professor n en spreken te Amsterdam Dr. H. Colij dr. J. R. Slotemaker de Bruine DE HOUDING TEGEN OVER DE NEDER LANDSCHE UNIE BINNENLAND HAAGSCHE COURANT VAN MAANDAG 12 AUGUSTUS 194'0 TWEEDE BLAD, PAGINA 2 Distributie van grutterswaren Niet geleverde, doch wel gekochte textiel - goederen Pleidooi voor samen werking op breede basis De Nederlandsche Unie Voor aflevering vergunning noodig Gezinstoeslag Goedkoopere spoorbanen De Leipziger Najaars-Messe ONDERWIJS EN KERK Druk bezochte vergaderingen te Amsterdam Aflevering van melkproducten verboden Stichting van een nieuwe partij het Meer dan 6000 exposanten uit 21 landen Hiermede in- Vooral de toelichtingen, die van tijd tot tijd in interviews op het program gegeven werden, versterkten dien twijfel. En na den derden Augustus werd die twijfel ze kerheid. Samenwerking op zoo breed mogelijke basis Een opheldering Ter verduidelijking van de desbe treffende mededeeling van 9 Augustus wordt bericht, dat de koop en verkoop van textielproducten tot 1 September a.s. weliswaar door de handelaars ge schieden kan zonder dat zij in het be zit van een algemeene vergunning van het Rijksbureau voor de distributie van textielproducten door den handel, doch dat de aflevering aan het publiek uiteraard slechts kan plaats hebben tegen inlevering van het benoodigde aantal punten van de textielkaart. Doorbetaling van naar de Oostmark uitgezonden kinderen. Vergadering te Eindhoven Zaterdagavond werd een groote ver gadering gehouden te Eindhoven, welke door ongeveer 5000 personen werd be zocht. Op deze bijeenkomst sprak inr. J Linthorst Homan, die in algemeene lijnen het programma der Unie uiteen zette. Daarna lichtte prof. dr. J. de Quay het gezichtspunt der Unie ten aanzien van enkele economische vraag stukken nader toe. De vergadering werd besloten met het zingen van, ,Mijn Nederland”. Verlenging van rails leidt tot bezuiniging De secretaris-generaal, wnd. hoofd van het Dept, van Sociale Zaken heeft een brief gezonden aan de onderschei dene gemeentebesturen, waarin hij me dedeelt goed te keuren, dat de gezins ledentoeslag voor kinderen, uitgezon den naar de Oostmark, aan de onder steunde hoofden van gezinnen wordt doorbetaald. Zaterdag is in de Apollohal de ver gadering gehouden, welke door het Provinciale Comité van A.R. Kiesver- eenigingen in Noord-Holland, in overleg met de betrokken instanties der Chr. Hist. Unie is belegd en in welke ver gadering als sprekers het woord voer den de heeren dr. H. Colij n en prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine. Voor deze vergadering bestond een zoo groote belangstelling ,dat de groote zaal, die ruim 5000 personen kan be vatten, bij lange na geen plaats bood, om allen, die de vergadering wilden bij wonen, plaats te bieden. Daarom werd een drietal vergaderingen achter elkaar belegd, n.l. des middags te half twee en te vier uur en des avonds te half acht. Tegen half twee, het aanvangsuur der eerste vergadering, was de zaal dan ook tot de laatste plaats bezet. Terwijl, met begeleiding van het mu ziekkorps „Dient den Heere” uit Am sterdam-West werd gezongen, Ps. 90:1 en 9, betraden de bestuursleden van het Provinciaal Comité der A.R. kiesver- eenigingen in Noord-Holland met de drie sprekers het podium. De voorzitter van het Provinciaal Co mité van A.R. Kiesvereenigingen in Noord-Holland, prof. dr. V. H. Rutgers ging hierna voor in gebed en sprak een openingswoord, waarin hij alle aanwe zigen, in het bijzonder de twee sprekers hartelijk welkom heette. Vervolgens verkreeg dr. H. Colijn het woord. Instituut voor arbeidersontwikkeling zet zijn arbeid voort. Het instituut voor arbeidersontwikke ling heeft besloten, naar aanleiding van de besprekingen met mr. M. M. Rost van Tonningen, regeeringscommissans voor de cultureele organisaties van de moderne aibeidersbeweging, zijn arbeid voort te zetten. In een tot de leden gericht mani fest zal dit standpunt nader worden uit eengezet De Nederlanders te Hamburg Het D.N.B. meldt uit Hamburg: On geveer 3000 in Hamburg levende Nederlanders hebben zich bij elkaar aangesloten in de Nederlandsche ko lonie te groot-Hamburg. De vereeni- ging wil alle, in de Hanzestad Ham burg wonende Nederlanders, in zoo verre zij van arische afstamming zijn, bijeen brengen. deren (sanatorium Dekkerswald beek en Heliomare, Wijk aan Zee) mede-oprichter der vereeniging tot vordering der wetenschap onder de tholieken. Van detaillist aan consument toegestaan. De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het Departement van Land bouw en Visscherij, brengt ter kennis, dat met ingang van 10 Augustus 1940 tijdelijke aflevering van gecondenseer de melk, melkpoeder, blokmelk en gesteraliseerde melk, in blik verboden is. Dit verbod geldt niet voor afleve ringen van magere melkpoeder en voor leveringen aan de Nederlandsche zui- velcentrale, afdeeling zuiveL Evenmin geldt dit verbod ten aanzien van nor male afleveringen door producenten of handelaren, niet zijnde detaillisten, aan de industrie, welke melkpoducten pleegt te verwerken. Deze afleveringen mogen slechts ge schieden, indien hiervoor door genoem de centrale toestemming is verleend. Onder normale leveringen worden in het algemeen verstaan die leveringen, welke overeenkomen met de afleverin gen in 1939. Aan de winkeliers is het voorts toe gestaan hun voorraad gecondenseerde melk of melkpoeder aan den consu ment te verkoopen. Aanvulling van hun voorraad zal tengevolge van dit ver bod tijdelijk niet mogelijk zijn. Die nuchtere, klare werkelijkheid be. teekent internationaal, dat men de gewij zigde toestanden op het continent van Europa als feit moet aanvaarden. Hoe de oorlog ook eindigt, naar den mensch ge sproken kan men geen andere uitkomst zien dan dat het Duitsche overwicht op het vasteland van Europa moet worden aan vaard. Dat een nieuwe orienteering op na tionaal terrein noodzakelijk is, behoeft wel geen betoog. Maar even duidelijk is het, dat wij aan een vernieuwing van ons staatsbestel tijdens de bezetting niet kun. nen bouwen en ook niet moeten willen bouwen, al zijn er tal van begeerten, die wij in ons hart koesteren en al mogen wij de omtrekken van het toekomstbeeld voor ons zelf trachten in gereedheid te bren gen. Her.oriënteering is ook op sociaal en economisch gebied noodzakelijk, al was het alleen maar door de veranderde verhoudingen, die op het continent van Europa geboren zijn. Maar hierbij zal men er wel op hebben te rekenen, dat som mige sociale of economische hervormin gen zoodanig afhankelijk zijn van de toe standen, zooals die na den oorlog zullen zijn, dat het dwaasheid is er nu reeds bespiegelingen over te houden. Het blijkt niet het doel te zijn om te trachten de bestaande organisaties en stroomingen in ons volksleven in een bed ding te brengen, teneinde een groote na tionale beweging te verkrijgen, maar fei telijk te komen tot de stichting van een nieuwe partij, met de daarbij gedachte algeheele oplossing van de andere op be ginselen opgebouwde partijen. Ook is vrij duidelijk aangekondigd, dat bijv, onze jeugdbeweging, die bijna een eeuw oud is, zal moeten worden samengesmolten met de andere onder eenhoofdige leiding. Toen spreker op 31 Juli in zijn advies aan de kiesvereenigingen den raad gaf zich voorshands te onthouden, zal dit voorshands thans dienen te vervallen. Zoo, vervolgde spr., zoo kan het niet, want zoo wordt het voor 1/3 van het Nederland, sche volk onmogelijk mee te doen. Dit doet spreker leed voor de zaak, die hem zeer ter harte ging. Het doet hem ook leed voor het driemanschap, dat van goe den wille is, maar dat door onvoldoende inzicht in de structuur van het Neder landsche volk het spoor bijster is ge raakt. Op allerlei detailbezwaren tegen het program gaat spreker thans niet in. Want veel belangrijker blijft de vraag: als het dan niet zoo kan, wat kan er dan wel geschieden? Naar wij vernemen zijn de Ned. Spoor wegen voornemens over te gaan tot het verbeteren van de spoorbanen door ver lenging van de rails. Deze verlenging kan op eenvoudige wijze geschieden. Een gang bare spoorstaaflengte is die van achttien meter. Twee zulke staven aaneengelascht geven een staaf van 36 meter. Men ver krijgt door dit lasschen niet alleen een verbetering van de baan maar tevens lage aanlegkosten Een spoorstaaf van 24 meter is per meter duurder dan een van achttien meter, zelfs een gelaschte spoorstaaf van 36 meter is per meter nog goedkooper dan een van 24 meter. De spoorbanen kun nen op deze wijze dus goedkooper worden. Bovendien wordt bij toepassing van deze werkwijze nog dit voordeel verkregen, dat korte stukken spoorstaaf ook nog weer productief kunnen worden gemaakt. Wan neer de spoorstaaf wordt afgekeurd, dan geschiedt dat ijoofdzakelijk om de slijtage aan den kop. indien de koppen worden afgezaagd blijven er stukken spoorstaaf over, die nog volwaardiger bruikbaar zijn. Door lasschen kunnen deze stukken dan worden samengevoegd tot staven van de gewenschte lengte. Het is de bedoeling om het lasschen van de spoorstaven centraal te don geschieden en wel in de werk plaats voor den bovenbouw te Utrecht. Het is echter noodig daarvoor een speciale installatie te stichten, waar dit lasschen electrisch kan geschieden. Bezwaren tegen het vervoer van zulke lange staven zijn niet aanwezig. Ook in het buitenland wor den zij zonder eenige moeite toegepast. De in te richten werkplaats zal uiteraard van vrij grooten omvang moeten zijn, om dat de staven niet alleen gelascht moeten worden, maar ook geschaafd of gefraisd. Al zulk streven schaadt de eensgezind heid, die thans bovenal noodig is. Dit be. teekent niet, dat men op sociaaLecono- misch gebied intusschen niets kan ver richten; alles wat kan strekken tot ver sterking van het gemeenschapsbesef, tot hechter samenbinding van het Nederland sche volk met eerbiediging van de gees telijke verscheidenheid, verdient met kracht te worden gesteund. Op zulk een besis zou het mogelijk zijn, samenwerking te verkrijgen, waarvan nu een derde deel van het Nederlandsche volk om gewichtige redenen zich zal heb ben te onthouden. In dit opzicht is er ook in eigen kring nog heel wat te doen, want ook daar werd wel wat heel erg naast elkaar heengeleefd. Het is dan ook verheugend te kunnen zeggen, dat Anti- Revoluti onna i ren en Christelijk-Histori- schen begonnen zijn hun eigen organisa ties met elkander in aanraking te bren gen, door een contact-commissie in het leven te roepen, waarin die organisaties met elkaar hun parallel loopende belangen kunnen bespreken. Spreker besloot met de betuiging van zijn inzicht, dat de vormen waaronder een groote nationale beweging zich moet openbaren, bijzaak zijn, mits de leidende gedachte van die vormgeving Nederlandsch is in den historischen zin, dat volksinvloed niet wordt buitengesloten. Ook de vraag, welke personen leiding moeten geven is bijzaak, mits deze leiders inderdaad berekend zijn voor hun taak, zuiver Nederlandsch denken en voelen en een goede dosis historisch besef bezitten, en tegelijk beseffen, dat de Nederlandsche bevolking is samengesteld uit 1/3 roomsch-katholieken, 1/3 orthodox.protes- tanten en 1/3 op wie het humanisme be slag heeft gelegd Met alle twee aspecten zal rekening moeten worden gehouden, Rede dr. H. Colijn Spr. ving aan met de herinnering aan den titel van zijn jongste geschrift. Hij heeft de critiek vernomen, dat men niet op de grens van twee werelden moest blijven staan, doch moedig de nieuwe we reld, die voor ons lag, moest binnentreden. Op zichzelf vereischt die critiek geen we derlegging, omdat spreker het er mee eens is. Alleen is het niet juist om het nieuwe, dat nog grootendeels onbekend is, ongezien te aanvaarden en het oude als waardeloos weg te werpen. En toch zijn er velen, die dit laatste zonder eenige be denking doen. Met name geldt de critiek dan ons staatsbestel en het partijwezen. Wanneer spreker met die critiek gedeel telijk instemt, dan is dat geen novum. Twintig jaar lang heeft hij in woord en geschrift op de fouten van de moderne democratie gewezen. Fouten, die tot ge volg hadden onzelfstandigheid van de ka binetten, afhankelijkheid van de politieke partijen, verzwakking van het eigen recht der overheid. Ook de volksvertegenwoor diging zelf is in de vervulling van haar taak dikwerf gehinderd door druk van buiten de Kamer. Maar omdat men op fouten uit het verleden wijst, behoeft men nog niet alles, wat als nieuw wordt aan- geprezen, met gretigheid te aanvaarden. Een wijze uit de Grieksche oudheid heeft eens terecht opgemerkt, dat wanneer een nieuwe tijd botst met een verleden tijd, de groote kunst hierin bestaat, dat men het goede in het nieuwe moet trachten te grij pen, zonder het goede in het oude te ver liezen. Daarom is het nuttig om op een keerpunt der tijden een oogenblik op de grens te blijven staan en oogen en ooren de kost te geven. Dit rustig waarnemen schijnt voor velen moeilijk, Van alle kan ten klinkt het haastig geroep: er moet wat gebeuren, er moet wat gedaan worden, en dan liefst in hetzelfde tempo, waarmede de Duitsche weermacht haar aanvallen verricht. Men is daarbij al spoedig tevre den en denkt iets gedaan te hebben, wan neer men ergens een kaartje heenstuurt met een adhaesiebetuiging. Maar om iets te doen is meer noodig. Om iets te doen is het hebben van bestuursmacht vereischt en de vrijheid om die bestuursmacht uit te oefenen. Aan die voorwaarde is op het oogenblik echter niet te voldoen. Begrij pelijk is het, dat men zoekt naar een nauwer aaneensluiting, naar een hechter samenbinding van het Nederlandsche volk, omdat men niet ten onrechte daarin een soort waarborg zoekt voor het behoud van wat ons lief is Ned. Herv. Kerk Aangenomen naar Aalten ds. J. W. van Petegem te Nijehaske. Morgenavond om half 8 spreekt voof de Vrije Geref. Gem., Menninckstraat 7. te Scheveningen, ds. A. W. de Rover, va4 Vlaardingeu- Volgens uit Leipzig ontvangen mededee- lingen zal de Duitsche nijverheid op de ge bruikelijke wijze aan de van 25 tot 29 Augustus te houden Najaars-Messe deelne men. In dit opzicht zal er dus geen ver schil zijn met de Messen in vredestijd. De toetreding van buitenlandsche expo santen wijst op een record. Behalve de Duitsche taal zal ook de industrie van het protectoraat Bohemen en Moravië expo- seeren, terwijl verder collectieve tentoon stellingen zijn aangekondigd van de vele landen, waaronder Nederland. De grootste collectieve inzending wordt die van Italië, waarvoor ongeveer het viervoud van de vroegere plaatsruimte is bestemd. Naast de vermelde inzendingen komen er ook af zonderlijke deelnemers uit landen als hier boven genoemd en tevens uit Liechten stein, Turkije, en Zweden. Alles bijeen zullen dus 21 staten vertegenwoordigd zijn. Nieuw is op de Leipziger Najaars-Messe de export-tentoonstelling van de radio-in- dustrie in het „Ring-Messhaus”, die een volledig overzicht zal bieden van de Duit sche productie van ontvangtoestellen, gra- mophoon- en radio-onderdeelen, enz. Dit geschiedt vooral ter bevordering van den uitvoer. In hetzelfde gebouw wordt een groep gevormd van benoodigdheden en materialen ten dienste van de industrie en het bouwbedrijf, onder den naam „In- dustrie-und Baubedarf”. De reeds in het voorjaar aldaar (ter herdenking van het vijfde eeuwfeest der boekdrukkunst) ge houden Gutenberg-tentoonstelling wordt herhaald. Een groote modeshow, waartoe exposanten van de Textielmesse tezamen met de mode-instituten van Berlijn eo Weenen hun medewerking verleenen, zal een overzicht geven van de nieuwste crea ties. Voor de muziekminnaars onder de tal rijke vreemdelingen, die tijdens de Messe- week in Leipzig vertoeven, geeft het Ge- wandhaus-orkest naar gewoonte een extra- concert, hetgeen ditmaal zal worden geleid door den ook in Nederland welbekenden dirigent Carl Schuricht Gevaar voor het nationale? Men zal nu vragen, of deze opvatting niet leiden moet tot de vorming van een aantal onderscheiden en elkaar bestrij dende kringen, waardoor het nationale zeer ver te zoeken zal zijn. Het antwoord luidt, dat het tegendeel het geval is. In 1568 bestond een sterk-gefundeerde groep, die tot concentratie-punt werd voor de velen. Het is waarschijnlijk, dat dit ver schijnsel zich herhalen zal. Want dage lijks beter wordt beseft, dat „nationaal” zonder vulling leeg is. Na den jongsten storm wankelen personen, groepen, ja heele partijen. Wie thans zal blijven staan, behoeft een houvast voor zijn handen bo ven en voor zijn voeten beneden. Wie dit missen, wordt duizelig; er is een roep om een steunpunt. Het is nationaal, die roep te verhooren; het is on-nationaal, langs het eigenlijke steunpunt heen te werken. Neem de vrijheid. Gij zult haar niet kun nen handhaven, doch juist vervallen eerst tot een chaos en dan tot een mist; tenzij ge in Gods openbaring de lijnen voor de vrijheid vindt. Dat zien thans telkens meerderen, ongeacht welk geesteskind ze zijn en welke confessie zij belijden. Neem de sociale bemoeienis. Zij is brandend noodig; dan slechts aan het spook der werkloosheid. Gerechtigheid en erbarmen moeten ons voortjagen. Zij wellen ner gens zoo krachtig als in Christus, die barmhartige Samaritaan en heilige richter tegelijk is. Het Christelijke is niet het sectarische, doch het nationale bij uit nemendheid. Spr. eindigt met een roep om eenheid van allen, die bouwen op hetzelfde fundament: met de waarschu wing. dat men in dezen kring alle phari- zeïsme moet bestrijden. Met den drang dat dit geestelijk bezit de zware verant woordelijkheid doe beseffen jegens heel ons volk. Want christelijk is nationaal. een Nederlandsche Unie, een gemeen schappelijk gekozen naam, die geacht kon worden na verloop van tijd waarschijnlijk 90 procent van het Nederlandsche volk te representeeren. Om redenen, die niet ge legen zijn in verschil tusschen de vijftien heeren, heeft de uitvaardiging van dit ma nifest geen voortgang kunnen hebben. Een goede veertien dagen later duikt nu plotseling een nieuwe Nederlandsche Unie op, geleid door dezelfde personen (althans twee personen van de drie), die aan de vorming der eerste Nederlandsche Unie hadden deelgenomen. Dit optreden ging vergezeld van een geheel nieuw program, dat sterk afweek van het program, waar over overeenstemming verkregen was in de eerste Nederlandsche Unie. Dit nieuwe program wekte al dadelijk het vermoeden, dat voor sommige volksgroepen het moei lijk zou zijn met deze tweede unie, waar over zij trouwens niet geraadpleegd wa ren, mee te gaan. Nationaal Front neemt nieuw gebouw in gebruik. De afdeeling Utrecht en omstreken van het Nationaal Front is. naar wij vernemen door het dagelijks groeiend ledental, voor de noodzakelijkheid geplaatst om voor haar werkzaamheden een vast middelpunt te kiezen. Dit middelpunt zal worden ge vestigd in het pand Minnebroedersstraat 11. De openingsplechtigheid zal Woensdag a.s. door den leider van Nationaal Front, Arnold Meijer, worden verricht. De afdee ling Utrecht verkrijgt door dit huis, ge naamd „De Vesting”, de beschikking over een noodzakelijke vergaderruimte, terwijl tevens gelegenheid ber'aat voor het onder brengen van de agentschappen voor het Nederlandsche Dagblad en het weekblad .de Weg”. De Nederlandsche Unie. In dit verband wilde spreker iets mede- deelen over den gang van zaken met de Nederlandsche Unie en van deze gelegen heid gebruik maken, om zijn advies aan de kiesvereenigingen in het openbaar toe te lichten. Den eersten Juli van dit jaar zijn te *s-Gravenhage bijeengekomen een twaalf tal personen, twee aan twee afkomstig uit de zes groote politieke partijen. Voor de anti-revolutionn. waren dat de heer Schou ten en spr. zelf. Deze twaalf personen, overtuigd van de noodzakelijkheid van grooter eensgezindheid, besloten er naar te streven, dat de politieke partijen hun verschillen laten rusten en dat zij zich zouden vereenigen op een kort program van actie, dat aller instemming zou moe ten hebben. Die algemeene instemming werd gemakkelijk verkregen en vijf dagen later (6 Juli) werd een tweede vergade ring gehouden, waarbij ook aanwezig wa ren drie heeren van de Nederlandsche Ge meenschap. Weer twee dagen later, den achtsten Juli, werd ook met deze heeren overeenstemming verkregen over een ge meenschappelijk door de 15 heeren uit te vaardigen manifest. Op 18 Juli was er dus Dr. N. P. van Spanje overleden Zaterdagnacht is in den ouderdom van 81 jaar te Amsterdam overleden dr. N. P. van Spanje, oud-geneesheer-directeur van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Am sterdam. Dr. van Spanje werd in 1859 te Utrecht geboren. Hij studeerde aan de Universi- teit te Utrecht, alwaar hij in 1887 tot doctor in de geneeskunde promoveerde. De overledene was vele jaren klinisch en poloklinisch assistent van professor Tal ma te Utrecht. Daarna werd hij benoemd tot geneesheer-directeur van het An- dreas-ziekenhuis aldaar. Van 1897 tot 1932 was hij geneesheer-directeur van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis te Am sterdam. Van den beginne af was dr. van Spanje buitengewoon lid van den centra- len gezondheidsraad te Utrecht. Later was hij ook lid van den gezondheidsraad te 's-Gravenhage. Verder was hij lid van verschillende staatscommissies. In 1918 werd dr. van Spanje gekozen tot lid van de Provinciale Staten van Noord-Hol land. Dr. van Spanje was oprichter en voor zitter der vereenigde R.K. herstellings oorden voor longlijders en zwakke kin- Groes- en be- ka- Vergaderingen te ’s-Hertogenbosch en Eindhoven De Nederlandsche Unie heeft Zaten* dag te ’s-Hertogenbosch vergaderd ia het Concertgebouw, waar mr. Lint horst Homan en prof, de Quay het woord gevoerd hebben. Bij de opening werd een couplet ge- zongen van het Wilhelmus. Hierop verzocht de heer Kommer Klein het lied „Mijn Nederland” te zingen, waan- aan staande gevolg werd gegeven. Vervolgens nam mr. Linthorst Ho. man het woord. Deze wees er op, hoe nagenoeg geheel ons volk graag zijn taak wil zien en wil aanpakken, doch dat blijkbaar ook nu het onderlinge wantrouwen remmend werkt. Er is een groep jongeren in ’t geheele land, die reeds inzag, dat de nood der werkloos» heid niet ’n losstaande fout in ons werk- systeem was, doch voortkwam uit het gebrek aan werkelijk gemeenschap», besef en daadwerkelijke naastenliefde, een wonde, van buiten aangebracht en van binnen uit verergerd. De oude schijnwerper van het on. derlinge wantrouwen is thans op het programma en het werk der Neder, landsche Unie gericht, ofschoon ieder kan gevoelen, dat de vaderlandsche taak thans duidelijk is. In het land moet snel en zonder aarzelen verbeterd worden, wat verbeterd kan worden, in een nieuw tempo met een nieuwe ge. zindheid en een werkelijke offervaar. digheid. Jegens den bezetter en jegens het buitenland moet men doen blijken, dat het Nederlandsche volk zich reeds nu aangordt voor pittigen arbeid onder de nieuwe Europeesche verhoudingen, waarin het, één met Nederland over zee, zakelijk en cultureel veel zal kun nen verrichten, gelijk ook in vroeger eeuwen. Kommer Klein declameerde na deze rede een gedicht van Anton van Duin kerken, „Nieuw Nederlandsch Lied”. Rede prof, de Quay Vervolgens nam prof, de Quay het woord. Op de eerste plaats wenscht de Nederlandsche Unie, aldus spr„ voor ons volk te behouden het Christelijk karakter, vrijheid van kerk en gods dienst. Er zal nieuwbouw noodig zijn, doch de genoemde fundamenteele waar den zullen wij tot het laatste verdedi gen. De hoofdzaak is, dat het besef duidelijk is geworden, dat een nieuwe wereldorde op komst is. Men moet een blinde zijn, wanneer men meent, dat de oude verhoudingen en dingen zul len terugkeeren. Er zal vernieuwing moeten komen. Men zal zich daarach ter moeten scharen, indien'men het in eigen handen wil houden en het Neder landsche karakter er van wil bewaren. Thans geldt vooral de mentaliteit, die aanvoelt, dat het algemeen belang gaat boven dat van den enkeling. De Unie zal in vertrouwen op de autoriteiten moeten trachten inderdaad de noodige veranderingen en vernieu wing tot stand te brengen. Het drie manschap zal hiertoe al het mogelijke doen. De vergadering werd besloten met het zingen van „Mijn Nederland”. De regeling voor maïzena; griesmeel of puddingpoeder De secretaris-generaal, wnd. hoofd van het departement van Landbouw en Visscherij maakt bekend, dat met betrekking tot den met „105” genum merde bon van het algemeen distribu- tiebonboekje, welke gedurende het tijd vak van 22 Juli tot en met 8 Septem ber a.s. recht geeft op het koopen van maizena, griesmeel of puddingpoeders, het volgende is bepaald. Aangezien in den handel thans nog een groot aantal pakjes maizena met een inhoud van 225 gram voorradig is, kan goedgekeurd worden, dat tot een nader te bepalen dag deze pakjes wor den gekocht tegen afgifte van twee der bovengenoemde met „105” genum merde bons. Het betreft hier een be paalde fabrieksverpakking. In verband hiermede is bepaald, dat slechts pakjes maizena van 225 gram, welke reeds voor 22 Juli 1940 waren vervaardigd, tegen afgifte van twee bons „105” ge kocht kunnen worden. Met betrekking tot puddingpoeders is verder bepaald, dat de met „105” genummerde bon recht geeft op het koopen van twee pakjes puddingpoe der, waarvan elk ten hoogste 50 gram zetmeel bevat, dan wel drie pakjes puddingpoeder, waarvan elk ten hoog ste 33 gram zetmeel bevat. Van de samenstelling der pudding poeders zal dus afhangen, of tegen af gifte van één bon twee of drie pakjes verkocht mogen worden. Het is echter, ongeacht de samenstelling van het puddingpoeder, verooden meer dan drie pakjes per bon te verkoopen. Voorts zal op den met „105” genum merde bon inplaats van puddingpoeder ook puddingsauspoeder gekocht kun nen worden, en wel tot een hoeveel heid welke ten hoogste 100 gram zet meel bevat. Het is echter, ongeacht de samenstelling, verboden meer dan 6 pakjes puddingsauspoeder te£en levering van een bon te koopen. In verband met het bovenstaande wordt er de aandacht op gevestigd, dat onder de distributieregeling vallen alle soorten puddingpoeder en pudding sauspoeder, die geheel of ten deele zijn vervaardigd van producten, bereid uit granen, rijst of tapioca. Niet meer dan 30 punten in mindering Naar aanleiding van de vele vragen, hoe gehandeld moet worden ten aan zien van textielgoederen, die reeds vóór 29 Juli gekocht, maar nog niet geleverd zijn, deelt de secretaris-generaal van Handel, Nijverheid en Scheepvaart mede, dat in afwijking van alle terzake reeds gepubliceerde mededeelingen, de aflevering van reeds vóór 29 Juli ge kochte „groote stukken” slechts is toe gestaan, indien hiertoe vergunning is verkregen van den plaatselijken distri- butiedienst. Aanvragers dienen hierbij, hetzij door overlegging van een desbetreffen de schriftelijke verklaring van den leverancier, hetzij anderszins aan te toonen, dat zij het betreffende klee- dingstuk inderdaad vóór 29 Juli heb ben gekocht en dat dit nog niet aan hen is afgeleverd. De vergunning moet schriftelijk wor den aangevraagd bij den distributie- dienst van de gemeente, waar men in het bevolkingsregister is ingeschreven, en is slechts geldig gedurende een maand na dagteekening. Bij aflevering van de goederen moet de kooper een ontvangstbewijs aan den winkelier afgeven. Bij afgifte van een speciale vergun ning tot aflevering dezer „groote stuk ken” worden door den distributiedienst 30 punten van de textielkaart verwij derd, indien de puntenwaardeering van het gekochte „groote stuk”, tezamen met die van de reeds op het aanvraag formulier voor de textielkaart opge geven „groote stukken” meer dan 30 punten bedraagt. Indien echter bij de uitreiking der persoonlijke textielkaart deze 30 punten reeds van de kaart wa ren verwijderd, omdat aanvragers zich andere „groote stukken” hadden aangeschaft, worden bij de uitreiking van de speciale vergunning geen ver dere punten van de kaart afgeknipt. Rede professor dr. Slotemaker de Bruine Vervolgens sprak prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine over het Neder landsche volkskarakter. Wij zijn samen aldus spr. om ons bewust te worden van ons volkskarakter en van onze eigen plaats in het volks geheel. Een volk draagt een stempel. Het is niet maar een verzameling van perso nen, wonend op eenzelfde stuk grond; het volksleven is niet maar de som van maat regelen op administratief, economisch en ander gebied. Een volk is een grootsche innerlijke eenheid met eigen ziel en eigen stempel. Het is geen toeval, dat meer dan vroegèr de menschheid zich daarvan bewust wordt. Alom, waar Duitschers wonen, breekt de eene Duitsche ziel naar buiten. Zoo willen wij een klaar naar buiten treden van de Nederlandsche ziel. Wie die ziel doorschouwt, ontwaart er elementen, die niet gelijksoortig zijn. Hier bij denkt spr. niet aan verschil van in zicht inzake financieele, organisatorische, economische vragen; verschillen, welke er zijn, doch die niet al te tragisch behoeven genomen te worden. Hij denkt aan wat hooger reikt en dieper ligt; aan de onstof felijke wereld, waarin onze wortels liggen en zonder welke wij veroordeeld zijn om in de materie op te gaan en onder te gaan. Als daarover Nederlanders spreken, zeggen zij niet allen hetzelfde. Zij zijn niet gelijk religieus, nóch gelijk als het den invloed geldt van dit religieuze op heel het openbare levensgebied. Dit is een feit; de kernvraag is nu, hoe dit feit gehan teerd wordt. Men kan het aldus hanteeren: dat de eenheid van het nationale, het „volksche” boven al is, zoodat de elementen, die verscheidenheid brengen, op den achter grond moeten treden, al zijn zij op zich zelf nog zoo waardevol. De diepste gees telijke overtuigingen hebben dan slechts recht van bestaan, indien zij zich in de volksverbondenheid laten invoegen en daaraan ondergeschikt willen zijn. Men kan het bedoelde feit echter ook aldus hanteeren, dat men de diepste be ginselen niet op den achtergrond kan laten dringen, omdat een aldus gekochte eenheid te duur gekocht zou zijn. Vraag niet zoo klinkt het dan dat wij bij onzen hartstochtelijken dienst aan ons eene volk het geestelijke beneden het nationale schatten. Dit kunnen wij niet. Wij hier heden in de Apollo-hal aldus spreker zeggen onvoorwaardelijk het tweede. Neem ons, zoo vragen wij, ten bate van ons volk, zooals wij zijn. Vraag ons niet het heiligste, dat wij bezitten, buiten het openbare leven te plaatsen. Vraag dat niet, juist ter wille van ons volk. Vooreerst zoudt gij door anders te doen, onszelf verzwakken en daarmede dus het volksgeheel. Met verzwakte stukken kan men niet een krachtig geheel bouwen. Wat wij zijn, zijn wij door Christus, niet enkel voor de binnenkamer, doch ook voor het openbare leven. Maak niet van ons halve menschen of minder dan dat. Bovendien zal het nationale, het „volk sche” een geestelijken inhoud moeten heb ben; anders blijkt het hol. Nu zijn wij bij de kern van de kwestie. De Rijkscommissaris heeft op 29 Mei ver_ klaard, niet onze vrijheid ons te willen ontnemen en niet ons volkskarakter te willen vernietigen. Best. Maar hij zeide nog iets. Ter bepaling van ons volkskarak ter noemde hij onzen vrijheidsoorlog tegen den geloofsdwang. Dat sloeg den spijker puecies op den kop. Zonder 1568 zou ons volkskarakter anders gevuld zijn; 1568 stempelt ons. De geestelijke vrijheid zit ons in het bloed. 1568 is echter niet 1789. De Fransche revolutie bracht een ver draagzaamheid, verkregen door de onder schatting van de geestelijke goederen; en deze was er dan ook naar. Willem de Zwijger vocht voor de geestelijke vrijheid om de hooge waarde der geestelijke goe deren. Terwijl 1789 leidt tot secularisatie van het openbare leven, bewaart 1568 ons het geestelijke goed. Dit is specifiek Nederlandsch karakter. De Rijkscommis saris wil het ons bewaard zien. Laten Nederlanders niet pogen het ons te ont nemen Er is helaas reden, dit met grooten ernst te zeggen; niet van Duitschers, doch van Nederlanders, particulieren en ambte naren, ontwaren wij pogingen, welke, als ze doorgezet werden, op zeer groot verzet zouden moeten stuiten in de kringen, die hier vergaderd zijn; doch waarlijk niet alleen bij rechtzinnige protestanten, doch evenzeer bij roomsch-katholieken en vrij zinnigen. Men moet nog een stap verder gaan in het bepalen van het Nederlandsche volk. Niemand verstaat de Duitsche ziel buiten Luther om; niemand verstaat de Neder landsche buiten Calvijn om. wordt natuurlijk niet speciaal gedoeld op kerkelijke of dogmatische grootheden; het stempel van het gansche volksleven is in geding. Wij in Nederland vragen, dat het geen God ons geschonken heeft, door- dringe niet alleen in de kerk, doch ook in de opvoeding, de school, de jeugdbewe ging, den barmhartigheidsdienst. Onze Christelijke instituten willen wij met man en macht bewaren; wie daarvan afdoet, verarmt het Nederlandsche nationale ka rakter. Spreker begint op den voor grond te stellen, dat hij voor zich nog altijd bereid is tot samenwerking op zoo breed moge lijke basis. Die samenwerking was ver kregen in het program van de eerste Ne derlandsche Unie. Die samenwerking is nog mogelijk, indien men zich niet ver liest in fantasieën. Maar de nuchtere, klare werkelijkheid tot uitgangspunt neemt. wil men op vruchtbare resultaten kunnen rekenen. Wat tot nu toe door spreker gezegd is, was bedoeld voor het Nederlandsche volk in zijn geheel, voor zoover dit althans naar hem luisteren wiL Daarna richtte spreker zich tot zijn engere geestverwanten met de vermaning ook in eigen kring reformatie niet uit het oog te verliezen. Nadat dr. Colijn zijn rede had beëin. digd werd gezongen Ps. 68 1 en 17.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 6