de aandacht
Rozebottels
vragen
HAAGSCHE COURANT
DE WELGELIJKENDE PASFOTO
Het Kolkje te Rotterdam gaat
verdwijnen
Het ei van Columbus
voor sigarettenrookers
I
K
Éi
f'
IN EN OM DEN HAAG
BINNENLAND
Zaterdag 21 September 1940.
f|
Rijker aan vitaminen dan appels of tomaten
Boskoop kweekt rozen,
niet om de bloemen, maar
om de bottels
DERDE BLAD
en rolt dit op:
OOM KOOS.
van dit besluit.
Men is met dit onderzoek echter nog
lang niet zoover gevorderd als met de
rozebottels.
Uit de zaadselectie zal moeten blijken
voor welke soort het aanbeveling zou
verdienen om er, bij wijze van prac-
tische proefneming, eenige hectaren
mee te beplanten. Dit zou echter eerst
het volgende jaar kunnen geschieden.
Doch de wetenschap hield de rozen
vrucht wel degelijk in het oog en on
der de huidige omstandigheden is het
geen zij na jarenlange onderzoekingen
vond, van de grootste waarde.
In geen geval en dezen wenk die
nen de huisvrouwen, die de bottels
als ingrediënt voor jam willen be
stemmen, goed ter harte te nemen
mogen de bottels gekookt wor
den. Dan gaat de vitamine teloor.
Nu het Kolkje in Rotterdam wordt gedempt, zal dit eertijds zoo schilderachtige hoekje achter het Beurs
station slechts als een herinnering blijven voortleven. Onvermoeid brengen de auto’s het puin aan en het
Kolkje wordt al kleiner en kleiner... (Polygoon)
plaatst het aldus in het gebruike siga-
rettenmachinet j e
rolt de sigaret, en ziet het resultaat:
een sigaret met mondstuk.
En dit eindje tabak bespaart u tel
kenmale. Want u wierp dit steeds weg.
Maar voortaan volgt u deze methode,
aan werpt u een waardeloos mondstuk
weg en kunt u op elke drie sigaretten
één meer rooken dan vroeger.
het bezit zijn van de hun toegestane
hoeveelheid brandstoffen, kunnen zij
uiteraard niet meer voor bovenbedoel
den bon in aanmerking komen. Een on
derzoek ter plaatse zal in vele geval
len dus gewenscht zijn, waarvoor het
gemeentelijke contróle-apparaat moet
worden ingeschakeld.
No. 17679
Een vijfde gedeelte mogen zij
inslaan
-
De brandnetel als vezel-
producente.
Als een typisch specimen van „ersatz”
gaat thans ook de belangstelling uit
naar de brandnetel. Het feit, dat
deze plant een goede vezel produceert
is geen vondst van dezen tijd, maar wel
wordt nu bijzondere aandacht besteed
aan de selectie van de beste soorten.
In de bosschen en parken der Ge
meente worden nu de verschillende
variaties verzameld en op haar vezel
onderzocht. Van de geschikte exempla
ren wordt behalve de stoppel, ook zaaa
gewonnen.
Financiering van uitgaven voor de
voedselvoorziening
Het Verordeningenblad bevat een be
sluit van de secretarissen-generaal van
de departementen van Landbouw en
Visscherij en van Financiën betreffen
de de financiering van uitgaven voor
de voedselvoorziening.
Daarin wordt ben°^ld
Uitgave^, welke strekken ter uitvoe
ring en handhaving van uit de wet
van 30 September 1938 (Staatsblad no.
639 C) voortvloeiende maatregelen en
voorschriften komen ten laste van het
Landbouwcrisisfonds. Onder deze uit
gaven zijn mede begrepen uitgaven,
welke ten behoeve van genoemde doel
einden reeds zijn gedaan in het tijdvak,
aanvangende 1 September 1939 en ein-
Bij het verdere onderzoek komt de
selectie aan de orde van de rijkstdra-
gende planten, voorts het beste mo
ment voor den pluk der bottels en
tenslotte de bereidingswijze, welke zoo
moet zijn, dat het vitaminegehalte niet
verloren gaat. Met een en ander zijn
prof. Sprenger en de heer Doorenbos
nu druk bezig. Bovendien vormt het
vervoer nog een probleem, omdat de
bottels licht beschadigd worden.
Immers, er is behoefte aan vervan
gingsmiddelen voor artikelen en pro
ducten, waarvan de voorziening door
den oorlog is verminderd of zelfs ge
heel uitgevallen.
En als die „surrogaten” nu blijken
in hun gehalte evenwaardig, zoo niet
beter te zijn dan *t normale product, is
er alle reden om er aandacht aan te
besteden en te bezien, hoe we er het
meeste profijt van kunnen trekken.
In een gesprek met den directeur
der Gemeente-Plantsoenen, den heer
S. G. A. D o o r e n b o s, vernamen we
tal van interessante bijzonderheden over
de onderzoekingen, welke thans gedaan
worden op het gebied der plantaardige
vervangingsmiddelen.
Men heeft hier het geluk, voort te
kunnen bouwen op het werk dat prof.
A. M. Sprenger te Wageningen, sinds
verscheidene jaren in zijn laboratorium
en proeftuinen verricht.
Een zeer groot aantal plantensoorten
werd door hem o.m. op het vitamine
gehalte onderzocht. Daartoe behooren
ook de rozebottels en het opmerke
lijke verschijnsel bleek, dat deze royaal
de kroon spannen, zij ’t met groote on
derlinge verschillen naar gelang van
de soort.
Bij dit en het voortgezette onderzoek
door prof. Sprenger stond hem de uit
gebreide rozencollectie van het Zua-
derpark ter beschikking.
Sigarettenrookers „rollen” tegen
woordig hun sigaretten, want de doos
jes zijn er practisch niet meer en „zelf
maken” is het parool. Doch ook hier
mee moet men uiterst economisch zijn,
want de tabak, waarmee sigaretten ge
rold worden, ligt ook niet meer op
straat.
Een Haarlemmer is op een methode
gekomen, waardoor men theoretisch op
de 7 sigaretten één sigaret uitspaart, en
in de practijk komt die besparing wel
neer op één per drie sigaretten. De
mehode is zoo eenvoudig dat u zult zeg
gen: „Dat had ik zelf ook wel kunnen
vinden.” Zoo is het met ieder ei van
Columbus gegaan.
Opgelet, sigarettenrookers!
U neemt een strookje crêmepapier 1
c.m. breed en 16 c.m. lang.
Er zit wat in!
Er zit wat in de rozebottels en zeker
niet alleen voor schaarsche tijden. Het
is de moeite waard er een uitgebreide
cultuur van te maken, een cultuur der
beste en rijkst dragende soorten, b.v.
langs de groote wegen, als tuinomran-
dingen enz. Dan krijgt bovendien het
oog het zijne, méér dan nu in het ge
zicht op de eeuwige ligusterhagen,
waarmee overigens niets kwaads van
de liguster zij gezegd.
vooral in de kringen der fabrikanten
van voedingsmiddelen, o.a. die van meel
en jams. Ook voor den z.g. zuren most
zijn ze uitstekend bruikbaar.
Van belang is voorts nog te weten,
dat in het ietwat stugge schilletje het
beste van de vrucht verborgen is. in
gedroogden staat we moeten nu om
alles denken! leveren de bottels een
goed smakende thee en uit het verleden
kennen we de toepassing van roze-
bottel-extract tegen verkoudheid en
andere kleine gezondheidsstoornissen.
Boskoop kweekt
Dien rozenschat beschouw ik niet als
een postzegelverzameling. Hij staat
zoowel het publiek als de wetenschap
ten dienste en beide laten zich geluk
kig niet onbetuigd. Prof. Sargent van
het Arnold Arboratum te Boston zag
tot zijn verbazing hier de planten uit
zijn tuinen en zoo zijn er meer.
tijd wat te wenschen over. Het gaat om
de paaltjes, welke geplaatst zijn tus-
schen fiets- en wandelpaden. De bord
jes wijzen aan waar de fietsers en
waar de wandelaars zich moeten voort
bewegen. In den donker schieten vooral
voor de fietsers de paaltjes plotseling
op en een onzachte botsing is er dan
het gevolg van. Zou men de paaltjes
niet wit kunnen maken of ter hoogte
waar de fietslantaarn zijn licht werpt,
een rood glaasje aanbrengen? De ver
keersleiders moeten zich zoo noodig
maar eens op een donkeren avond gaan
overtuigen van de wenschelijkheid om
te dier zake een voorziening te treffen.
Vooral nu de zomertijd met rassche
schreden zijn einde begint te naderen
en we dus een uurtje korter licht heb
ben, zou het waarlijk geen kwaad kun
nen, indien er aandacht aan werd be
steed. In ieder geval heb ik er het
mijne aan gedaan en mij rest slechts
de hoop, dat er gehoor aan gegeven
wordt.
Zeep in de duinen!
Zeep in de duinen! Dat klinkt als
een fabeltje, en toch is het waar. Zij
is er niet als delfstof aanwezig, maar
wel in de forsche wortelknollen van het
zeepkruid. Die leveren een schuimende,
op zeep gelijkende en als surrogaat
redelijk bruikbare substantie. De plant
leent zich uitstekend voor kweek m
een zanderigen bodem.
Het Zuiderpark zou ons, door het
blad van de Eucommonia, ook
aan rubber kunnen helpen, indien de
productie ervan loonend ware. Maar
dat is niet het geval, gelijk uit proef
nemingen gedurende den vorigen oor
log reeds bleek.
Thee-surrogaten tenslotte zijn er vele,
zoo besloot de heer Doorenbos het ge
sprek en als nu het snoei hout van de
ligusterhagen (speciaal van de Japan-
sche liguster) in een ommezien ver
dwijnt, dan blijkt daaruit, dat ook het
publiek reeds uitgevonden heeft, dat de
blaadjes zich in gedroogden staat vrij
goed leveren vo:r ersatz-thee.
Wij hebben, als beter vervangings
middel nog altijd onzen lindebloesem,
60 baalzakken vol, zorgvuldig gedroogd
en geurig. Deze partij moet haar be
stemming nog krijgen.
Het artikel tabak heeft eveneens
de aandacht. Ook van de beste tabaks
planten wordt zaad gewonnen voor
soortverbetering.
Aan ondersteunde en in werkverrui
ming geplaatste werkloozen is, zooals
men weet, gedurende de wintermaan
den een brandstoffenbijslag verstrekt.
Nu in verband met de kolendistributie-
regeling is bepaald, dat men vóór 1 Oc
tober 1940 20 pCt. van de hoeveelheid
kolen, waarover men den vorigen win
ter heeft beschikt, kan inkoopen, heeft
de wnd. secretaris-generaal, wd. hoofd
van het departement van Sociale Za
ken, thans aan de gemeentebesturen
medegedeeld, dat het, in afwachting
van een nader te ontwerpen regeling
inzake brandstoffenbijslag in de ko
mende wintermaanden, gewenscht is,
reeds nu voorzieningen te treffen om in
zorg zijnde werkloozen in de gelegen
heid te stellen, om 20 pCt. van hun
wintervoorraad kolen over 1939/40 in
te slaan.
Een kolenbon wordt verstrekt aan
in zorg zijnde werklooze gehuwde en
ongehuwde kostwinners, alsmede aan
hen, die een steun voor alleenwonen
den ontvangen, indien zij over één of
meer weken van de maand September
in de steunregeling zijn opgenomen, of
in werkverruiming zijn geplaatst.
Deze kolenbon heeft een waarde van
5.75, zijnde ongeveer een vijfde ge
deelte van het totaalbedrag, dat gedu
rende den winter 1939/40 aan een in
zorg zijnden werklooze is uitgekeerd
aan brandstoffenbijslag, verminderd
met den extra-brandstoffenbijslag.
Aan werkloozen, die bij anderen een
kamer hebben gehuurd, zonder huise
lijk verkeer, daarbij zelf de zorg voor
hun voedsel dragen en voor het ver
krijgen van brandstoffen op zichzelf
zijn aangewezen, kan een kolenbon
worden verstrekt, ter waarde van
2.85, mits zij over één of meer weken
van de maand September in zorg zijn, digende op den dag van afkondiging
Indien werkloozen momenteel reeds in
Ik heb deze week over bijna niets
anders hooren spreken dan over pas
foto’s. Wie ik ook ontmoette, het on
derwerp was of werd weldra: foto.
Volgens Wies en Jodocus is er zelfs een
hausse bij de fotografen, die hun werk
bijna niet afkunnen en vrijwel den ge-
heelen dag bezig zijn om ons allemaal
op een portretje te brengen. Natuur
lijk heb ik er ook aan moeten geloo-
ven en op een der komende dagen
zal ik me stadswaarts begeven, ge
wapend met mijn stamkaart om een
voorloopig identiteitsbewijs machtig te
worden. Ik hoop, dat het zonder al te
veel tijdverlies zal kunnen geschieden
en de berekening van de met de uitrei
king belaste ambtenaren aan de ver
wachtingen beantwoordt. Wies, die de
overige kaarten, welke zoo voor en na
gehaald moeten worden, voor de familie
in ontvangst gaat nemen, rekent er op,
dat ook thans de verstrekking vlot zal
kunnen geschieden, mits iedereen zich
vooraf goed op de hoogte stelt waar hij
of'zij moet zijn. Dat is natuurlijk een
eerste vereischte.
Wij verwonderen er ons dagelijks
over hoe er nog steeds lieden verbali-
seerd worden, die blijkbaar het tien-
uursklokje niet verstaan, ’t Is mis
schien niet aangenaam om er aan
herinnerd te worden, doch moeilijk is
het zeker niet Jodocus, die een erg
Jantjë-secuur is, zal het zonder twijfel
niet overkomen. Hij neemt eerstens
voldoenden tijd en bovendien is z’n
horloge niet noemenswaardig voor of
achter. Risico is bij hem uitgesloten.
Met de vleeschkwestie is mijn huis-
genoote slechts langzaam op de hoogte
gekomenZij had over de uitlegging
van de bepalingen, en wel meer spe
ciaal over de beenderen, haar eigen
zienswijze, welke bestreden werd door
Jodocus. De laatste, die meer gevoel
heeft voor de taal, waarin soortgelijke
mededeelingen vervat plegen te zijn,
heeft in lange debatten getracht mijn
nichtje van haar standpunt af te bren
gen. Zij gaf echter geen krimp en zelfs
toen de slager haar ongelijk gaf, was
ze aanvankelijk nog niet geheel en al
overtuigd, zoodat ik maar zeggen wil,
dat de beentjesvraagstukken niet van
de gemakkelijkste blijken te zijn.
Mij werd nog het verzoek gedaan om
de tramdirectie te vragen nog duide
lijker tijdens de duisternis bij de haltes
het lijnnummer te doen afroepen. Het
overkwam Wies eens, dat zij op het
Tournooiveld geen nummer kon onder
scheiden van de uit het donker opdoe
mende tram en de aldaar ook wachten
de passagiers om strijd riepen welke
lijn er voorreed. Een tikje stentorstem
van den conducteur en het euvel is ver
holpen. Gezien de bereidwilligheid van
de tramdirectie om het verkeersmid-
del zoo geriefelijk mogelijk te maken,
twijfel ik er niet aan of men zal het
doen. Ik heb ook nog een ander ver
zoek. doch dit betreft meer de ver-
keersautoriteiten. Men ziet er blijft al-
Er bestaat voor de rozebottel-vita-
mine-preparaten veel belangstelling.
Uit de 125 variaties zijn een do
zijn soorten geselecteerd met het
hoogste vitamine-gehallte. Dit is
reeds eerder door prof. Sprenger
geschied en op zijn aanwijzing is
Boskoop ingeschakeld, waar verle
den jaar 50.000 stuks van de beste
soorten op enthout van de Zuider-
pairk-collecties zijn uitgeplant
en kenners uit vele landen kwamen
hier herhaaldelijk te gast. Chineesche-
en Japansche botanische tuinen zon
den hem zaad van zeldzame soorten
en de Sovjets gaven hun bijzondere
toestemming voor een zending rozen
soorten, verzameld in Oost-Siberië en
het schiereiland Kamsjatka.
De heer Doorenbos, die met het be
staande en de nieuwe aanwinsten zorg
vuldig experimenteerde, zaaide en ent
te. won op zijn beurt weer andere
variëteiten, waarvan zaad en enthout
wederom naar het buitenland ging.
Bij deze uitwisseling voegde zich die
van de wetenschappelijke verhandelin
gen over zaadlijsten e.d., waarbij over
en weer eventueele fouten worden ge
signaleerd.
Zoo ontstond, in het kort gezegd, de
merkwaardige verzameling van het
Zuiderpark, die men, met deze weten
schap toegerust, voortaan behalve met
bewondering, ook met ontzag mag be
kijken.
Er is. zegt de heer Doorenbos, veel
kaf ook onder dit koren, maar we we
ten nu, welke de goede zijn voor het
nieuwe doelde exploitatie van de bot
tels. En hier is zooveel bijeengebracht,
dat de wetenschappelijke onderzoeker
nog jaren vooruit kan.
Tusschen twee haakjes, vlak voor de
Chineesch-Japansche oorlog uitbrak,
kreeg ik nog een prachtige zending
zaad uit China, dat zijn resultaat al in
goede, krachtige planten laat zien.
Wij profiteeren nu van wat we in
vorige jaren in het Zuiderpark konden
doen en in de uitgebreidheid der soor
ten (niet minder dan 125 in z.g. park
en struikrozen) ligt een uitgebreid ar
beidsterrein voor prof. Sprenger, die
er een naarstig gebruik van maakt.
Kolenbons voor werkloozen
De rozenschat van het
Zuiderpark.
Daar heeft de heer Doorenbos, die
een kenner van de wilde rozen is, als
weinigen in ons land (bij den destijds
wereldvermaarden rozen-specialist Pe
ter Lambert te Trier, die waarschijn
lijk de beste collecties ..wilde” rozen
ter wereld bezat en in de beroemde
Kew Gardens bij Londen deed hij zijn
eerste en beste kennis op dit gebied
op), een voor Nederland unieke verza
meling rozen samengebracht. Rozen uit
alle hemelstreken treft men hier aan
De brandnetel onze vezel-
leverancier?
Eén goede rozebottel bevat naar verhou
ding tienmaal zooveel vitaminen C als
een rijpe bellefleur
Dat wist oma proefondervindelijk al
lang, als zij de gave, roode rozen
vruchtjes elk najaar zorgvuldig confijtte
met veel suiker en blanke gelatine.
Van vitaminen en dat soort zaken had
zij geen flauwe notie, en al het goede
van den rozebottel vatte zij samen in
haar geneeskundig-culinaire lijfspreuk
bitter in den mond maakt het hart
gezond.
Tegenwoordig weten we er veel meer
van. Wij ontdekten de vitaminen, onder
kenden haar variaties en eigenaardige
kwaliteiten, maar we vergaten onder-
tusschen en dat betreft de groote
massa de bron van deze kracht en
gezondheid, den rozebottel zelf.
Die bleef met zijn purperen trossen aan
de struiken alléén een sier voor tuin en
haag; hij verdroogde en diende verder
tot niets. Oma was tóch practischer.
tij
F
s T 4 y'
i
s
I