HAAGSCHE COURANT
Taak
het
en
van
roeping
Nederlandsche volk
Ik
fr 1
JS
H
M
L
leerlooiers
schoenmakers
voor
en
De Riiksschool
1
BUITENLAND
dr.
Zatetdag 7 September 1940.
Fransche
regeermgs-
wijziging
constructie
niet aan
Rede dr. Slotemaker
de Bruine
Staatkundige
thans
Prof. dr. Slotemaker de Bruine en
Colijn in het Kurhaus
nog
de orde
Over hoeveel scheeps
ruimte beschikt
Engeland?
DERDE BLAD
DUITSCHLAND
BELGIE
FRANKRIJK.
Nederland blijve Nederland
Het proces te Riom
ENGELAND.
CANADA
VER
ST.
Aanwas der tonnage door confiscatie
weinig beteekenend
Weer Engelsche vliegtuigen boven
Zwitserland
DE RUIL TUSSCHEN ENGELAND
EN AMERIKA
Prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine
Dr. H. Colijn
IN VELE PLAATSEN LUCHTALARM
De Nederlandsche schoenindustrie heeft behoefte aan goed onderlegde vaklui. De Rijksschool voor leer
looiers en schoenmakers te Waalwijk heeft daardoor een belangrijke taak te vervullen. Zoowel de
aanstaande fabrikanten, de bedrijfsleiders als de werkmeesters en de arbeiders, kunnen er het noodige
vakonderwijs genieten. De bovenwerk-afdeeling, waar de schachten gemodelleerd worden. Het beoordeelen
der verschillende leesten, iPoiygoonf
De rechtshoudingen aan de
Duitsch-Russische grens
Versterking van het gezag
HF
w
be-
naar
:ri
;C
ÏNSOÏ
STiuciA
het
het
en
STEUNPUNTEN DER
VEREEN/GDE STATEN
VERSPREIDE BERICHTEN
In Noorwegen wordt op besluit
van den raad van bestuur een rantsoe-
neering Van textielgoederen en schoe
nen, benevens van kleedingstukken van
allerlei aard, ingevoerd.
Naar te Sofia verluidt, zal de in
tocht van de Boelgaarsche troepen in
de Zuidelijke Dobroedsja waarschijn
lijk op 20 September beginnen.
moeten
eenheid
No. 17667
Foto-archief)
(Foto-archief
Prof. Slotemaker de Bruine zeide
o.m. het volgende:
Er gaat een algemeene roep om
vernieuwing rond; daarvan zullen zich
Soms zijn personen en groepen thans
voorstander van hetgeen zij tot nog
toe steeds bestreden hebben. Men den-
ke aan de kersversche veroordeeling
van democratische uitwassen. Is hier
een wezenlijke verandering van over-
üjiging in het spel, dan kan spr. zich
TOarover verheugen; hij vreest ech
ter voor een al te haastige bekeering,
die in haar tegendeel zou omslaan,
indien de wind keeren zou. Ongetwij
feld is er intusschen velerwege een
nieuw inzich en een nieuwe wil, waar
door thans plotseling kan hetgeen ja
renlang onmogelijk scheen. Hierover
kan men zich slechts verblijden.
die naar men weet, een der geestelijke
vaders van het verdrag van Versailles
was, zich op het oogenblik in een ge
sticht voor geesteszieken bevinden.
Volgens hetzelfde bericht, aldus het
D.N.B., zou hij zijn geheugen volkomen
kwijt zijn.
Het stoffelijke overschot van Joris
van Severen zal van Abbeville naar
Brugge worden overgebracht, waar een
plechtige lijkdienst zal worden gehou
den. Na deze kerkelijke, nationale
plechtigheid zal het lijk worden bijge
zet te Bakkem, het geboortedorp van
den Vlaamschen leider.
KONING LEOPOLD IN THURINGEN
Het Nederlandsch Perskantoor te
Berlijn verneemt, dat koning Leopold
van België reeds geruimen tijd, met
korte onderbrekingen, gedurende welke
hij te Brussel verblijf houdt, op een
kasteel in Thuringen woont. Hierdoor
worden alle berichten gelogenstraft, als
zou de Belgische koning geen bewe
gingsvrijheid worden gelaten. Hierbij
kan nog worden aangeteekend, dat- de
kinderen van den koning verblijven in
Brussel, waar zij toevertrouwd zijn aan
de zorgen van de koningin-moeder.
op 31
Duitsche
CHURCHILL DOOR DEN KONING
ONTVANGEN
Ministerpresident Churchill is giste
ren in het Buckingham-Palace te Lon
den door den koning ontvangen, met
wien hij een langdurig onderhoud had,
aldus het D.N.B.
DEENSCH EN DUITSCH VEE
NAAR DEN ELZAS
Naar uit Straatsburg gemeld wordt,
komen thans uit Denemarken en uit
het Duitsche rijk groote transporten
vee naar den Elzas om de door de
Franschen in talrijke Elzassische
plaatsjes bijna geheel uitgeroeide vee
stapels weer op peil te brengen. Een
transport van 11.000 stuks is reeds in
den Elzas aangekomen.
Naar uit een mededeeling van den
staf van het Zwitsersche leger blijkt,
hebben in den nacht van 5 op 6 Sep
tember weer Engelsche vliegtuigen
boven Zwitsersch gebied gevlogen.
Een eerste groep vloog ’s avonds
om 10.54 over het kanton Genève in
Zuidoostelijke richting naar Annemas-
se en keerde tegen half twee langs
denzelfden weg terug.
Een tweede groep kwam om elf uur
bij Vallorbe boven Zwitsersch gebied
en verliet het land in de nabijheid van
den Dent du Midi en de Massifs de
Trient 20 minuten later. De terugkeer
geschiedde weer over Zwitsersch ge
bied en wel tusschen 1 uur en 1.22.
Bij Vallorbe verlieten de toestellen het
land. Te Genève, Lausanne, Aigle,
Bulle, Sitten en Yverdon werd lucht
alarm gegeven.
dit verdrag, als gering worden
schouwd.
De kortheid van dezen termijn werd
mogelijk door de harmonische atmos
feer, welke overeenkomt met den
geest van de Duitsch-Russische grens-
en vriendschapsovereenkomst.
Vier punten
Prof. Slotemaker de Bruine besprak
vervolgens de eerder genoemde punten
De bestrijding der werkloosheid is
een zaak van de eerste orde, niet en
kel om economische maar vooral ook
om moreele redenen. De regeering
heeft zich reeds jaren in dezen beij
verd. Indien daarbij de vroegere con
currentie en verwijten tusschen de
groepen in onbruik zouden geraken en
men gezamenlijk zich inspande zonder
dat men de energie voor zichzelf als
monopolie opeischt^ en den ander ont
zegde, zou dit een nieuw en voortreffe
lijk element beteekenen.
Wat betreft de economische ordening
zeide spr., dat op dit gebied nieuwe
dingen groeiende zijn. Het is geen fan
tasie zeide spr., dat te voorspellen
doch spr. acht dit onderwerp ongeschikt
om er een grootsche volksbeweging
mede te stuwen.
Alls is in Europa nog groeiende en
het is nauwelijks denkbaar, dat Neder
land hier zal kunnen handelen buiten
zeer nauw contact met hetgeen op het
gansche continent groeit. Voorts is het
zeer de vraag, of de corporatieve orde
ning naar Italiaansch model, die on
der ons gepropageerd wordt, de over
tuiging weerspiegelt van de groote
meerderheid van het Nederlandsche
volk. Ten derde is het onderwerp te
materieel, te relatief en ook te oud
om een nieuwe beweging te stuwen.
De toekomstige staatkunde
Op staatkundig terrein is een dubbe
le vernieuwing onmisbaar. De versplin
tering in het partijwezen moet worden
tegengegaan; met name belangengroe
pen zijn op politiek erf uit den booze.
Echter pleit spr. geenszins voor de
vorming van één partij, die allen zou
omvatten. De onmiskenbare verschei
denheid in ons volk zal in de geleding
van partijen haar weerslag
vinden. Een kunstmatige
zou ons verarmen. Daarbij vindt de
principieele basis voor partij-vorming
meer dan ooit haar goed recht. De
bestrijding ervan is niet nieuw doch
oud; het goed recht ervan blijkt door
de stevigheid, waarmede zij in schud
dende tijden een partij dragen kan.
Dat óverigens het bestaan van meer
partijen aan de werkelijke nationale
eenheid geen afbreuk behoeft te doen,
is gebleken, toen de zes dusgenaamde
Engeland heeft met de Véreenigde
Staten een ruiltransactie gesloten. Voor
50 oude Amerikaansche torpedojagers
werden door Engeland op het Westelijk
halfrond belangrijke strategische pun
ten aan de Vereenigde Staten afge
staan, voor 99 jaar. Op het kaartje
zijn deze punten aangegeven, waarvan
enkele in de onmiddellijke omgeving
van onzè kolonies liggen.
(Cartografisch bureau voor de
Nederl. Dag'tadpers.)
VERVOLGING VAN OUD-MINISTERS
Het door den openbaren aanklager
geëischte arrestatiebevel tegen de voor
malige ministers van luchtvaart Pierre
Cot en Guy Lachambre. vormen het
voornaamste onderwerp van de bladen.
Lachambre was minister van lucht
vaart in het kabinet-Daladier sinds de
oorlogsverklaring en tot de vorming
van het kabinet-Reynaud. Pierre Cot
was minister van luchtvaart onder het
volksfront, met name in de kabinetten
van Blum. Tegen beiden waren door
een deel van de rechtsche pers hevige
aanvallen ontketend, vooral tegen
Pierre Cot, dien men van sabotage bij
de bewapening in de lucht beschuldig
de. Aan Lachambre wordt door de pers
verweten, dat hij de Kamer door on
juiste mededeelingen bedrogen heeft
nopens de sterkte van het Fransche
luchtwapen. Op welke punten precies
de aanklachten tegen Cot en Lacham
bre gebaseerd zijn, blijft voorloopig
nog het geheim van het opperste ge
rechtshof. doch men meent, dat de in
de Fransche pers geuite beschuldigin
gen daarbij de hoofdrol spelen.
Over den door den procureur-gene-
raal ingedienden eisch tot inhechtenis
neming, zal het opperste gerechtshof in
de volgende zitting oordeelen. Men
twijfelt er evenwel niet aan, dat het
hof dezen eisch zal toewijzen. De ver
volging zou echter op moeilijkheden
kunnen stuiten, daar de beklaagden
zich geen van beiden op Franschen bo
dem bevinden. Cot bevindt zich sedert
geruimen tijd in Amerika en heeft te
Bes ton voor de radio aanvallen op de
regeering van Vichy gedaan. Guy La
chambre heeft met zijn gezin geruimen
tijd te Lissabon vertoefd en is onlangs
te New York aangekomen.
Arrestatiebevel tegen Ga-
melin en Reynaud verwacht
Uit Vichy wordt gemeld, dat men
het indienen van een aanklacht en het
uitvaardigen van een bevel tot arresta
tie tegen den vroegeren opperbevelheb
ber van het Fransche leger, generaal
Gamelin, binnen zeer korten tijd ver
wacht. In hetzelfde verband wordt ook
de naam van den vroegeren minister
president Reynaud genoemd.
Van Fransche nationaliteit
vervallen verklaard
De Fransche regeering heeft,
uit Vichy verluidt, de volgende naar
het buitenland gevluchte personen van
de Fransche nationaliteit vervallen
verklaardPierre Cot, Eduard Roth
schild, Philippe, Henry, Robert en Mo
ritz Rothschild, Leon Stern. Moritz
Stem, David Weill, Eduard Jonas,
Henry de Kerillis, mevrouw Tabouis.
Emile Bure, André Géraud alias Per-
tinax en den vroegeren hoofdredacteur
van de „Petit Parisien”, Elie Bois.
■■■■.^cy=iWTF= --
j-JatiTlcA j E" -
OL UM BIA '4069) \j
TARDIEU GEESTESZIEK?
Volgens een bericht van de „Paris
Soir” uit Mentone, zou de voormalige
Fransche minister-president Tardieu,
Bijzondere aandacht wordt te Ber
lijn gewijd aan den stand der Engel
sche koopvaardijvloot en de uitbrei
ding, die zij heeft ondergaan door de
aanwinst van een deel der Noorsche,
Nederlandsche, Deensche en Belgische
schepen welke uitbreiding door de
Engelschen sterk wordt overdreven.
In verband met het feit, dat reeds
thans bij het begin van de door
Duitschland en Italië afgekondigde
blokkade om zoo te zeggen geen
enkel schip onder neutrale vlag het
nog waagt, koers te zetten naar Enge
land, wordt er van Duitsche zijde op
gewezen, dat de handelstonnage, waar
over Engeland thans beschikt voor
zijn voedselvoorziening enz., uitslui
tend bestaat uit de Engelsche koop
vaardijvloot en die schepen van Noor
wegen, Nederland, Denemarken en
België, welke het zich in den loop van
den oorlog heeft toegeëigend. In tegen
spraak met vroegere Engelsche bewe
ringen, dat de koopvaardijschepen
van deze landen vroeger reeds bijna
zonder uitzondering voor Engeland
voeren en Engeland op deze wijze de
beschikking had over meer dan 10
millioen ton extra scheepsruimte.
wordt nu in Londen vastgesteld, dat
Engeland slechts 82 pCt. van de Noor
sche, 90 pCt. van de Nederlandsche,
83 pCt. van de Belgische en 60 pCt.
van de Deensche koopvaardijvloot in
handen heeft.
In Duitschland is men er van over
tuigd, dat ook deze cijfers nog sterk
overdreven zijn. Doch zelfs wanneer
men aanneemt, dat de tonnage met on
geveer 7 millioen brt. is toegenomen,
kan deze toename niet geheel als
winst voor Engeland worden be
schouwd. In de eerste plaats stond een
groot deel van deze schepen reeds
vóórdien in dienst van Engeland en in
de tweede plaats zijn de reizen, die zij
thans hebben te maken, veel langer
dan eerst, tengevolge van blokkade,
mijnengevaar enz. Deze nadeelen zijn
zoo groot, dat zij ruimschoots opwegen
tegen de aanwinst aan tonnenmaat.
Het gevolg is, dat de Engelsche aan
voer in vergelijking met vroeger nog
slechts in zeer beperkte mate kan
worden gehandhaafd. In Berlijn is
men ervan overtuigd, dat ook deze
beperkte aanvoer nog verder zal slin
ken tengevolge van de Duitsche en
Italiaansche maatregelen en aanvallen.
allen moeten doordringen. Het is dan
ook wel zeer waarschijnlijk, dat wij
midden in de geboorte van nieuwe din
gen staan. Alleen is het onmisbaar, dat
zulk een oordeel gegrond is op de
lessen der historie, niet op de fantasie.
De wereldgeschiedenis in tijdvakken
verdeelen is niet ieders werk. Wie de
leiding der geschiedenis in handen leg
gen van menschen en dus de menschen
in staat achten, den wereldgang te
bepalen, vergissen zich dikwijls in de
proporties.
Meer dan eens is een nieuwe jaar
telling ingevoerd, die na tien jaren
vergeten was, en menig uiterst revolu-
tionnair streven is in krasse reactie
geëindigd. De historie leert echter wel,
dat uitgebreide oorlogen een enorme
wijziging brengen op politiek, econo
misch en sociaal erf, ja, dat zij de
gansche geestesgesteldheid omzetten.
Dit mag dus ook thans worden ver
wacht; vooral wanneer men den hui-
digen oorlog beschouwt als vervolg op
en gevolg van den wereldoorlog en
het verdrag van Versailles. Een derge
lijke periode van een kwart eeuw
moet wel diepe wijzigingen met zich
brengen.
Hier ligt dan een speciale roeping
voor christenen, d.i. voor hen, die de
leiding der historie niet zien in de han
den van menschen, doch van God. Dit
geloof immers pleegt een oonservee-
rend indien zelfs niet conservatief e-
ment aan te dragen door het besef
van afhankelijkheid. Het moet echter
gepaard gaan met den drang om de
teekenen der tijden te verstaan. Dit
zal te eerder geschieden, als men zich
voor den geest houdt, dat het christen
dom door de prediking der wederge
boorte zich stelt tegenover alle fatalis
me en onderworpenheid aan erfelijke
belasting en in dien zin meer radicaal
is dan alle nieuwlichters.
Geen frase of mode
De eisch en verwachting van het
nieuwe moet echter gevuld zijn en dus
meer wezen dan een frase of mode.
De massa-psychologie leert, dat ve
len aan het woord genoeg hebben zon
der zakelijken inhoud. Zulk een ver-
nieuwingssfeer beduidt dan echter een
fata morgana, hetgeen nog bedenke
lijker is dan conservatisme.
Wie nu den roep om vernieuwing
ontleedt, wordt teleurgesteld, want
daarin is geen enkel nieuw element
aanwezig. Als spr. zich vergist, zal
hij wel door de pers of door een rede
gecorrigeerd worden, maar hij heeft
geen enkelen nieuwen eisch vernomen
of het moest zijn, dat nu eindelijk
eens iets aan sociale voorzieningen
moet worden gedaan; maar deze zon
derlingheid kan men laten zwemmen.
Verder is er geen nieuws; er zijn wei
stokoude dingen, b.v. dat belangheb
benden in een groote vergadering met
aplomp eischen stellen zonder eenig
oog voor de bur^etaire zijde. Indien
zoo iets eindelijk werd nagelaten, zou
dat een nieuw en zeer gelukkig ele
ment beteekenen.
De onderwerpen, waarover het
gaat, zijn vooral vier in getal:
werkloosheidsbestrijding, economi
sche ordening, staatkundige her-
oriënteering, cultureel-geestelijke
vernieuwing. Op geen dezer gebie
den wordt iets gevraagd, dat niet
reeds lang bepleit is.
Soms trachten zij, die nimmer een
voet aan den grond kregen, van de
omstandigheden gebruik te maken;
hetgeen noch nieuw noch voornaam is.
IN KORTEN TIJD KWAM EEN OVER
EENKOMST TOT STAND
De overeenkomst, welke
Augustus j.l. tusschen het 1
Rijk en de sovjet-Unie is onderteekend
betreffende de regeling der rechtsver
houdingen aan de grens, omvat
grensgebied, dat ontstaan is bij
Duitsch-sovjet-Russische grens-
vriendschapsverdrag van 1939.
De overeenkomst regelt dus niet
volledig de toestanden aan de Duitsch-
sovjet-Russische grens in het alge
meen. Door recente staatsrechterlijke
wijzigingen zijn nog nieuwe gebieden
van nabuurschap ontstaan, waarmede
in de overeenkomst nog geen rekening
is gehouden.
De thans gesloten overeenkomst om
vat een grens van 1389 krm. De be
trekkingen waren over het algemeen
gemakkelijk te regelen, aangezien
1145 k.m. watergrenzen zijn, welke dus
door rivieren e.d. duidelijk aangege
ven zijn.
Slechts 244 k.m. grens is „droog,
waarbij echter vaak het verloop avn
de grens door bosschen en moerassen
buitengewone technische moeilijkhe
den bood.
De thans onderteekende overeen
komst regelt de problemen van het
onderhoud der grensafbakening, het
probleem der grensovergangen en pro
blemen, welke voortvloeien uit aange
legenheden van de jacht, de visscherij,
den bosch- en mijnbouw, speciale be
palingen regelen het verkeer der
grensautoriteiten onder elkander.
Het indertijd onderteekende verdrag
betreffende grensincidenten wordt door
het eind Augustus onderteekende ver
drag aangevuld.
Aangezien het sluiten van deze over
eenkomst in onmiddellijk verband
staat met den moeilijken arbeid der
grensafbakeningscommissie, moet de
tijd van 10% maand, welke verstreken
is, tot aan het tot stand komen van
Hedenmiddag zijn in het Kurhaus te
Scheveningen vergaderingen gehouden,
uitgaande van de A.R. kieskringcen-
trale te ’s-Gravenhage en de Kamer-
kringvereeniging der C. H.-Unie. De
eerste vergadering ving aan te 2 uur en
werd gepresideerd door den heer H. W.
Tilanus, de tweede vergadering begon te
half vijf en werd gepresideerd door den
heer H. Smitskamp. In de beide vergade
ringen hebben prof. dr. J. R. Slotemaker
de Bruine en dr. H. Colijn redevoeringen
uitgesproken.
Opening door den heer
Tilanus
De eerste vergadering was zeer druk
bezocht; velen moesten zich met een
staanplaats tevreden stellen.
Gemeenschappelijk werden gezongen
van Ps. 97 het eerste en het laatste
vers. Hierna las de voorzitter, de heer
Tilanus, Psalm 97 onberijmd.
De heer Tilanus zeide o.m. in zijn
openingswoord, dat het gisteravond een
groote teleurstelling was te vernemen,
dat de vergadering niet zou doorgaan.
Gelukkig is dit nu wel het geval. Spr.
zeide, dat aan deze samenkomst, wélke
eigenlijk geen politieke is, een groote
behoefte bestond om hen die staan op
den grondslag van Schrift en historie,
bijeen te brengen.
Nu wij geen sympathie meer hebben
van de overgroote meerderheid van het
volk, waardeeren-wij het zeer, dat wij,
in bezettingstijd, nog mogen samenko
men.
DE BETALING VAN OFFICIERS
UNIFORMEN
In alle deelen van Groot-Brittannië,
aldus bericht het D.N.B., hebben de
kleermakers een commissie gevormd,
welke met het ministerie van oorlog
over de kwestie der betaling van offi
ciersuniformen zal gaan onderhande
len.
Een groot aantal officieren heeft zich
uniformen laten aanmeten onder het
voorwendsel, dat de regeering zal be
talen. De regeering betaalt deze uni
formen echter niet. Volgens een mede
deeling van den nationalen bond van
kleermakers dreigt een aantal kleer
makers reeds insolvent te worden. Een
enkele Londensche firma heeft in 4
maanden tijd voor 15.000 pond sterling
officiersuniformen afgeleverd en geen
betaling gekregen.
De Fransche regeering is gister
avond na een onder voorzitterschap
van maarschalk Pétain gehouden minis
terraad afgetreden. Er is daarna een
communiqué uitgegeven, waarin ge
zegd wordt:
Met het oog op de versterking van
het regeeringsgezag heeft maarschalk
Pétain besloten, den ministerraad te
belasten met de taak, de leidende be
ginselen van de politiek der regeering
vast te leggen en ze in wetten tot
uitdrukking te brengen. De leden der
regeering die tot dezen, door maar
schalk Pétain gepresideerden minister
raad behooren en de volmachten van
ministers hebben, zijn:
Justitie: Alibert; buitenlandsche za
ken: Baudoin; productie en arbeid: He-
lin; financiën: Hoiïthiller; binnen-
landsche zaken: Peyrouthon.
De besluiten van den ministerraad
worden door een kabinetsraad, die
door den plaatsvervangenden minister
president Laval geleid wordt, uitge
voerd. Tot den kabinetsraad behooren
alle staatssecretarissen met en zonder
den rang van minister. Laval is belast
met de voorlichting en met de coördi
natie der ministeries. De kabinetsraad
zal de loopende bestuursaangelegenhe
den en de aangelegenheden, die niet
voor den ministerraad gebracht wor
den, afhandelen.
Generaal Weygand heeft in zijn hoe
danigheid van generaal-gedelegeerde
der regeering in Fransch-Afrika de
meest uitgebreide volmachten gekre
gen om de verdediging en de veilig
heid van het Fransche koloniale rijk
te waarborgen. Door het overdragen
van deze missie, de verdediging in
Afrika te centraliseeren, heeft de regee
ring bewezen, dat zij besloten is, zich
met alle middelen te verzetten tegen
de intriges, die erop gericht zijn het
moederland en de koloniën van elkaar
te verwijde’''"-’ en de eenheid van
Frankrijk in gevaar te brengen.
