De Nederlandsche kinderen in de Oostmark Haagsche Courant van Zaterdag 21 September 1940 i n U prachtige omgeving Kostelijke vacantieweken in een .-.-in STADSNIEUWS BINNENLAND Dr. J. SCHOEMAKER f Onvergetelijke indrukken ’(Van een bijzonderen medewerker.) Na een artikel, dat poogde een indruk te geven omtrent de wijze waarop de Neder landsche kinderen, die naar de Oost mark waren genood, in dit verrukkelijke land hebben geleefd, moge nog een poging volgen de landschap pelijke omgeving te schetsen, waar in de Nederlandsche jeugd een aantal kostelijke vacantieweken heeft door gebracht. De kinderen woonden in Linz, in Gmunden, Ebensee, Hallstatt, Bad Ischl en in welke, temidden der bergen, zelfs in dezen tijd vredig sluimerende plaatsjes al niet meer. Zij woonden er in jeugdtehuizen en bij particulieren. Over het algemeen waren de kinderen, die in bet gezin van hun pleegouders waren op genomen, beter te spreken over den gang van zaken, dan zij, die zich begrijpe lijkerwijze hadden te schikken naar de orde, welke een samenleven in grooter verband nu eenmaal eischt. De jongens en meisjes, die bij pleegouders waren ondergebracht, verkeerden wel in zeer bevoorrechte omstandigheden. Zij geno ten een aanzienlijk grootere bewegings vrijheid. Ver scheidenen zijn met het ge zin de bergen in getrokken. wat Geen verwoeste gebieden (Foto-archief) lm weissen Rössl Noodwoningen te Rotterdam betrokken Het- stemmingsvolle kerkhof in Hallstatt kPolygoon’f* Chirurg van internationale vermaardheid Medicus die tal van stadgenooten aan zich verplichtte. hunne hebben de na- Eenmanwagens gaan per 1 October verdwijnen Het geheele industriegebied van het Rijnland, waar wij middendoor reden, was één woud van walmende schoor steenen. De begrafenis De teraardebestelling van het stof felijke overschot zal Dinsdag a.s. om 12.30 uur op de begraafplaats Oud Eik en Duinen alhier geschieden. VERANDERINGEN OP DE TRAM LIJNEN 4, 7 EN 14 de de Ter gelegenheid van zijn 25-jarig jubileum aan het Gemeente-ziekenhuis hier ter stede, is op ondubbelzinnige- VIERDE BLAD, PAGINA 1. Een vroolijk groepje Hollandsche kinderen in de omgeving van Linz, vol aandacht voor een gedresseerd en adelaar Schimmelpenning h.) Het eerste twintigtal noodwoningen van de bijna duizend, welke te Rotterdam den eerstvolgenden tijd op het programma staan, is gistermiddag door gedupeerde stddgenooten betrokken. Aangezien deze woningen bestemd zijn voor degenen, die letterlijk niets meer bezitten, heeft de dienst van maatschappelijk hulpbetoon de meubileering en de stoffeering van deze eenvoudige houten woningen ter hand ge nomen. In het land, waar onze Nederland sche kinderen hebben vertoefd, in de Oost-Mark, ervaart men niets van den oorlog. Onze kinderen hebben er een kostelijke rust gevonden, ze hebben een schat van herinneringen meege bracht naar het vaderland. Mogen zij, door vreemde landen te hebben leeren zien, het eigen land beter leeren be grijpen. Z ij hebben nu ervaren, hoe zeer andere volken hun eigen land, hun eigen streek liefhebben, hoe zi. zichzelf weten te blijven, moge dit indien noodig hun eigen g*evoel van nationale waarde en waardigheid heb ben gevormd, in elk geval gevoed. Dan is het doel, dat Gauleiter Eigru- ber aan deze reis stelde, ook ideeël in vervulling gegaan. In de kabelbaan Van Bad Ischl zijn zij stellig wel naar Ebensee getrokken om met de kabelbaan te zweven naar den 1625 meter hoogen Feuerkogel. In de gla zen kooi hebben zij tusschen hemel en aarde gehangen. Geruischloos glijdt de kooi langs de bergwanden, waar de sierlijkste sparretjes groeien, sy- metrisch van vorm als groene pago den langs het grijs van de bergen. Intusschen zakt het dal steeds dieper weg, de menschen worden veel, veel kleiner dan wat wij menschjes noe men, zware roodbonte ossen lijken Onze Lieve Heersbeestjes, die peute rige karretjes achter zich aansleepen. Tenslotte buigt het dal weg achter een bergkam en men zweeft boven een heir van lansen: het sparrebosch tegen de berghelling. Tusschen de stammen liggen stapeltjes lucifers: versch gehakt hout. Over drie steun punten zweeft de kooi naar boven, bij elk steunpunt wiegt de kooi een weinig en dan wordt men wat wee in Op onze heen- en op onze terugreis hebben wij een indruk kunnen krijgen van Duitschland in oorlogstijd. Het leven gaat normaal zijn gang, op het land ziet men de boeren werken, in de steden ziet men de arbeiders naar hun werk gaan, op de stations komen vele reizigers. De reis leidde door die ge bieden, waarvan het „gerucht” wil, dat ze verwoest zijn. We reden van Oberhausen over Düsseldorf en Duis burg naar Keulen. Vóór Oberhausen waren wij voorbij Elten, Emmerik en Wezel gekomen. Van verwoestingen hebben wij geen spoor te zien gekre gen, niet, omdat men er ons verre van heeft gehouden, of omdat men de rij tuigen had geblindeerd, maar omdat er geen verwoestingen waren. In de Kaiservilla bij Bad Ischl er vaart men, dat de Oostmarkers ook een krachtig, nabij verleden weten te waardeeren. Want in deze eenvoudige woning van Keizer Franz Joseph, waar elk ding getuigt van het uiterst sobere leven van dezen monarch, spreekt men met eerbied over dezen grijsaard. Ontroerd wijst men het ver trek, waar hij de beroemde woorden sprak: „op deze wereld is mij niets bespaard gebleven”. De reis naar de kinderen in de Oost- Mark hebben de Nederlandsche jour nalisten gemaakt onder leiding van dr. Herbert Wissmann, den referent voor buitenlandsche politiek, toege voegd aan het Rijkscommissariaat voor de bezette Nederlandsche gebie den, die zich een voortreffelijk reis leider heeft getoond. Temidden van deze schoonheden van cultuur en natuur hebben Neder landsche kinderen mogen vertoeven. Ze hebben er den vriendelijken aard van de Oostmarkers leeren kennen, menschen, die net als de Nederlanders een roemrijke geschiedenis de mogen noemen, die gestreden tegen onderdrukkers en tegen tuur, maar die van nature een zuiver gevoel hebben voor traditie. Tenslotte: ook aan het Wolfgang- meer hebben Nederlandsche kinderen hun vacantie doorgebracht. In Sankt Wolfgang in het over de geheele we reld bekende hotel lm weissen Rössl. Aan het vredige meer ligt het plaatsje met zijn pleintje vlak aan het water. Zij zullen er geroeid heb ben, misschien zelfs zijn zij het kerkje eens binnen gegaan om stil de gouden pracht te ondergaan van het Gothi- sche altaar van de Tiroler Pacher. En als zij goed hebben opgelet is het hun niet ontgaan, dat hier een nieu were tijd, uit eerbied voor de kracht en de schoonheid van een sterk ver leden terzijde is gegaan. Het barokke hoofdaltaar, dat onder de viering staat, met al de weelde en den over daad van zijn tijd, liet het werk van Pacher de plaats, welke het sinds eeuwen had. Wat waarlijk groot is, weet elkander te waardeeren en het verdraagt elkander. Heel wat gemakkelijker, omdat op den Pöstlingberg valkenier Wedde zijn koninklijke dieren vertoont. Hij heeft zijn valken geleerd vrij uit te vliegen en weer als hij dat wenscht op zijn hand terug te komen. Maar valkenier Wedde, die Nederland ook kent en deze Nederlandsche kinderen nieuws uit eigen land weet te ver tellen als hij gaat praten over Val- kenswaard en de valkenjacht, welke daar ook nu nog wordt bedreven, heeft meer pijlen op zijn boog. Hij is de eenige valkenier ter wereld, die adelaars heeft gedresseerd. Zijn vogels wieken met hun vlucht van één meter zeventig boven de bergen en als Wedde zijn loer de kunstmatige prooi ophoudt, komen de vogels terug. Nu zal het den kinderen iets zeggen als ze leeren, dat Jacoba van Beieren op de valkenjacht toog, zoo hebben zij in de Oost Mark onge merkt een stukje aanschouwelijke va- derlandsche geschiedenis genoten. wijze gebleken, hoe groot en hoe alge meen de waardeering was, welke in breede kringen voor dr. Schoemaker persoonlijk en voor den voortreffelijken medicus werd gevoeld. De gouden medaille onzer Gemeente, een onderscheiding, welke tot dusver slechts aan hoogst verdienstelijke figu ren binnen de Gemeentegrenzen werd toegekend, gaf aan de officieele erken ning en dank vanwege het Haagsche Gemeentebestuur een nobelen vorm. Dr. Schoemaker moet bij die gelegen heid wel overtuigend gevoeld hebben, hoe warm men hem en zijn werk heeft gewaardeerd. Tijdelijke maatregel wegens te veel aan personeel De directie van de Haagsche Tram- wegmaatschappij heeft, naar wij ver nemen, het noodig geacht per 1 October a.s. de eenmanwagens op de tram lijnen 4, 7 en 14 af te schaffen. Deze maatregel zal gelden gedurende wintermaanden. Geleidelijk zullen eenmanwagens van genoemde lijnen een volledige bezetting, dus naast be stuurder ook een conducteur, krijgen. Tengevolge van de verduisterings- maatregelen en het verbod om na 10 uur ’s avonds op straat te zijn is, be grijpelijkerwijze, het vervoer van pas sagiers teruggeloopen. Daar komt bij, dat het personeel na de demobilisatie weer is gestegen. Door de getroffen bepalingen, dat het personeel, dat voor de gemobiliseerde werkkrachten in dienst is genomen, niet ontslagen mag worden, verricht het bestuurders- en conducteursperso- neel veel minder uren dienst. Om nu hierin verandering te brengen is door de directie van de H.T.M. besloten de lijnen 4, 7 en 14 met volledige bezet ting te laten rijden. Men is echter wel van plan als de verhoudingen weer gewoon zijn gewor den, opnieuw het eenmanwagen- systeem in te voeren, ddar door invoe ring hiervan per jaar de kosten met 100.000 gulden verminderd worden. de maag. Het is niet te vergelijken met vliegen, al heeft men toch de sensatie los van de aarde te zijn. Boven op den Feuerkogel in het Höllengebirge heeft men een vrij uit zicht over bergen, meren en dalen. Op den Feuerkogel lag reeds de eer ste sneeuw en ijverige botanici onder de journalisten togen op zoek naar Edelweiss. Diep beneden den bergtop lag een bergmeer te glinsteren en op het gladde watervlak dreef een zeilboot. Het scherp afgeteekende zeil wekte op het zachte groen van het water herinneringen aan den witten driehoek van den opbouwdienst. De kinderen, die in Hallstatt aan de Hallstattersee hebben gewoond, waren opgenomen in een uiterst merk waardige wereld. Aan het onyx-zwarte meer, dat den indruk wekt van een Noorsche fjord, ligt dit eeuwenoude dorp van zputwinners. Een smalle weg slingert tusschen het meer en de barre steile rotswanden naar het dorpje. Een goede vijfhonderd meter voor het plaatsje moeten alle auto’s stoppen: autoverkeer is verboden in Hallstatt. Eén auto zou er wel kunnen rijden, maar verkeer is ondenkbaar dwars door deze opstapeling van hui zen. Men heeft er gewoekerd met de ruimte. Er was niet veel plaats hori zontaal, daarom vond men de oplos sing verticaal. In het hart van het plaatsje ligt een marktpleintje met een primitieve pomp en dat pleintje is een dal in een berg van huizen en huisjes. Het lijkt wel of men de huizen op eikaars daken heeft ge bouwd, maar ze staan, al is het maar met een meter tusschenruimte, los van elkander. Zoo zijn er sleuven vrij gebleven, waar hellende paden en trappen doorloopen en menigmaal ■staat men verrast voor een kostelijk poortje, dat den blik vrij laat op een bruisenden waterval. Het klateren van het water hoort men door heel het dorp en men zou kunnen gelooven het ruischen van de zee te hooren te midden van deze vredige bergen. Hallstatt, dat in den winter slecht? zeven minuten het zonlicht te aan schouwen krijgt zoo diep ligt het in het dal verscholen is een van de wonderlijkste plaatsjes in de gouw van den Boven-Donau. Ook na zijn afscheid van het Ge meente-ziekenhuis is de chirurg Schoe- maker in ons midden gebleven. Hij was een raadsman, niet alleen voor hen, die in zorg en soms in wanhoop bij hem aankiopten, maar ook meer en meer voor de jongere medische gene ratie. Heel wat jonge doktoren en chirurgen hebben met zijn inzichten, methode en kennis hun voordeel ge daan. Zijn heengaan laat ook in dit opzicht een leegte achter. Maar blijft, is de dankbaarheid, die zij, die hem kenden, Schoemaker’s nagedachte nis blijven toedragen. Moge het besef van dit medeleven van talloozen, een troost zijn voor zijn nabestaanden. Tal van onderscheidingen zijn dr. Schoemaker ten deel gevallen, o.a. de navolgende Commandeur in de orde van Ismail III van Egypte, ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw, officier in de orde van Oranje Nassau, medaille van koning Albert van België, Roode Kruis-medaille van Zuid-Slavië. Zijn vele verdiensten zijn op inter nationaal wetenschappelijk gebied er kend. Hij was Honorary fellow of the American College of Surgeons (F.A. C.S.), Hon. member of Chicago Surgical Society, de American Society for gastro enterology, de British Association of Sursery, de British orthopaedic Society en de International Association te New- York. Dr. Schoemaker was eerelid v. d. Ned. Mij. tot bevordering der Geneeskunde, afd. ’s-Gravenhage, van de Italiaansche Societa Piemontese de Chirurgia, en van de Poolsche .Vereeniging v. Heel kunde. Voorts was hij membre associé de l’Académie de Chirurgie de France, membre étranger de la Société de Chi rurgie de Lyon, membre correspondant de l’Académie de Médicine de Belgique, eerelid v. d. Société de Traumatologie et des Maladies professionelles-Bel- gique, membre correspondant étranger de la Société de Gasto-entérologie de Paris, Post-graduate association of Ame rica, Korrespondierendes Mitglied der Deutschen Gesellschaft für Chirurgie, der Gesellschaft der Arzte, Wien, der Gesellschaft der Chirurgen, Wien, der KönigL Verein der Arzte, Budapest, president van het Congres voor gastro- enterologie te Brussel 1935, president van het Congres van de Société Inter nationale de Chirurgie, Kaïro 1935, en Honorary Fellow of the Royal Society of Medicine-London 1939. Dr. Schoemaker was een der oprich ters van de Ned. Vereeniging voor Heelkunde. Hoe het ook zij, alle kinderen heb ben eenige weken in een landstreek vertoefd, waar het geweld van den oorlog niet alleen verre van bleef, maar waar de natuur hen een schoon heid heeft geopenbaard, welke zij ongetwijfeld hun leven lang niet zul len vergeten. De kinderen in Linz hebben genoten van het nog zacht glooiende bergland schap. In de stad zullen zij menig maal hebben uitgekeken naar den Pöstlingberg, welke bekroond wordt door de beide slanke, smetteloos witte torens van de bedevaartskerk. Hoog boven de stad staat dit blanke bede huis als een boven alle aardsch ge woel uitrijzend gebed. Van den Pöst lingberg zullen zij menigmaal hebben genoten van het wijde uitzicht over de stad, de grillige bochten van den Donau en de majesteitelijke bergen van het Salzkammergut. In Gmunden hebben zij de Traunsee met haar witte zwanen en haar gordel van machtige bergketens leeren ken nen. Zij zullen zich later, veel later misschien nog herinnerén, hoe zij wandelden langs de boorden van dit zilveren meer. Verdroomd tegen de kale bergwanden sluimert hetinge togen Slot Orth naast zijn vierkanten toren. En zooals dat ook in ons land met verscheidene oude behuizingen het geval is, is dit slot thans aan de jeugd gewijd. Men heeft er een voortreffelijk jeugdtehuis ingericht. Gemzen en adelaars In Bad Ischl, waar het meerendeel van de kinderen bij pleegouders is ondergebracht, ervoeren zij de pracht van de wouden, welke eens voor het overgroote deel jachtdomein van Kei zer Franz Joseph waren. Misschien hebben zij er de herten gezien en wie maar geduldig genoeg was heeft de kans gehad gemzen te zien springen over de hooge, kale rotswanden, zoo als de kinderen uit Linz heel wat gemakkelijker weliswaar de ko ninklijke vlucht der adelaars hebben kunnen bewonderen, HONDENSCHOUW EN WIND- HONDENRENNEN Op Zondag 29 September a.s. te één uur zal de Kynologenclub „De Hofstad” in samenwerking met de ’s Graven- haagsche Windhondenrenvereeniging op het terrein van laatstgenoemde ver eeniging aan den Bezuidenhoutsche- weg, alhier, een hondenschouw houden, afgewisseld door windhondenrennen en dressuurproeven met honden, welke voor het publiek kosteloos toeganKr lijk is. Honden van verschillende rassen voé len worden getoond en door een offi cieel erkend keurmeester worden ge keurd en besproken. De huisjes van Hallstatt hebben zich rond de kerk gevoegd. Bij de kerk liggen twee doodenakkers. "Een oud graf toont een Christoforus, die machtig als hij in zijn overmoed is, bezwijkt onder het Kind, het Licht der Wereld. Een Hallstatter heeft dit bewogen beeld in hout gesneden en hij hield daarmede de traditie van zijn dorp hoog. Want Hallstatt is niet al leen beroemd om zijn opgravingen, welke vondsten blootlegden, waaruit blijkt, dat vijf duizend jaar geleden, in het vroege steenen tijdperk, de menschen reeds naar dit beschutte oord kwamen om er zout te winnen. Het gaat terecht prat op zijn houtsnij- dersschool, waar de kostelijkste volkskunst wordt gesneden in het vaak weerbarstige hout. Een bekende figuur uit den Haag, wiens roem zich overigens ver buiten de stad en zelfs buiten de landgrenzen heeft verspreid, is heengegaan: dr. J. Schoemaker, chirurg van internationale vermaardheid, is gisteravond op 69- jarigen leeftijd na een sleepende ziek te overleden. Een bericht dat in onze stad en ver daarbuiten ongetwijfeld door velen met diepe ontroering vernomen zal worden, want dr. J. Schoemaker heeft in den loop der jaren tallooze stadgenooten aan zich verplicht. Hij was het proto-type van den medicus, zooals men zich dien gaarne voorstelt. Als man der weten schap: koel, zeker, doortastend, met een feilloos instinct, een exacte basis van enorme, vakkundige kennis, medicus in hart en nieren. Maar daarnaast een man met een gevoelig menschelijk hart dat warm klopte vcor zijn patiënten, nimmer werd een beroep tevergeefs ge daan, indien men bij dr. Schoemaker aanklopte en ’t ging er om een leven te redden. Een ontzagwekkende hoeveel heid werk stapelde zich voor hem op, maar deze man, die „werkte zoolang het dag was”, en er ook heel wat keeren zijn nachtrust bij inschoot, arbeidde staag en onvermoeid door, met een on verwoestbare toewijding aan de groote taak die zijn geheele leven vulde. De chirurg als figuur, heeft in dezen tijd herhaaldelijk de belangstelling van de massa getrokken. In de literatuur verscheidene groote chirurgen-romans werden een groot succes; op het too- neel wij denken aan „Strijders in het wit”; en op de film „De Citadel” overal heeft de chirurg als medicus en als mensch een plotselinge, levendige aandacht gehad. Men dramatiseerde, romantiseerde en idealiseerde hem. Schoemaker was op en top het beeld van dien chirurg, hij beantwoordde vol komen aan de figuur van voor zijn werk en wetenschap excisteerenden mensch, maar romantiseering en ideali- seering waren hem vreemd. Hij ging rustig zijn eigen weg. Hij vroeg niet om dank. Doch men bracht hem dien on gevraagd. Herhaaldelijk hebben gele genheden zich voorgedaan, om den be kwamen geleerde te huldigen, nu eens in kleinen kring, soms ook in het open baar. En het moet Schoemaker men schelijk toch wel getroffen hebben, dat men hem én in zijn arbeid én in zijn privé-leven op zoo ondubbelzinnige wijze heeft gewaardeerd. Dr. J. Schoemaker werd den 13den Augustus 1871 te Almelo geboren. Hij bezocht de gymnasia te Kampen en te Leiden en studeerde vervolgens aan de universiteit te Leiden, Zürich en Hei delberg. In 1895 behaalde hij zijn arts diploma, in 1896 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde op een proef schrift over „De techniek van den darmnaad.” Een grondige studie aan drie universiteiten, welke voor de medische faculteit tot de beste medisch-weten- schappelijke centra van Europa behoor den, werd hiermede afgesloten. Na tot 1897 werkzaam geweest te zijn als assistent in het St. Elisabeth’s Gasthuis te Haarlem, volgde in 1898 zijn benoeming tot chirurg aan het Wilhelmina-Ziekenhuis te Nijmegen, waar hij tot 1902 werkzaam was. Reeds daar vestigde hij de aandacht van de wetenschappelijke wereld op zich. Maar zeer snel verbreidde zich Schoemaker’s faam, toen hij in 1902 naar ’s Graven- hage kwam, om alhier aan het Ge meente-ziekenhuis aan den Zuidwal verbonden te worden. In deze periode kwam het werk van dr. Schoemaker als chirurg tot zijn hoogste ontwikkeling. Zijn reputatie verbreidde zich tot ver over de grenzen. Onze stad heeft echter het voorrecht gehad om hem tot 1937 als chirurg aan den Zuidwal te mogen behouden. ■I X. 1 I»

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 13