0
G. BLOM
a
DE TELEFOON
TWEEDE VOLKSCONCERT
KUNST EN LET'iwRL.1
PIANORECITAL
COR DE GROOT
MENGELBERG-CONCERT
VOOR DE GEMEENSCHAP
„VREUGDE EN ARBEID”
IK
Bij een gevatte koude.
Peer Gynt” bij het Nederlandsch Tooneel
ONDERWIJS EN KERK
Door het Residentie-orkest
VEREENIGINGEN
JAN GREFE DRAAGT VOOR
A. A. Verschoor te Üegslgoest.
Ron ovorziciiX Uj,deiu> het concert
1114
i
EERE-PROMOTIE VAN DEN HEER
H. F. TILLEMA
SUCCES IN HET GEBOUW
VOOR K. EN W.
De beste vorm van snelverkeer
In de hal van den Bergkoning. Van links naar rechtsJohan Schmitz
(Peer Gynt), Frits van Dijk (de Bergkoning) en Christine Lerou
(de koningsdochter) (Polygoon)
s tfïAAGSCHE COURANT Maandag
RECLAMES.
Soliste: Henriette Sala, zang
GROOTE BELANGSTELLING EN VEEL ontroerende: het le, met den jongen, fan-
tastischen en eerzuchtigen Peer Gynt en
zijn moeder; het 3e, het bonte, levendige
bruiloftstafereel met uitstekende massa
regie; het 5e, Peer Gynt’s pakkende alleen
spraak; het 6e, Peer Gynt met de Groene
vrouw; het 7e, in de fantastische troonzaal
van den Dovre-koning, wederom met
knappe massa-regie; het 8e, idyllisch eerst
met Peer en de reine, tróuwe Solvejg,
wrang daarna met de oudgeworden
Groene vrouw en haar afzichtelijken zoon;
het 9e, de ontroerende scène van moeder
Aase’s dood gedurende den gefantaseerden
sledetocht, dien Peer met haar doet, sug
gestief door beiden gespeeld. Na de pauze
volgen de wonderlijke, bijna sarcastische
tafereelen in Marokko, in een Arabische
tent, bij de Sphinx en in het Gekkenhuis,
vier korte, felle grepen, die Peer’s levens,
strijd tusschen jeugd en jonge-mannelijk-
heid eenerzijds en zijn ouderdom ander
zijds snel omspannen. De gekkenhuis,
scène vooral is van een inbijtende navrant
heid, ook door de scherpe regie en het
goede spel. De slot-tafereelen zijn van een
hoog dichterlijk gehalte: de oud en zielig
geworden Peer aan het einde van zijn
mislukte leven en zijn grootheidsdroom
met den „knoopengieter”, die hem zijn
zondenregister vraagt, en tot aangrijpend
besluit de trouwe Solvejg, die steeds heeft
gewacht, vervuld van liefde, en den ster
venden Peer in haar veilige armen ont
vangt.
In Diligentia
11 Nov. 194Ö le bl. pag. 3 -r
INUnflDvan GOUD, ZILVER
INIXUUr’ JUWEELEN
lil
De avonturen van Uilenspiegel en
lamme Goedzak
[UAAPDMOEKiiNSlI
K aan KT VOLK
v 'i -
tr
RECLAMES
RECLAMES.
en
tige planten werden verloot.
H. J, ten
Dirigent: Frits Schuurman.
Soliste: Ankie van Wickevoort Crommelin
de schepping
weliswaar als
overbekend
oeuvre werd
Natuurlijk
tni Marmxstraat 18 Oen Haaa
Telefoon 334010*
Mozart’s Motet „Exsultate Jubi
late” voor sopraan en orkest, een muziek
van sereenste verrukking, hemelsch van
klank en allerinnigst ontroerend. Ankie
van Wickevoort Crommelin gaf met haar
rein, gevoelig geluid, uitnemende tech
niek en fijne muzikaliteit een zoowel vo
caal als artistiek uiterst boeiende voor
dracht. De edele charme van Mozart’s
kunst werd door die der vertolkster op
.Spaansch feest” (Granados), betooverende wijze overgebracht. Een su-
zers waren in juiste evenwicht en ontwik
ken klankkarakter waaraan een
geheimzinnigheid iets suggestiefs
DUVOSEL GEHULDIGD
Onder eere-voorzitterschap van Emiel
Hullebroeck kwam een comité tot stand,
dat zich als taak heeft gesteld, den
Vlaamschen kunstenaar Duvosel in eigen
stad de hulde te brengen, die den in het
buitenland zoo geeërden kunstenaar in
België en te Gent steeds van officieele
zijde werd ontzegd
G. BERNARD SHAW WIL ROME
BOMBARDEEREN
In een interview met de Daily Mir
ror” bepleit Shaw het bombardeeren van
Rome. Londen, met-zijn monumenten en
goede en slechte kunstvoorwerpen, wordt
gebombardeerd, waarom Rome dus ook
niet
De gemeenschap „Vreugde en Arbeid”
heeft Zaterdagavond in het Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen voor eenige
duizenden arbeiders, die de zaal tot in
alle hoeken vulden, haar eersten avond
in den Haag gegeven. Het podium van
de groote zaal was op de feestelijkste
wijze met bloemen en palmengroen ver
sierd. terwijl de grondslag der nieuwe
gemeenschap „Vreugde en Arbeid, daarom
de kunst aan het volk” in groote gouden
letters evenals bij de opening te Amster
dam op Zondag 3 November j.l. tusschen
de nationale kleuren en de nieuwe N.V.V.-
vlag prijkte. Deze belangrijke avond
werd bijgewoond door den commissaris-
generaal voor Economische Zaken dr.
Fischböck, den waarnemenden burgemees
ter prof, van der Bilt, Kulturreferent van
den Rijkscommissaris, Rijksminister dr.
Seyss-Inquart, dr. Schmidt Burgk en vele
andere vooraanstaande burgerlijke en mi
litaire autoriteiten.
Het muzikale gedeelte van dezen avond
Deze avond, aldus spreker, leidt de
reeks van „Vreugde en Arbeid” in met
een concert onder leiding van een der
beste zonen van ons volk, dat niet meer
wil jubelen bij schor uitgekreten neger-
klanken maar zich wil geven voor het
ideaal. Zij, die vroeger het volk alles
beloofden, moesten zich verschuilen ach
ter economische moeilijkheden, deze tijd
bewijst echter, dat niets onmogelijk is,
wanneer de volkskracht zich op de juiste
wijze kan ontplooien. Het verlangen naar
werkelijke kunst spruit voort uit het
wezenskenmerk van den Germaanschen
mensch. Spreker herinnerde aan het
woord van Jan Oudegeest, dia in 1928
schreef: „de Nederlandsche vakvereeni-
ging dient afgestemd te zijn op de Duit-
sche en niet op de Fransche gevoelens,
omdat wij. evenals de Duitschers, tot het
Germaansche ras behooren”.
In dezen volkschen geest wil „Vreugde
en Arbeid haar taak opvatten.
Luide toejuichingen bezegelden deze
woorden en het applaus, dat op de ver
schillende concertnummers volgde, nam
aan het einde den vorm van een ovatie
aan Mengelberg en zijn bekwame mede
werkers aan.
Henriëtte Sala werd met bloemen,
Mengelberg werd met een groeten krans
gehuldigd.
Met Mijnhardtjes steeds vlugge resultaten.
216 Doos 30 en 50 ct.
Johan Schmitz heeft van de fysiek maar
vooral geestelijk en artistiek zeer zware
rol van Peer Gynt een creatie gemaakt,
die alle respect afdwingt; vol jeugd en
fantasie eerst, een wilde in het leven, niet
omziend naar den weg achter hem tot zijn
daden aan zijn geweten komen knagen en
hij die werkelijkheid tracht te ontvluch
ten; oud, gebroken en gemarteld aan het
einde. Men heeft in hem waarlijk een zeer
goeden vertolker van deze, zoo hooge
eischen stellende rol gevonden.
Alle andere rollen zijn bij deze onder
geschikt. Noemen wij: Magda Janssens,
uitstekend als moeder Aase; Ank van der
Moer, sereen als Solvejg; Christine Lérou;
goed als de Groene vrouw; Frits van Dijk,
knap spel gevend als de Dovre-Koning en
als de Knoopengieter; Myra Ward als
Anitra (ook haar dans is heel verdienste
lijk); Louis van Gasteren als Begrippen-
feld (Bij de Sphinx en In het Gekkenhuis);
Cor Hermus, Carla de Raet, Corrie Kore-
vaar; Eduard Palmers, Piet Rlenks, Han
Bentz van den Berg, Ludzer Eringa, An
ton Roemer,
De suggestieve décors van Karei Brück-
man, versterkt door de mooie achtergrond-
projecties, dragen veel bij tot het beoogde
en inderdaad verkregen effect.
En zoo werd het dan een mooie middag
van hoog kunstgenot, waarvoor het pu
bliek met langaangehouden geestdriftig
applaus zijn dankbaarheid betoonde. De
heeren Saalborn en Arntzenius o.a. deel
den terecht in de hulde en Johan Schmitz
kreeg vele welverdiende bloemen.
HARALD KREUTZBERG.
De beroemde danser Harald Kreutzberg
heeft voor zijn nieuw programma als
hoofdnummer de opera „De barbier van
Sevilla” in de muzikale bewerking van
Friedrich Wilckens gekozen. De maskers
zijn vervaardigd door Peter Ludwig,
Voorts zal Harald Kreutzberg op zijn
voorstellingen in Nederland ter ^uitvoering
brengen
„Pastorale Variée” (Der Verliebte Gart-
ner) van Mozart, „Zwei Lieder” (Feldeins-
amkeit”, van Brahms en „Widmung”
van Schumann, „Apokalyptische Engel”
(Wilckens), „Koningsdans” van
„Orheus treurt om Eurydike” (Wilckens),
„Pan” van Wilckens, „Vagebondenlied”
van Smetana, enz.
Friedrich Wilckens zal den danser be
geleiden.
Belooning voor belangrijk weten
schappelijk werk
Zaterdagmiddag heeft in de senaats
kamer van het Universiteitsgebouw te
Groningen door en ten overstaan van den
senaat der Groningsche universiteit de
promotie honoris causa plaats gehad van
den heer H. F. Tillema te Bloemendaal,
waarbij dezen de graad van doctor in de
geneeskunde werd toegekend. Als promo
tor fungeerde prof. dr. G. Kapsenberg.
De rector-magnificus, prof. dr. J. M. N.
Kapteyn, voerde allereerst het woord om
er aan te herinneren, dat de senaat beslo
ten heeft den heer Tillema het eere-docto-
raat in de geneeskunde te verleenen op
grond van zijn uitnemende verdiensten
voor de verbetering der hygiënische toe
standen in Nederlandsch-Indië.
Vervolgens hield de promotor, prof. dr.
G. Kapsenberg, een toespraak, waarin hij
opmerkte, dat thans de eervolle onder
scheiding, die de senaat den heer Tillema
in aansluiting aan de viering van diens
zeventigsten geboortedag heeft verleend,
door de promotie zal worden bekrachtigd.
Dit verheugt allen, die in Indië of in het
moederland met u, aldus spr., hebben
samengewerkt aan de verwezenlijking van
het grootsche doel, dat u steeds voor
oogen heeft gestaan, namelijk sympathie
voor Indië’s bevolking op te wekken en
de aandacht te vestigen op de groote be-
teekenis van een verbetering der volks
gezondheid in dit sqhoone eilandenrijk.
Daarnaast verheugt het ook hen, die be
seften hoe zegenrijk uw arbeid is geweest,
alsmede uw eigenlijke vakgenooten, de
apothekers uit wier midden gij na prof.
Plugge en dr. de Vrij de derde zijt. aan
wien het eeredoctoraat in de geneeskunde
werd verleend. Tenslotte is deze dag een
hoogtijdag voor de vele Nederlandsche en
Indische journalisten, wier collega gij zijt
en voor de Groningsche universiteit, die
niet alleen een verdienstelijk landgenoot,
maar tegelijkertijd een oud-allumnus tot
doctor honoris causa bevordert.
Spr wees er op, dat de eere-promotie
bijaraagt tot den roem van ons vader
land en zette uiteen, waarom de senaat
heeft besloten den heer J’illema de hooge
onderscheiding te verleenen. Gij zijt een
hygiënist, die zeer belangrijk wetenschap
pelijk werk heeft geleverd en hebt er met
inzet van alles metterdaad naar gestreefd
verbeteringen van hygiënischen aard tot
stand te doen komen. Dat ge zooveel hebt
kunnen bereiken, dankt ge aan vier eigen
schappen zelfkennis een gevoelig hart,
een helder gezond verstand en een onuit-
bluschbare werkkracht.
Spr. illustreerde dezen karakterschets
met enkele voorvallen uit het leven van
den heer Tillema om in aansluiting daar
aan een overzicht te geven van wat door
hem, al of niet in samenmerking met an
deren werd gepresteerd. Hij noemde de
waterleiding te Semarang, de verrijzenis
van Nieuw-Tjandl en de grootere werken
op literatuurgebied „Van wonen en bewo
nen, van bouwen huis en erf”, „Kromo-
blanda”, „Zonder Tropen geen Europa”,
en „Apo-kajan”. Spr. noemde enkele van
de onderwerpen, waaraan de heer Tillema
zijn aandacht en werkkracht heeft gewijd.
Dat het eere-doctoraat er een in de ge
neeskunde moest zijn, vloeide voort uit de
omstandigheid, dat de heer Tillema welis
waar een bekwaam ethnograaf, maar toch
voor alles hygiënist is.
Prof. Kapensenberg wees nog op een
bijzondere eigenschap van den promoven
dus de gave om goede propaganda, ef
fectrijke reclame te maken- Veel van wat
hij ondernam financierde hij zelf, geheel
belangeloos, uit naastenliefde en toewij
ding.
Spr. besloot als volgt. Veel is er in den
loop der jaren ter verbetering van de
hygiënische toestanden in Indië verricht,
maar veel is er nog te doen overgebleven,
want het werk is zeer omvangrijk en zeer
moeilijk. Moge het u gegeven zijn nog
vele jaren, op uw wijze, de belangen van
„Kromo’s groote land” te dienen.
De promotie
Na deze toespraak werd overgegaan tot
de eigenlijke promotie door prof. Kapsen
berg.
Prof. Kapteyn voegde hieraan zijner
zijds eveneens gelukwenschen toe.
Prof. Swellfengrebel uit Amsterdam
sprak tenslotte gelukwenschen namens het
Koloniaal Instituut, de vereeniging „Oost
en West” en „Simavi” uit.
Er bestond hierna nog gelegenheid den
nieuwen doctor persoonlijk te feliciteerem
CHOPIN-MATINÉ THEO VAN OER PAS
Onze stadgenoot Theo v. d Pas zal
Zondagmiddag 1 December in Dlligen-
tia een Chopin-pcogramma ten gehoor»
brengen.
De bekwame Nederlandsche pianist
Cor de Groot heeft gistermiddag in een
volle Diligentia-zaal een recital gegeven,
dat geheel aan composities van Fr.
Chopin was gewijd. Het programma
omvatte namelijk behalve de Berceuse
op. 57 en de Nocturne op. 37 no. 2 in
G gr.t., de vier Ballades en de vier
Scherzi van den grooten Poolschen toon
dichter. Met deze werken, welke met de
27 Etudes tot het zwaarste in technisch
opzicht behooren van hetgeen Chopin
voor het klavier heeft geschreven, was
dus de nadruk gelegd op het virtuooze
karakter van deze pianomatinée. De
jonge leeraar van het Rijks Conserva
torium voor Muziek, Cor de Groot,
blijkt dan ook een intens behagen te
scheppen in ’t fascineereride, het publiek
met stomheid en verbazing slaande pia
nistische effect. Zijn spelen is geheel
gericht op een opvoeren der prestaties,
op een bereiken van wat anderen onuit
voerbaar voorkomt. Het is, om slechts
een voorbeeld te noemen, wel opvallend,
dat Cor de Groot de tempi juist ver
snelt in die passages, waarin de tech
nische moeilijkheden zich ophoopen. Het
is voor hem geenszins het vaak genoeg
toegepaste middel om met een „dotje’
pedaal over de problemen heen te spe
len. Het is alles namelijk een enkele
vergissing, zooals die in de Berceuse
buiten beschouwing gelaten punt
gaaf, ja elk nummer van zijn program
ma ondergaat een ware modeluitvoe-
rlng Wat Cor de Groot ons Zondag
middag dan ook op zijn Chopin-recital
heeft geschonken, was niet alleen in
technisch opzicht, doch tevens door het
koel beschouwend geestelijk karakter,
sterk verwant met het spel van den
klaviervirtuoos Alexander Brailowsky.
De melancholieke stemming, de roman
tische droomerigheid, weeke zangerig
heid en „Weltschmerz”, welke de Pool-
sche pianist Jan Smeterlin in zijn Cho-
pin-voordracht weet te leggen, waren er
volkomen vreemd aan. Doch het was
doorzichtig, steeds wisselend van as
pect, fraai van klank en voor het pu
bliek van buitengewone aantrekkings
kracht, alhoewel men toch ook andere
meeningen omtrent romantiek en in het
bijzonder omtrent Chopin-vertolken kan
zijn toegedaan. Ondanks het feit, dat
het programma, dat immers bijna uit
sluitend Scherzi en Ballades omvatte,
nogal eenzijdig van karakter was, werd
het auditorium van begin tot einde ge
boeid. Aan hulde heeft het Cor de Groot
dan ook niet ontbroken. Aan het einde
van zijn recital heeft de kunstenaar op
deze langdurige dankbetuigingen een ex
tra laten volgen.
VERSPREIDE BERICHTEN
De Engelsche gezant te Boedapest
heeft in de kwestie der nieuwe regeling
van het Donauvraagstuk een protest-
nota aan de Hongaarsche regeering over
handigd wegens de toetreding van Hon
garije tot de nieuwe Donaucommissie.
De gezant wees er daarbij op, dat men
ii. .unden niet kan voorbijzien, dat Hon
garije den Duitschen troepentransporten
naar Roemenië het recht van doorgang
verleende.
In Roemenië is aan alle Joden de
vergunning ontnomen, om voortbreng
selen. die in staatsmonopolie vervaardigd
worden, bij voorbeeld tabak, alcohol, enz.
te verk.upen. Dit verbod treedt terstond
in werking.
In de omgeving van den Monte
Grappa (Noord-Italië) zijn 4 jongelui, die
in nei Val Storta op zoek naar stukken
metaal uit den wereldoorlog een onont
plofte granaat wilden bergen, om net
leven gekomen. Zij hadden gepoogd het
projectiel met houweelen en spaden Uit
te graven, waarbij het ontploftte en allen
op ae piaats zelf doodde.
Het Amerikaansche Consulaat te
Gibraltar, zal vandaag worden gesloten.
De Britsche vlootstrijdkrachten, die
met de bewaking van Wei hai wei (Chi
na) belast waren, zijn, volgens een Reu-
terbericht, naar Hongkong teruggetrok
ken.
AMBTSAANVAARDING VAN
DR. E. F. M. VAN DER HELD
Vanmiddag heeft dr. E- F. M. van der
Held in het groot auditorium van de
Rijksuniversiteit te Utrecht het ambt van
bijzonder hoogleergar in den leerstoel
voor technische warmteleer, ingesteld
door het instituut tot bevordering van
de wetenschappelijke en practische ont
wikkeling en toepassing van de verwar-
mings- en ventilatietecfeniek, bij afkor
ting de warmtestichting genaamd, aan
vaard met een rede over warmte-over-
dracht en vochttransport.
Nederlandse!» economische hoogesohool.
De Nederlandsche vereeniging voor
hooger onderwijs in de economische weten
schap heeft Vrijdag haar jaarlijksche
ledenvergadering gehouden. Wijlen de
heer L. v. Rossum, die gedurende 15 jaar
deel uit gemaakt heeft van het algemeen
bestuur, werd in de openingsrede van den
voorzitter herdacht. De periodiek aftre
dende bestuursleden werden herkozen.
Bovendien zijn in de vacatures benoemd
de heeren B J. K. Kolff, mr. J. J. Hago,
H. A. J. Mannaerts en mr. H. Albarda. Tot
voorzitter van het algemeen bestuur is mr.
R. Mees herbenoemd. Als leden van den
raad van beheer zijn de heeren mr. H. C-
Hintzen en Ch. de Monchy benoemd. De
periodiek aftredende curatoren werden
herbenoemd.
blieme muziek, die door het publiek heel
warm werd gewaardeerd. Langdurig ap
plaus en bloemen voor de zangeres. Alle
lof bovendien aan orkest en dirigent voor
Reger, de verfijning van klank en het begrip
waarmee de soliste waarlijk voorbeeldig
is begeleid.
Tot besluit dan Franck’s Symphonic in
ré-mineur, zijn eenigste maar veelgespeel
de. Een muziek als in goudglans gedrenkt,
rein en warm van innerlijkheid, feeder en
toch sterk, vol kracht en tevens zoo mild.
Het orkest en zijn dirigent bleken bijzon
der goed gedisponeerd te zijn. Nobel heeft
het werk geklonken. Er bestond een wel
dadige harmonie tusschen het gelyid van
het geheel en dat der obligaten, zooals zij
zich bij de blazers onophoudelijk langer of
met enkele noten voordoen. Overigens
was de dynamiek uiterst verzorgd, waar
door de poëzie van het Allegretto wel
een heel indringende werking kreeg. Ook
de Finale was van groote klankschoon
heid. Het koper ontwikkelde een rijke
pracht en zielvol speelden de strijkers,
niet het minst de cellen. Het geheel adem,
de geestdrift en met beheerschtheid ging
uitvierlng van temperament samen. Een
voortreffelijke uitvoering, die voor het
Residentie-orkest en den heer Schuurman
alweer een belangrijk succes is geworden.
„DE NATUURVRIEND”
Gistermiddag j.l. hield de aquarium- en
terrariumvereeniging „De Natuurvriend”
onder zeer groote belangstelling haar
maandelijksche bijeenkomst. De heer P.
Rademaker, van de zustervereeniging
„Scalare”, hield een causerie, getiteld
„Technische hulpmiddelen bij onze lief
hebberij”. Op vlotte en vaak humoristi
sche wijze verhaalde spr. van den voor
uitgang op het gebied van technische
hulpmiddelen, welke het houden van een
aquarium met tropische visschen thans
vergemakkelijken. Van den fietsband at
tot de meest moderne methode om te
doorluchten, namelijk een eigen electri-
sche „centrale” door middel van een
windmolen, toe, zette spr. uiteen, alsmede
de geleidelijke evolutie van de electrlsche
verlichting en verwarming van ons huis-
kameraquarium.
In het kader van deze causerie kwam
vervolgens een korte demonstratie van
een op een der werkcursussen van de
vereeniging vervaardigde thermostaat.
De heer J. Brusse, die dit vernuftige
en zeer goedkoope apparaat reeds in het
maandblad „Het Aquarium” heeft be
schreven, zette nog even in het kort de
samenstelling en werking uiteen. Een
nieuwe werkcursus, waarop een nieuwe
verwarmingsmethode, de z.g. spiraalver-
warming, zal worden vervaardigd, werd
geformeerd. Bij de „bespreking liefheb
berij” werd voorlegging gedaan van een
door het lid Remkes geschreven artikel
over zijn gelukte kweek met de Rasborg
heteromorpha, waarin hij thans een nest
met 49 jonge vischjes heeft zwemmen.
Ook was er een praatje over een merk
waardige zoetwatermossel, de driehoeks-
mossel, terwijl er onder alle leden een
groot aantal kostbare visschen en prach-
JUWELIER
PLAATS 9 - DEN HAAG
Telefoon 115221
si#*.-
Met deze Peer Gynt-uitvoering heeft
het Utrechtsch Stedelijk orkest, dat onder
leiding van den dirigent L. M. G. Arnt
zenius het muzikale gedeelte verzorgde,
Grieg’s beroemde pakkende muziek eens
recht doen wedervaren. Een uittreksel uit
van dezen toondichter is
Suite in de concertzalen
geworden. Het geheele
daarmede echter den mu
ziekliefhebber niet in zijn juiste waarde
en hoedanigheid nader gebracht. Grieg
was namelijk voor alles meester van het
lied en andere kleine werken; zijn groote
composities hebben dan ook nimmer uit
gemunt door beheersching van den vorm.
De Peer Gynt-muziek is uitsluitend sfeer,
scheppend en heeft als zoodanig het too-
neelgebeuren als bindend element noodig.
Met de uitvoering als Suite, waarbij wij
in onze fantasie de onderdeden onwille
keurig beteekenis en strekking willen ge
ven, verlagen wij deze muziek tot 't plan
der illustreerende programmamuziek,
waar zij in werkelijkheid boven verheven
is. Het Utrechtsch Stedelijk orkest* gaf
onder leiding van Arntzenius een su
blieme vertolking, waarin het voorspel
tot het 9de tafreel Aase’s Dood In
het bijzonder uitmuntte. Het musiceeren
is voor een verborgen orkest niet altijd
even gemakkelijk, In het begin Heten
klankverhoudingen en algeheele gelijk
heid aan afwerking even te wenschen
over. Doch toen het orkest eenmaal aan
de resonans en acoustische eigenaardig
heden van zijn ruimte gewend was, wer
den de heerlijkste muzikale herscheppin
gen gegeven. De heer Arntzenius werd
aan het einde van de voorstelling met
langdurig applaus uitgenoodlgd ten too
neel e te verschijnen, waar hij een spon
taan gestemde hulde In ontvangst had te
nemen. j
Een woord van lof komt ook de sopraan
Corrie Bijster toe voor haar sensitieve,
beheerschte en van begrip getuigende
voordracht der solopartijen. Een koor,
samengesteld uit leden van de R.KO.V.
(dir Theo van der Bijl) zong kristal-
zuiver op juiste klanksterkte de verschil
lende ensemble gedeelten,
Het ballet Yvonne Georgl werkte aan
het 3e, 7e en He tafreel van Peer Gynt
mede. De opvoering van de Arabische
scène bleef verre boven het goedkoope
effect verheven, waarin het klassiek ballet
bij de uitbeelding van Oostersche tafree-
len zoo gemakkelijk vervalt. Van sterke
fantasie getuigde de grootsch opgezette
scène in de zaal van den Dovre-koning,
waarin Mascha ter Weeme van haar uit
zonderlijk groot kunnen blijk gaf. Deze
volgens choreografie van Yvonne Georgl
ingestudeerde dansen zün waardevolle
onderdeelen geweest in de magnifieke
Peer Gynt.opvoering,
O
komen, waarop het volk de gelegenheid
heeft uitdrukking te geven aan haar
diepste dankbaarheid en eerbied jegens
het keizerlijk huis. Na zijn gelukwen
schen te hebben uitgesproken, legde Ko-
noye de gelofte af, dat hij zijn taak,
volgens den wensch van den keizer, be
staande in een volledige aaneensluiting
der natie voor den dienst jegens den
staat, ten uitvoer zal leggen.
In zijn dankwoord zeide de keizer,
dat de huidige, groote veranderingen in
ae wereldsituatie een keerpunt betee-
kenen in de ontwikkeling van Japan.
Zijn onderdanen moeten volgens keizer
lijk besluit den aangegeven grooten weg
gaan en daarmede tot het geluk der
menschheid en de harmonische samen
werking van alle landen bijdragen.
Telegram van den Führer
aan den keizer
De Führer heeft den keizer van Ja
pan ter gelegenheid van de plechtigheid
van den lOden November een telegram
doen toekomen van den volgenden in
houd:
„Met het oog op de nauwe verbon
denheid tusschen Duitschland en Japan,
welke haar wereldomvattende uitdruk
king heeft gevonden in het driemogend-
hedenpact, verzoek ik uwe Majesteit van
daag bfj de voornaamste plechtigheid
van het 2600-jarig bestaan van het Ja-
pansche keizerrijk wederom mijn har
telijkste gelukwenschen voor uwe Ma
jesteit het keizerlijk huis en het Japan-
sche volk in ontvangst te nemen”.
was volkomen gelijk aan het programma,
dat op den openings-feestavond te Am
sterdam door het Concertgebouw-orkest
onder leiding van prof. dr. Willem Men
gelberg en de soliste Henriëtte Sala werd
uitgevoerd. Uitgevoerd werden namelijk
de Ouverture „Egmont” op. 84 van L. van
Beethoven, de Ouverture „Tannhauser”
van R. Wagner, de beroemde Suite uit
het ballet „de Notenkraker” op. 71 van
P. I. Tschaikowsky, de aria voor sopraan
en orkest „Misera, dove son!” van W,
A. Mozart en „Zomerzang” voor sopraan
en orkest van Alex Voormolen. Aangezien
wij reeds uitvoerig over het hoogstaand
artistiek peil van dit concert schreven
zullen wij daar thans niet verder op terug
komen.
De heer H. J. Woudenberg, commissaris
van ’t N.V.V. en stichter van „Vreugde en
Arbeid” hield een toespraak over „Licht
in donkere tijden”. Hij deed daarin uit
komen dat het daadwerkelijke socialisme
thans zijn intrede heeft gedaan.
Dit nieuwe socialisme heeft in onze
harten het verlangen gewekt naar schoon
heid en levensblijheid. De vakvereeniglng
heeft de arbeiders tot zich getrokken
door het verlangen naar vorm, thans is
het de gemeenschap „Vreugde en Arbeid”,
die den arbeider in het volle leven stelt
en leven beteekent kracht om te over
winnen.
Voor de Vrije Geref. Ge
meente, Menninckstraat 7, te Schevenin-
gen spreekt morgenavond 12 Nov, 7 uur,
ds. A. W. de Rover, van Vlaardingen.
Geref. Kerken.
Beroepen te Santpoort ds.
Brink te Twijzel.
EXAMENS
Universiteit te Groningen.
Doet. ex. rechtswetenschap mej. E. G.
van Iddekinge.
Vrije Universiteit.
Cand.ex. theologie de heer A. J. de
Bakker: doct.ex rechtswetenschap de
heeren J. L. Klaassen en G. H. S. Kui
per,
Wiskunde M. O. akte KI.
Geslaagd te 's-Oravenhage de heer G.
P. Mater, te Oegitgeest.
Wiskunde L. O.
Geslaagd te ’s-Gravenhage de heer
f ,f
- Z’
44
Voor een aandachtig gehoor heeft Za
terdagmiddag in een der zalen van Pul-
chri Jan Grefe voorgedragen uit wer
ken van Charles de Coster.
Ditmaal stond op het programma
legende en de waarhaftige,
roemrijke daden van Uilenspiegel
lamme Goedzak, in Vlaanderen en
ders. Uit dit mooie werk van de Coster,
dat in het Vlaamsche proza vertaald is
door Richard Delbecq, stonden verscnH-
lende deelen op het programma.
TT?an Grefe begon met de geboorte van
Uilenspiegel en vervolgde met de geboor
te van Philippus. Grefe weet boeiend te
vertellen, zoodat men het verhaalde voor
zich ziet gebeuren. Af en toe is het ver
tellen van Jan Grefe echter geen voor
dragen meer, maar declameeren. Zijn
stem weet hij uitstekend te gebruiken en
de intonaties, die vooral in de dialogen
bijzonder tot uiting kwamen, maken, oat
“et gehoqr van het begin tot het einde
ln spanning blijft.
Tal van episoden uit Costers weIjK
„®ft Jan Grefe voorgedragen en el*
stuk was op zichzelf de moeite waard ge
hoord te worden.
Het werk van Coster, in de bewerking
van Delbecq, is in het eenvoudige maar
sappige en bloemrijke Vlaamsch te
schrift gesteld. De voordrachtskunstenaar,
die zulk een werk op zijn repertoire
heeft staan, moet deze aparte sfeer vol
komen, verstaan en het zijn gehoor weten
te brengen. Dit nu heeft Jan Grefe Z?i-
terdag kunnen doen en daarom was zijn
voordrachtmiddag een succes.
Men heeft Uilenspiegel meegeleëfd,
vooral in zijn avonturen als schilder en
ais dokter.
Een dankbaar applaus was, aan het slot,
het bewijs voor Grefe. dat men hem bin
nenkort wel weer eens zal willen hooien.
Wij mogen het wel een groote gebeurte
nis in het Haagsche kunstleven noemen,
wat daar Zaterdagmiddag in het Gebouw
voor K. en W. plaats had. Groot en ver
blijdend al dadelijk om het feit, dat de
geweldige zaal van onder tot boven was
gevuld met een publiek, dat door zijn aan
dacht en zijn geestdrift toonde hoezeer er
hier een eerlijke en gezonde belang
stelling is voor waarlijk kunstzinnige pres
taties van hoog gehalte. Het zal in de
eerste plaats den directeur van het Neder
landsche Tooneel, Cor van der Lugt Mel-
sert, een verdiende belooning zijn geweest
voor den moed, waarmee hij deze omvang
rijke artistieke daad ook voor den Haag
heeft aangedurfd.
Maar vooral ook moet deze mooie mid
dag een groote voldoening zijn geweest
voor den man, die deze grootsche vertoo-
ning heeft geregisseerd en geënsceneerd,
Louis Saalborn, die het geheel heeft be
zield, en daarmee zijn waarachtig kunste
naarschap heeft bevestigd; in hem vindt
men nog veel terug van den geest van zijn
grooten meester, Willem Royaards, in de
gewetensvolle verzorging, in de harmoni
sche afstemming zoowel bij gedempten
toon als bij levendige kleurigheid.
Ibsen’s beroemde „Peer Gynt” stelt
hooge eischen aan den vertolker. En het
moet ons van het hart, dat de vertaling
van Adama van Scheltema meermalen die
taak nog verzwaart, vooral door de vaak
minder gelukkige rijmen, al staat daar de
begrijpelijkheid van eenvoudige taal tegen
over. Hooge eischen stelt het stuk o.m.
tengevolge van den eigenaardigen opzet
en bouw (het werd in verkorten vorm ten
tooneele gebracht, maar nam ook zoo nog
volle vier uur in beslag). Men zou met
eenig recht kunnen zeggen, dat „Peer
Gynt” meer lyrisch dan dramatisch is, en
dan nog een aaneenschakeling van lyri
sche fragmenten, die door ’t vrij losse on
derlinge verband zelfs nauwelijks episch
kan heeten. Daarbij valt het stuk (of het
gedicht) uiteen in drie deelen, waarvan
het middelste, met zijn scherpen spot, door
diepe kloven gescheiden schijnt van de
beide andere, die tezamen veeleer een ly
rische eenheid vormen.
In deze grootsch opgezette vertooning
vormt een belangrijk bindend element de
beroemde muziek van Grieg, uitgevoerd
door het Utrechtsch Stedelijk Orkest on
der leiding van L. M. G. Arntzenius, ter
wijl de balletten van Yvonne Georgi en
haar ensemble, evenals solo- en koorzang,
het fantastische element van Ibsen’s dich
terlijke werk versterken. Over het muzi
kale en het choreografische deel van den
middag, geeft hieronder een van onze mu
ziekmedewerkers zijn meening te kennen.
Ons tot het eigenlijke tooneelgedeelte
beperkende, noemen wij van de 16 tafe
reelen als de meest indrukwekkende of
Met de instelling der volksconcerten is
in een lange reeks van jaren bij een tal
rijk publiek veel goeds bereikt. De uit
voeringen waren doorgaans van uitstekend
gehalte. Alleen neigde men er wel wat al
te veel toe om, bij de veronderstelling,
z.g. „begrijpelijke” programma’s te moe
ten samenstellen, bijna uitsluitend klas
sieke (of duidelijk in die richting georiën
teerde) werken te kiezen. Veel verbete
ring is daarin langzamerhand gekomen,
maar men kan gerust nog wat verder gaan
wat de latere composities van werkelijke
beteekenis betreft. Ik herinner mij dat,
toen ik circa twintig jaar geleden eens
naar Amsterdam reisde om Strauss’ ,,Do-
mestica" weer eens te hooren (een werk
dat hier bij de toen ingetreden reactie in
het geheel geen kans kreeg) ik in het
Concertgebouw op een Volksconcert te
recht kwam. En het was er vol en er
heerschte onafgebroken aandacht. Waarom
ook niet? Deze kunst is niet moeilijker
dan de oudere. Men moet haar taal
slechts leeren verstaan. Menig klassiek
werk, dat door zijn diepzinnigheid voor
velen langer ver-af blijft.
Het programma van dezen middag be
stond uit werken van Schumann, Mo
zart en César Franck, één van de weinige
meesters uit de Fransche school, die in
den symphonie-vorm gecomponeerd heb
ben. Er is in dezen Waal van Romaansche
cultuur dan ook een Germaanschen in
slag wat tevens zijn afstamming schijnt te
bewijzen. Schumann’s ouverture „Man
fred” is de uiting van een geteisterde, is
een innerlijk-hartstochtelijke, woelende
muziek. Sfeer en stemming kwamen in de
weergave zeer goed over. Strijkers en bla-
kelden
zekere
gaf.
Dan
terdagmiddag in
ken van Charles de Coster.
-i de
vroolijke en
en
ei-
-