HAAGSCHE COURANT
STADSNIEUWS
BINNENLAND
Maandag 16 September 1940.
Nederlandsche Socia
listische Werk
gemeenschap
Enschedé door Engelsche
vliegtuigen gebom
bardeerd
VAN „DE LIGHALLEN” TOT
HAAGSCH SANATORIUM
Twee menschen gedood
DERDE BLAD
Gewijzigde toestanden bij het N.V.V.
De prijscontrole
Zal aanzienlijk worden verscherpt
i
Het Haagsch Sanatorium heeft zijn nieuwe gebouwen aan de
Doornikschestraat in gebruik genomen. Een kijkje op het complex
mannenzalen met daarvóór de 30 meter lange lighal, (Polygoon)'
DE NATIONALE
RECLASSEERINGSDAG
Gesticht op een vergadering
van S.D.A.P.-functionarissen
Ook andere plaatsen getroffen
Oproep aan socialisten in
Nederland
De houding van de bevolking
bij luchtalarm
- x
Y -
DE NIEUWE INRICHTING DER
HAAGSCHE VEREENIGING TOT
BESTRIJDING DER T.B.C.
vol-
desgewenscht
ge-
Rusten, een moeilijk werk
de
en
bij
zal
No. 17674
Lichte schade te Enkhuizen
Eveneens in den nacht van Zaterdag
op Zondag heeft een Engelsch vliegtuig
zestien brandbommen, waaronder drie
van zwaar kaliber, geworpen op Enk
huizen in de omgeving van de Koepoort.
Van een groóte broeikas werd veel
glas vernield, terwijl een bruggetje ge
heel werd opgeruimd. Aan enkele
woonhuizen werd lichte schade toege
bracht. De onmiddellijk ter plaatse
zijnde brandweer kon voorkomen dat er
brand uitbrak. Er hebben zich geen
persoonlijke ongelukken voorgedaan.
Arbeiderswoningen ernstig
beschadigd
Te Halsteren zijn Zaterdagnacht acht
brisantbommen en vijf brandbommen
geworpen in de z.g. Melanen. Twaalf
arbeiderswoningen werden ernstig be-
bed gelicht. Zij liepen echter geen ver
soonlijke ongelukken voorgedaan.
Aan den rand der nieuwe Scheve-
ningsche Boschjes, bij de Doomiksche-
straat, heeft de Haagsche Vereeniging
tot bestrijding der tuberculose haar
Haagsch Sanatorium gesticht, dat 5
Augustus werd betrokken en Zaterdag
a.s. officieel wordt geopend.
De plaats, waar het nieuwe gebouw is
verrezen, is velen Hagenaars bekend,
omdat de vereeniging daar sedert 1907
haar lighallen had, die nu tot de ge
schiedenis behooren.
Dr. Mortier Hij mans, de directeur
van het Sanatorium, en mr. H. A.
Hooft, voorzitter van het dagelijksch
bestuur der vereeniging, hebben ons
een dezer dagen in de inrichting ont
vangen om haar ons te tbonen en dr.
Hijmans vond daarbij gelegenheid om
iets te vertellen van den groei der in
richting.
De Haagsche Vereeniging tot bestrij
ding der Tuberculose heeft haar werk
zaamheid in de stad in hoofdzaak ge
concentreerd in het bekende consulta
tiebureau aan de Waldeck Pyrmont-
kade, waar kosteloos onderzoek naar
t.b.c. wordt gedaan en van waar uit
deskundig huisbezoek geschiedt. Thans
exploiteert zij het Haagsch Sanatorium
aan de Doornikschestraat, vroeger de
lighallen.
De vereeniging richt zich op een doel
treffende bestrijding der t.b.c. eh ex
ploiteert het sanatorium, met subsidie
van rijk en gemeente, uit eigen midde
len. Het nieuwe gebouw, dat tot stand
kwam o.m. met steun van het Werk
fonds, is, behoudens deze medewerking,
ook geheel uit eigen middelen bekos
tigd. Niet minder dan 80.000 gulden
moest daartoe uit de kas vloeien. De
exploitatie moet eveneens uit de ver-
eenigingsfinanciën worden bestreden.
Het sanatorium aan de Doorniksche-
straat is uitsluitend bestemd voor vol
wassenen. De kinderen, welke onder de
hoede der vereeniging worden gesteld,
genieten hun verpleging in Huis ter
Drift bij Doorn, waar ze winter en zo
mer kunnen vertoeven.
Wat den aard der t.b.c. betreft, waar
van lijders in de Haagsche inrichting
worden verpleegd, wees dr. Hijmans er
op, dat hier uitsluitend lijders aan
long-t.b.c. worden opgenomen en ver
pleegd.
Het is, ging hij voort, in den loop der
jaren gebleken, dat de Nederlandsche
lucht zeker niet in de laatste plaats de
zeelucht, geschikt is voor de t.b.c.-
therapie. Het feit, dat men het aange
durfd heeft, dit gebouw hier te stich
ten, moge als bewijs gelden, dat op dit
punt geen twijfel bestaat.
Hier waait de zeewind en het kan
er frisch zijn op dagen, als de vorige
week ons bracht, maar dat deert de pa
tiënten niet. Integendeel, de zilte lucht
saneert en de beslotenheid der zieken
zalen in het dennenbosch, maakt dat
stof hier niet kan doordringen.
De opbrengst van de collecte op den
Nationalen Reclasseeringsdag Zaterdag
j.L bleef, door de ongunstige tijdsom
standigheden en door het ongunstige
weer, waardoor vele collectanten niet
zijn opgekomen en lang niet alle inge
zetenen konden worden bereikt, be
langrijk beneden de raming.
Voor hen, die alsnog een bijdrage
willen zenden., vermelden wij het giro
nummer van den penningmeester van
het plaatselijk comité van uitvoering
Nationale Reclasseeringsdag, den heer
J. A. Knetsch, Loenenschestraat 86,
postgiro 325990.
NIEUWE MEUBEL-SHOWROOM AAN
DE LAAN VAN MEERDERVOORT
Zaterdagmiddag om 3 uur is onder
veel belangstelling aan de Laan van
Meerdervoort no. 445 een showroom
geopend van den Nederlandschen Mei>
belhandel, welke gevestigd is aan de
Spijkermakersstraat alhier. De nieuwe
showroom voldoet aan alle eischen van
den modernen tijd. Zij is licht en vroo-
lijk van aankleeding en biedt den aan
staanden koopers een keur van fraaie
meubelstukken om een keuze uit te
doen.
Aan de showroom is tevens een ver-
koopafdeeling verbonden, zoodat men
bij een eventueele keus uit de met
uiterste zorg samengestelde collectie
direct zijn bestelling kan doen.
Bij de opening werden zeer veel
bloemstukken binnengedragen.
Oorlogsmonument te Delft
Eenigen tijd geleden is bekend ge-,
maakt, dat er te Delft een oorlogs
monument voor de aldaar gesneuvel
de Nederlandsche militairen zal wor
den opgericht. Als voorloopige datum
van onthulling is toen 21 September
genoemd. Tengevolge van ongunstige
weersgesteldheid en andere omstan
digheden is de uitvoering echter zoo
zeer vertraagd, dat deze datum niet
gehandhaafd kan worden. De plech
tigheid zal vermoedelijk op half Octo
ber a.s. worden gesteld.
De wederopbouw van verwoeste
boerderijen.
Op Woensdag 18 dezer zal de directeur-
generaal van de voedselvoorziening te
’s-Gravenhage, in de gemeente Hoogland
den eersten steen leggen van nieuwe boer
derijen, die in de plaats komen van die,
welke tengevolge van den oorlog zijn ver
woest.
Meer eenheid door centralisatie
De benoeming van den heer H. J.
Woudenberg tot commissaris van het
Nederlandsch Verbond van Vakveree-
nigingen diende, zooals destijds duide
lijk werd gemaakt, om het werk, door
de arbeiders verricht, in stand te hou
den en de mogelijkheid te openen tot
verdere ontplooiing. Talrijke arbeiders
hebben dit onmiddellijk begrepen en
met vreugde hun steun gegeven aan
de noodzakelijke reorganisatie en ver
nieuwing. Men stuitte echter op moei
lijkheden, doordat in de leiding van
het N.V.V. bepaalde personen zaten,
die geen hechte en loyale samenwer
king met de nieuwe leiding konden
waarborgen; daarom heeft de commis
saris verschillende maatregelen moe
ten nemen, die de belangen der ge
organiseerde arbeiders in de nieuwe
verhoudingen konden dienen. In een
persconferentie, welke Zaterdag werd
gehouden, heeft de heer Woudenberg
daar een en ander over verteld.
In de eerste plaats bleek het noodig,
dat er een sterke centralisatie in de lei
ding kwam. Vroeger vormden de aange
sloten organisaties ieder voor zich een
afgesloten geheel. Thans is het N/V.V.
de landelijke vakorganisatie, waarin ver
schillende „vakgroepen” vereenigd zijn.
Deze centralisatie was noodig om voor
de georganiseerde vakarbeiders een zoo
hecht mogelijke organisatie op te bou
wen, welke naar binnen, zoowel als naar
buiten, vruchtdragend werk kan ver
richten en zich niet behoeft te bepalen
tot de taak van adviseerend college, wat
het N.V.V. in zijn ouden vorm eigenlijk
was. Door de centralisatie en de daaruit
voortgevloeide maatregelen bereikte men,
dat het N.V.V. op tal van arbeidsvraag
stukken meer invloed kan uitoefenen en
thans is de basis gelegd waarop ook de
overheid met de vakorganisatie zeer
nauw kan samenwerken. Vooral in een
tijd als deze is zulks van de grootste be-
teekenis gebleken. Het N.V.V. heeft voor
de' Nederlandsche arbeiders een groot-
sche taak te verrichten, niet meer op po
litiek terrein, doch uitsluitend op sociaal
en cultureel gebied. Bij loonregelingen,
ontslagregelingen, bij het sluiten van
collectieve arbeidscontracten zal het N.V.
V. een belangrijke functie kunnen ver
richten en juist daarin ligt de beteeke-
nis van de organisatie voor de arbeiders.
Daarnaast ligt op sociaal terrein nog
zeer veel werk voor het N.V.V. gereed.
Men denke aan het verzorgen der volks
gezondheid, waar de organisatie door de
arbeiders-sanatoria enz. mede een taak
heeft. Aan de vakopleiding, aan het so
ciale jeugdwerk en zoovele andere be
moeiingen op sociaal terrein. Het cultu-
reele werk voor de Nederlandsche arbei
ders mag zeker niet op den achtergrond
staan. Ontwikkeling in den uitgebreid-
sten zin des woords is ook een taak der
vakorganisatie. Daaraan zal men dan ook
alle aandacht besteden.
Uit dit alles concludeerde de commis
saris, dat er geen sprake is van stopzet
ten of belemmeren van de vakbeweging.
Integendeel, men zal door centralisatie
meer resultaten bereiken.
Zaterdagavond laat is Enschedé het
slachtoffer geworden van het lukraak
bommen werpen van Engelsche vlie
gers. Vreemde vliegtuigen cirkelden
boven de stad en wierpen lichtkogels
uit, waarna spoedig een serie ontplof
fingen volgde in het Westelijke en
Noordelijke stadsgedeelte. De sirenes
van het alarmsignaal begonnen te
loeien en de luchtbeschermingsdienst
was onmiddellijk in actie. Weer klon
ken ontploffingen en daarna braken op
enkele punten in de stad felle branden
uit. Het bleek, dat tal van brisant- en
brandbommen waren geworpen. Ten
Westen van de stad vielen bommen op
de rijwielpaden van den Rijksweg, wel
ke werd beschadigd. Voorts werden in
deze gemeente twee boerenwoningen
getroffen, waarbij een vrouw ernstig
aan den schouder werd gewond. Een
koe werd in de weide gedood.
In het Noordelijke gedeelte der stad
werd de nieuwe Huishoudschool door
een voltreffer geraakt en zeer ernstig
beschadigd. Voorts ontploften in deze
woonwijk nog verscheidene bommen,
waarbij de heer van den Broek, procu
ratiehouder bij een textielmaatschappij,
werd gedood. De koopman Schoolder-
man, die zich per rijwiel op straat be
vond, Werd door een scherf in het hoofd
getroffen. Na enkele uren is hij aan de
gevolgen overleden.
De laatste aanval van de Engelsche
vliegers was’op de binnenstad gemunt.
Een brandbom trof het postkantoor,
doch door het kordate optreden van
het aanwezige personeel werd het ge
vaarlijke projectiel onschadelijk ge
maakt. De garage van den heer Spra-
kel in de Hengeloschestraat raakte
voorts in brand. Een felle vuurzee ont
stond, maar de brandweer, krachtig ge
holpen door tal van manschappen van
den Opbouwdienst, had het vuur spoe
dig onder de knie. De garage is gedeel
telijk afgebrand.
In het groote, nieuwe gebouw van
Vroom en Dreesmann ontstond brand,
maar hier was men het vuur snel
meester. Verder brak een hevige brand
uit in een gebouw, in gebruik bij de
confectiefabriek N.V. Serphos. Hier was
het gevaar voor uitbreiding zeer groot,
maar de felle vuurzee kon vrij spoedig
worden bedwongen.
In de villawijk „de Stadsweide” werd
materieele schade veroorzaakt. Ver
schillende straten zijn met het oog op
niet-ontplofte bommen afgezet. Het is
een raadsel, wat de bedoeling der En
gelsche vliegers is geweest, aangezien
zich nergens militaire doelen bevinden.
Bewoners van boerderij te
Oud-Gastel uit bed gelicht
In den afgeloopen nacht om 2.35 uur
is onder de gemeente Oud- en Nieuw
Gastel een bom van zwaar kaliber door
een Engelsch vliegtuig neergeworpen.
Het projectiel kwam terecht op een
stuk grond bij de hoeve „Boombosch".
Door den geweldigen luchtdruk wer
den de bewoners van de hoeve uit het
bed gelucht. Zij liepen echter geen ver
wondingen op, terwijl er ook geen
schade werd aangericht. In den grond
ontstond een gat van zes bij zes meter.
bakenen, die naar het socialisme voert.
Daarom richten wij tot de socialisten in
Nederland den oproep: sluit u aaneen en
helpt mee aan het stichten van de „Ne
derlandsche Socialistische Werkgemeen
schap”.
Mannen en vrouwen, jongeren en
ouderen, kunnen dan met nieuwen moed
en kracht strijden voor de nieuwe toe
komst voor de socialistische maatschap
pij. Wij wille ons overal doen gelden,
waar de belangen van de arbeiders, boe
ren en middenstanders dat vragen.
Op economisch gebied zullen wij stel
ling nemen tegen de kapitalistische dwin
gelandij. Voor dit doel sommen wij een
aantal punten op, die onder nieuwe vor
men de oude ideeën van de sociale recht
vaardigheid moeten verwezenlijken.
1. Het streven van de N.S.W. heeft ten
doel den opbouwevap de Nederlandsche
volksgemeenschap in socialistischen zin.
Dat wil zeggen, dat de arbeid de basis
wordt voor de sociale en economische ver.
houding. Wij verlangen de samenvat
ting van alle krachten in het besef, dat
het Nederlandsche volk een ondeelbare
gemeenschap dient te vormen.
2. Wij willen, dat de Nederlandsche
volkshuishouding haar plaats vindt in de
nieuwe economische ordening, die bezig
is zich in Europa te voltrekken, opdat
wij in de groote harmonie van het geheel
een gave eenheid zullen vormen, zulks in
overeenstemming met behoud van aard
en karakter van ons volk.
3. Dooi deze nieuwe oriënteering zal de
werkloosheid kunnen worden overwonnen
en zal de arbeid in zijn waarde hersteld
moeten worden.
4. Wij eischen een zoodanige beschik
king over de productiemiddelen, dat de
voortbrenging niet langer eenzijdig op
particulieren winsthonger wordt gericht,
maar ten bate van ons volksgeheel zal
worden opgebouwd, Noodig is daartoe de
controle van staatswege op het bankwezen
en beheersching van het credietwezen.
5. Het platteland zal moeten worden be
vrijd van de knechtsschap, waarin de
kapitaalmachten de boeren- en tuinder-
stand wisten te slaan. Daarnaast zullen
goede afzetmogelijkheden moeten worden
geschapen Voor allen, die de bodempro-
ductie helpen verzorgen, dient een be
hoorlijk bestaan gewaarborgd te zijn.
6. De middenstand dient te worden be
schermd, eenerzijds tegen de overwoeke
ring van kapitaalconcentraties anderzijds
door een regeling van zijn bestaan, die
ook aan deze categorie medewerkers een
redelijk en verzekerd inkomen schenkt.
7. De sociale wetgeving, die nog al te
zeer ontoereikend is en vaak ook verward
en ongelijk werkt, zal in een groot en
evenwichtig samenstel van maatregelen
moeten worden samengevat, waarbij met
inachtneming van de eischen van alge
meen belang aan arbeiders, boeren en
middenstanders, aan de werkers van hoofd
en hand en met name ook aan hen, die
thans nog onverzorgd zijn, een redelijke
bescherming wordt geboden.
8. Het vraagstuk „oud en arm” zal door
een actie voor een behoorlijk arbeidspen-
sioen op den grondslag van ons gemeen
schappelijk verantwoordelijkheidsbesef
voor degenen, die hun arbeidskracht aan
staat en maatschappij gaven, zijn oplos
sing moeten vinden.
9 Het recht van ieder werker op
rustpooze, -
zal kunnen
o.a.
dat
sommige fabrikanten en groothandelaren
trachten hun winstmarge ten koste van
de grossierderij en den détail-handel te
vergrooten. Teneinde alle misverstand op
dit punt weg te nemen, worde er hierbij
uitdrukkelijk op gewezen, dat een derge
lijke handelswijze als overtreding van de
Prijzenbeschikking 1940 no. 1 is aan te
merken. Voorzoover het voorts mocht
voorkomen, dat men door ongemotiveer
de uitschakeling van den tusschenhandel
een hoogere opbrengst tracht te ver
krijgen, zal zoo noodig tot inbezitneming
en terbeschikkingstelling van goederen
krachtens art. 6 van de Prijsopdrijvings-
en Hamsterwet worden overgegaan.
3. Het schijnt niet voldoende bekend
te zijn, dat ook de kooper onder de straf
bepalingen van de Prijsopdrijvings- en
Rusten is een moeilijk werk, zegt dr.
Hijmans en thuis kuren is onmogelijk
gebleken. Daarvoor is een sanatorium
noodig. Bovendien bepaalt het gene
zingsproces zich niet tot rusten alleen.
Het doel, dat de vereeniging zich stelt,
is de patiënten zoolang te verplegen
totdat zij ween geschikt zijn voor de
hervatting van het werk en niet be
smettelijk meer zijn voor hun omge
ving.
Dat streven was moeilijk te verwe
zenlijken zoolang men moest werken
met de lighallen, toen aanvankelijk
slechts dagverpleging mogelijk was.
Toen in 1922 de inrichting uitgebreia
werd met een afdeeling voor vrouwen,
werd een belangrijke stap vooruit ge
daan. Drie zalen met 10 bedden elk,
plus de noodige bijgebouwen, kwamen
er toen bij.
De t.b.c.-research schreed voort,
nieuwe inzichten ontstonden, de
eischen werden hooger en als gevolg
van een en ander kon het complex niet
weer up to date worden genoemd. In
1938 werden daarom plannen gemaakt
voor een geheel nieuw gebouw, waarin
de groep vrouwenzalen zou worden
opgenomen. In April van het vorige
jaar werd alles ontruimd en de patiën
ten gingen over naar de barakken
aan den Tapijtweg, waar men tot 5
Augustus j.l. bleef.
Hamsterwet valt. Daarom wordt er nog
maals uitdrukkelijk de aandacht op ge
vestigd, dat de kooper, de huurder of
de opdrachtgever, die opzettelijk bewerkt
of medebewerkt of aan wiens schuld het
te wijten is, dat de prijsvoorschriften
niet worden nagekomen, op gelijke wijze
als de verkocper, verhuurder of als de
gene, die den dienst verricht, strafbaar is.
4. Indien een prijsverhooging met toe
stemming van den secretaris-generaal
voornoemd tot stand is gekomen, doch
niet uit algemeene bekendmakingen
blijkt, zal de leverancier, met uitzonde
ring van den detaillist, steeds op zijn
prijscouranten, offerten of verkoopsfac-
turen datum en nummer van den brief,
waarbij de toestemming werd verleend,
moeten vermelden. Grossiers, verwerkers
en andere afnemers kunnen zich dus
steeds, indien hun een prijsverhooging
in rekening wordt gebracht, van de
rechtmatigheid der verhooging overtui
gen.
5. Tenslotte wordt volledigheidshalve
nog eens herhaald, dat, indien prijsver-
hoogingen onvermijdelijk moeten wor
den geacht, belanghebbenden zich met
een verzoek benevens een gedocumen
teerde toelichting, waaronder een uitge
werkte kostprijscalculatie, tot de
gendeinstanties kunnen wenden:
a.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van de departementen van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart en van Land
bouw en Visscherij, brengt het volgende
ter algemeene kennis:
1 In een aantal gevallen is geconsta
teerd, dat, in strijd met de bepalingen
van de Prijzenbeschikking 1940 no. 1,
prijzen zonder toestemming zijn verhoogd
boven die, welke op 9 Mei j.l. golden.
In verband hiermede is thans aan de met
de contróle belaste instanties opgedragen
de contróle op de naleving dezer bepa
lingen aanzienlijk te verscherpen;
constateering van overtredingen
krachtig worden ingegrepen.
2. Een van de vormen, waarin
prijsopdrijving voorkomt, is deze,
een
jaarlijksche rustpooze, waarin hij ont
spanning zal kunnen vinden en de
schoonheid van land en volk dient te
kunnen leeren kennen, zal uitdrukking
moeten krijgen in de algemeene door
voering van een jaarlijksche vacantie,
met behoud van loon en gelegenheid, om
zich op billijke voorwaarden naar elders
te verplaatsen.
10. Opvoeding van de jeugd tot ge
meenschapszin en bewuste verantwoorde
lijkheid van den eenling, voor het ge
heel, waarvan hij deel uitmaakt, bevor
dering van en steun aan instellingen,
welke ontwikkeling en algemeene vor
ming van arbeiders, met name de jeug
digen, beoogen. Verstrekking van middel
baar en hooger onderwijs met staatshulp
aan kinderen, die daarvoor geschikt,
doch wier ouders onbemiddeld zijn.
11. Wederopbouw en verbetering van
het onderwijs, nijverheids- en landbouw
onderwijs en verplicht stelling van de
lichamelijke opvoeding.
12. Bevordering van de volksgezond
heid, door een staatsregeling voor zie
kenverzorging en een krachtige bestrij
ding van de tuberculose met behoorlijke
nazorg voor de verpleegden.
13. Krachtige en onafgebroken bevor
dering van den volkswoningbouw.
En nu, socialisten, aan den arbeid
Reeds te lang hebt gij gedraald en heeft
desorganisatie u tot onmacht gedwongen.
Bedenkt, de toekomst ligt voor en tiet
achter ons.
Waakt voor uw grooten vijand, de
lauwheid, onverschilligheid en gemis aan
vertrouwen in eigen kracht. Nu meer
dan ooit is doorzettingsvermogen een
dwingende noodzakelijkheid.
Ten strijde voor de socialistische ge
meenschap van het Nederlandsche volk.
Den laatsten tijd is in verschillende
gemeenten het signaal „luchtalarm”
gegeven door gebruikmaking der sire
nes. In verband daarmede heeft de be
velhebber der ordepolitie er op gewe
zen, dat daarbij herhaaldelijk is geble
ken, dat het meerendeel der automobi
listen, koetsiers, wielrijders en voetgan
gers geen notitie genomen heeft van
het „luchtalarm’-signaal en op straat
gebleven is. In de toekomst zal, nadat
de „Luftschutszwarncentralen” weer in
bedrijf zullen zijn gesteld, alleen door
sirenes gealarmeerd worden, wanneer
werkelijk gevaar dreigt. Daarom is het
dringend noodig, dat van de bevolking
de strengste luchtbeschermingsdiscipli-
ne geëischt wordt. Met het oog hierop
heeft de secretaris-generaal van het de
partement van Binnenlandsche Zaken
in een circulaire aan de burgemeesters
er op gewezen, dat bij luchtalarm stra
ten en pleinen onder alle omstandig
heden ontruimd moeten worden, voor
welke ontruiming alleen de Nederland
sche politie verantwoordelijk is.
Het nieuwe gebouw
De architect, ir. H. V. Gerretsen,
kreeg de opgave om in de nieuwe in
richting een volledige scheiding te ma
ken tusschen de mannen- en vrouwen-
afdeeling, de keukens van de verple-
gingsafdeelingen te separeeren en het
afschermen van het geheele complex
van de omgeving.
Hij slaagde in zijn oplossing op lof
waardige wijze, ondanks het beperkte
terrein, dat de 1 h.a., welke het Ge
meentebestuur van den Haag in 1907
kosteloos in bruikleen afstond, niet
overschrijdt. Op dit kleine bestek
bouwde hij een doeltreffend sanato
rium, wat zijn intérieur betreft zeer
gecomprimeerd, maar rationeel.
De ziekenzalen, 4 met zes bedden
elk, voor de mannen en de drie zalen
voor de vrouwen, liggen alle gelijk
vloers. Er is nu plaats voor 24 man
nelijke- en 39 vrouwelijke patiënten, in
leeftijd varieerende van 15 tot 55 jaar.
Langs het nieuwe zalencomplex strekt
zich een lighal uit van 30 meter lengte,
De vrouwenafdeeling onderging een
grondige restauratie, zóó, dat men
binnen nauwelijks het verschil met het
nieuwe gedeelte opmerkt. Achter
mannenzalen liggen de wasch-
kleedruimten. Ieder heeft hier zijn
eigen waschtafel en kleerenkast. Licht
en helder zijn al de vertrekken, de
gangen en keukens, de laatste in twee
groepen, die voor de verpleegden en
voor’ het verplegend personeel.
De zusters, die haar kamers op de
eerste étage hebben, beschikken over
een gezellige gezamenlijke woonkamer
met eigen keuken. De groote eetzaal is
zoo ingericht, dat daar
ook kerkdiensten kunnen worden ge
houden, terwijl, met gebruikmaking
van het podium, de ruimte ook
schikt is voor feestelijke uitvoeringen.
Voor de ontspanning der verpleegden
dient voorts de radio-aansluiting bij
elk bed. Een chirurgische afdeeling is
niet in het sanatorium ondergebracht,
omdat de groote ziekenhuizen in de
stad voldoende outillage bieden. Wel
beschikt het over een moderne Rönt-
genkamer, uitgerust met een der
nieuwste Philips-apparaten. Voorts is
er een compleet ingerichte polikliniek
yoor dagelijksch onderzoek, ook voor
niet-patiënten.
Mr. Hooft maakte er ons tenslotte
nog opmerkzaam op, dat van de glo
bale bouwsom van 94.000, ongeveer
80.000 werd gedragen door de Ver
eeniging zelf. Haar financiën, die deze
uitgave dank zij een jarenlang zorgvul
dig beheer, toelieten, hebben niettemin
een zoodanige aderlating ondergaan,
dat versterking dringend noodig is.
Het sanatorium is er nu en daar
mee neemt het arbeidsterrein der ver
eeniging nog toe, terwijl, als gevolg
o.a. van de tijdsomstandigheden, het
aantal leden en donateurs slinkt. Het
bestuur doet daarom een dringend be
roep op de burgerij om de financiën
te versterken. De Vereeniging heeft
goed werk mogen verrichten in den
loop van vele jaren, zij wil daarmee
voortgaan en zij zal dat kunnen doen,
mits de burgerij achter haar staat.
De verschillende rijksbureaux voor
de nijverheid: voor de industrieele grond
stoffen, halffabrikaten en eindproducten,
voorzoover betreft de producenten- en
groothandelsprijzen;
b. het Rijksbureau voor de voedsel
voorziening in oorlogstijd: voor land
bouw-, veeetelt- en visscherijproducten
en gefabriceerde voedingsmiddelen, voor
zoover betreft producenten- en groot
handelsprijzen;
c. de afdeeling Middenstand van het
departement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart: voor de detailprijzen, voor
zoover de verhooging niet reeds op grond
van de „detailprijzenbeschikking” toe
laatbaar is.
Indien twijfel mocht bestaan omtrent
de verdeeling van de goederen over de
verschillende Rijksbureaux voor de Nij
verheid en het Rijksbureau voor de Voed
selvoorziening in oorlogstijd, zoo wordt
verwezen naar dé desbetreffende over
zichten, welke als bijlagen van het week
blad „Economische Voorlichting” van 23
Augustus 1904, no. 34 (overzicht naar
Rijksburaux) en 30 Augustus 1940, no. 35
(alfabetische lijst van goederen) zijn ver
schenen e nwelke bij den Economischen
Voorlichtingendienst, Rijnstraat 24 te
’s-Gravenhage, tegen betaling van een
bedrag van 25 cents per exemplaar kun
nen worden aangevraagd.
Gistermiddag heeft te Amsterdam
een vergadering plaats gevonden van
een 40-tal vooraanstaande personen
uit de socialistische arbeidersbeweging
in Nederland, meerendeels functiona
rissen der S.D.A.P. De leider der bij
eenkomst, Tjerk van der Zee, die ook
het initiatief tot deze bespreking had
genomen, zette in zijn openingswoord
in het kort nog eens zijn bedoelingen
uiteen.
Spr heette inzonderheid welkom den
heer Rost van Tonningen en zijn secre
taris, Rambonnet, en den heer Goedhuys,
die voor de Arbeiderspers deze bijeen
komst bij woonde
Tijdens de bespreking werd door den
heer Rost van Tonningen, commissaris
van de S.D.A.Per n<?g eens in het bij
zonder de nadruk op gelegd dat het doel
van zijn besprekingen in de afgeloopen
weken met de functionarissen der S.D.
A.P. gevoerd gelijk het ook het doel
is van deze bijeenkomst is dat de ar
beiders op eigen verantwoordelijkheid
den weg naar de toekomst kunnen vin
den en tot een eigen politieke wilsuiting
zullen kunnen komen.
Na een uitvoerige bespreking, waarbij
slechts t.a.v. de uitwerking van enkele
beginselen, verschil van meening bleek
te bestaan, werd met algemeene stemmen
besloten tot de stichting der Nederland
sche socialistische werkgemeenschap. Tij
dens de vergadering werd een voorloopig
bestuur samengesteld, om de eerste noo
dige maa'regelen te treffen, tot het bin
nenkort nogelijk zal zijn, op eer. lande
lijke bijeenkomst een definitief bestuur
te benoemen. De volgende personen ver
klaarden zich bereid, in dit voorloopig
bestuur zitting te nemenTjerk v. d.
Zee, voorzitterA. van Heusden, secre
taris W. D. Bekking, penningmeester
W. van Dok, 2e voorzitterM. Geels,
R. Heer en G Stempher, leden.
De oproen
De N.S.W. heeft een oproep aan de
socialisten in Nederland gedaan. Door
maatregelen van den Rijkscommissaris
aldus deze oproep werd de heer Rost
van Tonningen benoemd tot commissaris
van de S.D.A.P. In de besprekingen,
welke door ons sindsdien zijn gevoerd, is
komen vast te staan, dat er geen be
zwaar bestaat, dat de Nederlandsche ar
beiders, die zoo lang voor hun ideaal
hebben gestreden, op eigen verantwoor
delijkheid hun weg in de toekomst vin
den. Indien dan ook de socialisten van
Nederland tot een nieuw vereenigingspunt
zullen zijn gekomen, dan kunnen zij on
der eigen leiding zonder curator en met
toekenning van de rechten, die thans
andere groepen, welke aan het politieke
leven deelnemen, bezitten, den strijd voor
het socialisme voortzetten. Het is hierom
noodzakelijk, dat er een eind wordt ge
maakt aan de groote verwarring, die ge
sticht is door degenen, die meenen, dat
het werk voor het socialisme moet wor
den gestaakt, omdat zij geen strijd kun
nen voeren voor het democratisch socia
lisme.
Het zou karakterloos zijn te verwach
ten, dat de sociaal-democraten van gis
teren vandaag hun principes hebben af
gelegd. Ieder, die echter wil en ziet, wat
er in de wereld gebeurt, zal begrijpen,
dat men het volk van Nederland een
slechten dienst bewijst door thans aan
den kant te gaan staan en af te breken,
wat moeizaam en ten koste van groote
offers is opgebouwd. De kern van de
socialistische idee is de mensc'nelijke so
lidariteit! Daarom willen en mogen wij
de socialistische massa’s niet zonder lei
ding hulpeloos in de branding laten
staan. Er zal een socialistische politiek
moeten worden gevoerd, die rekening
houdt met den internationalen samenhang
van het economische leven, op de wijze,
als in punt 1 van het ontwerp program
ma hieronder is aangegeven.
De feiten hebben overtuigend bewezen,
dat de kapitalistische voortbrenging on
economisch en verkwistend is, dat zij
een ten bate van de gemeenschap zoo
hoog mogelijke productie in den weg
staat. Millioenen hebben aan bepaalde
goederen gebrek. Er kan echter niet
meer worden verbruikt dan er wordt ge
produceerd. De slechter verdeeling van
de koopkracht belemmert het verbruik
en de productie. Vele tientallen jaren
heeft de S.D.A.P. gegolden als verreweg
de belangrijkste vertegenwoordigster van
de Nederlandsche arbeidersklasse van
hoofd en hand. Door taaie energie is zij
er in geslaagd om honderdduizenden ach
ter haar banier te scharen. Het zou een
bewijs van onwaarachtigheid zijn, indier
niet werd erkend, dat sinds de ontvoog
dingsstrijd van de Nederlandsche arbei
dersklasse door Troelstra en zijn mannen
werd aangevangen, ontzaggelijk veel is
tot stand gebracht.
Het beste bewijs daarvoor leverden de
burgerlijke partijen, toen zij in één front
hun kritische energie tegen de S.D.A.P.
en de moderne vakbeweging dag op dag
spuiden. Het werk werd gekleineerd. In
de burgerlijke en kerkelijk bladen wer
den de voormannen breideloos beleedigd
et belasterd. Sinds de samenwerking met
de Roomsch-Katholieke staatspartij en de
burgerlijke partijen op het eerste plan
werd gebracht, omdat men meende, dat
de omstandigheden dit geboden, ge
raakte het socialistische beginsel in het
gedragn, en was de bezielende en ver.
bindende kracht verdwenen. Velen hebben
in den loop der jaren, nadat zij tientallen
jaren hadden meegemarcheerd, de gelede
ren verlaten, omdat de omzwaai door hen
niet kon worden meegemaakt. Nochtans
hield de groote trouw de duizenden aan
hangers bijeen. De geestdrift bleef ech
ter achterwege en ook de krachtigste pro
paganda kon hieraan niets veranderen.
Thans zwalken de duizenden leden
stuurloos rond, zonder dat zij weten,
waar zij zich naar richten moeten. In
dezen toestand kunnen en willen wij niet
berusten. De arbeiders moeten weten, wat
zij willen en moeten den nieuwen weg af.
Het slachten van warmbloedige
dieren
In verband met de nieuwe verorde
ning op het slachten van warmbloedige
dieren stelt de Nederlandsche Vereeni
ging tot Bescherming van Dipten (Pr.
Mariestraat 40 alhier) op verschillende
plaatsen in ons land naar de naleving
daarvan een onderzoek in.
Het blijkt, dat deze contróle noodzake
lijk is. Immers, in enkele bezochte pluim
veeslachterijen was men nog niet geheel
doordrongen van de verplichting, welke
genoemde verordening in dezen stelt, en
dat. terwijl door een inspecteur der ver
eeniging de practische toepassing was
uiteengezet.,,,Met het oog daarop werden
voor de tweede maal deze pluimveeslach
terijen bezocht, wawarbij werd vastge
steld, dat de verplichte verdooving voor
het slachten bijna of geheel niet werd
toegepast, zoodat dierenmishandeling
plaats vond. De inspectie zag zich dan
ook genoodzaakt de overtreders te ver-
baliseeren. Zij hoopt nu, dat dit als een
waarschuwing zal gelden voor anderen,
die in een dergelijk bedrijf de verant
woordelijkheid dragen.
Ten overvloede zij er nog aan herin
nerd, dat de nieuwe verordening bepaalt,
dat MIe warmbloedige dieren (dus ook
pluimvee en konijnen) bij het slachten,
vóór dat het bloed begint te vloeien,
moeten worden verdoofd.
E
- l