flAAGSCHE COURANT
DE MOSSEL OP HET MENU
Zaterdag 18 Januari 1941
IN EN OM DEN HAAG
BINNENLAND
Zeeland
van
NEDERLANDSCH-INDIE
De door den oorlog
verwoeste deelen
Willem Bakker t
VIERDE BLAD
van
Zet maar niet zoo n nooge scneip opi
Mossel tot Oester:
Eindelijk is mijn tijd ook gekomen”.
DE HANDELSBESPREKINGEN
MET JAPAN
Uiteenzetting van den heer H. Kroon, pers
chef van het Regeeringscunhinissariaat
voor den wederopbouw
Zestien vermisten van de „Soemba”
S'*
-If SiiiSM
No. 17778
ZOO
OOM KOOS.
veel moeilijk-
heeft
Wat in Middelburg werd verwoest
Komende speciaal tot Middelburg wees spr op
de groote verwoésting dier stad op 17 Mei 1940.
Vooral ook op het vele uit vroeger eeuwen, dat
WINTERHULP NEDERLAND
De afdeeling Amsterdam van Winterhulp Ne
derland deelt mede, dat directie en personeel van
verscheidene firma’s en bedrijven voorloopig voor
zes maanden, een half procent of meer van hun
loon vrijwillig afgestaan hebben aan de stich
ting Winterhulp Nederland.
kele gemeenten herbouwplannen ontworpen en in
alle overige gevallen is dit geschied door den ge
meentelijken technischen dienst of den gemeente
architect
Verklaringen van den heer van Mook
BATAVIA. 17 Januari. (Domei.) De heer H. J.
van Mook. hoofd van het departement van
Economische Zaken, heeft gisteren verklaard, dat
de regeering van Nederlandsch-Indië niet het
voornemen koestert een economische voorkeurs
behandeling te verstrekken aan eenig land. De
regeering wenscht deze politiek te handhaven ten
aanzien van Japan
Sprekende over het verloop der onderhande-
lingen tusschen de Japansche delegatie en
de Ned.-Indische autoriteiten, zeide de heer
van Mook, dat de besprekingen een vriend
schappelijk karakter dragen en dat er geen
reden aanwezig is om aan te nemen, dat
hierin wijziging zal komen. Nederlandsch-
Indië, zoo voegde hij hieraan toe, is bereid
nauwere handelsbetrekkingen met Japan aan
te gaan.
onherstelbaar vernield is. Niet alleen zijn tallooze
groote en kleine panden verloren gegaan, doch
ook fraaie historische gebouwen verdwenen ge
heel of zijn zwaar beschadigd.
Van het Stadhuis staan nog de gevels, van de
Abdij slechts een klein gedeelte. De Provinciale
bibliotheek en het groote complex aan de Rot-
terdamschekade, genaamd het Oost-Indische huis
zijn geheel vernield. Voor den herbouw van Mid
delburg zijn plannen gemaakt, die rekening hou
den met het karakteristieke van Middelburg, welke
stad in den loop der historie herhaaldelijk
perioden van opkomst en verval heeft beleefd. De
tijden van hoogsten bloei de 15de en 18de
eeuw hebben wel zeer hun stempel op de stad
gedrukt en een mengeling van gothiek en barok
doen ontstaan, waardoor Middelburg zoo aantrek
kelijk was.
Middelburg heeft nog een gaaf behouden vorm
van een echte stad. Deze vorm is in het verleden
merkwaardig bruikbaar .gebleken en dus ook in
het nieuwe stadsplan bewaard. Voor dit behoud
pleiten nog andere overwegingen. Zoo zullen de
twee belangrijkste grootendeels verwoeste
monumenten, die het stadsbeeld beheerschen, n.l.
het Stadhuis en de Abdij gerestaureerd worden.
Enkele andere monumenten zijn gespaard geble
ven, b.v. de Oostkerk en het Militair Hospitaal.
Zoo is gestreefd naar een herbouwplan, dat met
de grootst mogelijk piëteit en bescheidenheid aan
sluit aan hetgeen gespaard is gebleven of geres
taureerd zal worden en is bewust het streven naar
een moderne stad achterwege gelaten. Dit betee-
kent echter niet, dat het verwoeste zuiver zal
worden geïmiteerd, immers een dergelijke imitatie
zou nooit zijn geslaagd. Wel zal men trachten
met behoud van de nog waardevolle elementen
uit vroeger perioden een voor hedendaagsch ge
bruik doelmatige stad te ontwerpen.
De gebogen of geknikte straten, hun beschei
den afmetingen, de ringvormige gordelstraten,
bepalen het rhythme van het plan, dat zich tegen
monumentaliteit verzet.
Ernstig zal rekening worden gehouden met het
verkeer, zooals dit ook bij het ontwerpen van
het streekplan voor Walcheren is gedacht. Uit
het centrum zullen wegen in de richtingen naar
Goes. Vlissingen, Koudekerke, Grijpskerke, St.
Laurens en Veere voeren.
VERBOND VAN HANDELAREN IN CHEMI
SCHE PRODUCTEN IN NEDERLAND
OPGERICHT
Opgericht is een verbond van handelaren in
chemische producten in Nederland, gevestigd
te Amsterdam. Het bestuur van dit verbond is
samengesteld uit de volgende ledenG. Hamer.
Overveen, voorzitterJ. J. Scheepbouwer, Dor
drecht, secretarisJ. Huisman, Haarlem,
Bloemendaal
Aan
60
pen
ningmeester W. A. Dekker, Bloemendaal en
A. L. P. van den Gevel, Rotterdam. Aan dit
verbond, dat op het oogenblik circa 60 leden
telt, is een bureau verbonden, dat onder leiding
staat van den heer G. J. Teppema en gevestigd
is te ’s-Gravenhage, Jozef Israëlsplein 7a.
Een vriend van Jodocus heeft in de afgeloopen
•week een serie nieuwe bonnenkaarten afgehaald.
Hij vond het een aardige geste van de leiders van
den betrokken dienst om zooveel kaarten tegelijk
te geven. Dat bespaart nog eens een loopje naar de
distributielokalen. Hoe snel ook geholpen, de gang
is toch steeds weer een tijdverlies, temeer, daar
niet iedereen zijn stamkaart kan missen. Thuis ge
komen miste hij echter de boterkaarten. Hij snelde
naar de telefoon om Jodocus te vragen, of dat wel m -
orde kon zijn Nu restte hem toch niet anders dan
zijn braven vriend een reprimande te geven.
Waarde vriend, zei hij, je bent nonchalant.
Daarvoor moet je mij niet opbellen. Bij het goed
nakijken der kaarten, en dat gebeurt toch op het
distributiekantoor, had je den ambtenaar attent
moeten maken op dit feit. Dan had hij je dadelijk
vriendelijk geantwoord, dat er dezen keer nog geen
boterkaarten werden uitgereikt en was jij niet
geschrokken. Stel je echter voor, dat ze wel waren
uitgereikt en je was thuis tot de ontdekking ge
komen, dat je ze niet had, dan was je met je ont
dekking te laat. Wie de zaal verlaten heeft, staat
niet meer onder controle. Trouwens als je de eer
ste berichten over de uitreiking der kaarten goed
gelezen had, dan had je het kunnen weten. Dus
beter lezen, mijn waarde, vooral wanneer het
distributie-maatregelen betreft. De vriend beloofde
beterschap en naar ik hoop, zullen ook de vele
anderen, die in denzelfden waan als hij ver
keerden, dit doen.
Hiervoor bestaat thans de gelegenheid met het
afhalen van de boter- en vet- en textielkaarten
in de volgende week.
Wies had een pluimpje aan het adres van de
tramdirectie, die zoo voortvarend is geweest er
voor te zorgen, dat de trams weer tot elf uur
mogen rijden. Ze kon nu nog eens naar een
vriendin gaan en met de remise-tram van om
streeks half elf huiswaarts keeren. De avondritten
van Zaterdag waren voor velen een uitkomst,
vooral nu de natuur de straten zoo glad gepolijst
had. Haar is echter opgevallen, dat er zoo weinig
menschen asch of zand op straat strooien bij de
gladheid. In de tijden van verduistering, waarin
wij nu leven, is dit dubbel noodig. Een schepje
sneeuwruimen door de bewoners op de trottoirs zou
ook niet overbodig zijn. Hoe zouden de voetgan
gers er bij gebaat zijn. Het ploeteren in de sneeuw
vooral bij duisternis is geen pretje. Zij die thuis
zitten en niet genoodzaakt zijn ’s avonds op het
pad te zijn, kennen de moeilijkheden niet, dochi
zij zullen zich deze toch wel kunnen indenken.
Ieder toone bij voorkomende gevallen -zijn goeden
burgerzin. Rest mij nog een verzoek aan de
tramdirectie. Het is een stem uit de practijk van
de avondvoetgangers. Wij zijn er van overtuigd,
dat de directie aan dit verzoek gevolg zal willen
geven, temeer daar het een vlot tramverkeer be
vordert. Enkele trams zijn op zij voorzien van
nummers, belicht men deze met zijn lampje dan
kan men zien in welke tram men stapt. Het is
echter verboden de lampjes in horizontalen stand
te houden. Trouwens de goedgekeurde lantaarns,
werken in dien stand niet. Zouden de conducteurs
bij de halten niet kunnen afroepen, in welke tram
men stapt in dezen geest: Spui, lijn 13. Spui, lijn 6.
Dat voorkomt verkeerd instappen en gedrang om
er weer uit te komen.
Inmiddels wordt vernomen, dat de Japansche
consul-generaal alhier, Joetaka. hedenochtend
aan den heer J. E. van Hoogstraten, hoofd van
de afdeeling Handelszaken aan het departement
van Economische Zaken, de Japansche agenda
heeft overhandigd oor de komende besprekingen
tusachen Japan en Nederlandsch-Indië.
Een der bekende redders uit den Helder
Op 86-jarigen leeftijd is een van de bekendste
zeeridders van de Nederlandsche kust, Willem
Bakker, bekend als de Gorrel, na enkele weken
van ziekte in den ouden Helder, overleden, zoo
meldt de N. R. Crt. Met hem is heengegaan een
van de leden van de garde, die het Nederland
sche reddingwezen groot gemaakt hebben. Meer
dan honderd menschen heeft hij helpen ontwor
stelen aan de zee. Zoo er een markante persoon
lijkheid ijsbeerde door de nauwe slopjes van het
zeeriddersnest, dan was het Willem Bakker met
zijn verfomfaaiden deukhoed, zijn pilobroek en
weerbarstig schippersbaardje, en men kan zich
in deze wijk het verscheiden van den Gorrel nog
niet goed indenken.
Met zijn twee broers, Tabbie (Dirk Bakker) en
de Gul (Kees Bakker), vormde hij
driemanschap en behoorde hij tot
roeiers in de toentertijd nog
reddingvlet. Tabbie is reeds enkele
Het hoofd van den persdienst van het Regee-
ringscommissariaat voor den wederopbouw, de
heer H. Kroon, heeft reeds in verschillende
deelen des lands, waar de oorlogsverwoestingen
groot zijn, persconferenties gehouden, waarin de
plannen voor de toekomst werden ontvouwen.
Donderdag was te Middelburg zulk een confe
rentie belegd, waarin de heer Kroon een inlei
ding hield over hetgeen voor den herbouw van
Zeeland reeds is verricht en wat nog in plannen
gereed ligt of wordt voorbereid.
Na herinnerd te hebben aan wat aanvankelijk
aan dr. ir. J. A. Ringers, thans algemeen ge
machtigde voor den wederopbouw en de bouw
nijverheid, was opgedragen, gaf de heer Kroon
een overzicht van wat aan den eigenlijken
wederopbouw vooraf gaat. Daarbij kwam hij
eerst tot de 1400 beschadigde vaartuigen, waar
van thans reeds 600 schepen zijn hersteld en een
groot aantal zich in een vergevorderd stadium 1
van herstel bevindt. In Zeeland waren ongeveer 1
360 schepen gezonken. Aan 240 eigenaren zijn
reeds vergoedingen toegekend en 120 daarvan
zijn reeds afgedaan. Komende tot het puinrui
men, dat alleen voor Rotterdai en Middelburg
van beteekenis is, zeide spr., dat in Rotterdam
met 270 h.a. verwoest gebied 2.5 tot 3 millioen
kub. m. puin is verwerkt en te Middelburg 80.000
kub. m. De kosten waren resp. 11 tot 12 millioen
gulden en 350.000 gulden. In December werkten
te Middelburg 400 tot 500 man. in Rotterdam was
het in de afgeloopen maanden tusschen 5000 en
20.000 personen. De straten te Middelburg zijn
nu vrij en het bovengrondsche puin is opge
ruimd. Voorts is men bezig met het uitwerken
van het nieuwe stratenplan en de voorbereidende
werkzaamheden voor het rioleeringsplan. Inzake
het opmaken van de plannen voor herbouw wees
spr. er op, dat men moet zorgen, dat het nage
slacht waardeert, wat nu gewrocht wordt en dat
men het goede uit het verleden moet behouden
er. aanpassen aan de eischen van het heden. De
plannen voor 21 plaatsen, waaronder uit Zeeland:
Kruiningen, Middelburg, Sas van Gent en ler-
seke, zijn voor het grootste deel reeds door den
algemeen gemachtigde goedgekeurd. Voor Vlis
singen heeft men nog geen herbouwplan ge
maakt, omdat de omvang der verwoestingen in
de Scheldestad nog niet konden worden vast
gesteld.
Groote veranderingen op de
Markt te Middelburg
Vooral de markt zal een groote verandering
ondergaan en het stadhuis zal scheef voor het
plein komen te staan, waardoor het overhoeks
en daardoor in zijn volle glorie te zien zal zijn.
Rondom de rrfarkt komen verschillende open
ruimten o.a. voor parkeerterreinen. De tram naar
Vlissingen zal niet meer op de markt mogen
komen. Van het Stadhuis zal het Gothische ge
deelte herbouwd worden en daar achter zullen
andere gemeentelijke gebouwen verrijzen. In de
Abdij, die gerestaureerd wordt, zal het karakter
van middelpunt der stad behouden worden. De
R.K. kerk zal herbouwd worden op ongeveer
•dezelfde plaats in de Noordstraat, doch thans met
een voorpleintje. Ook de reeds genoemde Provin
ciale Bibliotheek, de Nieuwe kerk, de Koorkerk,
de Abdij toren, zullen op dezelfde plaatsen her
bouwd worden, doch het R.K. zusterhuis en een
school, die nu op de Haringplaats stond, komen
elders.
Niet herbouwd zullen worden het Oost-Indisch
huis, de Botermarkt en de voormalige Bank van
leening en vermoedelijk ook niet de kerkgebouwen
der Vereeniging van Vrijzinnig Hervormden en
van <je Waalsche gemeente. Voor winkels zijn be
paalde straten aangewezen, evenals café’s, hotels,
e d. bepaalde plaatsen krijgen. De stichting ..Her
bouw Middelburg", die op 6 Januari haar bureau
opende, staat voor de gedupeerden gereed met
allerlei raadgevingen en inlichtingen en zij heeft
reeds direct volop werk.
De materialen-voorziening
Behalve over Middelburg gaf de heer Kroon
verschillende gegevens over den herbouw van
kleinere Zeeuwsche gemeenten en wel lerseke,
Schore, Sas van Gent, Hansweert, Terneuzen,
Tholen, Kapelle en Westdorpe. Al deze gemeenten
zullen door dr. ir. Ringers en zijn staf worden
bijgestaan
Naar aanleiding van gestelde vragen deelde de
heer Kroon o.a. nog mede, dat men inzake de
materialenkwestie niet te optimistisch moet zijn,
doch ook niet te pessimistisch. Spr. hoopte bij het
einde van de winterperiode op houtaanvoer uit
Finland en Zweden. Wat den duur van den her
bouw betreft, zeide spr. te hopen, dat deze binnen
vijf jaar alom gereed zal zijn. Voor Middelburg
denkt hij aan drie jaar.
De Stoomvaart Maatschappij „Nederland” deelt
ons mede, dat zij uit New York telegrafisch be
richt heeft gehad, van den eersten stuurman van
het s.s. „Soemba”, dat de gezagvoerder, J. E.
Leguit uit Amsterdam, de tweede stuurman F.
Legger (Emmen) en de volgende leden van de
bemanning vermist worden: bootsman A. Kok
(Egmond aan 2>e), timmerman E. Middelberg
(Amsterdam), kwartiermaker S. Bosma (Wormer),
de matrozen C. A. Heyjer (Amsterdam), P. van
Duyn Jzn. (Katwijk aan Zee), D. Visser Pzn. (HoL
lum Ameland), J. van Duin ADzn. (Noordwijk aan
Zee), C. van Duyvenbode (Katwijk aan Zee), de
lichtmatroos W. Woonink (Amsterdam), de olie-
lieden K. Th. Hamstra (Amsterdam), J. Ase
(Amsterdam). A. Greuter (Monnikendam), de
hofmeester W. C. de Boer (Hilversum) en de kok
S. Haantjes (Amsterdam).
RADIO IN ONGEBRUIKTE AUTO'S
Naar aanleiding van vragen, welke van leden
werden ontvangen, meldt de A.N.W.B. van den
directeur-generaal der P.T.T. bericht te hebben
ontvangen, dat houders van opgelegde auto’s,
waarin zich een radio-toestel bevindt, bij de aan
gifte van dit toestel voor de nieuwe radio-belas-
ting een met redenen omkleed verzoek kunnen
voegen, om vrijstelling van betaling van de luis
terbijdrage. Naar de directeur-generaal mededeeL
de. zal t.z.t worden beslist, of en zoo ja, onder
welke voorwaarde vrijstelling van de luisterbij
drage wordt verleend. Ook zullen nog nadere
bepalingen volgen over de mogelijkheid tot ver
zegeling van radio-toestellen.
Intusschen wijst de A.N.W.B. er op. dat volgens
art. 11 van het betrokken besluit zij. die twee
radio-toestellen bezitten, kunnen volstaan met 1
luistervergunning, indien de toestellen nooit ge
lijktijdig worden gebruikt; dit laatste ter beoor-
deeling van den directeur-generaal der P.T.T.
Aangezien natuurlijk niet is aan te nemen, dat
iemand, die thuis de beschikking heeft over een
radio-toestel gelijktijdig gebruik zou maken van
het radio-toestel in zijn ongebruikte en opgelegde
auto, geeft de A.N.W.B. hun, die in deze omstan
digheden verkeeren in overweging, om bij hun
aangifte voor het thuis gebruikte toestel schrif
telijk mede te deelen, dat zij in hun opgelegde
auto nog een toestel hebben, dat niet wordt ge
bruikt.
een stoer
de vaste
primitieve
jaren ge
leden overledende Gul hoopt binnenkort zijn
90sten verjaardag te vieren.
Een groot verleden. Wat spreekt daarvan beter
dan een zeer onvolledige lijst van schepen, waar
van de Gorrel de schipbreukelingen haalde De
Gorrel zette zijn daden niet zwart op wit. Dat
vond hij overbodig. Vandaar dat zijn staat van
verdiensten gapingen vertoont. Evenwel, hij mag
er zijnCondor 12 man, Serbia 42 man. Turbo
Lady Ruffe 32 man bij Callantsoog, Roma 11
man. City of Colgna. Bermude, Harf-ow, Statmore,
Volta, de viermaster Stanley, een Katwijksche
logger enz. Precies is het aantal reddingen,
waaraan hij deelgenomen heeft, niet bekend, doch
als vaststaand mag worden aangenomen, dat ook
de Gorrel talrijke menschen het leven heeft ge
red. In een donkere kast in een kleine kamer in
de Wachtstraat liggen welgeteld twee medailles.
De andere Weggeraakt of bij anderen, of nooit
gehad. Hij was onverschillig voor zulk eerbetoon.
De eene medaille is van de reddingmaatschappij
voor de redding van de Turbo de andere van
de Italiaansche regeering. Deze draagt het vol
gende opschrift: A. Willem Bakker, Helder,
Olanda. 19 November 1907. Al valora di marine.
Zeshonderd perceelen te Middel
burg zijn onteigend
Te Middelburg zijn thans 600 perceelen ont
eigend. Daaronder zijn er enkele tientallen, welke
niet verwoest zijn, doch welke in verband met
het herbouwplan zullen moeten worden afge
broken. Te Schore en lerseke zijn verschillende
perceelen onteigend evenals te Sas van Gent.
Voor Tholen is de onteigening ook reeds aan
gezegd. Spr. wees er op, dat het moeilijk is alle
persoonlijke belangen bij de onteigening van de
gronden tegen elkaar op te wegen. Als men den
grond onder de waarde taxeert, schaadt men de
gemeenschap, die tenslotte het verschil zal moe
ten bijpassen. Het is niet gemakkelijk ieder van
de juistheid hiervan te overtuigen. Spr. had
met voldoening vernomen, dat reeds een zestigtal
personen te Middelburg verzekerd heeft te willen
herbouwen. Het is zeker goed gereed te zijn als
de algemeen gemachtigde zegt, dat men met
bouwen kan beginnen. Zij. die direct willen be
ginnen genieten de voorkeur bij de perceel s-
keuze.
Wat betreft de financieele zijde van de kwestie
wees spr. er op, dat deze niet is afgedaan met
de in begin December bekend gemaakte Rijks-
bijdrage. Het is een probleem, dat bestaat tus
schen den herbouw en de getroffenen. Met wat
het Rijk gedaan heeft is niet alle steun uitgeput.
Het feit, dat er ruimte blijft bestaan tusschen
schadeuitkeering en kosten van opbouw is iets,
dat remmend werkt. Daarom is de bouwpremie
van 10 pCt. ingesteld voor hen, die vóór 1 Januari
1942 met den herbouw gereed komen en dit tot
een schade-maximum van 15.000 gulden. Maar
ook daarmede komt men er zeker niet en toen
is de hypotheekregeling 1940 ingesteld, welke
het den algemeen gemachtigde mogelijk maakt
met de schadeloosstelling samen
heden weg te werken.
Middelburg aldus de heer Kroon
zeker zijn zeer bijzondere moeilijkheden op het
gebied van de financiering. Deze zijde van het
vraagstuk van den herbouw heeft de volledige
aandacht van den algemeen gemachtigde. Hij zal
niet aarzelen bepaalde stappen te doen, indien
blijkt, dat het behoud van het karakter van
Middelburg zulks noodzakelijk maakt. Echter
spreekt het vanzelf, dat hier geval voor geval
onderzocht zal worden. Het is zeker niet moge
lijk het allen menschen naar den zin te maken,
omdat er te veel persoonlijke belangen bij in het
spel zijn, doch wel is dr. Ringers ontvankelijk
voor critiek en alle controleerbare opmerkingen.
Het herbouwplan van Middelburg zal uitge
voerd worden onder leiding van ir. P. Verhagen,
terwijl jhr. ir. J. de Ranitz en ir. L. S. P. Schef
fer als adviseurs zullen optreden. Voorts heeft de
streekplannendienst voor Zuid-Beveland voor en.
Bij besluit van den secretaris-generaal van het
departement van Binnenlandsche Zaken is J. A.
J. F. Roelin, met ingang van 15 Januari benoemd
tot commies bij de Rijksinspectie van de bevol
kingsregisters is G. J. A. Manders, met ingang
van 1 Februari a.s., tot burgemeester van de ge
meente Leende benoemd. De heer Manders is
thans ontvanger der gemeente Princenhage.
Bij besluit van den secretaris-generaal van het
departement van Financiën wordt aan A. Haeck,
verificateur der invoerrechten en accijnzen te
Rotterdam, met ingang van 1 April a.s. op zijn
verzoek eervol ontslag uit 's Rijks dienst ver
leend.
■MWWjF
V
