zwakke kinderen, die daarvoor door
de medici aangewezen zijn, zoo spoedig
mogelijk voor herstel van gezondheid
weer naar buiten kunnen. Den afdee-
lingsbesturen wordt verzocht, zich ter
zake tot den directeur in Amsterdam
te wenden.
Verbond van vereenigingen voor veilig
verkeer.
De algemeene vergadering van het
verbond van vereeenigingen voor vei
lig verkeer, welke was vastgesteld op
morgen 25 Mei, zal in verband met
de tijdsomstandigheden worden uitge
steld tot een nader te bepalen datum.
Pieter Brueghel, Rogier v. d. Weyden,
Frans Hals, Vermeer, te veel om te noe
men en boven deze velen onzen onsterfe-
lijken Rembrandt van Rijn. Het is van
een niet te’ peilen kracht voor velen,
dat onze „Statenvertaling” verschenen
is in het schoonste en rijkste Neder-
landsch uit de gouden eeuw onzer be
schaving, dat een Jacob van Maerlant,
een Joost van den Vondel en anderen,
onze taal hebben gevoerd en omhoog
getild.
Dat alles is het verleden.
De toekomst is een gesloten boek.
Maar er zijn dingen, die geestelijk
sterke en gezonde volkeren, voor iedere
toekomst een onvervreemdbaar bezit
mogen noemen: hun taal, hun geschiede
nis, hun kunst.
Het ongemerkte vee zal langs den-
zelfden weg, waarover het werd geëva
cueerd, weer worden teruggezonden.
Honderden boeren zijn zelf al op pad
gegaan om hun vee, in de eerste plaats
de paarden, terug te halen. Dit
is van de grootste beteekenis vooreen
zoo snel mogelijk herstel van den ouden
toestand.
Wat het herstel van het landbouw
apparaat betreft, vernamen wij, dat
men nu reeds doende is om het bouw
land in de inundatiegebieden, welke
droog komen, voor zoover noodig, met
nieuwe gewassen te doen beplanten.
Dit geschiedt in nauwe samenwerking
met de betrokken productie-commis-
sarissen.
Op die plaatsen, waar bij de inun
datie zeewater is binnengevloeid, zijn
of worden grondmonsters genomen en
ter onderzoek opgezonden naar de
Directie der Wieringermeer, teneinde
advies te verkrijgen over de meest aan-
bevelenswaardige wijze van bebouwing.
Het is de bedoeling, om in het
geheele land het verbouwen van
voedselgewassen zoo krachtig mo
gelijk ter hand te nemen.
De voorraadschepen, welke averij
bekwamen, worden zooveel mogelijk
gelost en de lading gaat naar droge
rijen. Ook de beschadiging door brand
is veel minder erg dan gevreesd werd.
Hier is nog een nauwkeurige inventa
risatie gaande.
Nederlanders in Nederland.
Daarbij voelen wij ons Nederlanders
in Nederland. En wij hebben het volste
recht om ons zoo tq voelen. Juist dit
gevoel zal ons in loyale samenwerking
met de bezetting waardigheid geven.
Alle binnenlandsche politiek en binnen-
landsche partijen hebben opgehouden te
bestaan.
Men kan gerust zeggen: het is een
zegen, dat zij niet bestaan. Waarom het
nu in Nederland gaat, is: ons Neder-
landsche volkskarakter en het besef van
onze eigen waarde.
Wij meenen, dat in dit opzicht, kunst
en letteren een groote taak hebben. Zij
zijn het onverwoestbaar erfdeel van ons
volk.
Juist nu, méér dan ooit tevoren, zal
ons volk leeren beseffen, welk een on
schatbare waarde het voor onzen Neder-
landschen stam beteekent, dat wij in
onze kunsthistorie schilders bezitten als
de gebroeders van Eyck, een Memlinc,
De Opperbevelhebber van Land- en
Zeemacht, in overleg met den Duitschen
bevelhebber in Nederland, bepaalt, dat
de weermachtsindustrie-verlofgangers
in de bedrijven moeten blijven, voorzoo-
ver zij daar op 14 Mei 1940 aanwezig
waren.
In de moeilijke dagen, die ons volk
doormaakt, waarin ieder zijn eigen zor
gen heeft en wij ons door gezamenlijk
gedragen leed als Nederlanders verbon
den voelen, vraagt men zich wel eens
af, wat thans kan opbeuren en bemoe
digen. En meer dan dat: wat wij thans
moeten doen. S
De Nederlander is zwijgzaam van na
ture, hij loopt met zijn verdriet en
teleurstellingen niet te koop en nu lijkt
hij nog geslotener en zwijgzamer dan
anders. Het uiterlijk onbewogen stads
beeld van den Haag weerspiegelt niet
wat er diep in de harten der bevolking
leeft.
De bezetting, met wie men loyaal
samenwerkt, heeft Goddank een
open oog voor den toestand. Zij begrijpt,
al kan zij ook niet beseffen hoe diep,
dat er met den Nederlander innerlijk
zware, schokkende dingen zijn gebeurd.
En daarom is het goed, dat zij, evenals
onze eigen autoriteiten, voor zooverre
nog aanwezig, ons heeft opgewekt tot
energieken opbouw en nieuw vredes
werk. Opbouw heeft ons vaderland al
lereerst en dringend noodig. Bij de pak
ken neerzitten baat niet. Op vragen wat
de toekomst zal brengen, kan niemand
een redelijk antwoord geven. Dat weten
wij niet en discussies daarover helpen
ons niet. Er is maar één ding, dat wij
weten: alleen bouwen, herstellen en
doorgaan kan ons helpen. Er moet ont
zagwekkend veel verricht worden en het
zal onze trots zijn als het snel en goed
wordt verricht. Een arbeid, waarbij wij
op de Duitsche autoriteiten ten volle
kunnen rekenen.
Beperk postpakketten tot het aller
noodzakelijkste.
De Opperbevelhebber van Land- en
Zeemacht, in overleg met den Duit-
schen Bevelhebber in Nederland, deelt
mede, dat, hoewel het postverkeer in
alle onderdeelen in geheel Nederland,
met uitzondering van Zeeland, weder is
hersteld, het verkeer niettemin nog
groote moeilijkheden ondervindt, om
dat het met veelal gebrekkige midde
len en langs allerlei omwegen moet
werken. Het publiek wordt daarom
verzocht, de post niet over te belasten
en vooral veel ruimte innemende zen
dingen, zooals postpakketten, voorloo
pig tot het allernoodzakelijkste te be
perken.
Tien wenken voor zuinig rijden
Voor degenen, die van de desbetref
fende overheidsinstanties verlof tot het
in bedrijf houden van een automobiel
hebben gekregen, is het van groot be
lang, met de hun toegewezen hoeveel
heid benzine een zoo groot mogelijk
aantal kilometers te kunnen afleggen.
In verband daarmee meent de Konink
lijke Nederlandsche Automobiel Club
dezen automobilisten, hetzij personen
auto-, hetzij bedrijfsauto-houders, met
een handleiding voor zuinig rijden in
onderstaanden, gecondenseerden vorm
van dienst te kunnen zijn.
In de eerste plaats geve men er zich
rekenschap van, dat, afgezien van be
trekkelijk ingrijpende en practisch moei
lijk uit te voeren of kostbare wijzigin
gen door kunstgrepen aan de motor-af-
stelling als regel minder brandstof kan
worden bespaard dan door een conse
quente en systematische afstemming der
rijmethoden op een zoo laag mogelijk
verbruik. Daartoe behoort:
1. Vermijden van hooge snelheden en
optrek-,.spurts”, soepel rijden in matig
en vooral ook gelijkmatig tempo, zon
der felle acceleratie of bruuske vertra
ging. Afhankelijk van motor-formaat en
-type moet, voor personenauto’s, het
snelheidsgebied tusschen 40 en 60, soms
70 k.m. per uur als het meest econo
mische worden beschouwd.
2. Lage versnellingen zoo weinig, en
een „overdrive” of „Schnellgang” zoo
veel mogelijk gebruiken.
3. Motor niet onnoodig stationnair la
ten loopen. Contact afzetten tijdens ver-
keersoponthoud van eenigen duur.
4. Carburator-choke of soortgelijke,
niet-automatische koud-start-inrichting
zoo weinig en zoo kort mogelijk gebrui
ken.
Voorts is voor de bedrijfszuinigheid
het volgende punt van groot belang:
5. Motor goed warm rijden (koelwa-
tertemperatuur tusschen 75 gr. en 85 gr.
C. houden; radiatorvlak daartoe zoo
noodig ten deele afdekken), en afkoe
ling gedurende perioden van stilstand
zoo vee] mogelijk tegengaan (plaid, ra-
diatorhoes).
6. Organen van ontsteking en carbu-
ratie in prima staat brengen. Zoo noodig
kleppen laten inslijpen (compressiedruk
meten). Ontsteking iets vroeger afstel
len dan normaal; carburator zuiniger af
stellen voor zoover dit goed doenlijk is
zonder den motor onhandelbaar te ma
ken, of in verband met de verbranding
van een te arm gasmengsel de kans op
storingen te scheppen. Ieder geval dient
op zichzelf te worden beoordeeld, waar
bij deskundige voorlichting onontbeer
lijk is, en experimenteeren veelal noo
dig zal zijn.
Ter vermindering, resp. vermijding
van wrijvingsverliezen:
7. Dunne olie in motor, gangwissel en
aandrijf-aschbuis gebruiken.
8. Wielen controleeren op juiste spo-
ring, en licht loopen (lagers, remmen).
9. Banden 10 a 15 pCt. harder oppom
pen dan volgens voorschrift
En tenslotte:
10. Geen goed geld weggooien aan
zoogenaamde benzinebesparingsmldde-
len voor menging door de benzine of
montage op den carburator.
Alles bijeengenomen zijn de directe
gevolgen van den oorlogstoestand
voor wat landbouw en veeteelt betreft,
geenszins catastrophaal te noemen
Onze boerenstand, stoer en veerkrach
tig als hij is, ijverig en nuchter, zal zijn
belangrijke bijdrage leveren aan het
herstel van het normale maatschappe
lijke leven.
Onder vaak zeer moeilijke omstan
digheden werden gedurende den oorlog
in enkele dagen de dieren per schip
of langs den weg naar veiliger oorden
vervoerd en daar, voor zoover Zuid-
Holland betreft, grootendeels inge-
kwartierd bij de boeren en in Noord-
Holland op de weiden en sportvelden
verzameld.
Naar schatting 90 pCt. van den
veestapel, welke uit de inundatie-
en oorlogsgebieden werd afgevoerd
en in hoofdzaak in Noord- en
Zuid-Holland opgenomen, is behou
den en wordt weer naar de plaats
van herkomst teruggebracht, aldus
de Voedselcommissaris voor Zuid-
Holland, ir. T. P. Huisman, in een
gesprek, dat wij met hem hadden.
Het vee, dat loopende over den
weg werd geëvacueerd, is voor een
deel reeds op den terugweg. De
per schip langs de rivieren afge
voerde aantallen zullen, te begin
nen met heden, worden terugge
bracht. De voor de vee-evacuatie
speciaal ingerichte booten zijn we
der in orde gemaakt en de eerste
900 dieren gaan vandaag scheep.
Het korte verloop der krijgsver
richtingen en de onmiddellijk daar
na gevolgde opheffing der inundatie
zal het mogelijk maken, dat het
vee aanstonds weer grootendeels in
zijn eigen weiden kan worden ge
bracht. Het gaat hier om vele duizen
den stuks vee, in groote hoofdzaak
rundvee. In Zuid-Holland alléén
werden ongeveer 30.000 koeien op
genomen en in Noord-Holland naar
schatting 20.000 stuks.
Boschbad Birkhoven
De werkzaamheden aan het bosch
bad Birkhoven bij Amersfoort, welke
ruim een jaar geleden op last van den
minister moesten worden gestaakt,
worden van heden af voortgezet.
Het ligt in de bedoeling, om die die
ren, waarvan de eigenaar niet
Aangenomen wordt, dat binnen
10 a 14 dagen al het vee weer op
zijn plaats van herkomst terug
zal zijn.
De taak van kunst en letteren.
Ook hier moeten wij niet in het ver
leden blijven staren. Hier ligt een rijke,
bloeiende wereld, geboren uit ons land,
uit ons volk, waaruit wij te allen tijde
bezinning, kracht en rustig zelfrespect
kunnen putten. Daarom is het van het
allergrootste belang, dat onze musea,
zooals wij gisteren reeds mededeelden,
weer opengaan, maar méér nog: dat
geestelijke centra hun werkzaamheden
met energie voortzetten. Zij dienen daar
mede een Nederlandsch belang.
Op alle gebied van^kunst en schep
pend leven, moet het Nederlandsch
scheppen zijn, dat er plaats vindt. In
onze steden, die onder den oorlog leden,
b.v. in de Maasstad, rust er een groot-
sche taak op de schouders van de Ne
derlandsche architecten. Hier vindt de
bouwkunst een direct arbeidsveld. De
Rotterdammers hebben, naar het oude
gezegde „goed en bloed” gegeven. Maar
laat dan ook uit dat „goed en bloed”
een nieuw centrum verrijzen, groot-
scher, monumentaler dan voorheen, dat
eens getuigen zal van Rotterdamsch
onwankelbare energie en hardnekkige
volharding. Een schooner monument
van volkskracht is niet denkbaar.
Zoo zullen ook beeldhouwkunst, schil
derkunst, maar ook literatuur, tooneel
en niet in het laatst: de muziek, een
eigen, Nederlandsche taak vinden. Zij
zullen kunnen leiden tot wederzijdsch
waardeeren en begrijpen. De Duitschers
hebben ons vaak kennis doen maken
met de superbe meesterwerken van hun
kunst. Laten wij van onzen kant, door
onze eigen kunst, onze scheppings
kracht en ons geestelijke leven hun een
diepen, overtuigenden indruk geven van
den Nederlandschen volksaard en de
eigen waarde van den Nederlandschen
stam.
Ieder doet op zijn gebied wat hij kan.
Ook de kunstenaar heeft zijn taak. Het
is te hopen, dat hij in deze en komende
dagen die taak begrijpel
Ondanks het overrompelende tempo
waarin gehandeld moest worden, is
de conditie van het behouden vee over
het algemeen goed. Er zijn natuurlijk
exemplaren, die, gelijk dat heet „van
de melk zijn geraakt”, maar hun aan
tal valt mee en met voldoening mag
worden vastgesteld, dat de boeren hun
vee in redelijken toestand terugkrijgen
en de melkproductie in de ontruimde
gebieden weldra weer zal kunnen be
ginnen.
Eveneens als gevolg van de snelheid,
waarin zich de evacuatie van het vee
voltrok, werden belangrijke aantallen
koeien zonder merk afgevoerd.
Deze ongemerkte dieren geven van
zelfsprekend eenige moeite om ze ter
juister plaatse weder af te leveren. De
koeien kunnen nu eenmaal niet vertel
len waar ze vandaan komen en waar
hun weigrond was, maar ook voor deze
moeilijkheid is een oplossing gevonden
en de boeren werken vlot mee in de
identificatie van de dieren, zij het ook,
dat zij voornamelijk aandacht geven
aan de paarden.
wordt gevonden, te verdeelen onder
de boeren die al hun vee kwijt
raakten.
Tijdens het transport naar het Wes
ten des lands is een betrekkelijk ge
ring aantal dieren verongelukt.
Ongeveer 10 pCt. van den afgevoer-
den stapel werd na selectie in verschil
lende abattoirs geslacht en onmiddel
lijk voor de consumptie bestemd, het
geen mogelijk was door het tevoren af-
gekondigde slachtverbod voor ander
rundvee. Gelukkig heeft de overgroote
meerderheid deze bestemming niet be
hoeven te volgen en kan nu weer in het
veebedrijf worden opgenomen.
Dat dit feit van groote beteekenis is
voor een land als het onze, waar de vee
teelt zulk een voorname plaats bekleedt
in het algemeene economische leven,
behoeft nauwelijks betoog. Als bijdrage
tot het herstel van het normale leven
is het bovendien van de grootste waarde.
Schade aan
valt mee.
Tenslotte vernamen wij nog, dat
de vrees voor het verlies van een
groot deel der voedselvoorraden
gelukkig ongegrond is gebleken. Er
is schade toegebracht, maar een
inspectie heeft aangetoond, dat
deze zeer meevalt.
Een verzameling blauw-grijze met puin
stof overdekte brandkasten en brand
kastjes heeft gisteren op het Bulger-
steynplein te Rotterdam in net mid
delpunt van de belangstelling gestaan,
zoowel van de eigenaren als van de
brandkastenbouwers.
De politie had mede in verband met
de toelating van het publiek tot het
Raadhuis en het hoofdbureau van
politie, uitgebreide maatregelen ge
troffen, opdat niemand anders dan
de belanghebbenden tot het plein met
de schatten zou doordringen. De zorg
vuldig gemerkte brandkasten werden
met allerlei werktuigen bewerkt; som
mige konden met behulp van eenvou
dig gereedschap, zooals een koevoet
worden geopend, maar voor andere
moesten laschapparaten worden ge
bruikt De inhoud van de brandkasten
moest uiteraard zorgvuldig worden be
handeld, aangezidn de hitte de waar
depapieren vooral in de dun-wandige
brandkasten, had aangetast.
Het groote aantal brandkasten
brengt mee, dat het openen van de
brandkasten nog wel eenige dagen zal
vergen.
De directie der N.V. Nederlandsche
Spoorwegen deelt mede, dat in verband
met de gewijzigde omstandigheden de
invoering van de zoogenaamde goed
koope retours, welke van 19 Mei j.l. af
in bepaalde treinen overdag geldig zou
den zijn, voor onbepaalden tijd is uit
gesteld.
Bovendien heeft de directie der Ne
derlandsche spoorwegen besloten, die
genen, die een abonnement hebben,
doch die daarvan door de omstandig
heden geen gebruik kunnen maken,
tegemoet te komen. Op de stations
zal tot 28 Mei 1940 gelegenheid worden
geboden deze abonnementen in te le
veren. De houders van deze abonne
menten hebben dan tot 1 September
1940 gelegenheid gratis een nieuw
abonnement aan te vragen voor den-
zelfden tijdsduur, welken het oude in
geleverde abonnement nog geldig was.
Niet ontplofte projectielen
In de eerstvolgende dagen zullen
niet ontplofte projectielen tot ontplof
fing worden gebracht. De bevolking
behoeft zich bij het waarnemen der
ontploffingen niet te verontrusten. Deze
werkzaamheden kunnen ongeveer tien
dagen in beslag nemen.
1. Onmiddellijk van kracht wordt de
bepaling, van zonsondergang tot zons
opgang te verduisteren.
2. Alle gebouwen moeten zoo verduis
terd worden, dat geen lichtschijnsel
naar l uiten dringt.
3. Iedere buitenverlichting moet zoo
verduisterd worden, dat uit een hoogtt
van 500 m. in loodrechte en schuine
blikrichting lichtverschijnselen niet
meer waargenomen kunnen worden
Alle lichtbronnen die gemist kunnen
worden, moeten worden uitgeschakeld.
Lichtreclames en verlichtingen van eta
lages moeten worden uitgeschakeld.
4. Bij alle verkeersmiddelen (automo
bielen, spoorwegen, tramwegen, sche
pen, enz.) moet de binnenverlichting
naar buiten volledig verduisterd wor
den. De schijnwerpers van de rijtuigen
moeten zoodanig worden afgedekt, dat
slechts een horizontale spleet die 58
c.m. lang en 1.5 c.m. breed mag zijn,
het licht laat uitkomen.
Automobielen rijden op vrije straat
wegen met gedempte schijnwerpers en
groot licht. Bij tegenverkeer en in ge
sloten plaatsen moeten de schijnwerpers
op klein licht gedempt worden.
Achter- en remlichten moeten ver
duisterd blijven branden.
Richtingwijzers moeten verder wor
den gebruikt.
Parkeerende rijtuigen moeten naar
voren en achteren door verduisterde
lichtbronnen worden aangegeven.
5. Uitschakeling der openbare electri-
citeits- en gasvoorziening wegens de
verduistering is ten strengste verboden.
6. Overtreding der voorschriften 15
worden zwaar gestraft,
De Opperbevelhebber
legergroep.
88»? ?-Ml88
M .«R
