HAAGSCHE COURANT
DE VLEESCHDISTRIBUTIE
De legende - een goudlichtende
tooverfee
Uitreiking voorloopige
identiteits-
bewijzen
In alle deelen
land
van ons
leeft
Zaterdag 28 September 1940.
BINNENLAND
zij nog
IN EN OM DEN HAAG
Maandag 30 September
DERDE BLAD
Voor hen, die op de aan
gegeven dagen niet
konden komen
Op Zondag 29 en
y
h
No. 17685
niet
een
gegeven
die
een
stu-
en
is de
met
ver-
kinderlyk gevoel
De dikke lijn geeft de scheiding aan voor de verboden gebieden
hieronder vallen de Wadden-eilanden, een deel van de provincie
Nodrd-Holland, de geheele provincie Zuid-Holland, Zeeland, alsmede
het Westelijk deel der provincie Noord-Brabant.
(Cartografisch bureau voor de
Nederl. Dagbladpers)
DE UITBREIDING VAN HETU
UITGAANSVERBOD
Wij moeten hier al weer voor dit
maal onze wandeling door dit rijke
en bekoorlijke land eindigen met het
onbevredigende gevoel, dat wij
anders hebben kunnen doen dan
heel klein deel behandelen van wat
ons volk ook op dit gebied bezit. Wie
langer in dit land wil ronddolen, ne
me een der bovengenoemde boeken ter
hand. Vooral in een rumoerigen tijd
als dezen, zal de lezing hem heffen
ver boven al ’t aardsch gedruisch,
en de liefde voor eigen taal en volk
en historie opnieuw in hem tot leven
wekken.
plukt, tot kransen en festoenen stren
gelt en die slingert om de stramme
zuilen van der hoogen waarheidstem-
pel, opdat de waarheid, die daar
troont, niet louter voor de rede, maar
ook voor het gevoel aantrekkelijk
zij”.
schriftje voor een eenvoudige
wijze zou daarom niet gek zijn.
De verkeersbeperkingen hebben zich
uitgebreid tot onze geheele provincie
en de plaaggeesten in onze provincie,
die eerst buiten de zóne lagen, behoo-
i ren nu ook tot de vroeg-thuiskomers
Enfin, een pleister op de wonde is de
Zaterdagavond, die nu voor de late
gemeente de gelegenheid biedt om hun
Loosduinen.
Voor bewoners der voormalige ge
meente Loosduinen, die aldaar in het
bevolkingsregister staan ingeschreven,
zal op Maandag 30 September a.s. ge
legenheid bestaan tot het doen geldig
maken van distributiestamkaarten en
bewijzen van Nederlanderschap ter
hulpsecretarie tijdens de bureau-uren.
De enquête naar burgerlijke
oorlogsverminkten
Drie Engelsche militairen begraven
Onder groote belangstelling zijn giste
ren in ons land dri leden der bemanning
van een Engelsch vliegtuig, dat in den
loop van de vorige week door de Duit,
schers naar beneden is gehaald, ter aarde
besteld De stoffelijk overschotten kon
den in verband met het gevaar voor bom
explosies eerst thans geborgen worden,
nadat een deskundige de niet ontplofte
bommen onder de machine had wegge
haald Een afdeeling S.S. vormde een
eerewacht Een predikant las eenige tek
sten uit het Oude er. Nieuwe Testament
in de Duitsche taal voor en eindigde met
het Onze 'zader
Namens de Duitsche Weermacht wer.
den drie kransen op de groeve gelegd,
gevolgd door een salvo door Duitsche
militairen.
veilige getuige der oude tijden,
trouwe godin van een reeds
uit
ons
be-
ar-
on-
wrikbare standvastigheid verhoopten.
En behoort dat zieleleven niet tot de
geschiedenis?... De legende
goudlichtende tooverfee, die
kwistige hand de bloemen der
beelding en het
Zieken en gebrekkigen moeten
schriftelijk melden, dat zij niet in
staat zijn naar een der bureaux
te gaan
Uitsluitend op Zondag 29 en Maan
dag 30 September 1940 zal op de hier
onder aangegeven uren, voor hen, die
daartoe door welke oorzaak ook, op ck
aangegeven dagen niet in staat waren,
alsnog de gelegenheid bestaan om distri
butiestamkaarten of bewijzen van Ne
derlanderschap als identiteitsbewijs gel
dig te doen maken. Men zal daartoe,
behalve deze kaarten of bewijzen, moe
ten medebrengen een goed gelijkend
portret.
Aanwijzing gebouwen en letterver-
deeling:
Gebouw Goudenregenstraat 36:
Zondag 29 September 1940 van
917 uur voor de letters A t/m. F.
Gebouw Dierentuin:
Maandag 30 September 1940, van
918 uur: Groote zaalG, I t/m. O,
Q t/m V, X t/m Z.
Kleine zaal: H, P en W.
In verband daarmede zal het ge
bouw Goudenregenstraat 36 op
Maandag 30 September a.s. voor het
publiek zijn gesloten, met uitzon
dering van de bureaux huwelijken,
geboorten en overlijden, paspoorten
en krankzinnigenwet, welke bu
reaux op dien dag alleen spoed
zaken zullen behandelen.
Zieken en gebrekkigen, die
niet in staat zijn om zich naar een der
bureaux te begeven, kunnen uitslui
tend schriftelijk daarvan mede-
deeling doen aan het hoofd der afdee
ling „Bevolking, Verkiezingen en Bur
gerlijken Stand”. Goudenregenstraat 36.
Op de enveloppe moet worden geplaatst
het woord „Identiteitsbewijs”’ Zij zul
len dan op een der volgende dagen van
daartoe aangewezen ambtenaren aan
huis bezoek ontvangen. Zij moeten zor
gen in het bezit te zijn van een goed-
gelijkende photo.
Synodale, classicale enz. vergaderingen
hebben zuiver godsdienstig
karakter
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het departement van Justitie, heeft een
aanschrijving gericht tot de procureurs
generaal, fungeerend directeuren van po
litie en de hoofdcommissarissen en
commisarissen van politie, waarin hij
mededeelt, van de zijde van den commis-
saris-generaal voor bestuur en justitie
bericht te hebben ontvangen, dat er geen
bezwaar tegen bestaat, het begrip „ver
gaderingen met een zuiver godsdienstig
karakter” (waarvoor niet vereischt is
kennisgeving aan den bevoegden proc-
gen.) zóó ruim te interpreteeren. dat daar
onder ook vallen classicale, provinciale,
algemeene en synodale vergaderingen
van erkende kerkgenootschappen, zulks
evenwel onder de uitdrukkelijke voor
waarde, dat in deze vergaderingen uit
sluitend kerkelijke aangelegenheden wor
den behandeld. In andere gevallen is
kennisgeving vereischt
Wat is eigenlijk een legende?
Het woord is afkomstig van het La-
tijnsche „legenda”, dat zijn letterlijk
„dingen, die gelezen moeten worden”,
dus de levens der heiligen, zooals die
bestemd waren voor bepaalde feest
dagen. Later is de beteekenis van het
Nederlandsche woord uitgebreid tot
„dichterlijke voorstelling van een ker
kelijke overlevering”.
Wij kennen drieërlei volksverhalen:
sprookjes, sagen en legenden. Het
sprookje is wel eens genoemd:
een anonieme schepping der volksfan
tasie. Het is volkomen fantastisch,
heeft geen enkel contact met de wer-
Onze Lieve Vrouwe in het
Zand
In vele Maria-legenden wordt een
Maria-beeldje gevonden. Die hebben
alle betrekking op een bedevaart
plaats en moeten zijn ontstaan onder
degenen, die aan een bedevaart deel
namen. Dientengevolge wisselt de
vorm dezer legenden af met de plaats
en den aard der bewoners van de
streek. In bergachtige olngeving vin
den jagers, houthakkers of herders
het beeld van Onze Lieve Vrouwe in
een hol in de rotsen; in landbouwstre
ken wordt het gevonden bij het ploe
gen of het hoeden van de kudde, dik
wijls ook bij een bron. Aan het zee
strand komen de beelden aandrijven,
die de aan zee gelegen dorpen redden
uit stormgevaar.
Zoo ontstonden en leven nog derge
lijke legenden te Uden (O.L. Vrouwe
ter Linde het beeldje werd bij een
linde gevonden); te Roermond (O.L.
Vrouwe in het Zand men vond het
beeld in het drijfzand van een rivier
tje); te Oirschot (O.L. Vrouwe ten
Heiligen Eik) en op vele andere plaat
sen in Zuid-Nederland en Vlaanderen.
Maar ook in Noordelijker streken
van ons land leven nog talrijke Maria
legenden, die vertellen van wonder
baarlijke verschijningen van O.L.
Vrouwe, die menschen komt redden
uit allerlei nood. Ze zyn er in Gel
derland, Utrecht, Overijsel, Gronin
gen zoowel als in Holland. Hier ge
neest Maria een zieke, daar vermaant
zij een moedelooze; soms vervangt zij
tijdelijk een ridder, die een mis te
harer eere bijwoont, bij het steekspel
en verricht wonderen van dapperheid;
dan weer verlost zij een vromen kloos
terling, die naar den dood verlangt,
uit het leven.
Ook vandaag geen klach
ten bij de uitgifte
Vandaag, af gezien van de hierboven
genoemde regeling, was de laatste ge
legenheid, dat de daarvoor opgeroe
pen Hagenaars hun distributiestam
kaarten tot identiteitsbewijzen konden
doen verheffen.
Ook nu weer heeft de organisatie
over de geheele linie uitstekend ge-
functionneerd. Zelfs was er vandaag
bij geen der gebouwen van een file
sprake.
Begrijpelijk toonde de heer Wesse
ling. onder wiens persoonlijke leiding
het geheel stond, zich zeer tevreden.
Moeilijkheden zijn er bijna niet ge
weest.
Donderdag j.L is het het^drukst ge
weest. Ongeveer 110.000 stadgenooten
zijn op dezen dag geholpen, doch on
danks deze overstelpende belangstel
ling heeft zich aan geen der bureaux
stagnatie voorgedaan. Het aantal stam
kaarten, dat veranderd moest worden,
omdat zij niet aan de gestelde eischen
meer voldeden, loopt in de duizenden.
Behalve de heer Wesseling en zijn
ambtenarencorps, verdient ook het pu
bliek een compliment voor zijn zoo
noodzakelijke verleende medewerking.
Dr. J. van Hattem schrijft:
De kunst van lezen en schrijven was
in de vroege Middeleeuwen alleen aan
de geestelijken bekend. Zij bedienden
zich niet van de Nederlandsche volks
taal, maar van het Latijn, en schre
ven daarin stichtelijke werken, levens
van heiligen en kronieken. Hoewel de
taal dus niet de onze was, mogen wij
hun boeken niettemin tot onze vroeg
ste letterkunde rekenen.
Daarnaast echter bestond een onge
schreven letterkunde van liederen,
verhalen en legenden, die van mond
tot mond gingen, dikwijls in lateren
tijd werden opgeschreven, soms ook
volkomen voor het nageslacht ver
loren gingen.
Over die legenden willen wij dit
maal iets vertellen, al moet het in
zeer beknopten vorm zijn. Er zijn
voortreffelijke verzamelingen en
dies verschenen, die geschreven zijn
door de Vooys, Alberdingk Thym,
Pater Kronenburg, van Vloten, Oos-
terlee en anderen.
Kerstputten
Maar ook veel andere heiligen heb
ben in ons land hun legenden, die dik
wijls zijn verbonden aan een bron of
put, waaraan immers ons land zoo
rijk is; de St. Geertruifontein te Ber-
gen-op-Zoom, de St. Oelsput te Best,
de St. Valentinusput te Westhoven, de
St. Surafontein te Dordrecht zijn
daarvan voorbeelden. Al die fonteinen
en bronnen ontstonden volgens de le
gende, doordat ter plaatse iets in ver
band met een heilige gebeurde. Deze
wilde bijvoorbeeld zijn dorst lesschen
en sloeg met zijn staf op den grond,
zoodat er water uit op spoot; zijn
paard sloeg met de hoeven op de
aarde met hetzelfde gevolg; of een
streek werd door den heilige op die
manier gered van droogte en hongers
nood.
Aan de meeste dezer legenden heb
ben na Maria de beide eerste predi
kers van het Evangelie in ons land,
Bonifacius en Willibrordus, het ont
staan gegeven. Op vele plaatsen zijn
Bonifacius- of Willibrordusbronnen,
omdat dezen daarin hun volgelingen
zouden hebben gedoopt: men kent ze
te Dokkum, Osch, Deurne, Zoute-
lande, Bakel, Asten, Maarhees, Ven
raai en Stamprooi. Ze worden ter
plaatse ook kerstputten genoemd, om
dat door den doop de menschen hier
werden gekerstend, dat wil zeggen:
tot Christenen gemaakt.
hart op te halen in de diverse ver-
maaksinrichtingen. Wies en Jodocus
hebben het vaste voornemen, ook eens
zoo’n partij mee te maken. Als het me
te erg begint te vervelen, zeide Jodo
cus, ga ik gewoon een tukkie doen om
den tijd tot vier uur vol te maken.
Het afhalen van de identiteitskaarten
is bijna afgeloopen en, dank zij de uitge
breide maatregelen van het Bevolkings-
bureau, heeft zoo goed als de geheele
stad het bewijs gekregen. De leiding en
de ambtenaren, die een paar drukke we
ken achter den rug hebben, verdienen
het zeker als men hun een pluim op
den hoed zet. Er mag dan wel even
gewacht zijn zoo nu en dan en er mo-
over het algemeen mag tóch gezegd
worden, dat de uitreiking vlot is ver-
loopen. Alleen de regen heeft sommi
gen benauwde oogenblikken bezorgd,
doch daar kon de leiding niets aan
doen. Wies kwam namelijk ook mop
perende over den regen thuis, doch ik
heb haar spoedig overtuigd van het
onredelijke daarvan en zij accepteerde
toen ook heel loyaal mijn zienswijze.
OOM KOOS
De Voorburgenaars gaan de voet
stappen drukken van ons Hagenaars,
’t Is niet de eerste maal en daar kun
nen we trotsch op zijn. Dezen keer volgt
i men onze nieuwe verordening na, wel
ke bepaalt, dat men in het donker
geen inbrekerswerktuigen mag ver
voeren of althans geen werktuigen,
welke voor de beoefenaars van dit
gilde dienen kunnen. Ongetwijfeld zal
door de «verneming van deze bepaling
door de randgemeenten een grootere
veiligheid worden verkregen. Immers,
hoe gelijkluidender de verordening,
hoe beter het is voor de organen,
welke geroepen zijn om voor de na
leving daarvan te zorgen.
Een lezer heeft me geschreven, hoe
men reeds op enkele punten aan het
verzoek is tegemoet gekomen, dat ik
hier onlangs overbracht, om n.l. de
paaltjes, staande tusschen wandel- en
fietspaden, van een witten band te voor
zien. Dat noemt mijn nichtje Wies
service en ze weet, dat de fietsers, die
’s avonds van de fietswegen gebruik
maken, er dankbaar voor zullen zijn.
Ook van een wandelaar kreeg ik nog
een verzoek, n.l. om den banken op
verschillende straten en lanen een wit
verfje te geven, want verschillende
Hagenaars hebben er al schade door
opgeloopen. De autoriteiten willen er
wellicht hun aandacht aan besteden.
Ja, Wies vestigde mijn aandacht nog
op een punt, waar men aan een ern
stig bezwaar van de fietsers is tege
moet gekomen. Langs den Bezuiden-
houtscheweg had men een gedeelte
van het tegelpad bestemd voor de
wielrijders, doch het verdere gedeelte
weer verboden, als zijnde uitsluitend
wandelpad. Aan dezen vreemdsoorti-
gen toestand zal nu een einde worden
gemaakt, doordat B. en W. besloten
hebben het geheele tegelpad tot fiets
pad te bestemmen. De vele klachten
behooren er ook mee tot het verleden.
We zullen in den komenden winter
zuinig met onze brandstoffen moeten
omspringen en uit dien hoofde heeft
men onlangs verscheidene raadgevin
gen aan de bevolking gegeven hoe
men in de kamer de warmte het beste
kan behouden. Er is o.m. gewezen op
onze ramen, die nog vaak veel koude
door laten en die op eenvoudige wijze
tochtvrij te maken zijn. Jodocus en
Wies, die dadelijk van het nut van
dezen goeden raad oivertuigd waren,
zijn ook zonder dralen aan het werk
getogen. Het resultaat zal ik dezen
winter moeten ondervinden, doch de
I wijze, waarop men het gedaan heeft, gen formidabele files gestaan hebben,
toont niet de meesterhand. Een voor-
werk-
kelijkheid, en .is aan tijd, plaats, per
sonen noch ruimte gebonden. Vaak is
er een herinnering aan de mythologie
in terug te vinden, maar dikwijls is
ook de oorsprong geheel duister. De
sprookjes van Moeder de Gans komen
in eenigszins anderen vorm bij alle
Indo-Germaansche vorken voor; Rein-
tje de Vos en zijn streken zijn ook bij
de Zoeloes bekend, en de Kaffers ge
nieten evenals zij en onze Vlaamsche
broeders van Tijl Uilenspiegel.
De sage is een verdicht verhaal
met een historische kern, al is
soms heel gering en moeilijk te her
kennen, en bepaalt die zich tot
enkele plaatsnaam of hoofdpersoon.
Is de hoofdpersoon van een sage nu
een heilige, uit wiens leven een ge
beurtenis aanleiding gaf tot het ver
haal, dan spreekt men van een 1 e-
g e n d e.
„Een frissche geur van poëzie
geestelijk leven waait ons uit de le
genden tegen”, zegt Dr. G. Brom. En
Pater Kronenburg schrijft de volgen
de uitstekende karakteristiek van de
legende: „Voor wie de legende in
haar diepste wezen aanschouwt en in
het ware licht weet te plaatsen, is zy
een
een trouwe godin van een
eeuwen verdwenen geslacht, die
haren hoorn van overvloed voor
uitschudt wat onze vaderen met
minnelijke naiveteit dachten, met
geloozen eenvoud geloofden, met
„Dit is van zuster Beatrijs”
Onder de heiligenlegenden zijn die,
waarin Maria de hoofdrol speelt, de
meest bekende, de meest voorkomen
de en grootendeels ook de gevoeligste
en fijnste van inhoud en beteekenis.
Wie onzer kent, sinds Dr. Boutens
haar in modern Nederlandsch her
dichtte, niet de prachtige Beatrijs
legende, die, al wijken de verschillen
de lezingen in détails van elkaar af,
toch alle dit hoofdmoment gemeen
hebben: de vergevende liefde van de
milde Moeder Gods, die zich begrij
pend offert voor een zondares? Bea
trijs is een non, die een nederige dag
taak vervult in een klooster, maar de
roepstem van de wereld en de liefde
voor een man niet kan weerstaan. Zy
gaat de wereld in, maar krijgt na
jaren berouw; wanneer zij dan terug
keert, blijkt niemand in het klooster
haar afwezigheid te hebben bemerkt,
want Maria, die als beeld in het
klooster stond, is van haar stand
plaats gekomen en heeft de eenvou
dige taak van Beatrijs vervuld.
Een andere bekende Maria-legende
uit de Middeleeuwen is die van The
ophilus. Dit is een geestelijke, die op
een valsche beschuldiging uit zijn
ambt is ontzet. Hij verkoopt in wan
hoop zijn ziel aan den duivel, die
zorgt, dat hij in zijn ambt wordt her
steld. Dan weet Maria het contract
met den duivel in handen te krijgen
en hem zoodoende uit de klauwen van
Satan te verlossen.
Tot nu toe 389 gevallen geregistreerd
Eenige weken geleden hebben wij
bericht dat er een enquête is ingesteld
bij de ziekenhuizen door de inspectie
van de Volksgezondheid naar de bur
gerlijke oorlogsverminkten.
De resultaten van deze enquête wa
ren van dien aard, dat de geneeskun
dige hoofdinspecteur van de Volksge
zondheid dr. C. Banning, het noodig
oordeelde, dat ook alle artsen in Ne
derland in de enquête betrokken wer
den. Dit is inmiddels geschied.
Tot nu toe heeft men van 389 per
sonen de zekerheid dat zij invalide
zijn Invaliden zijn zij, „die door het
oorlogsgeweld zijn getroffen, zonder
hieraan te zijn overleden, maar zoo
danig, dat zij door bijzondere maat
regelen geholpen moeten worden om
hun dagelijksch brood te verdienen"
In bovengenoemden zin is een smid,
die zijn rechterarm verliest, dus in
valide.
De Rijksverzekeringsbank heeft haar
controleerende geneesheeren, die ge
routineerd zijn in de ongeval lengenees-
kunde ter beschikking gesteld om na
te gaan of de behandeling bij de 389
geregistreerde gvallen goed is geweest
en of door een eventueel tweede in
grijpen een verbetering is te bereiken.
Bovendien stellen de controleerende ge
neesheeren de mate van invaliditeit
vast.
De bedoeling is. dat de invaliden zoo
veel mogelijk in hun eigen vak weer
geplaatst worden. Kan dat niet, dan zal
men trachten hen een ander vak te
leeren. Natuurlijk gaat dat niet in een
of twee weken. Er zullen ■als regel wel
maanden mee gemoeid zijn. Het stre
ven is er in ieder geval op gericht,
dezen menschen hun plaats in de maat
schappij te geven.
Zooals men weet heeft de A.V.O. de
taak op zich genomen de invaliden
weer terug in de maatschappij te
brengen.
JHOLLAND^ORa%^
^BRABANf
LËÏDêF "7
<ccwcl.r,’■
(4078)
ALKMAAR
HAARLEI
TJITGCCST
•/bE VERWIJK
•fVELSEN
•/SANTPOORT
•^ROTTERDAM
DORDRECHT
„BREDA
rSr”— BCWSCNOR ZOOM,
SINGER
X-
-ywxecoMy -J
DEN HAAG/»^ U^0ES^ UTRECHT?
fLWSCMOTEN
f KUILENBURG
•LEERDAM