STADSNIEUWS
KUNST EN LETTEREN
FILM EN BIOSCOOP
WALTER GIESEKING
MATINEE
CONCERTGEBOUWORKEST
MATINEE IN DEN
STADSSCHOUWBURG
LIEDERENMATINEE
ELSE RIJKENS
Soliste: Eily Ney, piano
van
OP ZOEK NAAR VERMISTE DOEKEN
R.K. RESIDENTIEKOOR
„IK BEN EEN VENT”
„SIEG 1M WESTEN”
ONDERWIJS EN KERK
„TANNHaUSER” IN HET GEBOUW
VOOR KUNSTEN EN
WETENSCHAPPEN
ZONDAGOCHTENDB1JEENKOMST
VAN „VREUGDE EN ARBEID”
DEMONSTRATIE VAN DE
BRANDWEER
CINEMATOGRAPHISCHE VOLKS
UNIVERSITEIT
Nederlandsche Organisatie
Tooneelkunstenaars
Ter ondersteuning van de Winterhulp-
collecte
HAAGSCHE COURANT Maandag 17 Febr. 1941 2e bl. pag. 3
GEMEENTEMUSEUM
Aan den vleugelHans Schouwman
^HAAGSCHE DANS- EN BALLET
SCHOOL" GEOPEND
diefstallen van bakfietsen
In Cinema Odeon
Requiem van Verdi
„PROFESSOR WITKIEL” IN SCALA
en
te
Piano-matinée in Diligentia
met zijn
te waardeeren kracht.
zeer
een
ds. J. Hoogen-
Onder auspiciën van „Die Haghe
Sanghers”
Nederlandtsche Sangherskonste onder
Jef Somers.
in
in
om
te
Soliste: Eny Roes
De hierboven geplaatste oud-Nederland-
sche benaming is die van een gemengd
kamerkoor, dat uit krachten bestaat, die
zangtechnisch onderlegd zijn en behalve
muzikale, ook algemeene cultuur bezitten.
Althans duiden klankkarakter, samenzang,
uitspraak en aard der artisticiteit daarop.
Het a-capella-koor, een Nederlandsche
compositievorm van oudsher en bij uitstek
was door deze hoedanigheden ten zeerste
gediend Werken van Waelrant, Arcadelt
en Roland de Lattre (ofwel Orlandus Las
sus) bewezen het al dadelijk. De voor
drachten kenmerkten zich door muzikale
distinctie, welke met natuurlijkheid en be
grip gepaard ging.
Van „Ave Maria” van Arcadelt werd de
verfijnde liefelijkheid met wel zeer be
koorlijke schoonheid gegeven, terwijl wij
bij Drie Oud-Nederlandsche Geestelijke
Gezangen, door Jos. Vranken sr. bewerkt,
van de delicate wijze, waarop melodische
gratie en 'ichte, teedere blijheid naar vo
ren werden gebracht, ten zeerste hebben
genoten. De heer Jef Somers toonde zich
bij deze vertolkingen een intelligent en in
getogen,.maar tevens levensvol leider.
Tusschen de beide genoemde groepen
van koorcomposities in speelde de violiste
Eny Roes de bekende Sonate in D-dur van
Nardini. Zij heeft daarmede geen gerin-
gen dunk van haar talent en de ontwik
keling daarvan gegeven. De techniek zoo
wel der linkerhand als van de stokvoe-
ring maakt een voortreffelijken indruk.
De toon klinkt gaaf en zangerig, terwijl de
voordracht van voorname muzikaliteit ge
tuigt. De expressie zou soms nog meer
opgevoerd kunnen worden, wat niet weg
neemt, dat het stijlbegrip doorgaans de
compositie in bijzondere aantrekkelijkheid
doet verschijnen. Ook bij de overige num
mers was dat het geval niet het minst
bij een paar Slavische Dansen van Dvorak
waarin naast virtuositeit, pittig rhythme te
waardeeren viel, evenals teedere gratie in
het G-dur Menuet van Mozart-Kreisler.
Wellicht had in dit stuk de snelle begin-
passage wat tintelender gekund, maar ook
de hier gegeven opvatting kan men laten
gelden.
Een fraai mezza voce is de violiste eigen
De begeleiding werd verzorgd door Marjo
Tal, die haar taak vervulde met de supe
rieure artisticiteit, die wij van haar ken
nen. Zij betrachtte de bescheidenheid, die
bij de vioolstukken van dezen middag
doorgaans van de begeleidster werd ge
vraagd.
Van de koren na de pauze vermelden
wij nog „De Lentewind”, van Joh. Borde-
wijk-Roepman (een eerste uitvoering) en
„Voor den Vrede” van Han van Koert,
waarin respectievelijk Louisette de Vries
en Jac. Lieste een sopraan- en bariton-
obligaat vervulden. De solisten waren
voor hun taak berekend en Lieste vooral
vond gelegenheid de sonoriteit van zijn
stem tot haar recht te doen komen Bij
Jac. Keulemans was de pianobegeleiding
in vertrouwde handen en het koor kon het
meest in het slotnummer met zijn klank-
kwaliteiten indruk maken, waarmee ech
ter niet bedoeld is te zeggen, dat de voor
laatste compositie bij het slotstuk zou ten
achter staan.
Het concert was druk bezocht en aan
succes heeft het den uitvoerenden niet ont
broken. Er waren vele bloemen voor Eny
Roes en ook Jef Somers werd een bloem-
stuk aangeboden, wat met recht tevens
als een huldiging van de koorleden opge-
vat mocht worden.
De meesleepende macht van temperament
lokte bij het talrijke publiek, dat zaal en
podium bezette, dan ook stormachtigen
bijval uit Eerst na een extra verliet men
de zaal.
DILIGENTIACONCERT
Wegens ongesteldheid van Carl Schu-
richt, die het Diligentia-concert van 26 Fe
bruari zou dirigeeren, zal dit concert
onder leiding van Willem van Otterloo,
den eersten dirigent van het Utechtsch
Stedelijk Orkest, staan. Als soliste zal
medewerken de altzangeres Ria Focke.
HET GEHEIM VAN DE WONDERPOP
Wegens lichte ongesteldheid van de
hoofdrol (Olly Rikkers) zal de kinder-
operette onder leiding van Remmy de
Joode worden verzet van Woensdag 19 op
Woensdag 26 Februari in Diligentia.
TENTOONSTELLING J. B. JONGKIND
Nu de Kersttentoonstelling te Rotter
dam, die meer dan 11.000 bezoekers heeft
getrokken ruim 4000 meer dan vorige
jaren is afgeloopen, zijn naar aanlei
ding van het feit, dat 50 jaar geleden de
kunstenaar J. B. Jongkind overleed, de
werken van dezen grooten meester, die
het Museum Boymans bezit, in de zaal
voor tijdelijke tentoonstellingen geëxpo
seerd. Het zijn een vijftal schilderijen en
aquarellen en twintig etsen. Uit particu
lier bezit zijn daar nog een aantal aqua
rellen aan toegevoegd.
Het portret van zijn vrouw door Pijke
Koch blijft in het museum als bruikleen.
Ook de tentoonstelling van werken door
Rotterdamsche kunstenaars. waarvan
reeds meer dan 60 stukken verkocht wer
den, wordt voortgezet.
PROGRAMMA GEMEENTEMUSEUM
Het programma van het Gemeente
museum voor deze week luidt als
volgt: Woensdag 19 Febr. te 3 uur: Rond
leiding op de tentoonstelling „Bloemen,
vogels en kruipend gediert in het Ned
Boek uit 5 eeuwen”; Zaterdag 22 Februari
te 2.30 uur: Rondleiding op de tentoon
stelling „Bloemen, vogels en kruipend
gediert in het Ned. Boek uit 5 eeuwen”;
Zaterdag 22 Februari te 3 uur: Concert
uitgaande van de Kon. Ned. Toonkunste-
gezon
gen. Kloos gaf aan de hem over het ge
heel genomen wel wat laag liggende bas
partij een cachet van voornaamheid. Hij
is nog steeds een zanger van aristrocrati-
schen huize, wiens vocaal kunnen wordt
gesteund door muzikale intelligentie en
edel sentiment.
De uitvoering vond geestdriftigen bij
val bij een vrij talrijk opgekomen pu
bliek, dat er o.i., gelet op het religieus
karakter van het werk, beter aan zou
hebben gedaan zich van zóó uitbundig
applaus te onthouden, zooals het dat bijv,
ook doet bij uitvoeringen van Bach’s Pas
sionen in de concertzaal.
De vrouw bij exotische volkeren.
In de acht jaar van haar bestaan heeft
de Cinematografische Volksuniversiteit al
heel wat films met cultureele waarde ge
bracht. Gisteren heeft zij aan deze reeks
er weer een toegevoegd. In het Studio
theater werd vertoond de film „De vrouw
bij exotische volkeren”. Achtereenvolgens
werden zeer interessante beelden op het
doek gebracht uit Afrika, Britsch-Indië,
China en Bali.
Bij de primitieve volkeren in Afrika,
maar ook bij de Britsch-Indiërs en in
China neemt de vrouw een zeer onderge
schikte plaats in en is alleen goed voor
het verrichten van het zware werk en voor
het groot brengen van de kinderen. Dat
de geboorte van een meisje daar weinig
vreugde brengt, vloeit hieruit voort en
niet zelden worden tegen kinderen van
het vrouwelijk geslacht dan ook wreedhe
den begaan, waarvan wij Westerlingen
gruwen
In Britsch-Indië komt nu niet meer
zoo vaak als vroeger) het kinderhuwelijk
voor. De meisjes worden op zeer jeugdi
gen leeftijd al „aan den man” gebracht,
daar het ongehuwd blijven als een groote
schande geldt en hoe ouder het meisje
wordt des te grooter de kans hierop is.
Ook in het beschaafde China is de vrouw
niet zoo zeer in tel. Schenkt zij haar man
veel zoons, dan neemt haar invloed in het
gezin toe en voor haar schoondochters kan
zij een ware plaag worden. Al deze beel
den van de zeden en gebruiken in deze
landen z*jn buitengewoon interessant en
voor het Juiste begrip van de verhoudin
gen in deze, bij het groote publiek zoo
weinig bekende landen, van groote waarde
Het laatste gedeelte van de film behan
delt het schoone, paradijsachtige Neder-
landsch-Indische eiland Bali. Als een
sprookje zijn de opnamen van de zeden en
gewoonten van dit prachtige, koninklijke
menschenras .Rustig en vreedzaam, glij
den daar de dagen voorbij in een volko
men harmonie van mensch en natuur.
Wij zijn er van overtuigd, dat de Volks
universiteit met het brengen van deze film
een zeer goeden greep heeft gedaan en dat
velen haar zullen willen zien.
naarsvereeniging, afd. 's-Gravenhage met
medewerking van het kwartet Sam
Swaap, mevr. Maria Last, sopraan en
Paul Frenkel, piano.
Tentoonstellingen: Bloemen, vogels en
kruipend gediert in het Nederlandsche
boek uit 5 eeuwen; schilderijen, teekenin-
gen, etsen en litho’s van C. N. Storm van
's-Gravensande (184118241941); wer
ken van de Bergensche school (verzame
ling Boendermaker).
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Ee (Fr.)
kamp te Hindeloopen.
Geref. Gemeenten.
Beroepen te Lisse ds. J. Vreugdenhil te
Rijssen
-X Chr. Geref Kerk
Bedankt voor Driebergen ds. C. Smit»,
te Sliedrecht.
Amateurs maken een speelfilm
De jeugdige cinéasten André en Piet de
Groot zijn jongelui met durf. Zij hebben
in hun vrijen tijd, bijgestaan door vele
leden van de Haagsche Academie Club,
een 8 mm. speelfilm vervaardigd van on
geveer 240 meter lengte, speelduur een
uur en een kwartier. Vrijdagavond had in
het lokaal Daendelsstraat 43 de première
plaats.
Wat hier gepresenteerd is, dwingt om
verschillende redenen onze bewondering
af In de eerste plaats is de film zonder
„kapitaal” gemaakt. De eenige kosten wa
ren de filmkosten. In de tweede plaats
moest onder moeilijke omstandigheden op
allerlei plaatsen, die er niet geschikt voor
zijn, gefilmd worden en ten derde ontbrak
het uiteraard aan geoefende filmspelers.
Toch heeft men kans gezien, een aar
dige, vlotte film te maken, waarnaar men
met genoegen kijkt. Naast vele fouten zit
ten er eenige trekjes in, die het beste voor
de toekomst doen verwachten. Technisch
moet er nog veel worden aangeleerd. De
camera-instelling bijvoorbeeld en de beeld-
verdeeling zrn nog niet honderd pro
cent, maar dat is allemaal te verbeteren.
De jongelui weten echter, wat fotografee-
ren is, zij kennen ook het woord „tempo”,
twee dingen, waarbij het bij het filmen
erg op aan komt,
Alles bij elkaar genomen, kan er dan
ook van een succes gesproken worden. Dit
zal den jongelui moed geven op den inge
slagen weg voort te gaan. De inhoud van
de film is (zeer verstandig) eenvoudig
gehouden De begeleidende muziek op gra-
mofoonplaten was zeer gelukkig gekozen.
Enthousiast zijn de makers na de ver-
tooning toegejuicht.
Thans, nu in ons land op velerlei ge
bied een streven naar concentratie
samenbundeling is ontstaan zijn ook de I
tooneelkunstenaars zich bewust gewor
den, dat in eenheid een groote kracht
verborgen ligt. Zoo hebben zich de Ne
derlandsche tooneelkunstenaars, directeu
ren, regisseurs, tooneelspelers, voor
drachtskunstenaars, décor- en costuum-
ontwerpers, kortom allen, die het too-
neel vorm en gestalte geven vereenigd
in één vereeniging, de Nederlandsche
Organisatie van Tooneelkunstenaars, af
gekort N.O.T., genaamd en aangesloten
bij de N.O.K., de Nederlandsche Organi
satie van Kunstenaren.
Zij stelt zich ten doel naast het behar
tigen van de stoffelijke belangen harer
leden, de bescherming van de cultureele
waarden van het tooneel en de bevor
dering van de tooneelspeel- en voor
drachtskunst in haar meest algemeenen
vorm, alsmede het vormen van een be
langstellend tooneelpubliek.
Zij tracht dit doel te bereiken o.a. door
het houden van vergaderingen, lezingen
en voordrachten, het geven of bevorderen
van buitengewone tooneelvoorstellingen,
het oprichten en in stand houden van een
eigen orgaan en het bevorderen van het
opvoeren van Nederlandsche tooneelwer-
ken.
Gistermorgen gaf genoemde organisa
tie haar eerste tooneelmatinée in den
Stadsschouwburg, welke volkomen ge
slaagd mag heeten, want niettegenstaande
het voor den Zondag wel heel „matineuze”
aanvangsuur (half elf) heeft een zeer tal
rijk publiek er was vrijwel geen plaats
vrij aandachtig geluisterd en genoten
van een vijftal ten tooneele gebrachte
scènes uit verschillende werken.
De heer Remmels sprak een kort
openingswoord en zette in het kort het
doel van de N.O.T. uiteen. Spr. hoopte,
dat het zou gelukken een kernpubliek te
vormen als klankbodem voor het tooneel
in Nederland.
Hierna nam de voorstelling een aan
vang Opgevoerd werden achtereenvolgens
een scène uit Phedra van Racine, ge
speeld door Frits van Dijk en Louis van
Gasteren, de Balconscène uit Shakespea
re's Romeo en Jujia (Ank van der Moer
en Johan Schmitz), een scène uit het 2de
bedrijf van Pieter Langendijk’s Don
Quichotte of de Bruiloft van Camacho
(Cor Hermus en Joh. Elsensohn), twee
scènes uit Vondel’s Gijsbreght van Aem-
stel (mevr. Magda Janssens en Frits van
Dijk), terwijl werd besloten met een
scène uit Molinar’s „In een smal straatje”
gespeeld door Adolphe Engers en Jacques
de Haas, waarbij de heeren Hans van
Meerten en Bob Oosthoek telkens vooraf
een kleine inleiding gaven.
Alvorens de pauze een aanvang nam,
sprak de voorzitter van het comité van
de N.O.T., de heer Herman van den
Eerenbeemt enkele woorden.
De liefde voor het tooneel, aldus spr.,
is in de laatste jaren niet groot meer. Nu
echter ’t tooneel is georganiseerd is de tijd
gekomen ook te zien naar de andere zijde
van het voetlicht, d.w.z. naar het publiek,
dat helaas den weg naar den schouwburg
is vergeten.
Het werkcomité van de N.O.T. stelt
zich ten doel de belangstelling van het
publiek weder levendig te maken en deze
in organisatorischen vorm te gieten.
Spr. wekte tenslotte op toe te treden
als kunstlievend lid der vereeniging.
HET NEDERLANDSCH KAMERORKEST
Op het concert, dat morgenavond door
Het Nederlandsch Kamerorkest o.l.v. Otto
Glastra van Loon in Diligentia gegeven
zal worden, zal een zeer interessant pro
gramma uitgevoerd worden. Naast wer
ken van Bach en Roussel, worden een
drietal werken in allereerste uitvoering
gebracht. Allereerst een vioolconcert van
A. Vivaldi-Casella, dat vertolkt zal wor
den door de zeer begaafde jonge Hon-
gaarsche voilist Thomas Magyar. Ver-
vclgens het pas voltooide Concertino voor
piano en klein-orkest van Cor de Groot,
waaran de componist de solo-partij zal
spelen en tenslotte „Vijf schetsen" voor
klarinet van Hans Schouwman, welke ge
speeld zullen worden door de bekende
klarinettist van het Residentie-Orkest
Jaap van Opstal.
Ijverig hebben de Winterhulpcollectan-
ten zich ook Zaterdagmiddag geweerd.
De binnenstad was letterlijk overstroomd
met vrijwillige inzamelaars(-sters). Om
3 uur had op den hoek van den Korte-
en den Lange Vijverberg een demonstra
tie van de brandweer plaats. Drie slan
gen waren uitgelegd, door middel waar
van water werd gegeven. Ondertusschen
trachtten de spuitgasten-collectanten zoo
veel mogelijk geld in de bussen te krij
gen van de kijklustigen. Jammer genoeg
was de belangstelling niet zoo groot, als
men had verwacht.
Het politiemuziekcorps en het corps
„Klein Maar Dapper” verleenden even
eens hun medewerking.
Zaterdag heeft de bekende zangeres
Else Rij kens in verband met het over
weldigend succes, dat zij eenige weken
geleden in Diligentia heeft mogen oogsten
in dezelfde zaal een liederenmatinée ge-
gegeven, waarvoor wederom aanzienlijke
publieke belangstelling bleek te bestaan
Voor de pauze droeg de kunstenares dit
maal liederen van Joh. Brahms en Fr.
Poulenc voor, terwijl hettweede pro-
grammagedeelte vocale werken van Hugo
Wolf omvatte.
De stem van Else Rijkens is weliswaar
niet buitengewoon groot van volume,
terwijl het timbre en de sterkte kort
om het geheele karakter in de ver
schillende registers nogal uiteenloopend
zijn. Doch wat Else Rijkens met haar
stem doet, en de wijze waarop zij van
haar typeerende eigenschappen gebruik
maakt zijn zóó geniaal en zóó persoonlijk
gedacht, dat wij slechts diepste bewonde
ring voor haar fascineerende, zeldzaam
hoog ontwikkelde kunst kunnen gevoelen.
De plaatsing van de stem en de adem
haling zijn voortreffelijk het zijn echter
techniek betreffende bijkomstigheden, in
dien wij deze factoren vergelijken met
de alles bindende en een rol van primair
belang vervullende voordracht. Het is
juist deze verfijnde, aangrijpende voor
dracht, welke Else Rijkens als één der
meest vooraanstaande kunstenaressen op
vocaal gebied, die Nederland heeft opge
leverd, kenmerkt.
Haar vertolkingen van eenige met zorg
gekozen Brahms-liederen zijn Zaterdag
middag meesterstukjes van vocale kunst
geweest. De meest uiteenloopende klank-
Kleuren heeft Else Rijkens daarin ge
vormd uitmuntende phraseering (het
geen bij Brahms-vertolken zoo buiten
gewoon belangrijk is) en de duidelijke
uiterst verzorgde dictie kenmerkten deze
zangeres als de ras-artiste met sentiment
De ware grootschheid en bezonkenheid,
de drang tot teederheid omsloten door
stroefheid, de echtheid en oprechtheid
van Brahms’ Noord-Duitschen aard, wel
ke ons de werken van den toondichter
zoo oneindig dierbaar doen zijn, lagen
in deze vertolkingen besloten. Met de
liederen van Fr. Poulenc heeft Else Rij
kens ons ten overvloede blijk gegeven
van haar feillooze trefzekerheid. Prachtig
door bittere stemming was „Je n’ai plus
que les os”, terwijl „le Garcon de Liège"
door „esprit” onvergetelijk zal blijken te
zijn. De kunstenares werd evenals bij
haar vorig optreden langdurig door haar
enthousiaste toehoorders gehuldigd.
De bekwame Nederlandsche componist,
zanger en pianist Hans Schouwman bege
leidde de zangeres op bijzonder sensitieve
en slagvaardige wijze en heeft zich daar
mede bij dit Brahms-Poulenc-Wolf-pro-
gramma van een enorm veeleischende
taak gekweten. Als solist vertolkte hij
Brahms’ Rhapsodieën op. 79 no. 1 en 2
in b en g kl.t., waarover wij minder
enthousiast dan over zijn begeleidingen
geweest zijn. De tempi waren (bijvoor
beeld in het tweede thema van de eerste
rhapsodie) zoo nu en dan tamelijk snel,
terwijl er aan thematisch verband meer
in deze werken besloten ligt, dan in de
voordracht van Hans Schouwman tot
uiting is gekomen. Over het wonderlijke
Rrahms-stemmenweefsel. over verband
tusschen thema’s en begeleidende bassen,
rhythmische verwantschappen, over aan
duidingen van later tot ontplooiing ko
mende gedachten kan en mag men in
deze composities niet heen spelen Het
I auditorium heeft Hans Schouwman echter
'op hartelijke wijze gehuldigd.
Een bekende figuur in de choregrafische
wereld. Puck Santhagens, heeft Zaterdag
j.l. in het pand Javastraat 44a, de „Haag
sche Dans- en Balletschool" geopend De
ondernemenende leidster kreeg haar dans
opleiding van de Dansschool Leistikow
Collin; het Wigmansysteem van Hertha
Westman, van de Mary Wigman Schule
te Dresden. Zij werd door Russische
leeraren van internationale vermaardheid
onderricht in de balletkunst. Puck Santha-
ggns vestigde in onze stad haar faam door
ende oprichting van de Eerste Haagsche
Dans- er Balletschool, na drie jaar als
eerste assistente verbonden te zijn geweest
aan de Dansschool Darja Collin. Na in
Indië triomfen te hebben gevierd, is zij
thans weer naar den Haag teruggekeerd.
Wederom heeft zij zich tot doel gesteld
dilettanten en beroepsleerlingen in de ge
heimen der danskunst in te wijden. Haar
leerplan is van een verrassende uitgebreid
heid; vrywcl geen detail bij de door haar
te organiseeren cursussen heeft Puck Sant
hagens vergeten. In intieme sfeer wordt
het onderwijs gegeven en de vele blijken
van sympathie, welige mej. Santhagens
reeds direct mocht ondervinden, openen
succesvolle perspectieven.
Van een in de Brandstraat onbeheerd
staande bakfiets zijn 13 halve pondspakjes
roomboter, 10 halve ponden margarine en
6 smeerkaasjes ontvreemd. Een partij ma
nufacturen werd van een op het Korte
Voorhout onbeheerd staande bakfiets ge
stolen, ten nadeele van een expeditie-fir
ma op de Fijnjekade.
HIJ STRANDDE AL VROEG
Een jonge inwoner van Loosduinen
had in het ouderlijk huis oneenigheid ge
kregen. Hij was zoo verbolgen, dat hij
besloot de wijde wereld in te gaan doch
de noodige financiën ontbraken hem Om
hierin te voorzien nam de jongeman 6
pond thee en 1 kilc peper uit het ouder
lijk huis mee doch werd op den Haag-
weg met zijn koffertje door een agent
aangehouden, toen hij met zijn voorraad
liep te venten Tegen hem is proces ver
baal opgemaakt terzake van prijsopdrij
ving.
Eerste voorstelling in het Asta-thoator
Zaterdagmiddag heeft in het Asta-
theater de eerste voorstelling in Neder
land plaats gehad van de groote Weer-
machtsfilm ,Sieg lm Westen" het cine
matografisch verslag van den grooten
veldtocht welke op 10 Mei 1940 begon
en eindigde met de overweldigende
Duitsche overwinning in Frankrijk.
De zaal was versierd met Duitsche
BEGRAFENIS VAN MAARTEN
SPAANDERMAN
Vrijdag is Maarten Spaanderman,
leven chef d’orchestre van de opera
Marseille en Nice, in Amsterdam ten gra
ve gedragen.
Op den doodenakker wachtten een de
legatie van de stichting „Nationale Ope
ra o.Lv. Chris van Dam. de heer Blan
chard namens de Fransche toonkunste
naars in Amsterdam en vele leerlingen
hier in Nederland.
Chris van Dam sprak een kort af
scheidswoord namens de medewerkenden
van de stichting „Nationale Opera”. Ook
de heer Blanchard sprak in de Fransche
taal ontroerende woorden over de per
soonlijke eigenschappen van den overle
den kunstenaar.
Jaap Spaanderman, dirigent der Arn-
hemsche Orkestvereeniglng en broeder
van den overledene, bedankte namens de
familie voor de betoonde belangstelling.
Er waren bloemstukken van de stich
ting „Nationale Opera”, der Fransche
kunstenaars en van heel veel vrienden.
In haar eenvoud was de begrafenis een
levensbeeld van den overledene.
Dirigent: Eduard van Beinum
Op het abonnementsconcert der serie
B, dat Zaterdagmiddag in een vrij goed
bezet Gebouw voor Kunsten en Weten-
schappen door het Concertgebouw-orkest
onder leiding van den eminenten diri-
gent Eduard van Beinum werd gegeven,
trad de beroemde Duitsche pianiste en
Beethoven-vertolkster bij uitstek Elly
Ney als soliste ten tooneele. De kunste
nares, die jaar in jaar uit het Haagsche
publiek herhaalde malen van haar kunst
heeft doen genieten en daarmede een
groote groep oprechte bewonderaars ver
worven heeft, bracht ditmaal Beethoven’s
vijfde Pianoconcert in Es gr. t op. 73
ten gehoore. Zij heeft daarvan een zeer
persoonlijke, monumentale en fascinee
rende vertolking gegeven, welke mis
schien wel de schoonste is geweest, welke
wij ooit van dit concert hebben gehoord.
Persoonlijk was dit spel door de nieuwe
belichting, welke het op den inhoud van
de compositie heefj; geworpen. Want
Elly Ney heeft de grootschheid en de
heroïek niet zoozeer in heftige tempera-
mentsontladingen welke zich eigenlijk
alleen in het Rondo, allegro, het laatste
gedeelte deden gelden als wel in be
zonkenheid, innerlijke rust, evenwichtig
heid en artistieke voornaamheid ge
zocht. Prachtig van klank door haar
voortreffelijk toucher en pedaalgebruik
was deze vertolking bovendien. Doch zij
was ook persoonlijk van karakter en in
hooge mate boeiend door de uiterlijke
gedaante, welke Elly Ney Beethoven’s
vijfde klavierconcert weer had gegeven.
De pianiste speelde namelijk herhaalde
lijk bassen, welke door den schepper
niet zijn voorgeschreven en zij zal daar
mede waarschijnlijk verscheidene toe
hoorders, die het werk eens geanalyseerd
of bestudeerd hebben, eenigszins ver
baasd hebben. Het was echter de eenig
juiste gedaante. Want wanneer Beet
hoven een bassenpassage onderbroken
heeft en haar halverwege een octaaf naar
boven heeft verplaatst, terwijl de toon
dichter deze in andere registers heeft
doen doorloopen, dan kunnen wij daaruit
opmaken, dat een dergelijk transponeeren
alleen geschiedde aangezien de omvang
van 's meesters klavier een voortschrijden
niet toeliet. Wij kunnen deze verplaat
singen, welke o.i. bij het uitvoeren op
onze hedendaagsche instrumenten ge
negeerd mogen worden ook herhaalde
malen in Beethoven’s klaviersonates aan
treffen. Beethoven’s gedachten waren
zóó bovenmenschelijk, dat zij vaak in de
gebruikelijke vormen niet konden wor
den uitgedrukt. Waarom zouden wij dan
I van de mogelijkheden van onze instru
menten geen gebruik mogen maken
zooals toch maar al te vaak nog wordt
gemeend om de gevolgen van de ge
breken van het oude „Hammerklavier”
uit te wisschen Het is gevaarlijk om in
de werken van de meesters der muziek te
veranderen, doch de wijze, waarop Elly
Ney haar vrijheden heeft aangebracht,
getuigde niet alleen van zeldzame pië
teit, doch tevens van diep imponeerende
vereenzelviging met het machtige muzi
kale gegeven. Haar gelouterde, geheel
vergeestlijkte Beethoven-vertolking ont-
I lokte een langdurige spontane ovatie aan
de toehoorders.
Het Concertgebouw-orkest, dat de pia
niste op uitmuntende wijze begeleidde,
vertolkte ter opening een Pavane en
Chaconne voor strijkorkest van H. Pur
cell. Vol aristocratische voornaamheid
was de klankschoone, verzorgde uitvoe
ring, welke door de juiste tempi een
uiterst stijlvol karakter droeg. De vol
heid van klank en contrapuntische
schoonheid van de chaconne werden op
treffende wijze naar voren gebracht.
Na de pauze werd Tschaikowsky’s vier-1
de Symphonie in f kl. t. op. 36 uitge
voerd. Door bezigheden elders konden
wij echter dit gedeelte van het concert
niet bijwonen.
Zondagmorgen heeft de werkgemeen
schap van het N.V.V. „Vreugde en Ar
beid” haar eerste Zondagochtendhijeen-
komat gehouden in Cinema Odeon. De
heer A. van Herk, van de programma-
leiding uit Amsterdam, leidde bij afwe
zigheid van den voorzitter, de bijeen
komst in met een welkomstwoord, waarin
spr. den wensch uitte, dat deze Zondag
ochtenden, welke om de twee weken zul
len worden georganiseerd, weldra een tra
ditie mogen worden. Het doel is aange
name, genotvolle en leerzame verpoozing
te verschaffen, de Nederlandsche arbei
dersbeweging waardig. In dit verband
legde sur. nog eens den nadruk op het
zuiver Nederlandsch karakter van de
werkgemeenschap, welker streven erop
gericht is de cultureele belangen der ar
beiders op Nederlandsche wiize te behar
tigen. Zoo zullen bijvoorbeeld altijd, in
dien maar eenigszins mogelijk, Neder
landsche artisten geëngageerd worden.
Wat aangename en leerzame verpoozing
betreft, is men op deze eerste bijeenkomst
wel uitermate goed geslaagd. Een beter
onderwerp dan de voortreffelijke film
„Robert Koch” had men moeilijk kunnen
vinden. De strijd, dien de eenvoudige
plattelandsdokter (Emil Jannings), voert
tegen den tuberkelbacil en tegen zijn on-
geloovige ambtsgenooten, waaronder de
beroemde professor Virchow (Werner
Kraus), is een der meest verheven strij
den geweest in de medische wereld, welke
iedere toeschouwer in geboeide spanning
en met eerbiedige bewondering weer heeft
meegeleefd.
Voor de opwekkende noot zorgde het
accordeon-duo „De twee Pico’s”, die een
enthousiasten bijval oogstten en er niet
afkwamen zonder twee toegiftjes.
Programma’s van dit soort zullen zeker
niet nalaten een traditie te worden.
vlaggen, terwijl in de hal een wacht de
vele hooge officieren van land-, zee- en
luchtmacht ontving. Een militaire kapel
bracht op het tooneel vroolijke marsch-
muziek ten gehoore. hetgeen de geheel
gevulde zaal zeer op prijs stelde.
Vóór den aanvang van de vertooning
sprak generaal von Böhmen Tettenbach
eenige inleidende woorden. De film is
gemaakt, aldus de generaal, met toestem
ming van den opperbevelhebber van de
Weermacht en brengt den moed, kame
raadschap en toewijding van het Duit
sche volk in beeld. Tot slot bracht spr.
een „Sieg Hei!” uit op den Führer, waar
na de aanwezigen tezamen staande het
„Deutschland, Deutschland über alles" en
het Horst Wessellied zongen.
Daarna begon de vertooning van de
film, welke geheel Is opgenomen door
de mannen van de propaganda-compag-
nie. Zij brengt den toeschouwer temid
den van het geweld van den slag en Is
dikwijls onder de meest moeilijke omstan
digheden op het celluloid vastgelegd.
Het eerste deel toont de voorbereidin
gen tot den reeds jaren dreigenden oor
log. Het tweede deel toont den moder
nen oorlog in zijn volle verschrikking
van volmaakte technische hulpmiddelen,
zooals de onweerstaanbaar oprukkende
tanks en gevechtswagens en de neergie
rende duikbommenwerpers.
Polen werd in 18 dagen bedwongen.
Het brandende en verwoeste Warschau
toonde de wereld, dat er met de Duit
sche Weermacht niet viel te spotten Toch
werd de oorlog doorgedreven en na een
winter van schijnbare rust barstte hij in
April met den veldtocht tegen Noorwe
gen in zijn volle hevigheid los. Dit zijn
slechts episoden uit de film, zij begint
pas met de opnamen van 10 Mei tot den
wapenstilstand; o.A ziet men de over
gave van Rotterdam.
Met onweerstaanbare kracht trekken
de Duitsche pantserdivisies op tegen de
onneembaar geachte versterkingen van
Luik, het fort Eben Emael en het Al-
bert-kanaal. In den kortst mogelijken tijd
werden alle hindernissen overwonnen.
Adembenemend zijn de opnamen van het
oversteken van rivieren in rubberboot-
I jes onder den kogelregen van den vijand,
het in actie komen van het zware ge-
schut en de duikbommenwerpers, die de
versterkingen murw beukten en storm-
rijp maakten, en de onverschrokken ope
raties van de tanks en pantserwagens.
Ook buitgemaakte stukken Engelsche en
Fransche film zijn ingelascht en geven
den strijd ook van dien kant weer. In
drukwekkend is de groote slag tusschen
de Duitsche en Fransche pantserdivisies,
I de slag bij Duinkerken. waa« tientallen
schepen door de luchtmacht werden ver
nietigd, en het bedwingen en doorbre
ken van de Maginot-linie.
Het slot laat zien den intocht in Pa
rijs en het onderteekenen van het wa-
penstilstandsverdrag In den historischen
wagon te Compiègne. Op het einde van
de film werd hartelijk geapplaudisseerd-
Het in October 1936 opgerichte R.K.
Residentiekoor heeft onder leiding van
Nico Verhoeff met medewerking
van het Nederlandsch orkest 's-Graven-
hage en een viertal vocale solisten, met
name Ankie van Wiekt-
v o o r tC rommelin. sopraan.
Jo Immink, alt Corn, van
Munster, tenor, en Max Kloos,
bas, een welgeslaagde uitvoering gege
ven van Vedi’s Messa da requiem.
Dit meesterwerk, dat ongeveer in den-
zelfden tijd is ontstaan als de opera Aida.
is opgedragen aan de nagedachtenis van
den dichter Alessandro Manzoni. Het
werd voor de eerste maal op diens ver
jaardag, 22 Mei 1874, in de Sint Marcus-
kerk te Milaan uitgevoerd Om verschil
lende redenen werd het echter later door
de hooge geestelijkheid minder geschikt
geacht voor den kerkdienst. Men hoort
dit requiem dan ook tegenwoordig uit
sluitend m de concertzaal, waar het een
der meest geliefde koorwerken is gewor
den. Verdi moge zich hier niet steeds
aan de traditioneele voorschriften om
trent de muzikale structuur der voor den
kerkdienst bruikbare missen hebben ge
houden en den tekst naar door hemzelf
gestelde regelen hebben bewerkt, waarbij
de opera-componist zich niet geheel heeft
kunnen verloochenen, dit neemt niet
weg, dat hij den verheven tekst in de
kern heeft weten te treffen en daaraan
door zijn sfeerwekkende muziek een ver
hoogde expressieve kracht heeft gegeven
Het zeer goed geschoolde, de materie
voortreffelijk beheerschende R.K. Resi
dentiekoor heeft het werk met muzikale
ernst en toewijding gezongen. De meer
dramatisch bewogen gedeelten klonken
meermalen Indrukwekkend, daarnaast
was blijkbaar ook gestreefd naar het
verkrijgen van klankschoonheid in den
zang en veelzijdigheid van nuanceering
Verdi stelt hier wel zeer hooge eischen
Dat het hoogst denkbare hier was be
reikt, zou te veel gezegd zijn, maar er
was bij deze uitvoering ook in dit opzicht
heel veel, dat in de goede richting wees.
Het nog slechts korten tijd bestaande or
kest heeft uitstekende kwaliteiten, die
ook nu weer duidelijk tot den hoorder
hebben gesproken. De dirigent heeft een
goed sluitend contact met' het vocale ele
ment weten te handhaven.
Het vocale ensemble der solisten had
expressieve momenten, al was de samen
zang niet steeds even homogeen. Ankie
van Wickevoort Crommelin verdient
een extra-aanteekening voor de souve-
reine beheersching van haar zeer hoog
liggende partij. Haar prachtige loonvor
ming en de bijzondere stabiliteit van
haar sopraan vielen ook nu weer op De
wat stroever zingende alt was In den
samenzang met de sopraan wel op haar
best. Ook zij is voor dit en soortgelijk
werk
Voor van Munster’s lyrische tenor ligt
deze partij bijzonder goed. Rustig en be-
heerscht, expressief, heeft hij haar
Op Zondag 23 Februari a.s., des mid
dags om kwart voor twee, zal de Natio
nale Opera Groep, artistieke leiders
Gerard Giesen en Jos. Vranken jr., onder
auspiciën van „Die Haghe Sanghers” in
het Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen „Tannhauser” opvoeren, roman
tische opera in 3 acten van R. Wagner.
Medewerking wordt verleend door het
Spangen’s Koor, versterkt met leden van
Rotte’s Mannenkoor en „Die Haghe
Sanghers", benevens door de Arnhemsche
Orkestvereeniging.
Solisten zullen zijn: Dini Erkens, Plm
Borkent, C. van Alphen, Joh. v. d. Ploeg,
Gerard Holthaus, C. v. d. Elshout jr..
Marinus Buis, Wijnand Beke en W.
Rusting.
Aangezien hier het streven voorzit, de
hedendaagsche kunst tot haar rcht te
doen komen, zal voor dezen avond zeker
in breeden kring groote belangstelling
bestaan.
Hans Nesna’s operette „Professor Wit
kiel” is weer terug in den Haag. De „Ne
derlandsche Operette” heeft thans haar
tenten opgeslagen in Scala, waar Zater
dagavond voor een goed bezette zaal de
eerste voorstelling plaats vond.
Piet Kohier speelt weer de titelrol van
den witkiel, die zich ter wille van zijn
„boven haar stand” getrouwde dochter
voor een professor uitgeeft, hetgeen tot
de dolste verwikkelingen leidt. Piet
Köhler kan zich geheel uitleven als de
rondborstige man uit het volk, wien de
rol van geleerde slecht past en zich, zij
het met een bedroevend resultaat, in
spant om het moeilijke geval tot een goed
einde te brengen. Köhler’s „Professor
Witkiel” is een creatie, waarmede hij
een groot succes heeft. Enthousiaste bij
val van het publiek viel hem ten deel
voor zijn spel, waarin eveneens de overi
ge medewerkenden deelden. Kostelijk zijn
Cor Smit, als tante Eustacia, wier oude
vrijstershart bezwijkt voor de charmes
van den witkiel en Frans Bogaert als
Bernard, de niet hoogvliegende vriend,
die terwille van zijn vriendschap in tal
rijke malle situaties terecht komt. Henk
Didama weet te boeien met zijn mooie
stem als Max van Zandenberg van Lin
denheuvel en vindt in Martha Posno als
zijn vrouwtje Mary een uitstekende te
genspeelster. Kalman Knaack blijft even
eens een populaire figuur en weet iets
heel aardigs te maken van den coterie
bewusten schoonpapa. Pittig en charmant
is Tini Visser’s Loulou en een raak ge
troffen type is John Philip Kelby als de
apache.
De goed verzorgde aankleeding van de
operette draagt bovendien niet minder tot
het succes bij. Zes vlotte danseresjes zor
gen voor een aangename aanvulling. De
muziek van Louis Noiret ligt gemakkelijk
in het gehoor en is met vakmanschap in
de handeling verwerkt.
„Professor Witkiel” is ook in Scala
een succes
Wethouder Kropman met directeur
Roëll te Parlje
Kort voor den oorlog is te Parijs een
tentoonstelling gehouden van werken van
Nederlandsche schilders; niet alle stukken,
naar de Fransche hoofdstad gezonden,
zijn door de ontstane moeilijke verkeers
omstandigheden, weer naar ons land
teruggekeerd. Pogingen om de vermiste
stukken, waaronder eigendommen der
gemeente Amsterdam, alsnog op te spo
ren, faalden tot nu toe.
Daar het belangrijke werken betreft
zijn, naar „Het Handelsblad" verneemt, in
den loop der vorige week, in opdracht
van het college van burgemeester en
wethouders, de wethouder voor Kunst
zaken, mr. G. C. J. D. Kropman, en de
directeur van het Stedelijk Museum, jhr.
D. C. Roëll, naar Parijs vertrokken, om
te trachten de vermiste doeken op
I sporen.
Over dezen pianist is sinds jaren al
zoo dikwijls en bewonderend geschreven,
dat men nieuwe gezichtspunten op zijn
spel nauwelijks meer verwachten kan.
Het was dezen middag al weer als steeds
een reproduceeren van hooge orde. Met
Bach’s Engelsche Suite in D-moll no. 6
begon het. Wat klonk dat alles eenvou
dig, klaar .en natuurlijk. Daar was geen
zweem van interessant-doenerij bij. Een
minimum aan pedaal werd gebruikt, wat
de klankbekoring en het karakter dezer
muziek ten zeerste ten goede kwam. Men
denke niet, dat een zekere nuchterheid
door de clavecimbel-achtige geluidsontwik-
keling ontstond. Integendeel, deze Suite
is daardoor bloeiender en poëzievoller.
Het was de ware levendmaking van
Bach’s werk.
Schubert volgde met zijn posthume
opus, de Sonate in Bes-dur. Welk een
bloei en bloeseming ook hier, welk een
weelde van klank en rijkdom in de scha-
keering, in de kleuring ervan. Phrasee-
ring en dynamiek waren van een werke
lijk zeldzame schoonheid. Geen tusschen-
tint gaat daarbij verloren. Zulk een weer
gave is heel innerlijk gevoeld en wel tot
in het geringste détail. Het is een aller
zoetste en edelste melos. een verzinken,
wegdroomen in hemelsche stemmingen.
Welk een onzegbare gelukzaligheid In
deze muziek, welk een fantasie en innig
heid in de vertolking. Hoe zou het An
dante heerlijker, ontroerender te zingen
zijn. Een lust daarna de verfijnde geest
en tinteling van het Scherzo. Een vol
maakte weergave evenals die der Fi
nale. Prachtig de tegenstellingen tus
schen ingetogenheid en uitgevierde maar
steeds beheerschte kracht De rijke ver
scheidenheid van stemmingen boeide on
afgebroken tot het einde. Maar dat is bij
dezen kunstenaar altijd het geval.
Met „Pièces espagnoles” van De Fal
la, een zoo geheel andere kunst, hield hij
zijn hoorders evenzeer in spanning. Gie-
seking bezit de veelzijdigheid van den
pianist van grooten stijl En voor de Ro-
maansche muziek heeft hij, naast de
Duitsche, de affiniteit in hooge mate
Klankidioom, sfeer, karakter werden ook
hier raak getroffen. De grilligheid dezer
Spaansche stuken werd logisch doorge
voerd en aldus toch een éénheid verkre
gen. Het stijlbegrip van dezen pianist is
wel buitengewoon sterk.
Een schitterend bewijs werd tot slot
nogmaals daarvan geleverd met de Sona
te in B-moll, opus 58. van Chopin. Wij
behoeven ons wel niet verder uit te put
ten in karakterlseerende bewoordingen
Men weet, wat Gieseking in zijn vertol-
kinger. van den pianocomponist ..par ex
cellence” te geven vermag Laat ons
slechts zeggen, dat Scherzo en Largo
wonderen van geest en sentiment werden
en dat de Finale pianistisch een schitte-
I rende bekroning van den middag vormde.