HAAGSCHE COURANT
„Nieuwe Orde
in het verleden
Drukte
de Scheveningsche haven
Donderdag 17 October 1940.
GEMENGD NIEUWS
Hoe de denkbeelden der Fransche
Revolutie
rijpten
GEEN MELKBROOD
MEER
VOLKSTUINEN EN
VOEDSELVOOR
ZIENING
STADSNIEUWS
in
DE WINTERKLEEDINGHULP
SCALA
VIERDE BLAD.
Met ingang van morgen
DE RAMP TE BAFLO
DE MOORD TE OSS
DOOR DUISTERNIS MISLEID
EN VERDRONKEN
DE INVENTARISATIE VAN AUTO-
EN MOTORBANDEN
DE „PHILOSOPHEN” VAN DE
18e EEUW EN HUN STELLINGEN
OUD-POLITIEMAN WAS
„BENDELEIDER”
In de Scheveningsche haven heerscht weer een ouderwetsche drukte wat betreft het gereedmaken van
loggers voor de vischvangst. Eenige loggers hebben n.l. toestemming om uit te varen voor de snurrevaad-
visscherij, terwijl voorts een aantal loggers is aangewezen voor de trawlvisscherij voor de kust. De loggers
worden door de bemanning in gereedheid gebracht. (Polygoon)
MAANSOP- EN ONDERGANG
Morgen de letter S
Slachtoffers geïdentificeerd
Zes slachtoffers
Een ieder, ook al heeft hij geen rij
vergunning, moet opgave doen
Variété-revue
By zyn arrestatie te Roermond in het
been geschoten
No. 17701
IN DEN LOOP VAN 1941 ZAL EEN 2500-
TAL GEZINNEN OVER EEN EIGEN
MOESTUIN KUNNEN BESCHIKKEN.
tijd
maansop-
van
en
In
in
ge-
De Haagsche bakkerij commissie deelt
mede, dat met ingang van morgen, hier
ter stede geen melkbrood meer wordt
gebakken en afgeleverd.
onder
11.08 v.m.
12.05 n.m.
12.59 n.m.
1.48 n.m.
2.31 n.m.
3.09 n.m.
3.44 n.m.
October:
hij
het
verwierp deze beide opvattingen en het
atheïsme werd door velen als de volmaak
te geestelijke vrijheid gezien. De staat is
God en het individu staat boven alles. Het
was de uiterste consequentie van het indi
vidualisme uit den tijd der Renaissance.
Voltaire en zijn tijdgenooten waren ech
ter geen wezenlijke democraten. Zij wil
den niet de heerschappij in handen krij
gen, maar vrijheid op elk gebied: denken,
spreken, schrijven en handelen. De rest
zou vanzelf volgen, de rede zou overwin
nen.
1.03 v.m.
20—26
dezer periode is er ’s avonds en des
nachts vrij veel maanlicht, aan het
einde wordt dit minder en komt de
maan pas omstreeks middernacht op.
Laatste kwartier 24 October 8-04 v.m.
op
8.26 n.m.
9.07 n.m.
9.56 n.m.
10.52 n.m.
11.55 n.m.
Wij laten hieronder een lijstje vol
gen van den
ondergang
Oct. op
19
20
21
22
23
24
25
Inbrakenserie rondom Utrecht
In de randgemeenten rondom Utrecht
worden in de laatste weken inbraken ge
pleegd, waarbij de ongenoode gasten het
vooral op geld hebben gemunt. Nadat de
vorige week een tiental inbraken in Bun-
nik moest worden geconstateerd, is gis
ternacht te Vleuten op negen plaatsen in
gebroken. Overal wordt geld vermist
oefent
zoekt.
Ondanks alle moeilijkheden heeft zich
in de (groote) steden een volkstuinbewe-
ging ontwikkeld van behoorlijken omvang.
Vóór de crisisjaren bestond echter het
„tuinieren van amateurs” hoofdzakelijk uit
het kweeken en verzorgen van bloemen en
heesters; de groente- en aardappelteelt
nam slechts een kleine plaats in.
Aanvankelijk lag het dus niet in de be
doeling om in eigen behoefte aan groente
te voorzien, doch toen in de crisisjaren de
zorgen kwamen ten aanzien van de voed
selvoorziening, veranderde menig bloem
bed in akkertje en heesterrand in boo-
nenrij.
Verdachte heeft een bekentenis afgelegd
De 23-jarige arbeider W. van E. uit Oss,
verdacht van doodslag op den 40-jarigen
de Brok, die aanvankelijk hardnekkig het
hem ten laste gelegde misdrijf ontkende,
is door de mand gevallen. Hij heeft een
volledige bekentenis afgelegd. Van E. ver.
klaarde, dat hij de Brok op het Padje
achter het café van v. d. Dielen had ont.
moet, waarop zijn tegenstander hem mei
een sabel had aangevallen en hij hem met
een mes heeft neergestoken, aldus de
„N.R.Crt.”.
Verd., die nu nog op het politiebureau
te Oss is opgesloten, zal ter beschikking
worden gesteld van den officier van jusU*
tie te ’s Hertogenbosch.
volkstuinen 26.83.19 h.a.; 3. crisisvolks
tuinen 30.93.63 h.a. Samen 64.45.07 h.a.
Het aantal gezinnen, hetwelk hiervan
kan profiteeren, bedraagt dan pl.m. 2580
De oppervlakte grond, die bewerkt is
voor voedselvoorziening voor de Verzor
gingstehuizen van Maatschappelijk Hulp
betoon, bedraagt thans 16 h.a., welk cij
fer zoo noodig kan worden opgevoerd tot
een oppervlakte van 40 h.a.
Reserve-terreinen.
In geval van uiterste noodzaak zou de
gemeente ’s-Gravenhage nog kunnen be
schikken over reserve-terreinen tot een
niet onbelangrijke grootte, n.l. rond 60 a
70 h.a. Deze zullen echter alleen voor dit
doel in gebruik worden genomen, indien
dreigend voedselgebrek dit onvermijdelijk
mocht maken aangezien hieronder zijn be
grepen de met.vele kosten aangelegde
sport- en speelterreinen.
In den loop van het jaar 1941 zal een
2500-tal gezinnen over een eigen moestuin
kunnen beschikken. Dit cijfer is in ver
houding tot het aantal inwoners van den
Haag niet onbelangrijk indien men in aan
merking neemt, dat slechts een klein deel
van een groote-stadsbevolking tijd en aan
leg heeft om te tuinieren..
Tenslotte zij nog opgemerkt, dat voren
genoemde cijfers betrekking hebben op
de van gemeentewege beschikbaar gestel
de gronden. Ook op particuliere eigen
dommen werken niet-beroepstuinders om
zooveel mogelijk groente en aardappelen
voor eigen gebruik te telen. Het aantal
zal ongeveer 500 bedragen.
CABARET PICCADILLY
Reeds van morgenmiddag af brengt
het Cabaret Piccadilly nieuwe attrac
ties, o.a. Trio Ermanoff (Russische
dansers), Alesander en partner (Ame-
rikaansche excentrieken), Mady Alfre
do (spits-danseres), Willy en Alfredo
(sneldichters en vroolijke straatzan
gers), Loukie de Koning (chanson-
hière) en John Kloos (conferencier en
levensliedjes).
De volkstuinvereenigingen.
Intusschen hadden ook de volkstuinders
Dit is echter niet juist, het nut van organisatie begrepen en wer
den volkstuinvereenigingen opgericht. Zij
wendden zich tot gemeentelijke autoritei
ten om medewerking in hun streven met
socialen grondslag en klepten met tever
geefs aan. De gemeente ’s-Gravenhage
b.v. verhuurde in 1928 reeds aan verschil
lende volkstuinvereenigingen grond tot
een gezamenlijke oppervlakte van rond
10 h.a.
Verschillende stukjes land, welke niet
direct voor bouwgrond bestemd waren en
Personen, wier naam begint met de
letter S, kunnen zich morgen vervoe
gen aan de onderstaande bureaux om
tegen inlevering van een gedragen hee-
rencostuum, winterjas, wintermantel of
een wollen deken een vergunning te
verkrijgen tot aanschaffing van een
winterjas of wintermantel.
De bureaux zijn gevestigd: Aronskelk-
weg 1, Nieuwe Laantjes 8, Deventer-
schestraat 21, Louise Henriëttestraat 11,
Colensostraat 2, Vaillantf51ein 17, van
Hoombeekstraat 5, Nachtegaalplein 19a,
Paramaribostraat 21 en Boylestraat 20.
Men dient zich aan te melden in het lo
kaal, dat het dichtst bij zijn woning is
gelegen.
De namen der twee doodelijk veronge
lukte slachtoffers, van de ramp bij Baflo
die gisteren nog niet geidentificeerd kon
den worden, zijn thans bekend. Het zijn
de 47-jarige gehuwde J. Eisenga, en de
49-jarige gehuwde H. Wening.
Medeleven van den Rijkscommissaris
De Rijkscommissaris, Rijksminister
Seyss-Inquart, heeft door zijn gevolmach
tigde in de provincie Groningen, dr. Con-
ring, den burgemeester van Groningen, een
bedrag ter hand laten stellen, dat zal wor
den verdeeld onder de familieleden van
de slachtoffers van de ramp bij Baflo, en
’egelijkertijd woorden van deelneming
laten uitspreken. De Rijkscommissaris
heeft voorts den directeur van het aca
demisch ziekenhuis eveneens een bedrag
ter beschikking doen stellen voor de ver
pleging van de gewonden.
Het economische stelsel.
De critiek gold vooral het economische
stelsel, dat sedert Colbert in Frankrijk
heerschte. De leer van de physiocraten,
waarvan de Franschman Quesnay en de
Schot Adam Smith de hoofdvertegenwoor
digers waren, was dat de natuur, wanneer
zij niet belemmerd wordt, de menschheid
tot een welvaart kan brengen, welke on
der een stelsel van plaatselijke of natio
nale rechten nooit mogelijk is, vrijhandel
dus. Hun theorie was verder, dat de bo
dem de eenige bron van rijkdom is, het
geen onjuist is, omdat er meer bronnen
van welvaart zijn. Maar zij leerden ook,
dat alle handel bestaat in een uitwisseling
van goederen en diensten en dat dus alle
kunstmatige belemmeringen voor het han
delsverkeer tusschen steden en staten on
derling, schadelijk voor de welvaart zijn.
In Frankrijk ondervond men, dat aan den
lijve, want door het feodale tollenstelsel
heerschte in Parijs vaak hongersnood, ter
wijl in het Zuiden graan in overvloed was,
dat echter door het vervoer tot onbetaal
baar hooge prijzen was opgeloopen, wan
neer het in Parijs aankwam.
De invloed van Rousseau.
De voedselvoorziening is één der be
langrijkste punten waarover welhaast
iedereen zich zorgen maakt. In deze da
gen van rantsoeneering der voornaamste
levensmiddelen is bij velen de vraag ge
rezen: „Had ik mij een gelegenheid kun
nen scheppen, waardoor ik voor een deel
in eigen behoefte aan levensmiddelen had
kunnen voorzien?”
Menschen met vooruitzienden blik had
den deze vraag al reeds eerder gesteld
en dachten hoofdzakelijk aan groente en
aardappelen; aan groente vooral, die, het
zij in gedroogden toestand, hetzij door
conserveering door middel van sterilisa
tie of zouten, een welkome aanvulling kan
vormen bij het beschikbare voedsel-kwan-
tum. Velen verschaften zich, voor zoover
mogelijk was, de beschikking over een
stukje grond en gingen tuinieren.
De bevolking op het platteland is ech
ter veel meer in de gelegenheid om, in
dien tijd en lust aanwezig zijn, in eigen
behoefte van groente en aardappelen te
voorzien. Voor den stedeling is dit anders
gesteld. Wil de stedeling zich een gelegen
heid scheppen om groente en aardappelen
te kweeken. dan moet hij zich heel wat
offers getroosten. Daargelaten of hij al of
niet een stukje grond kan bemachtigen,
een zeer belangrijke factor is, dat de plat
telander meestentijds zijn tuin achter of
dicht bij zijn huis heeft. De stedeling
daarentegen moet zich naar den rand van
de stad begeven, wat voor iemand in een
groote stad vaak een heele onderneming
is. Ook kan worden aangenomen, dat de
landarbeider terzake kundiger is dan de
doorsnee-stadsbewoner; de laatste moet
zich vaak eenige jaren door deskundigen
laten voorlichten, wil hij redelijke resul
taten bereiken.
Natuurlijk schuilen er onder de stede
lingen „rasechte” tuinders, omdat vele
stedelingen „van buiten” komen, doch het
overgroote deel bestaat uit menschen, die
hun liefhebberij in tuinieren zoeken, zoo-
als een ander uit liefhebberij sport be-
of amusementsgelegenheden be-
Door de duisternis geraken voortdurend
menschen te water, doch gelukkig kan
in vele gevallen tijdig hulp geboden wor
den en loopt het incident af met een
nat pak.
Vanochtend zijn echter te Amsterdam
niet minder dan vier slachtoffers op het
droge gehaald, die dezer dagen, naar alle
waarschijnlijkheid misleid door de duis
ternis, in het water geloopen en verdron
ken zijn.
Uit de Prinsengracht nabij de Nieuwe
Leliestraat, werd het lijk van een man
opgehaald. Dit slachtoffer kon geidentifi
ceerd worden. De overige lijken, op ge
haald onderscheidenlijk uit de Nieuwe
Prinsengracht tegenover perceel 13, den
Binnen-Amstel nabij de Halvemaansteeg
en Vredenhof, zijn echter nog niet her
kend.
Ongeveer een week geleden, op een
donkeren avond, zijn drié inwoners van
Alkmaar verdwenen. Men vreesde, dat zij
door de duisternis misleid te water zijn
geraakt en verdronken. Inderdaad werd
Dinsdagmiddag het lijk van den ruim
30-jarigen S. uit het water van den Voor
dam opgehaald. Het onderzoek werd
voortgezet en gistermiddag trof men
eveneens het stoffelijke overschot van den
50-jarigen G. aan. Thans wordt nog de
55-jarige V. vermist.
Naar aanleiding van de verschenen
publicaties over de inventarisatie voor
auto-, tractor- en motorrij wielbanden,
heeft bij enkelen de meening post ge
vat, dat opgave niet behoeft te wor
den gedaan indien men thans niet in
het bezit is van een rij- en benzine-
vergunning.
Een ieder, die in het bezit is van een
auto of motorrijwiel, ook al maakt hij
er nu geen gebruik van, moet van de
gemonteerde of niet gemonteerde ban
den opgave doen vóór 20 October a.s.,
op daarvoor bestemde formulieren,
welke aan de distributiekantoren zijn
te verkrijgen.
Werkster had belangstelling voor
tafelzilver
Uit een restaurant op het Leidsche-
plein te Amsterdam verdwenen in de
periode van 14 Mei tot 15 October voort
durend tafelbenoodigdheden, met name
tafelzilver. In vijf maanden tijds ver
miste de directie van het bedrijf niet
minder dan 223 stuks tafelzilver. De po
litie is erin geslaagd de schuldige aan te
houden. Het is een 32-jarige vrouw, die
als werkster in het restaurant werkzaam
was. Stukje oij beetje heeft zij zich het
tafelzilver toegeëigend.
De vrouw is reeds eerder met de po
litie in aanraking geweest en heeft reeds
verscheidene vonnissen achter den rug.
Engeland ging voor.
De onbloedige roemrijke revolutie van
1688, waardoor het Huis van Hannover
op de Engelsche troon kwam, heeft een
enormen invloe d op de denkwijze in
Europa uitgeoefend. Het had de alge-
meene bewondering, dat de gevolgen van
deze revolutie waren: godsdienstvrijheid,
vrijheid van drukpers en een parlemen
taire regeering. De Engelsche wijsgeeren,
Locke en Hume, maar vooral de eerste,
legden in hun werken ideeën neer, die
essentieel zijn geweest voor de eeuw van
de verlichting. Zij zijn de bouwers ge
weest van het philosophische stelsel van
het empirisme: alle kennis vloeit voort
uit de zintuigelijke ervaring, alles komt
uit de ondervinding.
Dit was dus bij uitstek een practisch
stelsel, terwijl daarentegen Descartes, de
Fransche wiskundige, het rationalisme
leerde: duidelijke, algemeene bepalingen
om daaruit strenge consequenties af te
leiden.
Hier ligt het groote verschil tusschen
Frankrijk en Engeland: in Frankrijk de
deductie, in Engeland de inductie; in
Frankrijk de afgetrokken, abstracte idee,
in Engeland de concrete, onuitputtelijke
werkelijkheid; geestelijk ideaal en prac
tisch nut; een zedeleer, gegrondvest op
hooge geestelijke principes en een moraal,
welke is gebouwd op werkelijke driften.
Voor de tot het modernisme ontwakende
menschheid was de Engelsche practijk van
meer nut dan de Fransche theorie. Het
vrije Engeland werd een ideaal voor het
te klein waren om aan beroepstuinders
te worden verpacht, werden voor volks
tuintje beschikbaar gesteld In 1940 be
droeg de totale oppervlakte van deze
perceeltjes rond 12 h.a
„Crisisvolkstuinen”.
Gedurende de crisisjaren groeide het
aantal werkloozen tot onrustbarende hoog
te. Toen bleek, dat velen van hen zich tot
tuinarbeid voelden aangetrokken, werd
van Gemeentewege in 1935 het le com
plex „Crisisvolkstuinen” gesticht Deze
tuinen werden alleen aan werkloozen (te
gen een minimale vergoeding) in huur ge
geven met de beperking, dat slechts nut
tige gewassen konden worden geteeld.
Bedroeg de oppervlakte van dit le com
plex 5 h.a., plaats biedende voor 160 tuin
tjes, thans in 1940 bedraagt de op
pervlakte van de vijf in exploitatie zijnde
complexen crisisvolkstuinen rond 27 h.a.,
zijnde 728 tuinen.
Bouwterreinen teelland.
Toen de oorlog uitbrak en de gevolgen
daarvan niet uitbleven, werd de voedsel
voorziening een kwestie van het grootste
belang. De voedselvoorziening had de bij
zondere aandacht van gemeentebesturen.
Alzoo ging de gemeente ’s-Gravenhage er
toe over om in werkverschaffing voor arm
lastigen bouwterreinen te doen bewerken
tot teelland. De afkomende producten
(aardappelen, bruine boonen, sluitkool en
boerenkool) komen ter beschikking van
den Gemeentelijken Dienst voor Maat
schappelijk Hulpbetoon ten dienste van
de verzorgingstehuizen. De in 1940 voor
dat doel bewerkte oppervlakte grond be
droeg 16 h.a.
Gronden voor particulieren.
Ook bij particulieren werd onder de
huidige tijdsomstandigheden meer en meer
de behoefte gevoeld om, zij het dan ook
gedeeltelijk, te kunnen voorzien in de
eigen behoeften aan verschillende grove
tuinbouwproducten.
In den loop van de maanden Juni en
Juli van dit jaar werd op herhaald ver
zoek medewerking verleend om braaklig
gende gemeentelijke bouwterreinen voor
dit doel door particulieren in gebruik te
doen nemen. De oppervlakte bedroeg rond
1.5 h.a.
Het ligt echter in de bedoeling om
laatstgenoemde gronden na 31 December
1940 met andere terreinen eveneens in
werkverschaffing te doen bewerken en
daarna aan particulieren in huur te geven.
„Twee-steek” omspitten.
Aan de voorbewerking in werkverschaf
fing wordt de voorkeur gegeven, omdat
niet iedereen en zeker niet de amateur-
tuinier de kunst van diep-spitten ver
staat. Indien weiland, dat tot teelland
wordt bestemd, niet z.g. „twee-steek”
wordt omgespit, is een behoorlijke teelt-
opbrengst absoluut uitgesloten en aange
zien het de bedoeling is om de opbrengst
zoo hoog mogelijk op te voeren, is een
goede grondbewerking een eerste ver-
eischte.
Ten behoeve van de voedselvoorziening
door particulieren heeft de gemeente
’s-Gravenhage thans de volgende gronden
ter beschikking gesteld voor:
1. Volkstuinvereenigingen 6.68.25 h.a.
(Deze oppervlakte is lager dan in 1928,
omdat wegens stadsuitbreiding 3J h.a. uit
de huur werd genomen.) 2. Gewone volks
tuinen 11.63.19 h.a.; 3. Crisisvolkstuinen
27.12.63 h.a. Samen 45.44.07 h.a.
Gemiddeld is elk tuintje 250 m2, groot,
zoodat van vorengenoemde oppervlakte
1800 gezinnen gedeeltelijk in hun voedsel-
gebruik kunnen voorzien.
Uitbreiding
In 1941 zullen vorengenoemde cijfers
kunnen worden opgevoerd tot 1. volks
tuinvereenigingen 6.68.25 h.a.; 2. gewone
Moeilijkheden op het Amsterdamsche
abattoir
Het was vanochtend op het gemeente
lijk abattoir te Amsterdam, niet zoo rus
tig als gewoonlijk. De vleeschrijders had
den het aan den stok gekregen met een
slager, die zijn knecht met een bakfiets
erop uitgestuurd had daar vleesch te
halen. Zooals bekend is den vleeschrijders
aangezegd met het oog op het benzinever
bruik zoo economisch mogelijk te rijden,
terwijl bovendien eenige auto’s vervan
gen waren door paard en wagen. Een en
ander heeft er toe geleid, dat de rijders
andere routes gekozen hadden met het
logische gevolg dat de slagers hun voorraad
ook later binnenkregen. Teneinde deze
vertraging tegen te gaan stuurden deze
hun knechten, die met de armen over
elkaar stonden, naar het abbattoir om
met een bakfiets het vleesch af te halen.
Hierdoor voelden de vleeschrijders, die
per aflevering betaald worden, zich ern
stig benadeeld. Toen dan ook vanochtend
wederom een slagersknecht met een bak
fiets kwam aanrijden, verhinderden de
rijders hem het voor zijn baas bestemde
vleesch mede te nemen door de bakfiets
terug te duwen en het vleesch over ver
schillende wagens te verspreiden. Op een
aanklacht wegens poging tot diefstal werd
een der rijders door de politie aangehou
den en naar het bureau aan de Katten-
burgergracht opgebracht. De overige
vleeschrijders weigerden daarop echter
uit te rijden, alvorens hun kameraad was
vrijgelaten. In den loop van den ochtend
was het conflict bij gelegd door het op
vrije voeten stellen van den arrestant
III.
Dat de Fransche Revolutie een keerpunt
is geweest in de wereldgeschiedenis, zal
wel niemand ontkennen. De mokerslagen
waardoor de Bastille op 14 Juli 1789 be
zweek, hebben hun weerklank gevonden
in geheel Europa. Zij zetten den aanval
in op het oude, dat vermolmd was en in
den grond bedorven en uit de puinhoopen
van dien ouden tijd kwam de nieuwe tijd
te voorschijn.
Maar daarvoor was een groote verande
ring noodig in den menschelijken geest,
een verandering, die zich voltrokken heeft
in den loop van de 18e eeuw.
Het begon in Engeland, het welwarende
Engeland, dat altijd en overal geluk had,
dat een koopmansvolk was en zaken en
politiek op de voordeeligst mogelijke wijze
wist te combineeren. De wetenschap
maakte snelle vorderingen, nieuwe wetten
werden geformuleerd, nieuwe hypothesen
opgesteld, nieuwe uitvindingen gedaan:
de wijze van leven veranderd De mo
derne beschaving met haar comfort begon
haar intrede te doen.
In de politiek begon het beginsel van
het Europeesche evenwicht het oude chris
telijke ideaal van de internationale orde
te vervangen, de staatkunde ging zich
buiten de grenzen van Europa bewegen
en werd, door de koloniale oorlogen, we
reldpolitiek. De eerste tendenzen naar de
moderniteit begonnen zich reeds te open
baren.
het begin
's avonds en
aan
Den grootsten invloed op de revolutie
oefende Jean Jacques Rousseau uit. De
grondgedachte van al zijn werken was
deze: Van nature was de mensch goed,
maar de maatschappij maakte hem slecht.
Van nature was de mensch vrij, maar de
maatschappij verlaagde hem tot slaaf.
Van nature was de mensch gelukkig, maar
de maatschappij stortte hem in het
ongeluk.
De „Nouvelle Héloïse” bevat dé eerste
uiteenzetting van zijn systeem, het natu
ralisme. De Emile” paste dit toe op de
opvoeding. Het meest bekend is echter
zijn „Contrat Social”, waarin hij de be
kende stelling poneerde, dat alle macht
van het volk komt.
Dit boek werd in Frankrijk als een
nieuw evangelie ontvangen. Op de basis
van het naturalisme bouwt Rousseau hier
in een communistische maatschappijleer
op en legt hij uit hoe de maatschappij zou
moeten zijn. De toepassing van de deugd
acht Rousseau het geneesmiddel voor alle
menschelijke kwalen. De goede staat is
die, waarin ieder lid op zich neemt om
zijn wil met het algemeen welzijn in over
eenstemming te brengen. De goede staat
is niet gebaseerd op kracht of hebzucht,
maar op de deugdzaamheid van zijn leden.
Merkwaardig is, dat de nieuwe denk
beelden ingang vonden onder alle standen
en dat men er in de deftige „salons” even
goed over disputeerde als onder het pro
letariaat. Men besefte niet, dat deze
„mode” zoo uiterst gevaarlijk was en de
vonken in zich borg van den alles ver
nielenden brand der revolutie.
Ieder voelde, dat de Fransche maat
schappij verwelkt was, maar toch dacht
men tot aan 1789 toe nog niet aan een
revolutie, doch hoofdzakelijk aan de
saneering van de wanhopig slecht beheer
de financiën en aan een verbetering van
het schromelijk onrechtvaardige belasting
stelsel, dat de adellijke bezittende klasse
vrijliet.
De gebeurtenissen van de revolutie heb
ben echter bewezen, dat door al deze
denkbeelden e^n grondige vernieuwing
van de wereldorde was voorbereid.
onvrije, verdrukte Fransche volk. De
volksmacht kwam op tegen het despo
tisme, het volk werd zich zijn macht be
wust.
Komt het gezag van God? zoo vroeg
men zich af. Ja, maar door het volk!
De invoering van de constitutioneele
monarchie in Engeland vond een gewel
digen weerklank in het absolutistisch-des-
potisch geregeerde Frankrijk.
Locke’s theorie.
De theorie van Locke, dat de regeering
bestaat bij den wil van het volk, dat privé
eigendom is gebaseerd op arbeid, de leer
van verdraagzaamheid op godsdienstig ge
bied en de eisch van een rationeele op
voeding der jeugd vonden hun weg naar
Frankrijk, waar zij vooral gepropageerd
werd door Voltaire, die echter de vrijheid
en het geluk in Engeland idealiseerde en
sterk overdreef.
Maar in Frankrijk, dat nooit zoo onge
lukkig was als in de 18e eeuw, aanvaard
de men dat gemakkelijk, omdat men zocht
naar een uitweg uit de ellende en aan de
overzijde van het Kanaal de oplossing
meende te zien, die dus ook in Frankrijk
moest kunnen worden doorgevoerd.
Dit was in wezen revolutionnair, want
het druischte in tegen het bestaande oude
regime en steeds luider begon het onte
vreden volk te spreken over vrijheid en
gelijkheid, volkssouvereiniteit en gods
dienstige verdraagzaamheid.
Een andere groote voorlooper van de
revolutie was Montesquieu, die in zijn
„sprit des lois” betoogde, dat het geheim
van de vrijheid gelegen was in de schei
ding van de rechterlijke, uitvoerende en
wetgevende macht, die in Frankrijk alle
in de hand van één man, den koning, ver-
eenigd waren.
De Encyclopedisten en het
verlichte despotisme.
Er kwam een stroom van geschriften los
over deze nieuwe ideeën, maar het hoofd
werk was de Encyclopedie, welks samen
stellers bekend zijn als de Encyclopedis
ten. In dit magistrale werk werd door hen
alles aangevallen, wat in hun oogen wreed,
bijgeloovig, verouderd, onbillijk en on
rechtvaardig was, zoowel in de instellin
gen van de Europeesche samenleving als
in haar godsdienstige en maatschappelijke
opvattingen. De revolutionnaire literatuur
drong overal door, omdat het Fransch de
internationale taal was; zij vond haar weg
naar de autocratische hoven van Weenen,
Berlijn, St. Petersburg en Madrid en de
vorsten van dien tijd waren trotsch op den
naam vanVerlichte Despoten, die alles
vóór het volk wilden doen, maar niets
door het volk.
Was een der voornaamste reacties van
de nieuwe denkbeelden aanvankelijk tegen
het Katholicisme gericht, later keerde men
zich tegen alle geopenbaarde godsdiensten.
In Engeland, Frankrijk en Duitschland
vervangt het deïsme het Christendom:
godsdienst moet redelijk zijn en zonder
mysteries,, zoo zeide men.
De koude rede is echter niet voldoende
voor het gevoelsleven en daarom zien
velen in dezen tijd de godsdienst als een
gevoelskwestie. Het materialisme evenwel
Weer eens variété in Scala
Maar ’t is niet variété alléén, die men
er te zien krijgt. Er is iets van het mo
derne tooneel, van de revue, bijgekomen
en met deze geslaagde combinatie, de va
riété-revue genoemd, kan men zich een
avond best amuseeren.
Voor het revue-gedeelte zorgen Slem
Nieuwenhuizen, dien we ook na langen
tijd weer eens in Scala terugzien, Louis
Bouwmeester, Hans Kaart en Ans v. d.
Naaten, die optreden in een viertal grap
pige sketches.
Voor de variëteit in de variété zorgen
de artisten Louis en Bonny, de drie Plas
ties, de vier Wilby’s en Louis.
Het geheel wordt afgesloten met een
zeer succesvol optreden van het door de
radio zoo bekende Esmeralda-orkest on
der leiding van Eddie Walis.
Doch laten we bij het begin beginnen.
Nadat Louis zijn bedrevenheid om op al
lerlei model fietsen te rijden, gedemon
streerd had, waarbij hij zelfs op een mi-
nimum-fietsje, dat voor een dwerg nog te
klein zou zijn, bleek te kunnen vooruit
komen, kwamen Louis en Bonny ons ver
rassen met enkele zeer geestige danspa-
rodieën, waarbij de mannelijke helft van
dit danspaar zeer den lachlust opwekte
door zijn elasticiteit en lenigheid en door
als een gummiman over het tooneel rond
te springen.
In de sketches wist Siem Nieuwenhui
zen de lachers dadelijk op zijn hand te
krijgen en samen met Louis Bouwmees
ter wist dit tweetal volop vermaak te
scheppen met hun typeeringen, evenals
Hans Kaart en Ans v. d. Naaten. Hans
Kaart gaf een geestige typeering van een
tooneelschrijver. Gevieren wisten zij de
korte tooneelstukjes zoo vlot en gezellig
voor het voetlicht te brengen, dat men
door hen gemakkelijk geamuseerd werd,
zoowel met „De Minnaar” als met „De
Tooneelschrijver”, „Mevrouw is de baas”
en „De hotelkamer”.
Een goed figuur in dit onderhoudend
bont allerlei slaan zeer zeker de Plasties.
Deze drie stevige knapen beschikken
over een respectabele spierkracht, en
voorts over groote lenigheid en durf. Zij
wisten het oog te boeien met diverse zeer
fraaie, en zeer moeilijke standen.
De vier Wilby’s geven een dansnum-
Bier, waarbij het eenige vrouwelijke lid
van het gezelschap van het kastje naar
den muur verwezen wordt, in dit geval
in sierlijke zwaaien of krachtige grepen
van den eenen partner naar den anderen
Werd overgegeven en voor wier presta
ties men alle respect heeft.
Na de pauze oogstten Eddie Walis en
zijn orkest bijzonder succes. Elk lid van
het gezelschap kreeg de gelegenheid zijn
virtuositeit op zijn instrument te demon-
streeren en ook thans bleken de schlagers
van de radio ware succesnummers. Zoo
wordt in vlot tempo, kort voor negenen
-i-iis-j—een
ge-
De recherche te Roermond heeft een
zekeren P. gearresteerd, die er van ver
dacht wordt een serie inbraken en dief
stallen te hebben gepleegd. P„ die vroe
ger deel uitmaakte van het Roermondsche
politiecorps, was hieruit geschorst met
behoud van loon, omdat hij wegens zekere
gedragingen niet meer geschikt werd
geacht als politieman op te treden.
De Roermondsche recherche hield zich
reeds geruimen tijd bezig met het ont
raadselen van diverse diefstallen en in
braken te Roermond en onmiddellijke om
geving gepleegd. Alle ontdekte sporen
leidden in de richting van den ontslagen
politieman. Op het politiebureau kwamen
telkens nieuwe mededeelingen binnen van
door verdachte te koop aangeboden waren,
waarvan al spoedig bleek, dat zij van
diefstal afkomstig waren.
Tenslotte had men genoeg aanwijzingen
om tot een arrestatie van P. over te gaan,
lezen wij in de N. R. Crt. Men moest er
echter rekening mee houden, dat P. in
het bezit van vuurwapenen zou zijn. P.
verzette zich bij zijn arrestatie en sloeg
op de vlucht, ondanks de bedreiging, dat
er geschoten zou worden. Een der recher
cheurs loste een schot, waardoor da
vluchteling in het been werd getroffen.
Bij fouilleering bleek P inderdaad een
vuurwapen bij zich te dragen.
Bij het hierna afgenomen verhoor bleef
hij echter de hem ten laste gelegde feiten
met groote hardnekkigheid ontkennen.
Toen men hem er op wees, dat hij als
oud-politieman toch moest weten, dat
ontkennen nutteloos was, verklaarde P.,
nooit zelf een der hem ten laste gelegde
feiten te hebben gepleegd. Hij zeide daar
voor „zijn jongens” te hebben, die voor
hem het werk opknapten. Hij zelf fun
geerde als hun bendeleider, die het aan
een kraak verbonden „technische”
deelte voorbereidde.
Intusschen is de verdachte, nadat
door een dokter behandeld was, op
politiebureau opgesloten en voor den offi
cier van justitie geleid. Het valt te be
grijpen, dat deze arrestatie in Roermond
en omgeving nog al opzien baarde.
Was de voorstelling ten einde,
boeiend en afwisselend programma
bracht.
