VOOR DEN PUZZELAAR I RECHTZAKEN KUNST EN LETTEREN CONCERT DILIGENTIA debutantenconcert Gemeentemuseum vereenigde staten PAGINA 3 HAAGSCHE COURANT VAN DONDERDAG 17 OCTOBER 1940 EERSTE BLAD, ITALIË Over Tsjechow’s „De Kersentuin” o >9 4 >9 A >9 4 -9 e z- A> Z> <9 <9 -Z <B zS <9 DUITSCHLAND 7/ KUNSTZAAL KLEYKAMP BELGIE ITALIË SPANJE. Verschillende belangrijke tentoonstellingen „De menschen, die ik speel, heb ik gezien”, zegt zij Annie de Ridder Regina Wijnalda De oplossing van de gister geplaatste puzzle luidt aldus; Fie Carelsen EEN PRAATJE MET FIE CARELSEN Straffen voor uitgeweken ambtenaren Aardschokken in verschillende streken De steunpunten der Vereenigde Staten in Zuid-Amerika Companys gefusilleerd Solist: George van Renesse ROEMENIE Verschillende bestuurswijzigingen T ft? Af f? O Af A f9 O ft) f? ff «5 ff JT o f9 fB s5 sy y> A A f. 7) Af f9 xS f9 verstoort f9 £- xT O ft -0 A A f? f^f X? A /Y S? <9 f9 Af f9 C f9 A A f? A fS f9 f9 o 9? f7 fB fB f9 f9 fB f9 f9 fB voor Zoo fB fB 0 7? o A> o fB tone voor verzorging en onderdak van de leruggekeerden. 0 O f? fB f9 xsr A> f9 fB fy 0 fO fB -5 f£ ft van maar in de mensch- de Het concert begint om 3 uur. HAAGSCHE OPERETTE geeft SENATOR HOLT OVER DEN DIENSTPLICHT hebben zich 16,5 (Foto-archief) (Foto-archief) velden, onder een stralende winterzon, een zee in herfst met een verzeil en opkomend licht op zee, in fijn grijs gehouden, werk dat sfeer en stemming bezit. En waar in zijn beste momenten een zekere rust van uit gaat. Foto-archief) in Toscane, MAURITSHUIS-CONCERTEN In de serie concerten, welke in de groo- te zaal van het Mauritshuis worden gege ven, zullen in de week van 17 t.m. 23 Oc tober 1940 concerteerenRie de Geus (sopraan), Ankie van Rappard (hobo), en Heinz s-Gravesande (piano). Zij zul len iederen middag van half 3 tot 4 uur werken van Bach, Handel, Scarlatti, Schumann, Brahms, A. Voormolen en H. Schouwman ten gehoore brengen. KUNSTKELDER T CENTER In den kunstkelder *t Center, Toren straat 140 alhier, zal tot 2 November een tentoonstelling worden gehouden van schilderijen, illustraties en modeteekenin. gen door C. A. Muhlenfeld, W. Straat man en H. Ch. Jans. ONDERSCHEIDINGEN De Führer heeft den rijksminister binnenlandsche zaken, en algemeen gevol machtigde voor het rijksbestuur, dr. frick, en den oberprasident en gouwlei der der provincie Silezië, rijkscommissa- ris voor de prijsvorming Josef Wagner, het kruis voor oorlogsverdiensten eerste klasse toegekend uit erkentelijkheid voor hun bijzondere verdiensten bij de tenuit voerlegging van oorlogsopdrachten. LIEDERENMATINÉE VAN OSS EN DE NOBEL Aanstaanden Zaterdagmiddag 19 dezer te 3 uur zal in Pulchri Studio vanwege de Volksuniversiteit een iiederenmatinée plaats hebben van Harry van Oss en Fe lix de Nobel. Uitgevoerd zullen worden Volksliederen van verschillende landen. Te Brussel is een besluit gepubliceerd enderteekend door de secrétarissen-gene- raal der verschillende departementen, be treffende de regeling ‘der toepassing van disciplinaire straffen voor staatsambtena ren. die in den loop van het tijdvak van 10 tot 31 Mei hun post hebben verlaten. Het besluit bestaat uit één artikel, dat als volgt luidt „Afgezien van de toepassing der tucht straffen, ontvangt de ambtenaar, die zon- ier toelating afwezig is geweest, geener - iei bezoldiging voor den duur zijner on- 'ewettigde afwezigheid De disciplinaire schorsing en de daaraan verbonden in houding van wedden komen evenwel mindering op bedoelde tijdruimten.” VERSPREIDE BERICHTEN Omstreeks 1000 Italianen, die op den dag van de oorlogsverklaring door Italië aan Frankrijk, op aanwijzing van de toenmalige Fransche regeering te Parijs gearresteerd en naar een concentratie kamp overgebracht werden, zijn vandaag met een extra-trein weer naar Parijs te ruggekeerd. Na besprekingen te hebben gevoerd met graaf Ciano en Mussolini, heeft de Boelgaarsche minister van landbouw, die op dit oogenblik te Rome vertoeft, deel genomen aan een ontvangst in het ge bouw van het internationale landbouw- instituut. Op zijn tocht door de stad werd hij door de bevolking hartelijk begroet. Onder voorzitterschap van den mi nister van binnenlandsche zaken, Serano Suner, is een bijeenkomst gehouden van de commissie voor den herbouw van Ma drid. De plannen voor het nieuw te bouwen Spaansche ministerie van lucht vaart werden goedgekeurd, alsmede die voor den herbouw van de Madrileensche wijk Usera, waarvoor 7.000.000 peseta’s beschikbaar gesteld zijn. Rijksbestuurder von Horthy heeft 9 mannen uit het terug verworven Noord-Zevenburgen benoemd tot lid van het Hoogerhuis voor hun leven. Onder hen bevindt zich ook de superintendant van de Saksische Evangelische Kerk, Karl Molitoris. Opmerkelijk is, dat ook een boscharbeider en een bouwvakarbei der tot leden van het Hoogerhuis be noemd zijn. schrijftrant echter aanvaardende, is in het verband van dit werk het Adagio in het bijzonder aantrekkelijk. Er doen zich vele interessante klankwerkingen voor en deze, tezamen met de dynamiek, wekken een stemming, welke suggestief kan zijn. In de Finale doet het rhythme in den aanvang vlot aan en leidt tot een zekere opgewektheid. Dan komt een omslag, de bepeinzing na de uitgelatenheid. Heftig is echter weer het einde. Ook deze weer gave maakte den indruk de bedoelingen van den componist wèl tot uiting te bren gen. Aan een applaus van waardeering voor de prestatie van het Residentie orkest en dirigent Schuurman heeft het dan ook niet ontbroken. Na de pauze Rachmaninoff’s Tweede Pianoconcert opus 18 in C.moli. Het begin.Moderato is een bewogen, bruisende muziek, die in het orkest vooral door melodie en in de piano voor een belangrijk deel door passage- werk tot uiting komt. George van Renesse bezit het pianistische gemak, de virtuosi teit en de natuurlijke muzikaliteit voor deze kunst Hij speelde het eerste deel met het noodige brio. Van de weergave van het Adagio bekoorde de fijnheid en de poëzie. Het snelle intermezzo kwam er schitterend en effectvol uit, waarna de voortzetting van het langzame deel expres sief plaats vond en met nobel pathos ge. paard ging. In het Allegro scherzando on derscheidde de solist zich door uitmunten de gave techniek, door Mchtheid zoowel als markante kracht. Het rhythme sprak overtuigend en de voordracht over het geheel gaf het stuk sterk karakteristiek. Ook hier, waar noodig, een volheid van gevoel, welke in hooge mate bekoorde. Het orkest liet het aan schoonheid van klank kleur niet ontbreken. De meesleepende vertolking lokte geestdriftigen bijval uit en de solist betrok dirigent en orkest in de hulde. Amerikaansche vloot of het luchtwapen te eischen. Men vreest, dat door een Ver gelijken eisch de verdenking onder de Spaansch-Amerikaansche volken nog zou toenemen, dat Amerika Imperialistische plannen nastreeft. Veeleer schijnt men te wenschen toestemming te verkrijgen tot gemeenschappelijk gebruik van dokken, herstellingswerkplaatsen en luchthavens alsmede op die plaatsen de noodzakelijke voorraden stookolie enz. te kunnen aan vullen. Mevrouw Ranjewskaja verlaat be droefd het vertrek en wordt bij den lin nen achterkant van haar kersentuin weer Fie Carelsen, die het heelemaal niet zoo erg waardeert, dat een verslaggever tot de repetitie doordrong om haar een kort interview te ontrukken. Ze houdt niet van dat geschrijf in de kranten, maar is tenslotte redelijk genoeg om in te zien, dat de lezers zich nu eenmaal interes- seeren voor een praatje met de actrice, die Zaterdag 19 October de vrouwelijke hoofdrol zal spelen in Anton P. Tsje chow’s „De Kersentuin”, dat het Resi dentie Tooneel, directeur Dirk Verbeek, dan voor het eerst in den Stadsschouw burg opvoeren zal. Zij is erg te spreken over het stuk, die „les in waarachtigheid”, zooals Johan de Meester, de regisseur, het uitdrukte, en vertelt opgewekt over de manier, waarop zij haar rollen pleegt voor te bereiden. „De menschen, die ik speel, heb ik ge zien”, zegt ze. ,,Ik moet ze ergens in het leven zijn tegengekomen. Die vrouw in „Roofvogels” kénde ik en de grootmama van Toontje bestaat óók al zal ik U niet vertellen, wie het is! De rol, die ik in „De Kersentuin” te vervullen heb, riep herinneringen bij me wakker aan een paar wonderlijke weken, die ik, jaren geleden, heb doorgebracht in Biarritz. Ik was er met een vriendin in een villa, waar een aantal Russische emigranten woonde grootvorsten en gravinnen en zoo, allemaal van die menschen, die wel met je converseeren, maar er eigenlijk „niét zijn”, weet u wel? Er was een vrouw bij, die een prachtige paarlen ket ting droeg; telkens verkocht ze een pa- rel--^n van de opbrengst leefde ze dan weer een poosje. Een andere vrouw had de gruwelijkste herinneringen aan de Op Zondagmiddag 20 October a.s. zal in het Gemeentemuseum alhier het 37ste debutantenconcert worden gegeven. Zooals men weet, hebben deze concer ten ten doel, jongen, onbemiddelden taleji. ten gelegenheid te geven zich in het open baar te laten hooren. Ditmaal zullen Regina Wijnalda, violon- celliste en de pianiste Annie de Ridder, beiden uit Amsterdam, musiceeren. De pianobegeleiding zal worden uitgevoerd door Marjo Tal. Regina Wijnalda is in het bezit van het einddiploma van het Amsterdamsche Con servatorium (Max Orobio de Castro). In 1938 verwierf zij den „Dr. Julius Rönt- gen-prijs”; daarna voltooide zij haar stu. die onder leiding van Maurice Eisenberg te Parijs. Annie de Ridder is in het bezit van het einddiploma van het Amsterdamsche Conservatorium en heeft haar studiën voltooid onder leiding van de heeren Wil lem Andriessen en Robert Casadesus. Het programma vermeldt o.a. de Sonate in e kl. terts van Joh. Brahms voor piano en violoncel, een Adagio van Joh. Seb. Bach en Malaguena van I. Albeniz, voor violoncel en de Carnaval Opus 9 van Rob, Schumann voor piano. PREDIKANT WEGENS VERDUISTERING VEROORDEELD De Amsterdamsche rechtbank heeft een predikant uit een dorpje aan den rand van het Gooi wegens verduistering meer malen gepleegd, veroordeeld tot een ge vangenisstraf van acht maanden, waarvan vier maanden voorwaardelijk werden op gelegd. De predikant had 478 verduis terd uit het verbouwingsfonds van de kleuterschool en het vereenigingsgebouw der diaconie. Ook had hij in een tijds verloop van acht jaar een bedrag van 752 ten eigen bate aangewend, bijeen gebracht door oudejaarsavondcollectes en bestemd voor het weduwen- en weezen- fonds van emeritus predikanten. Het O.M. had één jaar gevangenisstraf ge- eischt en ontzetting uit het predikants ambt. VIJF JAAR WEGENS DOODSLAG De Rotterdamsche rechtbank heeft von nis gewezen in de zaak tegen den 19-jari- gen P. J. K. te Rotterdam, die op 11 De cember mej. M. E. C. aan den Schiedam- schedijk om het leven heeft gebracht en van eenig geld en snuisterijen beroofd. De officier van justitie had zes jaar ge vangenisstraf geëischt. K. werd nu ver oordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Huub Gerretsen. In een der bovenzalen worden tot drie November a.s. schilderijen en teekeningen tentoongesteld door Huub Gerretsen, por tretten en landschappen. De teekening van een breiende, oude dame domineert; in de kleine nevenzaal treft men een goede studie aan van een slapend kind. Maar vooral onder de landschappen vindt men Gerretsen’s beste werk. Een bosch met zon, een paar zeer mooie winters, besneeuwde Jan van Herwijnen. Jan van Herwijnen, die de laatste ja ren meer en meer op den voorgrond treedt en thans tot onze voornaamste schilders behoort, houdt, in de drie groo- te Kleykamp-zalen een expositie van kloeke werken, meerendeels forsch van afmeting. Deze tentoonstelling van schil derijen, naar onderwerp en uitvoering in lichte, voor Herwijnen’s werk kenmer kende sfeer, die soms meer tint dan kleur geeft, doet onmiddellijk gevoelen, dat men hier te doen heeft met het oeuvre van een gerijpt en gevormd talent Bo vendien een uitzonderlijke persoonlijk heid. Jan van Herwijnen geeft het Ne- derlandsche landschap en de Nederland- sche sfeer op eigen wijze weer. Het zil veren licht onzer polders, de nevelige verten, die het al te reëele groen soms afdempen tot vreemde, stille tuinen, ze zijn bij Jan van Herwijnen tot eigen licht en eigen leven geworden. Er ligt in de wijdheid van zijn doeken iets van een mystiek aanschouwen. En deze wijdheid handhaaft hij ook daar, waar hij het heele vlak van zijn doek vult met een eenvoudig motief als bijv, de Tibethaan- sche potten. Ik voor mij geloof, dat men Herwijnens werk het best kan benaderen en leeren verstaan door het groote doek in de rechter zaaleen boerenhoeve en molen,tusschen opgaand geboomte, waarover de wind veegt, een typisch Hol- landsch motief, dat in zijn omvangrijk heid van boerendaken, boomen en molen weer klein en nietig wordt in de wijd heid van het Hollandsche polderland. En daarover jaagt loodgrijs en dreigend een zware regenlucht. Dit doek is in zooverre typeerend voor van Herwijnen’s werk, dat men er in begrijpt waarom de schil-' der in werken van groote afmeting vaak zoo, men zou haast zeggen sobere mo tieven schildert. Het is vooral de wijd heid, die hij accentueert, een eindeloos heid van lucht, water, sfeer en ver vloeiende tinten, die in al zijn werk te rug te vinden is. Ook b.v. in de „Oude huizen”, die superbe van coloriet zijn. Ook in zijn „dooiweer”, twee doeken, die in het oeuvre van den kunstenaar volstrekt geslaagd en belangrijk zijn. Ontroerend is ook zijn „Emaüsgangers”, slechts een kan, een kruik en een flesch Grootsch zijn Herwijnen’s schilderingen van zee en water. Onder zijn portretten treft een subliem „Por tret van Liesbeth”. Van Herwijnen ge tuigt op deze groote expositie opnieuw, niet alleen' van zijn talent en kunnen als schilder, maar ook van datgene wat hij, door middel van zijn kunstenaarschap, te zeggen heeft. Gistermiddag tegen 3 uur 20 zijn verschillende streken van T Bnbrië en in het Noorden van Latium ard schokken waargenomen, welke on- tveer 6 seconden duurden. Eenige hui len in Siena, Chiusi en verschillende onl iggende plaatsen werden beschadigd.. Persoonlijke ongelukken kwamen daar liet voor. Het seismografisch instituut van Bel grado deelt mede, dat gisteren van 2 WIT 19 minuten 48 seconden tot 2 uur 30 minuten (tijd van Belgrado) een krach tige aardbeving is waargenomen, welke op een afstand van 530 k.m. van Bel grado haar epicentrum had. De Haagsche Operette geeft haar voorstellingen voortaan iederen avond om 6 uur 15 (einde 8 uur 45) bovendien Zaterdags- en Zondagsmiddags om 2 uur 30 n.m. STARING.TENTOONSTELLING TE ARNHEM GEOPEND Dit jaar is het een eeuw geleden, dat de dichter A. C. W. Staring is gestorven. Ter herdenking van dit feit is op initia tief van de besturen der openbare biblio theek en der leeszaal te Arnhem een Staring.tentoonstel'ling ingericht, welke hedenmiddag in een der zalen van ge noemde bibliotheek aan de Marienburg. straat te Arnhem is geopend. De tentoon stelling bevat een interessante collectie oude boekwerken, platen, manuscripten en teekeningen, welke een vrij volledig beeld geven van lever, en arbeid van den dich ter. HANDELFEEST De organist der Doopsgezinde Gemeen te, Hein ’s-Gravesande. heeft een klein Handelfeest georganiseerd, dat in Novem ber en December zal worden gehouden. Op het programma staan een kamermu- ziekuitvoering in samenwerking met de Volksuniversiteit, een orkestconcert met orgel in de Doopsgezinde kerk, een lezing en een opvoering van Handel’s opera „II Pastor Fido” door het Nieuw Opera- en Muziekensemble In het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen Met Guillaume Landré en Bela Bartók was op dezen avond de nieuwe richting vertegenwoordigd. Rachmaninoff vormde daartegen het betrekkelijk ouderwetsche element, al behoort hij, gelijk de beide anderen, tot de levenden en al is met de kenschetsing ouderwetsch allerminst ver ouderd bedoeld. De „Vier stukken” van Guillaume Lan- dré beginnen met een Lento, dat ondanks ingehoudendheid van klankkracht, wrang heid genoeg bezit. Een Allegro vivace laat het daarna aan bizarrerie niet ontbreken, terwijl het Allegro moderato aan snijdend geluid niets te wenschen overlaat. De aan vang is dreigend en de latere dissonanten bewijzen dat het er niet om te doen is den hoorder te streelen. Toch is deze stukkenreeks thematisch interessant en gebondenheid valt niet te miskennen. Het slot-Adagio blijft in dezelfde sfeer. Le vensvreugde kenschetst de afsluiting dus niet. Eer doet zij als een kreet van ver twijfeling aan. De klankkleuren zijn hier boeiend gelijk ook in de overige stukken. De uitvoering maakte een goeden indruk. In het stadium van populariteit is deze muziek nog niet gekomen. Voorloopig zal zij nog wel slechts een bevrediging schen ken aan speciaal gedisponeerden. De mu ziek voor snaarinstrumenten, slagwerk en celesta van Bela Bartók is nu eenige ma len in deze stad ten gehoore gebracht. Men kan voor dit werk, gelijk voor het vorige, zijn waardeerin® hebben, maar over een zekere reserve heen te komen, blijft nog altijd bezwaarlijk. Indien deze muziek niet op strenge vormen berustte zouden de andere elementen haar moei lijk behoeden voor het chaotische. Bij het begin.Andante dringt die gedachte zich wel heel sterk op. Toch is hier een ta lent van beteekenis aan het woord. In het Allegro wordt dit nog duidelijker, al schijnt het ons moeilijk uit te maken te zijn of wij hier met een snel voorbijgaand tijdsverschijnsel te doen hebben, dan wel met een uiting van innerlijkheid, welke volgende generaties zal gaan boeien. Deze Catalaansche republiek. Companys, Dins dag standrechtelijk doodgeschoten, nadat dij door een krijgsraad ter dood was ver oordeeld. DE DIPLOMATIEKE BETREKKINGEN MET CHILI De Spaansche zaakgelastigde, Tomas Suner, is te Santiago gisteren aangekomen. De Chileensche minister van buitenland se zaken heeft de Spaansche regeering officieel doen weten, dat German Vergara i!s geaccrediteerd Chileensch zaakgelas te in de Spaansche hoofdstad zal fun deren tot het tijdstip, waarop de nieuwe ’•’nbassadeur, Manuel landu, zijn ambt Waardt. „Omtrent de aangelegenheid der stich- 'ng van militaire steunpunten der Ver ruigde Staten in Spaansch-Amerika is in politieke kringen te Washington opvatting toegedaan, dat Amerika niet. '0 een herhaling van de met Engeland 'esloten overeenkomst afstuurt, d.w.z. ,at de regeering niet voornemens is van Spaansch-Amerikaansche landen ^chtverdragen voor steunpunten der In de gevangenis van Montjuich is Catalaansche separatistenleider en voor malige president van de separatistische poosje. Een andere vrouw had elijkste herinneringen aan de omwenteling in Rusland die was al tijd. afwezig, als je met haar praatte. Aan dit milieu moet ik telkens denken, nu we bezig zijn met „De Kersentuin”. Over haar rol pratend, toont zij een citaat uit een brief, die Tsjechow aan Olga Knipper, de actrice, die later zijn vrouw werd, heeft geschreven. Hij dringt daarin op volstrekte natuurlijkheid in het tooneelspel aan: lijden moet, zegt hij, tot uitdrukking worden gebracht, zooals dat in het leven zelf geschiedt, niet door theatraliteit en gesticulatie, maar door een blik, door een geluid. „Dat heb ik voorin mijn rol geschreven”, zegt Fie Carelsen. Er zou nog meer te vertellen zijn ge weest, maar de repetitie eischt haar weer op. Zaterdag a.s. zal het publiek haar zien in een zeer bijzondere creatie. Zij zal als mevrouw Ranjewskaja ook een Russisch lied moeten zingen, waar van zij tekst en muziek nog had be waard uit 1914, toen zij hetzelfde liedje in Royaards’ opvoering van „Het leven de lijk” heeft gezongen. De overige rollen worden gespeeld door Enny Meunier, Caro van Eyck, Piet Bron, Jan C. de Vos, Paul Steen bergen, Evert Burema, Jacques de Haas, Tine Opscholtens. Jeanne Ver- straete, Hans van der Werff, Bob Lange, Alex. Pola. VERKLARING VAN MINISTER RICCAR DI OVER DE INDUSTRIEELE ONTWIKKELING De op het oogenblik te Berlijn vertoe- veide Italiaansche minister voor den ^itenlandschen handel en deviezen, Ric- fjrdi. verklaarde in een persgesprek met je „VöUcischer Beobachter". De econo- mische krachten van Italië zijn nog lang -jet uitgeput. De oorlog heeft de in- justrieele ontwikkeling van Italië niet benadeeld doch veeleer bevorderd. Het feit, dat de industrie met 80 procent aan den geheelen export van Italië deel neemt, weerlegt overigens de praatjes, dat autarkie den harmonischen goederen- juil met andere landen verstoort of zelfs ónmogelijk maakt. PROVINCIE ROME TOT OORLOGS GEBIED VERKLAARD Volgens het gisteren in de Staats courant gepubliceerde decreet, is ook de provincie Rome bij het gebied gevoegd dat in ieder opzicht lot oorlogsgebied wordt verklaard. BEVOLKING VAN MENTONE KEERT TERUG De bevolking van Mentone, die de stad mor de komst der Italianen had moeten verlaten, keert thans, na de Italiaansche bezetting, in groote schare terug, lang de woonhuizen niet hersteld zijn, zorgt de fascistische organisatie te .Men- hield bezit zeer goede kwaliteiten en werkt uitermate suggestief. Een stille ven met twee driehoeken en een vrou wenportret completeeren zijn interessante inzending. Theo Bitter, wiens werk wij den laatsten tijd reeds herhaaldelijk be spraken, zond een vrouwenportret in, „gele hoofddoek”, een koel, kloek ge schilderd landschap (Noorwegen) en de schildering van een jongen boer met pijp aan tafel zittende, naast een kleurige boerenkom. De stoere, bruine kop is goed getroffen. Enno Brokke zond een viertal schilderijen in. Een interieur en een stil leven, beiden in dezelfde lichte kleur, knap van compositie en getuigend van een sterk kunnen, daarnaast twee landschappen, een strandgezicht, en een stadsbeeld, waar in de sfeer van de buitenwijk met een voudige middelen op zeer levendige wijze werd weergegeven. Esj geheel eigen ka rakter heeft ook het -werk van den fan- tastischen Georg Lampe, wiens „on tra verse ur paysage ignore” een urange en lugubere nachtmerrie werd. Vooral de gebarsten poppe-kop, met de dwaze bloe metjes in het haar werd een veelzeggend werk. Van Wim Straatman noemen wij een juweeltje van een naaktteekening, boeiend is haar effectwerking van zwart en wit, en een landschap, dat illustratieve ele menten bevat, maar dan in den besten zin des woord: Een knap stukje. Wim Noord- hoek ligt ons met zijn abstracte schil derijen persoonlijk het minst. Maar dit is een persoonlijke gesteldheid van den beschouwer en men zou den schilder onrecht doen door een persoonlijk inzicht als maatstaf te nemen voor den lezer. In ieder geval is de tentoonstelling der Tien een kunstdemonstratie geworden, die wjj met groote warmte aanbevelen in de aan dacht van het kunstlievende en in kunst belangstellende, Haagsche publiek. Zeven Litho’s door Lajos von Ebnetti In den geest bij de „Tien” aansluitend, is het werk van den bekenden Hongaar- schen kunstenaar Lajos von Ebneth, van wien, in de hall bij Kleykamp, een zeven tal lithografieën, ontstaan in de oorlogs dagen, worden tentoongesteld. Aangrijpende, als in vaart geteekende, steeds dynamische figuren: de gedrevene, het erbarmelijke „blinde-mannetje”, met de doek voor de oogen, tastende met zijn handen, de dramatische boerendans, Lot en zijn vrouw, het tragische „op de styx, de athleet en het waanzinnige tempo van „extra tijding”. Deze litho’s werden in een map verzameld en door prof. dr. W. Vogelzang van een voorwoord voorzien. Een zevental zeer suggestieve, apocalyp tische fantasieën, waarin de koortsachtige polsslag van onzen tijd en de verblinde gedrevenheid van een bezeten heid voelbaar werd. Tien jonge Haagsche schilders Het tiental, dat stuk voor stuk, hoewel tot de jongere en jongste generatie be- hoorende, reeds van zich deed spreken, vormt een zeer uiteenloopend, maar wel licht daardoor des te boeiender geheel. Men kan zeggen, dat dit hun verschijnen in Kleykamp. op een hoog en belangrijk niveau geschiedt. Daar is allereerst Louis Meurs. wiens drie doeken „Aan de Dijk te Affetdën”, „Inundatie bij Bergharen” en „Lage Polderweg” zeer de aandacht trekken. Impulsief, krachtig, bijna ruw geschilderd, van uit een donkere drift’, die in zijn werk somber aandoet. Deze dramatische bewogenheid is de weerspie geling van innerlijke ervaring. Het is waarschijnlijk, dat de heftigheid van den schilder een tijdelijke is, dat deze zich later zal verminderen en dat de on stuimigheid van zijn palet geïnspireerd zal worden door de zon. die door alle tij den heen ons Hollandsch landschap blijft overstralen, óók innerlijk. Een zoo zwaar ingezet werk laat weinig mogelijkheden tot verdieping, waar het reeds naar het diepste peilt wat het te geven heeft. Daar om lijkt op den duur vernieuwing niet alleen waarschijnlijk, maar ook noodwen dig. In ieder geval is het oeuvre van de zen kunstenaar zeer ernstig, bezit het kwaliteiten en getuigt het van veelbelo vend talent. Een tweede schilder, die treft door zijn sterk persoonlijken aanleg en serieuzen arbeid is Henk Munnik. Een drietal doeken van zijn hand doen hem kennen als een technisch reeds vergevor derd kunstenaar, die met den vorigen schilder een zekere zwaarmoedigheid ge meen heeft, maar daarbij van een geheel ander karakter is. Munnik is minder ge dreven, minder bezeten door zijn emoties. Het is alsof hij in zijn werk tot een ze kere distantie komt ten opzichte van zijn onderwerp. Het stilleven met den sche del, de dorre bladeren, scherven en zwar ten achtergrond, alles sprekend van ver val en ondergang, is in een scherp, bijna objectief observeeren ontstaan. Ditzelfde voelt men ook in het doek met duinen en een dreigenden nachthemel als achter grond en het gebaar van de kleine neger plastiek, die hier haast sarcastisch aan doet. Verrassend is Munnik’ s knappe zelf portret, met het, in tegenstelling tot zijn andere doeken, bevrijdende licht in den romantischen achtergrond. Compositie van figuur en landschap, alsmede de fij ne, toegewijde penseelvoering, roepen onwillekeurig herinneringen op aan por tretten van vroege Noord- en Zuid-Ne- derlandsche meesters. De voortreffelijk geschilderde hand met het penseel zijn opvallend van uitdrukking. ,Een werk, waar men zich doprecht over verheugen kan Verder noemeh'wij Jan Beyl, over wiens werk wij, ter gelegenheid van zijn ten toonstelling bij den kunsthandel Benne- witz, reeds eerder schreven. Een tweetal, in prachtig blauw en grijs geschilderde werken: „Rots” en „Diepzee”, geven ir- reeële droomverbeeldingen van een transparante onder-zee-wereld, onwerke lijk van tint en kleur, waarin het heim wee van den schilder naar een schooner wereld leeft. Wellicht technisch niet zoo gaaf, als deze beide, zeer persoonlijke, be langrijke werken is zijn „Hamer” waar bij de spijkers en het bloed-roode Lieve- Heers-beestjé, alsmede een beteekenis- volle vogel, gedachtenassociaties op roepen met den Calvariënberg. Toch is dit doek van Beyl, om den inhoud, bijkans symbolisch voor Beyl’s houding als mensch en kunstenaar en tevens voor de geheele tentoonstelling. De laatste jaren is geestelijke inhoud in een schil derij in steeds sterker vormen als „Lite rair” en „onartistiek” veroordeeld, maar wij meenen, dat in dezen afkeer een dui delijke kentering valt waar te nemen. Jos. van den Berg, is aanwezig met een op merkelijk doek, een liggend naakt, op strand, temidden van schelpen en zeester ren, mooi, gevoelig en zuiver van kleur, van hem noemen wij ook het zittende naakt (teekening), waarin de mooie ge laatsexpressie superbe getroffen werd. Geheel anders van geaardheid en tech niek, maar niet minder belangrijk is het naakt met achtergrond in rood, grijs en bruin van den jongen schilder Jean Paul, een motief, dat hij nog eens herhaalt in zijn groote doek „Atelier”, een werk, dat typeerend is voor Jean Paul’s uitgespro ken gevoel voor vlakverdeeling. Het zelf portret dat hij daarbij in den voorgrond Bij decreet zijn het Roemeensche mi nisterie voor luchtvaart en marine en het Ministerie van oorlog ontbonden. Inplaats Jsarvan zijn 4 onderstaatssecretarissen in M ministerie van oorlog benoemd, en *el één voor het leger, één voor de lucht dart, één voor de marine en één voor bewapening. Bij de Malaxa-fabrieken, het grootste •Mncern der Roemeensche zware indus- lrie en wapenbedrijven, hebben groote 'sranderingen plaats gehad in de direc- d en den raad van beheer. Met uitzon- ’®fing van den ingenieur Malaxa, zijn •He leden der directie en van den raad an beheer door aanhangers van de be weging der legionnairs vervangen. Wettelijk is bepaald, dat de thans nog overgebleven Joodsche advocaten nog yechts voor Joden mogen pleiten en aan “Oden adviezen mogen verstrekken. Uit gezonderd zijn alleen Joodsche advocaten. ®ie oorlogsinvaliden zijn of hooge mili- 'aire onderscheidingen hebben. Gisteren hebben zich 16,5 miliioeh dienstplichtigen laten inschrijven. Het eerste contingent moet in November loten voor een eenjarige militaire opleiding. Volgens de tot dusver ontvangen berich ten zijn er nergens incidenten van betee kenis ontstaan. De democratische senator Holt, de eenige senator die zich moest aanmelden, heeft een verklaring afgelegd, waarin hij zeide, dat het niet alleen on waar, maar ook huichelachtig is te be weren, dat de nieuwe Amerikaansche dienstplichtwet voor den vrede moet die nen. Het gaat hier om een oorlogsmaat regel. De Amerikaansche jeugd is tot ver dediging van haar land bereid, maar wenscht niet haar leven te geven voor Sumatra of Hongkong of omdat de een of andere Amerikaansche staatsman geheime verplichtingen ter verdediging van een vreemd rijk heeft aangegaan. GOUVERNEUR VAN CANADA NAAR PRESIDENT ROOSEVELT Uit Quebec wordt gemeld, dat de Engel- sche gouvemeur-generaal van Canada, Athlone, op 19 en 20 October een bezoek zal brengen aan president Roosevelt in Hydepark. Jan van Herwijnen in de grottte zalen In de Kunstzalen Kleykamp worden op het oogenblik een aantal interessante tentoonstellingen gehouden, die in hun gezamenlijk aspect representatief ge noemd mogen worden voor het peil van onze hedendaagsche Nederlandsche schil derkunst. In de beneden-tuinzaal vinden wij het werk van een groep, die geens zins pretendeert een door artistieke in zichten gebonden „eenheid” te zijn, maar, die uit één generatie, uit één ge meenschappelijke ervaring den oorlog en dezen tijd, tot een gemeenschappelijk tentoonstellen van hun jongste werk na 15 Mei zijn gekomen. Een commissie van aanbeveling, waarin schilders van for maat, als Piet van der Hem, Willem van Konijnenburg en W. Sluiter, heeft haar naam aan deze expositie gegeven, maar meer nog dan dit gebaar spreekt het werk der deelnemers zelf. 1

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1940 | | pagina 3