Een
N atuurreservaat
nieuw
T wente
m
Ir (I al
IS
BINNENLAND
Ter Heyde, het oude
zeedorp
I'm*1-
TTAAGSCHE COURANT VAN VRIJDAG 16 AUGUSTUS 1940 TWEEDE BLAD, PAGINA 5
doet schoenen langer meegaan*
Gouwdag
Rijks genealogisch bureau opgericht
Crematie ir. W. F. Staargaard
Uitgestrekte complexen bosch
De „diepe Hel” bij Nijverdal
Twaalf jaren geleden werd het vrij
wel afgebroken en weer opgebouwd
Behoud van natuurschoon voor
de toekomst verzekerd
Een excursie
en heide in Nijverdal - Hellendoorn
van het Nationaal Front te
Oisterwijk
De verlenging van motorbrandstof-
vergunningen
Bijeenkomst van de Nederlandsche
Unie te Groningen
Gezondheid met lepels! Meer hout!
Verbond van Nederlandsche
Journalisten
in staatsbezit overgegaan
Het visschersdorpje werd een
badplaats
RECLAMES.
te
4.
weliswaar,
Jubileumvoorstelling Koloniaal-
Instituut
in een druk be-
1679
er.
(Van een specialen verslaggever.)
leidde langs de kronkelende
geworden, dat
r» i
n
n
nen, die zich op' hetzelfde terrein be
wegen en die zich tot deze kern mochten
aangetrokken gevoelen.
Met een woord van dank door gouw
leider Peeters werd de prachtig geslaag
de bijeenkomst gesloten.
G
K
P
T
6. Steijnlaan 150.
7. Azaleastraat 32
C
H
L
Q
U
19 Augustus 1940:
20
21
22
23
24
Mededeeling van den Gemeentelij^
Crisis- en Distributiedienst
te ’s-Gravenhage.
Distributielokalen.
1. J. Hendrikstr. 60 5. Weteringkade 73,
2. Stationsweg 8a
3. Beeklaan 303
A.Paulownastr. 66 8. Jurr. Kokstraat53,
In drievoudig opzicht is dus deze aan
koop van bosch- en heidegrond in de ge
meente Hellendoorn van beteekenis: als
werkverschaffing, als productiemogelijk
heid en als natuurbescherming!
land den eed van trouw te zweren. Alle
volksgenooten legden met opgeheven
hand den door Kees Spierines voorgezeq
den eed van trouw aan de beginselen
aan den leider af. De leider legde ver-l
volgens den eed van trouw af aan at
beweging.
De heer van Erp declameerde daarop
-1 door getroffen. De
nog onbestraat en op re-
t vrijwel onbegaan-
weerszijden van die „stra-
kleine huisjes, die in een
'vervallen toestand verkeer-
tenslotte niet meer volde-
eischen, die de Gezond
heidscommissie stelde.
De toestand was zoo
Rede van Arnold Meijer
Gistermiddag werd op de terreinen van
het boschrestaurant „Groot Speyck’’ te
Oisterwijk de eerste gouwdag gehouden
rln rtnnur NnnrH .Pm ha r, t van NcltiO-
Nadat de Staat reeds in 1938 was over
gegaan tot aankoop van het landgoed
Eerde, daarmede een eersten stap doende
met betrekking tot de natuurbescherming
in breeden zin en van meer dan gewes
telijke of lokale beteekenis, is nl. in 1939
een complex terreinen van 540 H.A. van
de landgoederen Heihuizen en Twilhaar
in de gemeente Hellendoorn aangekocht.
Zeer onlangs is dit gebied wederom uit
gebreid door den aankoop van 386 H.A.
in de onmiddellijke nabijheid van Nijver
dal. omvattende den Noetselerberg met de
befaamde Rietslenk, waardoor een com
plex bosch en heide van een totale groot
te van een kleine 1000 H.A. verkregen is.
Ziedaar het toekomstige nationale park
in het Oosten van ons land, waarvan de
groote schoonheid voor de toekomst nog
verhoogd zal worden door de deskundige
zorgen van het Staatsboschbeheer.
Deze aankoop door den Staat heeft na
melijk niet slechts ten doel natuurschoon
te behouden, doch tevens werk te ver
schaffen aan vele handen, werk dat in
meer dan één opzicht aan het Nederland-
sche volk ten goede zal komen.
Uit de geschiedenis
Tn tegenstelling met de andere dor
pen van het Westland, waarvan de be
volking voornamelijk in den tuinbouw
haar arbeid had, was die van Ter
Heyde op de zeevisscherij aangewezen.
Als visschersplaatsje was het zelfs in
het verleden wel bekend langen tijd
was het een der belangrijkste plaatsen
van het Westland. Aan de zee had het
zijn opkomst te danken, doch van die
zelfde zee had het ook veel te lijden.
Vooral in de jaren 1470, 1530, 1546,
1570 en 1742 werd het ernstig door den
vloed geteisterd en tot tweemaal toe
werd het zelfs geheel verzwolgen. Bei
de malen werd het echter weer opge
bouwd.
Wanneer we iets naders willen we
ten over de geschiedenis van Ter Hey
de en we bladeren in Boelen’s „Ter
Heyde, het oude zeedorp in 1928”, dan
lezen we, dat aan den bovenmond van
den Noordelijksten Maas-arm, de Hei
(diep water) genaamd, een stuk land
lag, dat Heymont werd genoemd. Ver-
moedelyk hebben daar aan den mond
van dezen Maasarm visscherswoningen
gestaan en lag aan het andere uiteinde
bij de zee de visschersbuurt „Die Hey”.
Betreffende dezen naam lezen we in
„Ned. Stad- en Dorpsbeschrijving” van
van Ollefen en Bakker„Térheyde
wordt doorgaans genoemd de Heide of
ook wel de Hei naar deszelfs ligging,
zijnde geheel in de duinen of op de
Heide.” Het is wel opvallend, dat het
dorp in den volksmond nog steeds „De
Hei” heet.
Uit onze vaderlandsche geschiedenis
weten we, dat op 10 Augustus 1653 bij
Ter Heyde een zeeslag plaats had tus-
schen Nederlanders en Engelschen,
waarbij Maarten Harpertsz. Tromp den
dood vond. Wat minder bekend is, doch
wat we als historisch juist in de ar
chieven kunnen vinden, dat het dorp
in de 16de en 17de eeuw door zeeroo-
vers uit Duinkerken werd aangeval
len de inwoners werden geplunderd
vermoord of in gevangenschap wegge
voerd. In den tijd van de Fransche
overheersching zoo vinden we nog
opgeteekend waren het de visschers
van Ter Heyde, die voortdurend ver
bindingsdiensten onderhielden tusschen
de Engelschen en de Oranje-gezinden
in ons land. Een belangrijke rol speel
den de visschers eveneens bij den te
rugkeer van Willem I naar Nederland.
Als dank voor de bemoeiingen van
toén, kreeg de school in Ter Heyde nog
tot dn de laatste jaren een jaarlijksche
subsidie van 600 gulden.
Op 20 Augustus a.s. zal het 30-jarig be
slaan van het Koloniaal Instituut te Am
sterdam worden herdacht. Dinsdagmiddag
a.s. zal om 2 uur door het Javaansche
kunstgezelschap ..Ardjoeno”, onder leiding
van den heer Raden S Hardjodirengo een
speciale gamelan-, dans- en wajangvoor-
van de gouw Noord-Brabant van Natio
naal Front. In het midden wapperde de
rood wit blauwe vlag. Links de rood-wit
geblokte Brabantsche vlag. Om half drie
betrad de leider, Arnold Meijer, aan het
hoofd van een sectie van het grauwe ven
del het terrein, door de volksgenooten
met handopsteken begroet. Onmiddellijk
na aankomst op het terrein droeg Arnold
Meijer den standaard van de beweging in
de kleuren oranje blanje bleu over aan
het Zuider hoofdkwartier. Onder gejuich
werd de vlag aan den rechts van het po
dium staanden mast geheschen. De gouw
leider van Brabant, mr. L. Peeters, ui.
Eindhoven, sprak een woord van welkom.
Nadat de heer J. van Erp de doodenher-
denking had uitgesproken, besteeg Arnold
Meijer het spreekgestoelte voor het hou
den van zijn rede.
Het beginselprogramma van Nationaal
Front is niet uit opportuniteitsoverwe-
gingen of onder drang van buiten tot
stand gekomen. Het berust niet op wissel
vallige omstandigheden, doch is gegrond
vest op de natuur der dingen en op den
dieperen zin van de hedendaagsche ont
wikkeling Wij waren tegen de politieke
partijen, omdat zij de kracht van ons
volk ondermijnden. Wij waren tegen de
N S B., omdat wij meenden, dat wij van
zuiveren geest bezield, een waarlijk Ne-
derlandschen koers hielden, die het ver
trouwen aan ons volk zou kunnen geven.
Spreker herdacht met eerbied de strij
ders. die hem in den eersten moeilijken
tijd hebben gesteund
Het recht om leiding te geven in dezen
tijd wordt niet alleen gekocht met het
gehad hebben van enkele ideeën. Daar
voor is de moed noodig deze ideeën te
propageeren. Daarvoor is noodig offer
vaardigheid. Het tijdperk van de partij
politiek. die zooveel ellende over ons volk
heeft gebracht, fs voorbij. Hij die niet in
ziet, dat het Europa van morgen er vol
komen anders zal uitzien dan dat van
gisteren, brengt ons volk in het grootste
gevaar. Als wij onder het oog van de be
zettende macht onze eenheid niet kunnen
vinden, dan is het met onze zelfstandig
heid gedaan.
Spr. betoogde vervolgens, dat het Ne
derland. dat wij willen behouden, een
groot Nederland moet zijn, van den Dol-
lart tot Calais. Want dit is het gebied,
waar Nederlanders wonen. Wij willen een
sterk staatsgezag, maar niet ten bate van
een afzonderlijk gewest, doch slechts ten
gunste van alle gewesten. Allen, die door
afstamming, taal, wezen en cultuur een
eenheid vormen, worden erkend als vol
waardig Nederlander. Hij, die geen vol
waardig Nederlander is. wordt niet er
kend. ook al brengt hij millioenen mee
en ook al is hij door een wanstaltig demo
cratisch systeem als Nederlander aan
vaard. De elf-provincialistische geest moet
verdwijnen. Een regionalisme zooals door
enkelen uit Brabantia Nostra gepropa
geerd wordt, is uit den booze. Spr. ziet
de taak van meer groot Nederlandschen
aard. Geen Brabantia Nostra maar Bra
bantia Neerlandica: Brabant voor geheel
Nederland. Brabant kan een belangrijke
taak vervullen als natuurlijke schakel, om
Noord-Zuid-Nederland te verbinden
Spr vroeg tenslotte allen aan Neder-
Rede van mr. J. Linthorst Homan
In de „Harmonie" te Groningen heeft
de Nederlandsche Unie gisteravond een
openbare vergadering gehouden, waar
voor zeer groote belangstelling bestond.
Zoowel de groote beneden- als de boven
zaal waren geheel bezet. Zóó groot was
de belangstelling, dat over enkele dagen
weer een bijeenkomst zal worden gehou
den.
Het podium van de groote benedenzaal
was met roode en witte gladiolen ver
sierd, 'terwijl langs de wanden van de
zaal de Nederlandsche en de Groningsche
kleuren waren aangebracht.
De eerste spreker was mr. J. Linthorst
Homan, die door de vergadering met
luid applaus werd begroet. Spreker be
schreef, hoe in de laatste aren overal in
ons volk een sterk verlangen naar eer-
lijker samenwerking merkbaar was en
hoe dit ook in de geheele provincie Gro
ningen zich openbaarde. De tijdskente-
ring kondigde zich hier reeds aan. Het
ligt in de lijn dier ontwikkeling, dat men
nu, nu de oorlog saamhoorigheid nood
zakelijker maakt en de toekomst nieuwe
verhoudingen eischt, dit streven in een
nieuw tempo voortzet. Ons volk is te
recht daarvan niet meer terug te hou
den. Het duldt, eveneens terecht, ook niet
een pauze van dit streven tijdens den
oorlogstijd. Nu ondervinden zij, die hier
aan voortwerken, eenerzijds de critiek,
dat zij dit nu pas hebben uitgevonden
deze critiek behoeft in Groningen geen
beantwoording en anderzijds de cri
tiek. dat zij te ver gaan. Zoo opperden
in de vergadering der anti-revolution-
naire en Christelijk-historische kiesver-
eenigingen te Amsterdam de heeren
Colijn en Slotemaker de Bruine het be
zwaar, dat de oorlogstijd nog te weinig
is afgeteekend voor veranderingen en
voorts, dat het gevaar van aantasting van
ons volkskarakter bij dit werk groot is.
De heer Colijn sprak over de noodzaak
van heroriënteering, ook op sociaal en
economisch gebied, al was het alleen maar
door de veranderde omstandigheden, wel
ke op het contingent van Europa geboren
zijn. Hij wees er voorts op, dat sommige
sociale en economische hervormingen zoo-
danig afhankelijk zijn van de toestanden,
zooals die na den oorlog zullen zijn, dat
het dwaas is, er reeds nu bespiegelingen
over te houden. Leest men dït, dan vraagt
men zich af, of de heer Colijn wel uit
zich zelf tot de innige overtuiging kwam,
dat wij onze sociale toestanden, d.w.z. on
ze onderlinge sociale vervreemding en
verwaarloozing reeds lang om inwendige
Nederlandsche redenen ingrijpend moe
ten verbeteren.
Onze sociale saamhoorigheid kan geen
verder uitstel lijden, ook niet tot na den
oorlog.
Wat door de heeren Colijn en Slote
maker de Bruine over aantasting van ons
volkskarakter is gezegd, kan niet aan de
Nederlandsche Unie worden verweten,
welke de verdieping van den Christe-
lijken geest in de samenleving juist tot
uitgangspunt van haar werk maakt en
welker aanvoerders juist door dien drang
worden gedreven, terwijl zij alle drie,
ook vroeger, ons volkskarakter steeds
voor oogen hebben gehad. Echter zullen
alle kringen zonder uitzondering, zich
welbewust op maatschappelijk gebied op
offeringen moeten getroosten voor de
volkssaamhoorigheid, ook metterdaad.
De rede van den heer Linthorst Ho
man werd stormachtig toegejuicht.
Vervolgens spraken prof. dr. J. E de
Quay en mr. L. Einthoven. Hun rede
voeringen kwamen in groote trekken
overeen met die. welke zij elders hiel
den. De muziek van Gruno’s postharmo-
nie. en declamatie door Kommer Kleyn
luisterden de bijeenkojnst op.
Aanvragen dienen vóór morgen te
geschieden
Met het oog op de gewenschte regelma
tige verstrekking van vloeibare brandstof
aan motorische verkeersmiddelen vestigt
de K.N.A.C. nogmaals de aandacht van
houders van motorbrandstofvergunningen
op het feit, dat de loopende vergunnin
gen met ingang van 1 September a.s. niet
meer geldig zijn.
Verlenging van een loopende vergunning
dient voor elk motorrijtuig afzonderlijk te
„ei XC..W.AZV.O worden aangevraagd vóór morgen W
Starn* uit Nijverdal, Augustus door middel van briefkaartfor-
mulleren, welke verkrijgbaar zijn bij d£
plaatselijke distributiekantoren. Men drag®
er zorg voor, dat genoemde briefkaart voor
*3 1 C J X -.1 —3 X 3 —3 1
vergunning, hetgeen meebrengt, dat de
briefkaart van dezelfde kleur moet zön als
de thans in gebruik zijnde voorruit-drie-
hoek.
Voor nieuwe aanvragen dient men nog
de groote formulieren (wit en rood) in te
vullen, welke eveneens bij de plaatselijke
distributiekantoren verkrijgbaar zijn.
Op uitnoodiging van het actieve ge
meentebestuur van Hellendoorn is Don- c
derdag j.l. een excursie gemaakt door dit „Scheepspraêt” varTHuygens’
nieuwe natuurreservaat, waaraan werd - - -
deelgenomen door dr. J. de Hoogh, hout
vester bij het Staatsboschbeheer te'Zwol
le, door mr. M. Veeneklaas, directeur van
het Economisch Technologisch Instituut
voor Overijsel, alsmede door een aantal
Nederlandsche persvertegenwoordigers.
De tocht stond onder leiding van het da-
gelijksch bestuur van Hellendoorn, de
heeren E. C. Witschey, burgemeester, E.
Boers en A. Otte, wethouders en D. Hee-
res, secretaris.
Nadat de burgemeester in het kort de
aandacht had gevraagd voor het onvol
prezen natuurschoon rondom de beide
dorpskommen Hellendoorn en Nijverdal
en van de buurtschappen Haarle, Noet-
sele, Hulsen, Egede, Elen en Rhaan, Mar
ie en Daarle, er daarbij op wijzende, dat
dit natuurschoon nog steeds te onbekend
en daardoor te onbemind is bij het Neder
landsche volk, nam de tocht een aan
vang.
De deelnemers, vooral zij die van bui
ten Twente kwamen, hebben er met volle
teugen van genoten.
De eerste halte werd gemaakt bij het
nieuw aangekochte terreinencomplex van
den Noetselerberg met den Rietslenk, een
heidelandschap met onvergelijkelijke ver
gezichten. De panorama’s over Twente en
Salland behooren tot de mooiste, waarvan
men in Nederland kan genieten. Daarna
werden de landgoederen Heihuizen en
Twilhaar, eertijds bezit der families ter
Horst uit Rijssen en El
doorkruist, terwijl tevens een kijkje werd
genomen op het aangrenzend grootgrond
bezit der families de Jong Schouwenburg, -- -----
van Wulfften Palthe en van Heek, waar- dezelfde categorie geldt als de^ l°0P,en®'
van vooralsnog niet behoeft te worden ge
vreesd, dat deze gebieden voor het land-
schapsschoon verloren zullen gaan. De
over de heuvelrij nog verspreid liggende
enclaves zullen vermoedelijk in de toe
komst als afronding in het nationale park
worden opgenomen. Natuurlijk werden de
bekende Koningsbelt en de romantische
Diepe Hel niet vergeten, plekjes, zooals
men er weinig in Nederland vindt.
Een ongerept, hier en daar woest land-
schap, donker van tint onder de zware
grijze luchten met hier en daar wat plek
ken zon. De wildstand is hier goed: wie
in den vroegen morgen door dit Twent-
sche heuvelland gaat, kan aan de veen
piassen de reeën zien drinken, wie geduld
heeft om de vogels te bespieden, kan er
de roovers der natuur aan het werk zien:
roofvogels komen hier in grooten getale
voor. Meer dan de fauna, boeit echter de
prachtige begroeiing, trekt ook de vorm
van het geologisch zoo belangrijke land-
schap de aandacht.
Het was een prachtige tocht, die behal
ve door de intieme schoonheid der bos-
schen, langs heuvels en heidevelden, langs
akkers en dóór boomen en boschjes om
groeide weiden, over golvende esschen,
ook nog leidde langs de kronkelende
Regge.
Hellendoorn beschikte reeds over uit
gestrekt en rijk natuurschoon, terecht
werd het wel de Parel van Overijssel ge
noemd. In de naaste toekomst kan het
zich beroemen op een weelde van land
schappelijke schoonheid van zoodanige1
uitgestrektheid, rijke bekoring en afwis
seling. als men elders in Nederland nau
welijks aantreft
Er wordt door de vorming van dit na
tuurreservaat belangrijk werk voor de
toekomst verricht, waarvan duizenden
zullen profiteeren Het vreemdelingenver
keer zal toenemen, in sterke mate en
Hellendoorn verdient dat.
Wie een ideaal vacantieoord zoekt, kan
het hier vinden!
I. Textieldistributie.
Uitreiking aanvraagformulieren voor
Toeslagkaarten.
Op Maandag 19, Dinsdag 20 en Woer,
dag 21 Augustus 1940 zal in de hierona*
aangegeven distributiekringkantoren,
gelijks van 9 tot 16 uur, gelegenheid
staan tot het in ontvangst nemen van aa-
vraagformulieren voor textieltoeslagkaj,
ten.
Voor deze toeslagkaarten komen uitsl^
tend in aanmerking dc hoofden van in
zinsverband wonende families, van well
het gezamenlijk jaarlijksche inkomen,
rekend per lid van het gezin, beneden 3/
blijft (dus voor een gezin van 2 person^
beneden 700.—, voor een gezin van 3 pe-l
sonen beneden 1050.enz.) De toeslag.I
kaarten zullen niet worden verstrekt iir|
alleenstaande personen. Overigens won;!
verwezen naar de toelichting, welke opj,|
achterzijde van. elk aanvraagformulje.l:
voorkomt.
Gedurende de week van 26 tot en metIf
Augustus 1940 zal men de volledig ing/l
vulde formulieren, vergezeld van de distri. 1
butiestamkaarten van alle op ’t formulif.|
vermelde gezinsleden, ter verkrijging va5l
de toeslagkaarten, kunnen aanbieden r-l
nader vast te stellen plaatsen en uren. Eé|
bekendmaking hieromtrent moet derhalveI
worden afgewacht.
De aandacht wordt er op gevestigd, I
gedurende de volgende week dus van ij K
t/m. 24 Aug. a.s. noch textiel noch tog"I
dagkaarten bij den Distributiedienst ver.l
krijgbaar zullen zijn. Zij, die gedurende 1
de afgeloopen dagen van de hun gebode-1
gelegenheid om de textielkaarten af *e|
halen geen gebruik hebben gemaakt, die.
nen derhalve een nadere bekendmaking al I
te wachten.
II. Petroleumdistributie.
Aanvragen voor petroleum voor
verlichtingsdoeleinden.
Gedurende de week van 19 tot en met ti
Augustus 1940 zal in het bureau Hazelaar-
straat 121, dagelijks van 9 tot 14 uur, ge.
legenheid bestaan tot het indienen van eet
aanvrage voor petroleum ten behoeve vat
verlichtingsdoeleinden.
Alleen zij, die voor de verlichting van
hun woning uitsluitend op petroleum zijn
aangewezen, en in het bezit zijn van een
distributie-stamkaart, dragende de aan
duiding „Hoofd”, mogen een verzoek in
dienen en wel als volgt:
Personen, wier familienaam begint met
een der letters
A t/m B op Maandag
Dinsdag
Woensd.
Donderd.
Vrijdag
Z Zaterdag
Verzoeken, welke den Dienst na 24 dezer I
zullen bereiken, worden niet in behande
ling genomen
De Directie van den Gemeente
lijken Crisis- en Distributiedienst
P C. WESSELING.
Dorp raakte in verval
De visscherij, die voor Ter Heyde
steeds een bron van betrekkelijke
volkswelvaart was geweest, raakte om
streeks 1830 in verval. De visschers
'gingen varen op de vlooten van Sche-
veningen, Vlaardingen en Maassluis en
langzamerhand raakte de visscherij er
vrywel geheel uit. Vroeger gingen de
zonen, evenals in andere visschersdor-
pen, wanneer ze den leeftijd er voor
hadden, met vader naar zee. Dat was
als het ware een traditie geworden,
Doch toen de vaders niet meer mei
hun eigen schepen zee kozen., werd het
ook voor de zonen anders. Zeker, er
waren er nog verscheidenen, die aan
boord kwamen bij visschers uit andere
plaatsen, doch steeds meet verhuur
den zij zich als knecht bij tuinders in
de omgeving, temeer waar de tuin
bouw zich belangrijk ontwikkelde. De
boterham lag niet langer op zee, doch
op het land. Daarmee had een groote
verandering haar intrede in het plaats
je gedaan. Een verandering, die lang
geen verbetering was. Want het dorp
verarmde en raakte vreeselijk in ver
val.
De armoede lag haast zichtbaar op
het plaatsje. Goed herinneren wij' ons
Ter Heyde, zooals het een jaar of vijf
tien geleden was. Een onooglijk dorp
je, een schande voor het Westland.
Wanneer men yan af het strand „de
strang”, zooals de Heyenaars zeggen
het dorpje binnenkwam, werd men
er onaangenaam
wegen waren i
genachtige dagen
baar. En ter
ten” stonden
zoodanigen v
den. dat zij
den aan de
Organisatie van de sigarenindustrie
Mede als gevolg van den nadrukkelijken
wensch van de Nederlandsche autoriteit®11
is onlangs te Utrecht een bijeenkomst te'
houden van het bestyur van het verbond
van sigarenfabrikanten in Nederland nae*
de boven den Moerdijk gevestigde sigaren
fabrikanten met tenminste 10 arbeiders-
voor zoover deze fabrikanten nog niet W
genoemd verbond waren aangesloten.
In deze bijeenkomst is door den heet
Smith, voorzitter van het verbond van
sigarenfabrikanten in Nederland, een uit'
eenzetting van den stand van zaken ge
geven, waarna de aanwezigen werden op
gewekt zich, overeenkomstig den wensd1
van de betrokken instanties, te organ1*
seeren.
Algemeen bleek men sympathiek tege”'
over deze gedachte te staan. De vergade
ring wees uit haar midden enkele heefe1'
aan. die met het verbondsbestuur omtret”
enkele practische moeilijkheden nad®
overleg zouden plegen.
Dit overleg heeft inmiddels plaats geha®
en tot volledige overeenstemming in Ae
commissie geleid. Met name is ten aanz>en
van de loonaanpassing een overgang8"
regeling voorgesteld, welke eenerzij®8
rekening met bestaande moeilijkhede”
houdt, doch anderzijds een tijdige aanpa8'
sing mogelijk maakt.
De onvereenigde fabrikanten zuHe.n
spoedig weer bijeenkomen, om een def'nl'
tieve beslissing te nemen, nadat de co^
missie van overleg haar advies zal heb'J1*
toegelicht.
Schoonheid wordt nog opgevoerd
De uitgestrekte heidecomplexen zullen
voor een belangrijk gedeelte worden be-
boscht. Vroeger zou - dit geschied zijn
door rechtlijnige dennenaanplant, thans
worden moderne methoden aangewend,
zal voor afwisseling worden zorg gedra
gen, zal er gemengd bosch komen, met
daar tusschen in heidevelden, natuur
reservaten, die de meest opmerkelijke ge
deelten van dit prachtige gebied geheel
ongeschonden zullen laten. De doodsche,
leelijke stukken zullen worden beboscht,
de schilderachtige erosiegeuk Rietslenk,
dateerende uit den ijstijd, de heidebulten
met hun vliegdennen, wintereiken, eiken
hakhout en jeneverbes, zij zullen ongerept
blijven en evenals thans een lust voor het
oog. Dat ook de heuveltoppen, met hun
prachtige panorama’s, die tot ver voorbij
Deventer, tót Zwolle en het Duitsche heu
velland reiken, natuurlijk onaangetast
zullen worden gelaten, spreekt vanzelf!
Een bedrag van niet minder dan
700.000 zal aan de bebossching ten koste
worden gelegd en honderden handen zul
len er dus jaren lang werk vinden. Al dit
werk zal onder de deskundige leiding van
Staatsboschbeheer worden uitgevoerd door
werkloozen en sociaal-economisch is de
aankoop van dit natuur-reservaat dus al
van even groote beteekenis, als vanuit het
oogpunt der natuurbescherming.
De wandeling wordt er vrij, zoodat dit
natuurreservaat aan het vreemdelingen
verkeer in hooge mate ten goede zal ko
men; er wordt door dit gansche gebied
vrij te geven als het ware gezondheid ge
produceerd voor het Nederlandsche volk.
Nederland is arm aan bosch; overal
moest in het verleden het bosch wijken
voor den landbouw. Dientengevolge moest
70 pct. van ons mijnhout worden inge
voerd en werd onze totale houtbehoefte
slechts voor 10 pet. uit eigen voorziening
gedekt! En dat terwijl hout een der be
langrijkste handelsartikelen ter wereld
is. we eerstdaags wellicht houten kleeren,
houten kousen zullen dragen, hier en daar
het vee zelfs reeds gevoederd wordt met
koeken met een belangrijk percentage
hout! Ook de houtproductie zal door deze
bebossching worden bevorderd.
Gistermiddag heeft in het crematorium
op Westerveld te Velsen onder zeer veel
belangstelling de crematie plaats gehad
van het stoffelijk overschot van ir. W. F.
Staargaard. oud-hoofdinspecteur van de
Staatsspoor- en tramwegen in Ned. Indië,
oud-lid van. den Volksraad en oud-voor-
zitter van den Indischen ondernemersbond
overleden te Amsterdam.
Aanwezig waren dr. ir. M. H. Damme,
directeur-gerieraal der P.T.T., vroeger lid
der directie van de Staatsspoor- en tram
wegen in Ned. Indië, ir. G. Diephuis, den
Haag, oud-hoofdvertegenwoordiger van
Indische tramwegmaatschappijen te Sema-
rang en oud-lid van den Volksraad, dr.
W. Th. van Schaik, oud-hoofdinspecteur
der Staatsspoor- en tramwegen in Ned. In
dië, ir. E. H. M. Uljée, oud-directeur der
Burgerlijke openbare werken in Ned. In
dip. mr. J. Luyten, oud-voorzitter van het
Ned. Indische Suiker syndicaat, A. Jellema,
oud-onderdirecteur van het voormalig de
partement der gouvernementsbedrijven in
Ned. Indië; jhr. mr. H. A. Quarles van Uf-
ford, secretaris van den Indischen Onder-
nemersraad, prof. ir. P. N. Max, oud-waar-
nemend hoofdinspecteur der Staatsspoor-
en tramwegen, in Ned. Indië, G. J. Post
van den Burg, oud-hoofd van den centra-
len aanschaffingsdienst in Ned. Indië, dr.
H. D. J. Apituley, oud-lid vand den Volks
raad, J. <an Goor, gep. luit.-kolonel van
het Ned. Ind. leger; jhr. C. Laman Trip,
oud-hoofdambtenaar bij de Staatsspoor- en
tramwegen, in Ned. Indië, A. Bryan, oud-
hoofdingenieur /bij dezen dienst, S. A.
Reitsma, oud-hoofdambtenaar van dezen
dienst, redacteur van het tijdschrift Spoor-
en Tramwegen, ir. D. J. M. G. baron van
Slingelandt, directeur van Indische tram’
wegmaatschappijen, Chr. Eeuwens en J.
v. d Poel, directeuren en P. J. H. Zweip-
fenning, en mr. J. Lubbers, commissaris
sen van de fa. Lindeteves en Stokvis,
waarvan de overledene commissaris was;
J. C. van Zelm namens de Bollandstich-
ting, M. Wins, oud-genie-officier. Wasse
naar, ir. F. B. Asselbergs, Wassenaar, dr.
P. L. E. Meerum Terwogt, leeraar aan het
Zaandamsche lyceum, e.a. I
Naar den wensch van den overledene
heeft alleen prof. dr. G A. van den Bergh
van Eysinga uit Bloemendaal eenige woor
den van afscheid gesproken. Hij herdacht
den overledene als een man van groote
gaven, leider van een groote onderneming
die echter ook altijd vervuld was van de
dingen des geestes en daarover geschreven
heeft. Voor den zoon hier en de dochter
in Indië, die nog niet weet welk een slag
haar getroffen heeft, zal de vader een lich
tend voorbeeld blijven.
De zoon dankte voor de belangstelling.
Centralisatie, teneinde grooter nuttig
effect te bereiken
Het departement van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen heeft bemoeienis
met verschillende instellingen en personen’)
die zich bezig houden met de beoefening
van genealogie, heraldiek en ikonografie.
In de eèrste plaats ressorteert daaronder
een uitgebreide verzameling van ikono'gra-
fisch materiaal (documentatie op het ge
bied van beeltenissen van Nederlanders),
welke het Rijk een achttal jaren geleden
ten geschenke ontving van jhr. mr. dr.
E. A. van Beresteyn. Deze verzameling
vormde tezamen met de collecties op het
gebied der kunstgeschiedenis, welke is
opgebouwd op de schenkingen van wijlen
dr. C. Hofstede de Groot en den heer
Frits Lugt, het Rijksbureau voor kunst
historische en ikonografische documenta
tie, dat gevestigd is in het gebouw Korte
Vijverberg 7 te ’s-Gratfenhage, het vroe
gere Haagsche Gemeentemuseum. Daar
naast verleent het departement steun aan
particuliere genootschappen en vereeni-
gingen, hetzij door het toekennen van
subsidies, hetzij door het verleenen van
gratis huisvesting, hetzij door een com
binatie van beide.
Reeds sinds eenigen tijd werd over
wogen, deze ietwat versnipperde staats
zorg te centraliseeren, ten einde een groo
ter nuttig effect te bereiken. Deze aan
gelegenheid werd meet; acuut, toen eeni
gen tijd geleden mevr. Ch. van Fenema-
Hendriks, die een groote verzameling van
gegevens op genealogisch gebied bezit,
deze aan het Rijk ten geschenke aanbood
en dus de vraag rees, waar deze verza
meling zou moeten worden ondergebracht.
Thans is besloten, de hierboven bedoel-,
de ikonografische verzameling los te ma
ken van de documentatie op kunsthis
torisch gebied en haat met de N.V. bu
reau voor historische demografie (thans
gevestigd in het algemeen Rijksarchief-
gebouw) en de hierboven genoemde ver
zameling van mevr, van Fenema-Hen-
driks te doen samensmelten tot een af
zonderlijke rijksinstelling, die den naam
zal dragen van Rijksbureau voor docu
mentatie op het gebied van geslacht- en
wapenkunde en beeltenissen (bij afkor
tingRijks genealogisch bureau). Hierbij
heeft zich aangesloten de stichting „Ne
derland’s patriciaat”, die haar bezit in
bruikleen zal afstaan. Besprekingen met
het genootschap van geslacht- en wapen
kunde zijn nog gaande.
Deze nieuwe Rijksinstelling zal nauw
contact moeten houden met de oude ar
chieven van het Rijk, de gemeenten en
anderen. Immers veel materiaal, dat voor
genealogische en heraldische onderzoe
kingen onmisbaar is, berust in die instel
lingen. Men denke alleen maar aan de
doop-, trouw- en begraafregisters, de
burgerlijke standsregisters, enz., welke
in deze archieven aanwezig zijn, evenals
de notarieele en rechterlijke archieven
en zoovele andere. Met het oog op dit
onmisbaar contact is in het bestuur der
nieuwe organisatie aan den algemeenen
rijksarchivaris een leidende plaats voor
behouden.
Zoo zich de concentratie voorloopig be
perkt tot instellingen, waarmede ook
thans het departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen reeds meer of
minder intensief contact had, verhindert
dit niet uitbreiding met andere instellin
gen, vereenigingen of particuliere perso- 1 stelling gegeven worden.
Naar wij vernemen heeft de raad
van voorlichting voor de Nederland
sche pers besloten tot oprichting van
een verbond van Nederlandsche jour
nalisten.
Twente is een belangrijk natuurreservaat
rijk geworden, een nationaal park, dat
in de toekomst niet alleen ten goede zal
komen aan de natuurlievende bevolking
van Overijssel, maar aan het geheele
land. Het zal een recreatieoord worden
bij uitnemendheid en waar elders wel
licht nog door ontginning en bebouwing
natuurschoon verloren zal gaan, zooals
zoo vaak in het verleden het geval was,
daar zal in de gemeente Hellendoorn het
prachtige, aan bosch en heide zoo rijke
Twentsche heuvelland behouden blijven.
handhaving ervan niet verantwoord
was. En zoo kwam burgemeester
Kampschöer tot zijn voorstel, dat door
den gemeenteraad werd aanvaard en
ook de vereischte sanctie verkreeg van
hoogere lichamen. Op het kleine kerkje
en een dertigtal huizen na werd het
dorp met den grond gelijk gemaakt
en een nieuw dorp werd opgebouwd.
Nieuwe dorp werd badplaats.
Het nieuwe dorp bestaat uit een
aantal woningen, gebouwd tusschen
het oude gedeelte en den straatweg
naar de z.g. „Slag”. De woningen zijn
niet groot, doch zij zijn geriefelijk en
te vergelijken met de arbeiders
woningen, zooals men deze vaak aan
treft in de nieuwe woonwijken van
de steden. Alle woningen hebben aan
de achterzijde een tuintje, dat langs
een pad vanaf de straat is te bereiken.
Toch was de vraag naar de nieuwe
woningen niet groot; zelfs gering te
noemen. Ging de huurprijs boven de
financieele draagkracht van de veelal
arme bevolking? We weten het niet,
maar een feit is, dat een groot deel
der woningen gedurende vele jaren on
bewoond is gebleven. De laatste jaren
hebben we daarin echter een belang
rijke verbetering kunnen constateeren.
Het gemeentebestuur van Monster
wist echter de schade, veroorzaakt
door het leegstaan van vele woningen,
te verminderen, door de woningen ge
durende de zomermaanden aan bad
gasten te verhuren. Aan het strand
werd een badbedrijf gesticht, doch
tegelijkertijd werd de bepaling in het
leven geroepen, waarbij het verboden
was buiten het badbedrijf in zee te
baden of zich aan het strand in bad-
costuum te bevinden. Deze bepaling
maakte weliswaar, dat het strand
van Ter Heyde door een bepaalde
categorie menschen gemeden werd
zij zocht liever het „stille strand
doch menschen, die van een rus
tige vacantie aan zee wenschten te
genieten, vonden hier hun plaats
en ’s zomers treft men er ook inder
daad vele vacantiegangers aan.
Ook deze jaarlijks terugkeerende
stroom van badgasten heeft in het
plaatsje een groote verandering ge
bracht en de neringdoenden hebben
er zich op ingesteld.
Zoo is dan het oude visschersdorp
Ter Heyde geworden een badplaatsje,
dat zich eiken zomer
zoek mag verheugen. Het dorp heeft
zich gedurende de laatste 12 jaren
ten goede ontwikkeld, mede zij dank
het ingrijpende besluit van Monster’s
burgervader.
In Augustus van het jaar 1928, dus
deze maand ,12 jaren geleden, nam de
burgemeester van Monster, de heer
G. W. Kampschöer, een belangrijk be
sluit, waarmee hij, naar thans meer en
meer blijkt, zijn gemeente een grooten
dienst heeft bewezen. De burgemeester
besloot n.l. om vrijwel het geheele zee
dorp Ter Heyde, dat onder zijn ge
meente ressorteert, te doen afbreken en
een nieuw dorp te bouwen. Het was
een grootsch, een bijna stout plan,
doch de uitvoering er van was een
dringende noodzaak.
Hit