VOOR DEN PUZZELAAR
I
RECHTZAKEN
KUNST EN LETTEREN
CONCERT DILIGENTIA
debutantenconcert
Gemeentemuseum
vereenigde staten
PAGINA 3
HAAGSCHE COURANT VAN DONDERDAG 17 OCTOBER 1940
EERSTE BLAD,
ITALIË
Over Tsjechow’s „De Kersentuin”
o
>9
4
>9
A
>9
4
-9
e
z-
A>
Z>
<9
<9
-Z
<B
zS
<9
DUITSCHLAND
7/
KUNSTZAAL KLEYKAMP
BELGIE
ITALIË
SPANJE.
Verschillende belangrijke
tentoonstellingen
„De menschen, die ik speel, heb ik
gezien”, zegt zij
Annie de Ridder
Regina Wijnalda
De oplossing van de gister geplaatste puzzle luidt aldus;
Fie Carelsen
EEN PRAATJE MET
FIE CARELSEN
Straffen voor uitgeweken
ambtenaren
Aardschokken in verschillende
streken
De steunpunten der Vereenigde
Staten in Zuid-Amerika
Companys gefusilleerd
Solist: George van Renesse
ROEMENIE
Verschillende bestuurswijzigingen
T
ft?
Af
f?
O
Af
A
f9
O
ft)
f?
ff
«5
ff
JT
o
f9
fB
s5
sy
y>
A
A
f.
7)
Af
f9
xS
f9
verstoort
f9
£-
xT
O
ft
-0
A
A
f?
f^f
X?
A
/Y
S?
<9
f9
Af
f9
C
f9
A
A
f?
A
fS
f9
f9
o
9?
f7
fB
fB
f9
f9
fB
f9
f9
fB
voor
Zoo
fB
fB
0
7?
o
A>
o
fB
tone voor verzorging en onderdak van de
leruggekeerden.
0
O
f?
fB
f9
xsr
A>
f9
fB
fy
0
fO
fB
-5
f£
ft
van
maar
in
de
mensch-
de
Het concert begint om 3 uur.
HAAGSCHE OPERETTE
geeft
SENATOR HOLT OVER DEN
DIENSTPLICHT
hebben zich 16,5
(Foto-archief)
(Foto-archief)
velden, onder een stralende winterzon, een
zee in herfst met een verzeil en opkomend
licht op zee, in fijn grijs gehouden, werk
dat sfeer en stemming bezit. En waar in
zijn beste momenten een zekere rust van
uit gaat.
Foto-archief)
in
Toscane,
MAURITSHUIS-CONCERTEN
In de serie concerten, welke in de groo-
te zaal van het Mauritshuis worden gege
ven, zullen in de week van 17 t.m. 23 Oc
tober 1940 concerteerenRie de Geus
(sopraan), Ankie van Rappard (hobo),
en Heinz s-Gravesande (piano). Zij zul
len iederen middag van half 3 tot 4 uur
werken van Bach, Handel, Scarlatti,
Schumann, Brahms, A. Voormolen en
H. Schouwman ten gehoore brengen.
KUNSTKELDER T CENTER
In den kunstkelder *t Center, Toren
straat 140 alhier, zal tot 2 November een
tentoonstelling worden gehouden van
schilderijen, illustraties en modeteekenin.
gen door C. A. Muhlenfeld, W. Straat
man en H. Ch. Jans.
ONDERSCHEIDINGEN
De Führer heeft den rijksminister
binnenlandsche zaken, en algemeen gevol
machtigde voor het rijksbestuur, dr.
frick, en den oberprasident en gouwlei
der der provincie Silezië, rijkscommissa-
ris voor de prijsvorming Josef Wagner,
het kruis voor oorlogsverdiensten eerste
klasse toegekend uit erkentelijkheid voor
hun bijzondere verdiensten bij de tenuit
voerlegging van oorlogsopdrachten.
LIEDERENMATINÉE VAN OSS EN
DE NOBEL
Aanstaanden Zaterdagmiddag 19 dezer
te 3 uur zal in Pulchri Studio vanwege de
Volksuniversiteit een iiederenmatinée
plaats hebben van Harry van Oss en Fe
lix de Nobel. Uitgevoerd zullen worden
Volksliederen van verschillende landen.
Te Brussel is een besluit gepubliceerd
enderteekend door de secrétarissen-gene-
raal der verschillende departementen, be
treffende de regeling ‘der toepassing van
disciplinaire straffen voor staatsambtena
ren. die in den loop van het tijdvak van
10 tot 31 Mei hun post hebben verlaten.
Het besluit bestaat uit één artikel, dat
als volgt luidt
„Afgezien van de toepassing der tucht
straffen, ontvangt de ambtenaar, die zon-
ier toelating afwezig is geweest, geener -
iei bezoldiging voor den duur zijner on-
'ewettigde afwezigheid De disciplinaire
schorsing en de daaraan verbonden in
houding van wedden komen evenwel
mindering op bedoelde tijdruimten.”
VERSPREIDE BERICHTEN
Omstreeks 1000 Italianen, die op den
dag van de oorlogsverklaring door Italië
aan Frankrijk, op aanwijzing van de
toenmalige Fransche regeering te Parijs
gearresteerd en naar een concentratie
kamp overgebracht werden, zijn vandaag
met een extra-trein weer naar Parijs te
ruggekeerd.
Na besprekingen te hebben gevoerd
met graaf Ciano en Mussolini, heeft de
Boelgaarsche minister van landbouw, die
op dit oogenblik te Rome vertoeft, deel
genomen aan een ontvangst in het ge
bouw van het internationale landbouw-
instituut. Op zijn tocht door de stad werd
hij door de bevolking hartelijk begroet.
Onder voorzitterschap van den mi
nister van binnenlandsche zaken, Serano
Suner, is een bijeenkomst gehouden van
de commissie voor den herbouw van Ma
drid. De plannen voor het nieuw te
bouwen Spaansche ministerie van lucht
vaart werden goedgekeurd, alsmede die
voor den herbouw van de Madrileensche
wijk Usera, waarvoor 7.000.000 peseta’s
beschikbaar gesteld zijn.
Rijksbestuurder von Horthy heeft
9 mannen uit het terug verworven
Noord-Zevenburgen benoemd tot lid van
het Hoogerhuis voor hun leven. Onder
hen bevindt zich ook de superintendant
van de Saksische Evangelische Kerk,
Karl Molitoris. Opmerkelijk is, dat ook
een boscharbeider en een bouwvakarbei
der tot leden van het Hoogerhuis be
noemd zijn.
schrijftrant echter aanvaardende, is in het
verband van dit werk het Adagio in het
bijzonder aantrekkelijk. Er doen zich vele
interessante klankwerkingen voor en
deze, tezamen met de dynamiek, wekken
een stemming, welke suggestief kan zijn.
In de Finale doet het rhythme in den
aanvang vlot aan en leidt tot een zekere
opgewektheid. Dan komt een omslag, de
bepeinzing na de uitgelatenheid. Heftig
is echter weer het einde. Ook deze weer
gave maakte den indruk de bedoelingen
van den componist wèl tot uiting te bren
gen. Aan een applaus van waardeering
voor de prestatie van het Residentie
orkest en dirigent Schuurman heeft het
dan ook niet ontbroken. Na de pauze
Rachmaninoff’s Tweede Pianoconcert opus
18 in C.moli. Het begin.Moderato is een
bewogen, bruisende muziek, die in het
orkest vooral door melodie en in de piano
voor een belangrijk deel door passage-
werk tot uiting komt. George van Renesse
bezit het pianistische gemak, de virtuosi
teit en de natuurlijke muzikaliteit voor
deze kunst Hij speelde het eerste deel
met het noodige brio. Van de weergave
van het Adagio bekoorde de fijnheid en
de poëzie. Het snelle intermezzo kwam er
schitterend en effectvol uit, waarna de
voortzetting van het langzame deel expres
sief plaats vond en met nobel pathos ge.
paard ging. In het Allegro scherzando on
derscheidde de solist zich door uitmunten
de gave techniek, door Mchtheid zoowel
als markante kracht. Het rhythme sprak
overtuigend en de voordracht over het
geheel gaf het stuk sterk karakteristiek.
Ook hier, waar noodig, een volheid van
gevoel, welke in hooge mate bekoorde. Het
orkest liet het aan schoonheid van klank
kleur niet ontbreken. De meesleepende
vertolking lokte geestdriftigen bijval uit
en de solist betrok dirigent en orkest in
de hulde.
Amerikaansche vloot of het luchtwapen
te eischen. Men vreest, dat door een Ver
gelijken eisch de verdenking onder de
Spaansch-Amerikaansche volken nog zou
toenemen, dat Amerika Imperialistische
plannen nastreeft. Veeleer schijnt men te
wenschen toestemming te verkrijgen tot
gemeenschappelijk gebruik van dokken,
herstellingswerkplaatsen en luchthavens
alsmede op die plaatsen de noodzakelijke
voorraden stookolie enz. te kunnen aan
vullen.
Mevrouw Ranjewskaja verlaat be
droefd het vertrek en wordt bij den lin
nen achterkant van haar kersentuin weer
Fie Carelsen, die het heelemaal niet zoo
erg waardeert, dat een verslaggever tot
de repetitie doordrong om haar een kort
interview te ontrukken. Ze houdt niet
van dat geschrijf in de kranten, maar is
tenslotte redelijk genoeg om in te zien,
dat de lezers zich nu eenmaal interes-
seeren voor een praatje met de actrice,
die Zaterdag 19 October de vrouwelijke
hoofdrol zal spelen in Anton P. Tsje
chow’s „De Kersentuin”, dat het Resi
dentie Tooneel, directeur Dirk Verbeek,
dan voor het eerst in den Stadsschouw
burg opvoeren zal.
Zij is erg te spreken over het stuk, die
„les in waarachtigheid”, zooals Johan
de Meester, de regisseur, het uitdrukte,
en vertelt opgewekt over de manier,
waarop zij haar rollen pleegt voor te
bereiden.
„De menschen, die ik speel, heb ik ge
zien”, zegt ze. ,,Ik moet ze ergens in het
leven zijn tegengekomen. Die vrouw in
„Roofvogels” kénde ik en de grootmama
van Toontje bestaat óók al zal ik U
niet vertellen, wie het is! De rol, die ik
in „De Kersentuin” te vervullen heb,
riep herinneringen bij me wakker aan
een paar wonderlijke weken, die ik, jaren
geleden, heb doorgebracht in Biarritz.
Ik was er met een vriendin in een villa,
waar een aantal Russische emigranten
woonde grootvorsten en gravinnen en
zoo, allemaal van die menschen, die wel
met je converseeren, maar er eigenlijk
„niét zijn”, weet u wel? Er was een
vrouw bij, die een prachtige paarlen ket
ting droeg; telkens verkocht ze een pa-
rel--^n van de opbrengst leefde ze dan
weer een poosje. Een andere vrouw had
de gruwelijkste herinneringen aan de
Op Zondagmiddag 20 October a.s. zal
in het Gemeentemuseum alhier het 37ste
debutantenconcert worden gegeven.
Zooals men weet, hebben deze concer
ten ten doel, jongen, onbemiddelden taleji.
ten gelegenheid te geven zich in het open
baar te laten hooren.
Ditmaal zullen Regina Wijnalda, violon-
celliste en de pianiste Annie de Ridder,
beiden uit Amsterdam, musiceeren. De
pianobegeleiding zal worden uitgevoerd
door Marjo Tal.
Regina Wijnalda is in het bezit van het
einddiploma van het Amsterdamsche Con
servatorium (Max Orobio de Castro). In
1938 verwierf zij den „Dr. Julius Rönt-
gen-prijs”; daarna voltooide zij haar stu.
die onder leiding van Maurice Eisenberg
te Parijs.
Annie de Ridder is in het bezit van het
einddiploma van het Amsterdamsche
Conservatorium en heeft haar studiën
voltooid onder leiding van de heeren Wil
lem Andriessen en Robert Casadesus.
Het programma vermeldt o.a. de Sonate
in e kl. terts van Joh. Brahms voor piano
en violoncel, een Adagio van Joh. Seb.
Bach en Malaguena van I. Albeniz, voor
violoncel en de Carnaval Opus 9 van Rob,
Schumann voor piano.
PREDIKANT WEGENS VERDUISTERING
VEROORDEELD
De Amsterdamsche rechtbank heeft een
predikant uit een dorpje aan den rand
van het Gooi wegens verduistering meer
malen gepleegd, veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van acht maanden, waarvan
vier maanden voorwaardelijk werden op
gelegd. De predikant had 478 verduis
terd uit het verbouwingsfonds van de
kleuterschool en het vereenigingsgebouw
der diaconie. Ook had hij in een tijds
verloop van acht jaar een bedrag van
752 ten eigen bate aangewend, bijeen
gebracht door oudejaarsavondcollectes en
bestemd voor het weduwen- en weezen-
fonds van emeritus predikanten. Het
O.M. had één jaar gevangenisstraf ge-
eischt en ontzetting uit het predikants
ambt.
VIJF JAAR WEGENS DOODSLAG
De Rotterdamsche rechtbank heeft von
nis gewezen in de zaak tegen den 19-jari-
gen P. J. K. te Rotterdam, die op 11 De
cember mej. M. E. C. aan den Schiedam-
schedijk om het leven heeft gebracht en
van eenig geld en snuisterijen beroofd.
De officier van justitie had zes jaar ge
vangenisstraf geëischt. K. werd nu ver
oordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf.
Huub Gerretsen.
In een der bovenzalen worden tot drie
November a.s. schilderijen en teekeningen
tentoongesteld door Huub Gerretsen, por
tretten en landschappen. De teekening van
een breiende, oude dame domineert; in
de kleine nevenzaal treft men een goede
studie aan van een slapend kind. Maar
vooral onder de landschappen vindt men
Gerretsen’s beste werk. Een bosch met zon,
een paar zeer mooie winters, besneeuwde
Jan van Herwijnen.
Jan van Herwijnen, die de laatste ja
ren meer en meer op den voorgrond
treedt en thans tot onze voornaamste
schilders behoort, houdt, in de drie groo-
te Kleykamp-zalen een expositie van
kloeke werken, meerendeels forsch van
afmeting. Deze tentoonstelling van schil
derijen, naar onderwerp en uitvoering in
lichte, voor Herwijnen’s werk kenmer
kende sfeer, die soms meer tint dan kleur
geeft, doet onmiddellijk gevoelen, dat
men hier te doen heeft met het oeuvre
van een gerijpt en gevormd talent Bo
vendien een uitzonderlijke persoonlijk
heid. Jan van Herwijnen geeft het Ne-
derlandsche landschap en de Nederland-
sche sfeer op eigen wijze weer. Het zil
veren licht onzer polders, de nevelige
verten, die het al te reëele groen soms
afdempen tot vreemde, stille tuinen, ze
zijn bij Jan van Herwijnen tot eigen licht
en eigen leven geworden. Er ligt in de
wijdheid van zijn doeken iets van een
mystiek aanschouwen. En deze wijdheid
handhaaft hij ook daar, waar hij het
heele vlak van zijn doek vult met een
eenvoudig motief als bijv, de Tibethaan-
sche potten. Ik voor mij geloof, dat men
Herwijnens werk het best kan benaderen
en leeren verstaan door het groote doek
in de rechter zaaleen boerenhoeve en
molen,tusschen opgaand geboomte,
waarover de wind veegt, een typisch Hol-
landsch motief, dat in zijn omvangrijk
heid van boerendaken, boomen en molen
weer klein en nietig wordt in de wijd
heid van het Hollandsche polderland. En
daarover jaagt loodgrijs en dreigend een
zware regenlucht. Dit doek is in zooverre
typeerend voor van Herwijnen’s werk,
dat men er in begrijpt waarom de schil-'
der in werken van groote afmeting vaak
zoo, men zou haast zeggen sobere mo
tieven schildert. Het is vooral de wijd
heid, die hij accentueert, een eindeloos
heid van lucht, water, sfeer en ver
vloeiende tinten, die in al zijn werk te
rug te vinden is. Ook b.v. in de „Oude
huizen”, die superbe van coloriet zijn.
Ook in zijn „dooiweer”, twee doeken,
die in het oeuvre van den kunstenaar
volstrekt geslaagd en belangrijk zijn.
Ontroerend is ook zijn „Emaüsgangers”,
slechts een kan, een kruik en een
flesch Grootsch zijn Herwijnen’s
schilderingen van zee en water. Onder
zijn portretten treft een subliem „Por
tret van Liesbeth”. Van Herwijnen ge
tuigt op deze groote expositie opnieuw,
niet alleen' van zijn talent en kunnen als
schilder, maar ook van datgene wat hij,
door middel van zijn kunstenaarschap, te
zeggen heeft.
Gistermiddag tegen 3 uur 20 zijn
verschillende streken van T
Bnbrië en in het Noorden van Latium
ard schokken waargenomen, welke on-
tveer 6 seconden duurden. Eenige hui
len in Siena, Chiusi en verschillende onl
iggende plaatsen werden beschadigd..
Persoonlijke ongelukken kwamen daar
liet voor.
Het seismografisch instituut van Bel
grado deelt mede, dat gisteren van 2
WIT 19 minuten 48 seconden tot 2 uur 30
minuten (tijd van Belgrado) een krach
tige aardbeving is waargenomen, welke
op een afstand van 530 k.m. van Bel
grado haar epicentrum had.
De Haagsche Operette geeft haar
voorstellingen voortaan iederen avond
om 6 uur 15 (einde 8 uur 45) bovendien
Zaterdags- en Zondagsmiddags om 2 uur
30 n.m.
STARING.TENTOONSTELLING TE
ARNHEM GEOPEND
Dit jaar is het een eeuw geleden, dat
de dichter A. C. W. Staring is gestorven.
Ter herdenking van dit feit is op initia
tief van de besturen der openbare biblio
theek en der leeszaal te Arnhem een
Staring.tentoonstel'ling ingericht, welke
hedenmiddag in een der zalen van ge
noemde bibliotheek aan de Marienburg.
straat te Arnhem is geopend. De tentoon
stelling bevat een interessante collectie
oude boekwerken, platen, manuscripten en
teekeningen, welke een vrij volledig beeld
geven van lever, en arbeid van den dich
ter.
HANDELFEEST
De organist der Doopsgezinde Gemeen
te, Hein ’s-Gravesande. heeft een klein
Handelfeest georganiseerd, dat in Novem
ber en December zal worden gehouden.
Op het programma staan een kamermu-
ziekuitvoering in samenwerking met de
Volksuniversiteit, een orkestconcert met
orgel in de Doopsgezinde kerk, een lezing
en een opvoering van Handel’s opera
„II Pastor Fido” door het Nieuw Opera-
en Muziekensemble
In het Gebouw voor Kunsten en
Wetenschappen
Met Guillaume Landré en Bela Bartók
was op dezen avond de nieuwe richting
vertegenwoordigd. Rachmaninoff vormde
daartegen het betrekkelijk ouderwetsche
element, al behoort hij, gelijk de beide
anderen, tot de levenden en al is met de
kenschetsing ouderwetsch allerminst ver
ouderd bedoeld.
De „Vier stukken” van Guillaume Lan-
dré beginnen met een Lento, dat ondanks
ingehoudendheid van klankkracht, wrang
heid genoeg bezit. Een Allegro vivace laat
het daarna aan bizarrerie niet ontbreken,
terwijl het Allegro moderato aan snijdend
geluid niets te wenschen overlaat. De aan
vang is dreigend en de latere dissonanten
bewijzen dat het er niet om te doen is
den hoorder te streelen. Toch is deze
stukkenreeks thematisch interessant en
gebondenheid valt niet te miskennen. Het
slot-Adagio blijft in dezelfde sfeer. Le
vensvreugde kenschetst de afsluiting dus
niet. Eer doet zij als een kreet van ver
twijfeling aan. De klankkleuren zijn hier
boeiend gelijk ook in de overige stukken.
De uitvoering maakte een goeden indruk.
In het stadium van populariteit is deze
muziek nog niet gekomen. Voorloopig zal
zij nog wel slechts een bevrediging schen
ken aan speciaal gedisponeerden. De mu
ziek voor snaarinstrumenten, slagwerk en
celesta van Bela Bartók is nu eenige ma
len in deze stad ten gehoore gebracht.
Men kan voor dit werk, gelijk voor het
vorige, zijn waardeerin® hebben, maar
over een zekere reserve heen te komen,
blijft nog altijd bezwaarlijk. Indien deze
muziek niet op strenge vormen berustte
zouden de andere elementen haar moei
lijk behoeden voor het chaotische. Bij het
begin.Andante dringt die gedachte zich
wel heel sterk op. Toch is hier een ta
lent van beteekenis aan het woord. In het
Allegro wordt dit nog duidelijker, al
schijnt het ons moeilijk uit te maken te
zijn of wij hier met een snel voorbijgaand
tijdsverschijnsel te doen hebben, dan wel
met een uiting van innerlijkheid, welke
volgende generaties zal gaan boeien. Deze
Catalaansche republiek. Companys, Dins
dag standrechtelijk doodgeschoten, nadat
dij door een krijgsraad ter dood was ver
oordeeld.
DE DIPLOMATIEKE BETREKKINGEN
MET CHILI
De Spaansche zaakgelastigde, Tomas
Suner, is te Santiago gisteren aangekomen.
De Chileensche minister van buitenland
se zaken heeft de Spaansche regeering
officieel doen weten, dat German Vergara
i!s geaccrediteerd Chileensch zaakgelas
te in de Spaansche hoofdstad zal fun
deren tot het tijdstip, waarop de nieuwe
’•’nbassadeur, Manuel landu, zijn ambt
Waardt.
„Omtrent de aangelegenheid der stich-
'ng van militaire steunpunten der Ver
ruigde Staten in Spaansch-Amerika is
in politieke kringen te Washington
opvatting toegedaan, dat Amerika niet.
'0 een herhaling van de met Engeland
'esloten overeenkomst afstuurt, d.w.z.
,at de regeering niet voornemens is van
Spaansch-Amerikaansche landen
^chtverdragen voor steunpunten der
In de gevangenis van Montjuich is
Catalaansche separatistenleider en voor
malige president van de separatistische
poosje. Een andere vrouw had
elijkste herinneringen aan de
omwenteling in Rusland die was al
tijd. afwezig, als je met haar praatte.
Aan dit milieu moet ik telkens denken,
nu we bezig zijn met „De Kersentuin”.
Over haar rol pratend, toont zij een
citaat uit een brief, die Tsjechow aan
Olga Knipper, de actrice, die later zijn
vrouw werd, heeft geschreven. Hij dringt
daarin op volstrekte natuurlijkheid in
het tooneelspel aan: lijden moet, zegt hij,
tot uitdrukking worden gebracht, zooals
dat in het leven zelf geschiedt, niet door
theatraliteit en gesticulatie, maar door
een blik, door een geluid. „Dat heb ik
voorin mijn rol geschreven”, zegt Fie
Carelsen.
Er zou nog meer te vertellen zijn ge
weest, maar de repetitie eischt haar
weer op. Zaterdag a.s. zal het publiek
haar zien in een zeer bijzondere creatie.
Zij zal als mevrouw Ranjewskaja ook
een Russisch lied moeten zingen, waar
van zij tekst en muziek nog had be
waard uit 1914, toen zij hetzelfde liedje
in Royaards’ opvoering van „Het leven
de lijk” heeft gezongen.
De overige rollen worden gespeeld
door Enny Meunier, Caro van Eyck,
Piet Bron, Jan C. de Vos, Paul Steen
bergen, Evert Burema, Jacques de
Haas, Tine Opscholtens. Jeanne Ver-
straete, Hans van der Werff, Bob
Lange, Alex. Pola.
VERKLARING VAN MINISTER RICCAR
DI OVER DE INDUSTRIEELE
ONTWIKKELING
De op het oogenblik te Berlijn vertoe-
veide Italiaansche minister voor den
^itenlandschen handel en deviezen, Ric-
fjrdi. verklaarde in een persgesprek met
je „VöUcischer Beobachter". De econo-
mische krachten van Italië zijn nog lang
-jet uitgeput. De oorlog heeft de in-
justrieele ontwikkeling van Italië niet
benadeeld doch veeleer bevorderd. Het
feit, dat de industrie met 80 procent aan
den geheelen export van Italië deel
neemt, weerlegt overigens de praatjes, dat
autarkie den harmonischen goederen-
juil met andere landen verstoort of
zelfs ónmogelijk maakt.
PROVINCIE ROME TOT OORLOGS
GEBIED VERKLAARD
Volgens het gisteren in de Staats
courant gepubliceerde decreet, is ook de
provincie Rome bij het gebied gevoegd
dat in ieder opzicht lot oorlogsgebied
wordt verklaard.
BEVOLKING VAN MENTONE KEERT
TERUG
De bevolking van Mentone, die de stad
mor de komst der Italianen had moeten
verlaten, keert thans, na de Italiaansche
bezetting, in groote schare terug,
lang de woonhuizen niet hersteld zijn,
zorgt de fascistische organisatie te .Men-
hield bezit zeer goede kwaliteiten en
werkt uitermate suggestief. Een stille
ven met twee driehoeken en een vrou
wenportret completeeren zijn interessante
inzending. Theo Bitter, wiens werk wij
den laatsten tijd reeds herhaaldelijk be
spraken, zond een vrouwenportret in,
„gele hoofddoek”, een koel, kloek ge
schilderd landschap (Noorwegen) en de
schildering van een jongen boer met pijp
aan tafel zittende, naast een kleurige
boerenkom. De stoere, bruine kop is goed
getroffen. Enno Brokke zond een viertal
schilderijen in. Een interieur en een stil
leven, beiden in dezelfde lichte kleur, knap
van compositie en getuigend van een sterk
kunnen, daarnaast twee landschappen, een
strandgezicht, en een stadsbeeld, waar
in de sfeer van de buitenwijk met een
voudige middelen op zeer levendige wijze
werd weergegeven. Esj geheel eigen ka
rakter heeft ook het -werk van den fan-
tastischen Georg Lampe, wiens „on tra
verse ur paysage ignore” een urange en
lugubere nachtmerrie werd. Vooral de
gebarsten poppe-kop, met de dwaze bloe
metjes in het haar werd een veelzeggend
werk.
Van Wim Straatman noemen wij een
juweeltje van een naaktteekening, boeiend
is haar effectwerking van zwart en wit,
en een landschap, dat illustratieve ele
menten bevat, maar dan in den besten zin
des woord: Een knap stukje. Wim Noord-
hoek ligt ons met zijn abstracte schil
derijen persoonlijk het minst. Maar
dit is een persoonlijke gesteldheid van
den beschouwer en men zou den schilder
onrecht doen door een persoonlijk inzicht
als maatstaf te nemen voor den lezer. In
ieder geval is de tentoonstelling der Tien
een kunstdemonstratie geworden, die wjj
met groote warmte aanbevelen in de aan
dacht van het kunstlievende en in kunst
belangstellende, Haagsche publiek.
Zeven Litho’s door Lajos von
Ebnetti
In den geest bij de „Tien” aansluitend,
is het werk van den bekenden Hongaar-
schen kunstenaar Lajos von Ebneth, van
wien, in de hall bij Kleykamp, een zeven
tal lithografieën, ontstaan in de oorlogs
dagen, worden tentoongesteld.
Aangrijpende, als in vaart geteekende,
steeds dynamische figuren: de gedrevene,
het erbarmelijke „blinde-mannetje”, met
de doek voor de oogen, tastende met zijn
handen, de dramatische boerendans, Lot
en zijn vrouw, het tragische „op de styx,
de athleet en het waanzinnige tempo van
„extra tijding”. Deze litho’s werden in
een map verzameld en door prof. dr. W.
Vogelzang van een voorwoord voorzien.
Een zevental zeer suggestieve, apocalyp
tische fantasieën, waarin de koortsachtige
polsslag van onzen tijd en de verblinde
gedrevenheid van een bezeten
heid voelbaar werd.
Tien jonge Haagsche schilders
Het tiental, dat stuk voor stuk, hoewel
tot de jongere en jongste generatie be-
hoorende, reeds van zich deed spreken,
vormt een zeer uiteenloopend, maar wel
licht daardoor des te boeiender geheel.
Men kan zeggen, dat dit hun verschijnen
in Kleykamp. op een hoog en belangrijk
niveau geschiedt. Daar is allereerst Louis
Meurs. wiens drie doeken „Aan de Dijk
te Affetdën”, „Inundatie bij Bergharen”
en „Lage Polderweg” zeer de aandacht
trekken. Impulsief, krachtig, bijna ruw
geschilderd, van uit een donkere drift’,
die in zijn werk somber aandoet. Deze
dramatische bewogenheid is de weerspie
geling van innerlijke ervaring. Het is
waarschijnlijk, dat de heftigheid van
den schilder een tijdelijke is, dat deze
zich later zal verminderen en dat de on
stuimigheid van zijn palet geïnspireerd
zal worden door de zon. die door alle tij
den heen ons Hollandsch landschap blijft
overstralen, óók innerlijk. Een zoo zwaar
ingezet werk laat weinig mogelijkheden
tot verdieping, waar het reeds naar het
diepste peilt wat het te geven heeft. Daar
om lijkt op den duur vernieuwing niet
alleen waarschijnlijk, maar ook noodwen
dig. In ieder geval is het oeuvre van de
zen kunstenaar zeer ernstig, bezit het
kwaliteiten en getuigt het van veelbelo
vend talent. Een tweede schilder, die treft
door zijn sterk persoonlijken aanleg en
serieuzen arbeid is Henk Munnik. Een
drietal doeken van zijn hand doen hem
kennen als een technisch reeds vergevor
derd kunstenaar, die met den vorigen
schilder een zekere zwaarmoedigheid ge
meen heeft, maar daarbij van een geheel
ander karakter is. Munnik is minder ge
dreven, minder bezeten door zijn emoties.
Het is alsof hij in zijn werk tot een ze
kere distantie komt ten opzichte van zijn
onderwerp. Het stilleven met den sche
del, de dorre bladeren, scherven en zwar
ten achtergrond, alles sprekend van ver
val en ondergang, is in een scherp, bijna
objectief observeeren ontstaan. Ditzelfde
voelt men ook in het doek met duinen en
een dreigenden nachthemel als achter
grond en het gebaar van de kleine neger
plastiek, die hier haast sarcastisch aan
doet. Verrassend is Munnik’ s knappe zelf
portret, met het, in tegenstelling tot zijn
andere doeken, bevrijdende licht in den
romantischen achtergrond. Compositie
van figuur en landschap, alsmede de fij
ne, toegewijde penseelvoering, roepen
onwillekeurig herinneringen op aan por
tretten van vroege Noord- en Zuid-Ne-
derlandsche meesters. De voortreffelijk
geschilderde hand met het penseel zijn
opvallend van uitdrukking. ,Een werk,
waar men zich doprecht over verheugen
kan
Verder noemeh'wij Jan Beyl, over wiens
werk wij, ter gelegenheid van zijn ten
toonstelling bij den kunsthandel Benne-
witz, reeds eerder schreven. Een tweetal,
in prachtig blauw en grijs geschilderde
werken: „Rots” en „Diepzee”, geven ir-
reeële droomverbeeldingen van een
transparante onder-zee-wereld, onwerke
lijk van tint en kleur, waarin het heim
wee van den schilder naar een schooner
wereld leeft. Wellicht technisch niet zoo
gaaf, als deze beide, zeer persoonlijke, be
langrijke werken is zijn „Hamer” waar
bij de spijkers en het bloed-roode Lieve-
Heers-beestjé, alsmede een beteekenis-
volle vogel, gedachtenassociaties op
roepen met den Calvariënberg. Toch is dit
doek van Beyl, om den inhoud, bijkans
symbolisch voor Beyl’s houding als
mensch en kunstenaar en tevens voor
de geheele tentoonstelling. De laatste
jaren is geestelijke inhoud in een schil
derij in steeds sterker vormen als „Lite
rair” en „onartistiek” veroordeeld, maar
wij meenen, dat in dezen afkeer een dui
delijke kentering valt waar te nemen. Jos.
van den Berg, is aanwezig met een op
merkelijk doek, een liggend naakt, op
strand, temidden van schelpen en zeester
ren, mooi, gevoelig en zuiver van kleur,
van hem noemen wij ook het zittende
naakt (teekening), waarin de mooie ge
laatsexpressie superbe getroffen werd.
Geheel anders van geaardheid en tech
niek, maar niet minder belangrijk is het
naakt met achtergrond in rood, grijs en
bruin van den jongen schilder Jean Paul,
een motief, dat hij nog eens herhaalt in
zijn groote doek „Atelier”, een werk, dat
typeerend is voor Jean Paul’s uitgespro
ken gevoel voor vlakverdeeling. Het zelf
portret dat hij daarbij in den voorgrond
Bij decreet zijn het Roemeensche mi
nisterie voor luchtvaart en marine en het
Ministerie van oorlog ontbonden. Inplaats
Jsarvan zijn 4 onderstaatssecretarissen in
M ministerie van oorlog benoemd, en
*el één voor het leger, één voor de lucht
dart, één voor de marine en één voor
bewapening.
Bij de Malaxa-fabrieken, het grootste
•Mncern der Roemeensche zware indus-
lrie en wapenbedrijven, hebben groote
'sranderingen plaats gehad in de direc-
d en den raad van beheer. Met uitzon-
’®fing van den ingenieur Malaxa, zijn
•He leden der directie en van den raad
an beheer door aanhangers van de be
weging der legionnairs vervangen.
Wettelijk is bepaald, dat de thans nog
overgebleven Joodsche advocaten nog
yechts voor Joden mogen pleiten en aan
“Oden adviezen mogen verstrekken. Uit
gezonderd zijn alleen Joodsche advocaten.
®ie oorlogsinvaliden zijn of hooge mili-
'aire onderscheidingen hebben.
Gisteren hebben zich 16,5 miliioeh
dienstplichtigen laten inschrijven. Het
eerste contingent moet in November loten
voor een eenjarige militaire opleiding.
Volgens de tot dusver ontvangen berich
ten zijn er nergens incidenten van betee
kenis ontstaan. De democratische senator
Holt, de eenige senator die zich moest
aanmelden, heeft een verklaring afgelegd,
waarin hij zeide, dat het niet alleen on
waar, maar ook huichelachtig is te be
weren, dat de nieuwe Amerikaansche
dienstplichtwet voor den vrede moet die
nen. Het gaat hier om een oorlogsmaat
regel. De Amerikaansche jeugd is tot ver
dediging van haar land bereid, maar
wenscht niet haar leven te geven voor
Sumatra of Hongkong of omdat de een of
andere Amerikaansche staatsman geheime
verplichtingen ter verdediging van een
vreemd rijk heeft aangegaan.
GOUVERNEUR VAN CANADA NAAR
PRESIDENT ROOSEVELT
Uit Quebec wordt gemeld, dat de Engel-
sche gouvemeur-generaal van Canada,
Athlone, op 19 en 20 October een bezoek
zal brengen aan president Roosevelt in
Hydepark.
Jan van Herwijnen in de grottte zalen
In de Kunstzalen Kleykamp worden op
het oogenblik een aantal interessante
tentoonstellingen gehouden, die in hun
gezamenlijk aspect representatief ge
noemd mogen worden voor het peil van
onze hedendaagsche Nederlandsche schil
derkunst. In de beneden-tuinzaal vinden
wij het werk van een groep, die geens
zins pretendeert een door artistieke in
zichten gebonden „eenheid” te zijn,
maar, die uit één generatie, uit één ge
meenschappelijke ervaring den oorlog
en dezen tijd, tot een gemeenschappelijk
tentoonstellen van hun jongste werk na
15 Mei zijn gekomen. Een commissie van
aanbeveling, waarin schilders van for
maat, als Piet van der Hem, Willem van
Konijnenburg en W. Sluiter, heeft haar
naam aan deze expositie gegeven, maar
meer nog dan dit gebaar spreekt het
werk der deelnemers zelf.
1