STADSNIEUWS KUNST EN LETTEREN FILM EN BIOSCOOP WALTER GIESEKING MATINEE CONCERTGEBOUWORKEST MATINEE IN DEN STADSSCHOUWBURG LIEDERENMATINEE ELSE RIJKENS Soliste: Eily Ney, piano van OP ZOEK NAAR VERMISTE DOEKEN R.K. RESIDENTIEKOOR „IK BEN EEN VENT” „SIEG 1M WESTEN” ONDERWIJS EN KERK „TANNHaUSER” IN HET GEBOUW VOOR KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN ZONDAGOCHTENDB1JEENKOMST VAN „VREUGDE EN ARBEID” DEMONSTRATIE VAN DE BRANDWEER CINEMATOGRAPHISCHE VOLKS UNIVERSITEIT Nederlandsche Organisatie Tooneelkunstenaars Ter ondersteuning van de Winterhulp- collecte HAAGSCHE COURANT Maandag 17 Febr. 1941 2e bl. pag. 3 GEMEENTEMUSEUM Aan den vleugelHans Schouwman ^HAAGSCHE DANS- EN BALLET SCHOOL" GEOPEND diefstallen van bakfietsen In Cinema Odeon Requiem van Verdi „PROFESSOR WITKIEL” IN SCALA en te Piano-matinée in Diligentia met zijn te waardeeren kracht. zeer een ds. J. Hoogen- Onder auspiciën van „Die Haghe Sanghers” Nederlandtsche Sangherskonste onder Jef Somers. in in om te Soliste: Eny Roes De hierboven geplaatste oud-Nederland- sche benaming is die van een gemengd kamerkoor, dat uit krachten bestaat, die zangtechnisch onderlegd zijn en behalve muzikale, ook algemeene cultuur bezitten. Althans duiden klankkarakter, samenzang, uitspraak en aard der artisticiteit daarop. Het a-capella-koor, een Nederlandsche compositievorm van oudsher en bij uitstek was door deze hoedanigheden ten zeerste gediend Werken van Waelrant, Arcadelt en Roland de Lattre (ofwel Orlandus Las sus) bewezen het al dadelijk. De voor drachten kenmerkten zich door muzikale distinctie, welke met natuurlijkheid en be grip gepaard ging. Van „Ave Maria” van Arcadelt werd de verfijnde liefelijkheid met wel zeer be koorlijke schoonheid gegeven, terwijl wij bij Drie Oud-Nederlandsche Geestelijke Gezangen, door Jos. Vranken sr. bewerkt, van de delicate wijze, waarop melodische gratie en 'ichte, teedere blijheid naar vo ren werden gebracht, ten zeerste hebben genoten. De heer Jef Somers toonde zich bij deze vertolkingen een intelligent en in getogen,.maar tevens levensvol leider. Tusschen de beide genoemde groepen van koorcomposities in speelde de violiste Eny Roes de bekende Sonate in D-dur van Nardini. Zij heeft daarmede geen gerin- gen dunk van haar talent en de ontwik keling daarvan gegeven. De techniek zoo wel der linkerhand als van de stokvoe- ring maakt een voortreffelijken indruk. De toon klinkt gaaf en zangerig, terwijl de voordracht van voorname muzikaliteit ge tuigt. De expressie zou soms nog meer opgevoerd kunnen worden, wat niet weg neemt, dat het stijlbegrip doorgaans de compositie in bijzondere aantrekkelijkheid doet verschijnen. Ook bij de overige num mers was dat het geval niet het minst bij een paar Slavische Dansen van Dvorak waarin naast virtuositeit, pittig rhythme te waardeeren viel, evenals teedere gratie in het G-dur Menuet van Mozart-Kreisler. Wellicht had in dit stuk de snelle begin- passage wat tintelender gekund, maar ook de hier gegeven opvatting kan men laten gelden. Een fraai mezza voce is de violiste eigen De begeleiding werd verzorgd door Marjo Tal, die haar taak vervulde met de supe rieure artisticiteit, die wij van haar ken nen. Zij betrachtte de bescheidenheid, die bij de vioolstukken van dezen middag doorgaans van de begeleidster werd ge vraagd. Van de koren na de pauze vermelden wij nog „De Lentewind”, van Joh. Borde- wijk-Roepman (een eerste uitvoering) en „Voor den Vrede” van Han van Koert, waarin respectievelijk Louisette de Vries en Jac. Lieste een sopraan- en bariton- obligaat vervulden. De solisten waren voor hun taak berekend en Lieste vooral vond gelegenheid de sonoriteit van zijn stem tot haar recht te doen komen Bij Jac. Keulemans was de pianobegeleiding in vertrouwde handen en het koor kon het meest in het slotnummer met zijn klank- kwaliteiten indruk maken, waarmee ech ter niet bedoeld is te zeggen, dat de voor laatste compositie bij het slotstuk zou ten achter staan. Het concert was druk bezocht en aan succes heeft het den uitvoerenden niet ont broken. Er waren vele bloemen voor Eny Roes en ook Jef Somers werd een bloem- stuk aangeboden, wat met recht tevens als een huldiging van de koorleden opge- vat mocht worden. De meesleepende macht van temperament lokte bij het talrijke publiek, dat zaal en podium bezette, dan ook stormachtigen bijval uit Eerst na een extra verliet men de zaal. DILIGENTIACONCERT Wegens ongesteldheid van Carl Schu- richt, die het Diligentia-concert van 26 Fe bruari zou dirigeeren, zal dit concert onder leiding van Willem van Otterloo, den eersten dirigent van het Utechtsch Stedelijk Orkest, staan. Als soliste zal medewerken de altzangeres Ria Focke. HET GEHEIM VAN DE WONDERPOP Wegens lichte ongesteldheid van de hoofdrol (Olly Rikkers) zal de kinder- operette onder leiding van Remmy de Joode worden verzet van Woensdag 19 op Woensdag 26 Februari in Diligentia. TENTOONSTELLING J. B. JONGKIND Nu de Kersttentoonstelling te Rotter dam, die meer dan 11.000 bezoekers heeft getrokken ruim 4000 meer dan vorige jaren is afgeloopen, zijn naar aanlei ding van het feit, dat 50 jaar geleden de kunstenaar J. B. Jongkind overleed, de werken van dezen grooten meester, die het Museum Boymans bezit, in de zaal voor tijdelijke tentoonstellingen geëxpo seerd. Het zijn een vijftal schilderijen en aquarellen en twintig etsen. Uit particu lier bezit zijn daar nog een aantal aqua rellen aan toegevoegd. Het portret van zijn vrouw door Pijke Koch blijft in het museum als bruikleen. Ook de tentoonstelling van werken door Rotterdamsche kunstenaars. waarvan reeds meer dan 60 stukken verkocht wer den, wordt voortgezet. PROGRAMMA GEMEENTEMUSEUM Het programma van het Gemeente museum voor deze week luidt als volgt: Woensdag 19 Febr. te 3 uur: Rond leiding op de tentoonstelling „Bloemen, vogels en kruipend gediert in het Ned Boek uit 5 eeuwen”; Zaterdag 22 Februari te 2.30 uur: Rondleiding op de tentoon stelling „Bloemen, vogels en kruipend gediert in het Ned. Boek uit 5 eeuwen”; Zaterdag 22 Februari te 3 uur: Concert uitgaande van de Kon. Ned. Toonkunste- gezon gen. Kloos gaf aan de hem over het ge heel genomen wel wat laag liggende bas partij een cachet van voornaamheid. Hij is nog steeds een zanger van aristrocrati- schen huize, wiens vocaal kunnen wordt gesteund door muzikale intelligentie en edel sentiment. De uitvoering vond geestdriftigen bij val bij een vrij talrijk opgekomen pu bliek, dat er o.i., gelet op het religieus karakter van het werk, beter aan zou hebben gedaan zich van zóó uitbundig applaus te onthouden, zooals het dat bijv, ook doet bij uitvoeringen van Bach’s Pas sionen in de concertzaal. De vrouw bij exotische volkeren. In de acht jaar van haar bestaan heeft de Cinematografische Volksuniversiteit al heel wat films met cultureele waarde ge bracht. Gisteren heeft zij aan deze reeks er weer een toegevoegd. In het Studio theater werd vertoond de film „De vrouw bij exotische volkeren”. Achtereenvolgens werden zeer interessante beelden op het doek gebracht uit Afrika, Britsch-Indië, China en Bali. Bij de primitieve volkeren in Afrika, maar ook bij de Britsch-Indiërs en in China neemt de vrouw een zeer onderge schikte plaats in en is alleen goed voor het verrichten van het zware werk en voor het groot brengen van de kinderen. Dat de geboorte van een meisje daar weinig vreugde brengt, vloeit hieruit voort en niet zelden worden tegen kinderen van het vrouwelijk geslacht dan ook wreedhe den begaan, waarvan wij Westerlingen gruwen In Britsch-Indië komt nu niet meer zoo vaak als vroeger) het kinderhuwelijk voor. De meisjes worden op zeer jeugdi gen leeftijd al „aan den man” gebracht, daar het ongehuwd blijven als een groote schande geldt en hoe ouder het meisje wordt des te grooter de kans hierop is. Ook in het beschaafde China is de vrouw niet zoo zeer in tel. Schenkt zij haar man veel zoons, dan neemt haar invloed in het gezin toe en voor haar schoondochters kan zij een ware plaag worden. Al deze beel den van de zeden en gebruiken in deze landen z*jn buitengewoon interessant en voor het Juiste begrip van de verhoudin gen in deze, bij het groote publiek zoo weinig bekende landen, van groote waarde Het laatste gedeelte van de film behan delt het schoone, paradijsachtige Neder- landsch-Indische eiland Bali. Als een sprookje zijn de opnamen van de zeden en gewoonten van dit prachtige, koninklijke menschenras .Rustig en vreedzaam, glij den daar de dagen voorbij in een volko men harmonie van mensch en natuur. Wij zijn er van overtuigd, dat de Volks universiteit met het brengen van deze film een zeer goeden greep heeft gedaan en dat velen haar zullen willen zien. naarsvereeniging, afd. 's-Gravenhage met medewerking van het kwartet Sam Swaap, mevr. Maria Last, sopraan en Paul Frenkel, piano. Tentoonstellingen: Bloemen, vogels en kruipend gediert in het Nederlandsche boek uit 5 eeuwen; schilderijen, teekenin- gen, etsen en litho’s van C. N. Storm van 's-Gravensande (184118241941); wer ken van de Bergensche school (verzame ling Boendermaker). Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Ee (Fr.) kamp te Hindeloopen. Geref. Gemeenten. Beroepen te Lisse ds. J. Vreugdenhil te Rijssen -X Chr. Geref Kerk Bedankt voor Driebergen ds. C. Smit», te Sliedrecht. Amateurs maken een speelfilm De jeugdige cinéasten André en Piet de Groot zijn jongelui met durf. Zij hebben in hun vrijen tijd, bijgestaan door vele leden van de Haagsche Academie Club, een 8 mm. speelfilm vervaardigd van on geveer 240 meter lengte, speelduur een uur en een kwartier. Vrijdagavond had in het lokaal Daendelsstraat 43 de première plaats. Wat hier gepresenteerd is, dwingt om verschillende redenen onze bewondering af In de eerste plaats is de film zonder „kapitaal” gemaakt. De eenige kosten wa ren de filmkosten. In de tweede plaats moest onder moeilijke omstandigheden op allerlei plaatsen, die er niet geschikt voor zijn, gefilmd worden en ten derde ontbrak het uiteraard aan geoefende filmspelers. Toch heeft men kans gezien, een aar dige, vlotte film te maken, waarnaar men met genoegen kijkt. Naast vele fouten zit ten er eenige trekjes in, die het beste voor de toekomst doen verwachten. Technisch moet er nog veel worden aangeleerd. De camera-instelling bijvoorbeeld en de beeld- verdeeling zrn nog niet honderd pro cent, maar dat is allemaal te verbeteren. De jongelui weten echter, wat fotografee- ren is, zij kennen ook het woord „tempo”, twee dingen, waarbij het bij het filmen erg op aan komt, Alles bij elkaar genomen, kan er dan ook van een succes gesproken worden. Dit zal den jongelui moed geven op den inge slagen weg voort te gaan. De inhoud van de film is (zeer verstandig) eenvoudig gehouden De begeleidende muziek op gra- mofoonplaten was zeer gelukkig gekozen. Enthousiast zijn de makers na de ver- tooning toegejuicht. Thans, nu in ons land op velerlei ge bied een streven naar concentratie samenbundeling is ontstaan zijn ook de I tooneelkunstenaars zich bewust gewor den, dat in eenheid een groote kracht verborgen ligt. Zoo hebben zich de Ne derlandsche tooneelkunstenaars, directeu ren, regisseurs, tooneelspelers, voor drachtskunstenaars, décor- en costuum- ontwerpers, kortom allen, die het too- neel vorm en gestalte geven vereenigd in één vereeniging, de Nederlandsche Organisatie van Tooneelkunstenaars, af gekort N.O.T., genaamd en aangesloten bij de N.O.K., de Nederlandsche Organi satie van Kunstenaren. Zij stelt zich ten doel naast het behar tigen van de stoffelijke belangen harer leden, de bescherming van de cultureele waarden van het tooneel en de bevor dering van de tooneelspeel- en voor drachtskunst in haar meest algemeenen vorm, alsmede het vormen van een be langstellend tooneelpubliek. Zij tracht dit doel te bereiken o.a. door het houden van vergaderingen, lezingen en voordrachten, het geven of bevorderen van buitengewone tooneelvoorstellingen, het oprichten en in stand houden van een eigen orgaan en het bevorderen van het opvoeren van Nederlandsche tooneelwer- ken. Gistermorgen gaf genoemde organisa tie haar eerste tooneelmatinée in den Stadsschouwburg, welke volkomen ge slaagd mag heeten, want niettegenstaande het voor den Zondag wel heel „matineuze” aanvangsuur (half elf) heeft een zeer tal rijk publiek er was vrijwel geen plaats vrij aandachtig geluisterd en genoten van een vijftal ten tooneele gebrachte scènes uit verschillende werken. De heer Remmels sprak een kort openingswoord en zette in het kort het doel van de N.O.T. uiteen. Spr. hoopte, dat het zou gelukken een kernpubliek te vormen als klankbodem voor het tooneel in Nederland. Hierna nam de voorstelling een aan vang Opgevoerd werden achtereenvolgens een scène uit Phedra van Racine, ge speeld door Frits van Dijk en Louis van Gasteren, de Balconscène uit Shakespea re's Romeo en Jujia (Ank van der Moer en Johan Schmitz), een scène uit het 2de bedrijf van Pieter Langendijk’s Don Quichotte of de Bruiloft van Camacho (Cor Hermus en Joh. Elsensohn), twee scènes uit Vondel’s Gijsbreght van Aem- stel (mevr. Magda Janssens en Frits van Dijk), terwijl werd besloten met een scène uit Molinar’s „In een smal straatje” gespeeld door Adolphe Engers en Jacques de Haas, waarbij de heeren Hans van Meerten en Bob Oosthoek telkens vooraf een kleine inleiding gaven. Alvorens de pauze een aanvang nam, sprak de voorzitter van het comité van de N.O.T., de heer Herman van den Eerenbeemt enkele woorden. De liefde voor het tooneel, aldus spr., is in de laatste jaren niet groot meer. Nu echter ’t tooneel is georganiseerd is de tijd gekomen ook te zien naar de andere zijde van het voetlicht, d.w.z. naar het publiek, dat helaas den weg naar den schouwburg is vergeten. Het werkcomité van de N.O.T. stelt zich ten doel de belangstelling van het publiek weder levendig te maken en deze in organisatorischen vorm te gieten. Spr. wekte tenslotte op toe te treden als kunstlievend lid der vereeniging. HET NEDERLANDSCH KAMERORKEST Op het concert, dat morgenavond door Het Nederlandsch Kamerorkest o.l.v. Otto Glastra van Loon in Diligentia gegeven zal worden, zal een zeer interessant pro gramma uitgevoerd worden. Naast wer ken van Bach en Roussel, worden een drietal werken in allereerste uitvoering gebracht. Allereerst een vioolconcert van A. Vivaldi-Casella, dat vertolkt zal wor den door de zeer begaafde jonge Hon- gaarsche voilist Thomas Magyar. Ver- vclgens het pas voltooide Concertino voor piano en klein-orkest van Cor de Groot, waaran de componist de solo-partij zal spelen en tenslotte „Vijf schetsen" voor klarinet van Hans Schouwman, welke ge speeld zullen worden door de bekende klarinettist van het Residentie-Orkest Jaap van Opstal. Ijverig hebben de Winterhulpcollectan- ten zich ook Zaterdagmiddag geweerd. De binnenstad was letterlijk overstroomd met vrijwillige inzamelaars(-sters). Om 3 uur had op den hoek van den Korte- en den Lange Vijverberg een demonstra tie van de brandweer plaats. Drie slan gen waren uitgelegd, door middel waar van water werd gegeven. Ondertusschen trachtten de spuitgasten-collectanten zoo veel mogelijk geld in de bussen te krij gen van de kijklustigen. Jammer genoeg was de belangstelling niet zoo groot, als men had verwacht. Het politiemuziekcorps en het corps „Klein Maar Dapper” verleenden even eens hun medewerking. Zaterdag heeft de bekende zangeres Else Rij kens in verband met het over weldigend succes, dat zij eenige weken geleden in Diligentia heeft mogen oogsten in dezelfde zaal een liederenmatinée ge- gegeven, waarvoor wederom aanzienlijke publieke belangstelling bleek te bestaan Voor de pauze droeg de kunstenares dit maal liederen van Joh. Brahms en Fr. Poulenc voor, terwijl hettweede pro- grammagedeelte vocale werken van Hugo Wolf omvatte. De stem van Else Rijkens is weliswaar niet buitengewoon groot van volume, terwijl het timbre en de sterkte kort om het geheele karakter in de ver schillende registers nogal uiteenloopend zijn. Doch wat Else Rijkens met haar stem doet, en de wijze waarop zij van haar typeerende eigenschappen gebruik maakt zijn zóó geniaal en zóó persoonlijk gedacht, dat wij slechts diepste bewonde ring voor haar fascineerende, zeldzaam hoog ontwikkelde kunst kunnen gevoelen. De plaatsing van de stem en de adem haling zijn voortreffelijk het zijn echter techniek betreffende bijkomstigheden, in dien wij deze factoren vergelijken met de alles bindende en een rol van primair belang vervullende voordracht. Het is juist deze verfijnde, aangrijpende voor dracht, welke Else Rijkens als één der meest vooraanstaande kunstenaressen op vocaal gebied, die Nederland heeft opge leverd, kenmerkt. Haar vertolkingen van eenige met zorg gekozen Brahms-liederen zijn Zaterdag middag meesterstukjes van vocale kunst geweest. De meest uiteenloopende klank- Kleuren heeft Else Rijkens daarin ge vormd uitmuntende phraseering (het geen bij Brahms-vertolken zoo buiten gewoon belangrijk is) en de duidelijke uiterst verzorgde dictie kenmerkten deze zangeres als de ras-artiste met sentiment De ware grootschheid en bezonkenheid, de drang tot teederheid omsloten door stroefheid, de echtheid en oprechtheid van Brahms’ Noord-Duitschen aard, wel ke ons de werken van den toondichter zoo oneindig dierbaar doen zijn, lagen in deze vertolkingen besloten. Met de liederen van Fr. Poulenc heeft Else Rij kens ons ten overvloede blijk gegeven van haar feillooze trefzekerheid. Prachtig door bittere stemming was „Je n’ai plus que les os”, terwijl „le Garcon de Liège" door „esprit” onvergetelijk zal blijken te zijn. De kunstenares werd evenals bij haar vorig optreden langdurig door haar enthousiaste toehoorders gehuldigd. De bekwame Nederlandsche componist, zanger en pianist Hans Schouwman bege leidde de zangeres op bijzonder sensitieve en slagvaardige wijze en heeft zich daar mede bij dit Brahms-Poulenc-Wolf-pro- gramma van een enorm veeleischende taak gekweten. Als solist vertolkte hij Brahms’ Rhapsodieën op. 79 no. 1 en 2 in b en g kl.t., waarover wij minder enthousiast dan over zijn begeleidingen geweest zijn. De tempi waren (bijvoor beeld in het tweede thema van de eerste rhapsodie) zoo nu en dan tamelijk snel, terwijl er aan thematisch verband meer in deze werken besloten ligt, dan in de voordracht van Hans Schouwman tot uiting is gekomen. Over het wonderlijke Rrahms-stemmenweefsel. over verband tusschen thema’s en begeleidende bassen, rhythmische verwantschappen, over aan duidingen van later tot ontplooiing ko mende gedachten kan en mag men in deze composities niet heen spelen Het I auditorium heeft Hans Schouwman echter 'op hartelijke wijze gehuldigd. Een bekende figuur in de choregrafische wereld. Puck Santhagens, heeft Zaterdag j.l. in het pand Javastraat 44a, de „Haag sche Dans- en Balletschool" geopend De ondernemenende leidster kreeg haar dans opleiding van de Dansschool Leistikow Collin; het Wigmansysteem van Hertha Westman, van de Mary Wigman Schule te Dresden. Zij werd door Russische leeraren van internationale vermaardheid onderricht in de balletkunst. Puck Santha- ggns vestigde in onze stad haar faam door ende oprichting van de Eerste Haagsche Dans- er Balletschool, na drie jaar als eerste assistente verbonden te zijn geweest aan de Dansschool Darja Collin. Na in Indië triomfen te hebben gevierd, is zij thans weer naar den Haag teruggekeerd. Wederom heeft zij zich tot doel gesteld dilettanten en beroepsleerlingen in de ge heimen der danskunst in te wijden. Haar leerplan is van een verrassende uitgebreid heid; vrywcl geen detail bij de door haar te organiseeren cursussen heeft Puck Sant hagens vergeten. In intieme sfeer wordt het onderwijs gegeven en de vele blijken van sympathie, welige mej. Santhagens reeds direct mocht ondervinden, openen succesvolle perspectieven. Van een in de Brandstraat onbeheerd staande bakfiets zijn 13 halve pondspakjes roomboter, 10 halve ponden margarine en 6 smeerkaasjes ontvreemd. Een partij ma nufacturen werd van een op het Korte Voorhout onbeheerd staande bakfiets ge stolen, ten nadeele van een expeditie-fir ma op de Fijnjekade. HIJ STRANDDE AL VROEG Een jonge inwoner van Loosduinen had in het ouderlijk huis oneenigheid ge kregen. Hij was zoo verbolgen, dat hij besloot de wijde wereld in te gaan doch de noodige financiën ontbraken hem Om hierin te voorzien nam de jongeman 6 pond thee en 1 kilc peper uit het ouder lijk huis mee doch werd op den Haag- weg met zijn koffertje door een agent aangehouden, toen hij met zijn voorraad liep te venten Tegen hem is proces ver baal opgemaakt terzake van prijsopdrij ving. Eerste voorstelling in het Asta-thoator Zaterdagmiddag heeft in het Asta- theater de eerste voorstelling in Neder land plaats gehad van de groote Weer- machtsfilm ,Sieg lm Westen" het cine matografisch verslag van den grooten veldtocht welke op 10 Mei 1940 begon en eindigde met de overweldigende Duitsche overwinning in Frankrijk. De zaal was versierd met Duitsche BEGRAFENIS VAN MAARTEN SPAANDERMAN Vrijdag is Maarten Spaanderman, leven chef d’orchestre van de opera Marseille en Nice, in Amsterdam ten gra ve gedragen. Op den doodenakker wachtten een de legatie van de stichting „Nationale Ope ra o.Lv. Chris van Dam. de heer Blan chard namens de Fransche toonkunste naars in Amsterdam en vele leerlingen hier in Nederland. Chris van Dam sprak een kort af scheidswoord namens de medewerkenden van de stichting „Nationale Opera”. Ook de heer Blanchard sprak in de Fransche taal ontroerende woorden over de per soonlijke eigenschappen van den overle den kunstenaar. Jaap Spaanderman, dirigent der Arn- hemsche Orkestvereeniglng en broeder van den overledene, bedankte namens de familie voor de betoonde belangstelling. Er waren bloemstukken van de stich ting „Nationale Opera”, der Fransche kunstenaars en van heel veel vrienden. In haar eenvoud was de begrafenis een levensbeeld van den overledene. Dirigent: Eduard van Beinum Op het abonnementsconcert der serie B, dat Zaterdagmiddag in een vrij goed bezet Gebouw voor Kunsten en Weten- schappen door het Concertgebouw-orkest onder leiding van den eminenten diri- gent Eduard van Beinum werd gegeven, trad de beroemde Duitsche pianiste en Beethoven-vertolkster bij uitstek Elly Ney als soliste ten tooneele. De kunste nares, die jaar in jaar uit het Haagsche publiek herhaalde malen van haar kunst heeft doen genieten en daarmede een groote groep oprechte bewonderaars ver worven heeft, bracht ditmaal Beethoven’s vijfde Pianoconcert in Es gr. t op. 73 ten gehoore. Zij heeft daarvan een zeer persoonlijke, monumentale en fascinee rende vertolking gegeven, welke mis schien wel de schoonste is geweest, welke wij ooit van dit concert hebben gehoord. Persoonlijk was dit spel door de nieuwe belichting, welke het op den inhoud van de compositie heefj; geworpen. Want Elly Ney heeft de grootschheid en de heroïek niet zoozeer in heftige tempera- mentsontladingen welke zich eigenlijk alleen in het Rondo, allegro, het laatste gedeelte deden gelden als wel in be zonkenheid, innerlijke rust, evenwichtig heid en artistieke voornaamheid ge zocht. Prachtig van klank door haar voortreffelijk toucher en pedaalgebruik was deze vertolking bovendien. Doch zij was ook persoonlijk van karakter en in hooge mate boeiend door de uiterlijke gedaante, welke Elly Ney Beethoven’s vijfde klavierconcert weer had gegeven. De pianiste speelde namelijk herhaalde lijk bassen, welke door den schepper niet zijn voorgeschreven en zij zal daar mede waarschijnlijk verscheidene toe hoorders, die het werk eens geanalyseerd of bestudeerd hebben, eenigszins ver baasd hebben. Het was echter de eenig juiste gedaante. Want wanneer Beet hoven een bassenpassage onderbroken heeft en haar halverwege een octaaf naar boven heeft verplaatst, terwijl de toon dichter deze in andere registers heeft doen doorloopen, dan kunnen wij daaruit opmaken, dat een dergelijk transponeeren alleen geschiedde aangezien de omvang van 's meesters klavier een voortschrijden niet toeliet. Wij kunnen deze verplaat singen, welke o.i. bij het uitvoeren op onze hedendaagsche instrumenten ge negeerd mogen worden ook herhaalde malen in Beethoven’s klaviersonates aan treffen. Beethoven’s gedachten waren zóó bovenmenschelijk, dat zij vaak in de gebruikelijke vormen niet konden wor den uitgedrukt. Waarom zouden wij dan I van de mogelijkheden van onze instru menten geen gebruik mogen maken zooals toch maar al te vaak nog wordt gemeend om de gevolgen van de ge breken van het oude „Hammerklavier” uit te wisschen Het is gevaarlijk om in de werken van de meesters der muziek te veranderen, doch de wijze, waarop Elly Ney haar vrijheden heeft aangebracht, getuigde niet alleen van zeldzame pië teit, doch tevens van diep imponeerende vereenzelviging met het machtige muzi kale gegeven. Haar gelouterde, geheel vergeestlijkte Beethoven-vertolking ont- I lokte een langdurige spontane ovatie aan de toehoorders. Het Concertgebouw-orkest, dat de pia niste op uitmuntende wijze begeleidde, vertolkte ter opening een Pavane en Chaconne voor strijkorkest van H. Pur cell. Vol aristocratische voornaamheid was de klankschoone, verzorgde uitvoe ring, welke door de juiste tempi een uiterst stijlvol karakter droeg. De vol heid van klank en contrapuntische schoonheid van de chaconne werden op treffende wijze naar voren gebracht. Na de pauze werd Tschaikowsky’s vier-1 de Symphonie in f kl. t. op. 36 uitge voerd. Door bezigheden elders konden wij echter dit gedeelte van het concert niet bijwonen. Zondagmorgen heeft de werkgemeen schap van het N.V.V. „Vreugde en Ar beid” haar eerste Zondagochtendhijeen- komat gehouden in Cinema Odeon. De heer A. van Herk, van de programma- leiding uit Amsterdam, leidde bij afwe zigheid van den voorzitter, de bijeen komst in met een welkomstwoord, waarin spr. den wensch uitte, dat deze Zondag ochtenden, welke om de twee weken zul len worden georganiseerd, weldra een tra ditie mogen worden. Het doel is aange name, genotvolle en leerzame verpoozing te verschaffen, de Nederlandsche arbei dersbeweging waardig. In dit verband legde sur. nog eens den nadruk op het zuiver Nederlandsch karakter van de werkgemeenschap, welker streven erop gericht is de cultureele belangen der ar beiders op Nederlandsche wiize te behar tigen. Zoo zullen bijvoorbeeld altijd, in dien maar eenigszins mogelijk, Neder landsche artisten geëngageerd worden. Wat aangename en leerzame verpoozing betreft, is men op deze eerste bijeenkomst wel uitermate goed geslaagd. Een beter onderwerp dan de voortreffelijke film „Robert Koch” had men moeilijk kunnen vinden. De strijd, dien de eenvoudige plattelandsdokter (Emil Jannings), voert tegen den tuberkelbacil en tegen zijn on- geloovige ambtsgenooten, waaronder de beroemde professor Virchow (Werner Kraus), is een der meest verheven strij den geweest in de medische wereld, welke iedere toeschouwer in geboeide spanning en met eerbiedige bewondering weer heeft meegeleefd. Voor de opwekkende noot zorgde het accordeon-duo „De twee Pico’s”, die een enthousiasten bijval oogstten en er niet afkwamen zonder twee toegiftjes. Programma’s van dit soort zullen zeker niet nalaten een traditie te worden. vlaggen, terwijl in de hal een wacht de vele hooge officieren van land-, zee- en luchtmacht ontving. Een militaire kapel bracht op het tooneel vroolijke marsch- muziek ten gehoore. hetgeen de geheel gevulde zaal zeer op prijs stelde. Vóór den aanvang van de vertooning sprak generaal von Böhmen Tettenbach eenige inleidende woorden. De film is gemaakt, aldus de generaal, met toestem ming van den opperbevelhebber van de Weermacht en brengt den moed, kame raadschap en toewijding van het Duit sche volk in beeld. Tot slot bracht spr. een „Sieg Hei!” uit op den Führer, waar na de aanwezigen tezamen staande het „Deutschland, Deutschland über alles" en het Horst Wessellied zongen. Daarna begon de vertooning van de film, welke geheel Is opgenomen door de mannen van de propaganda-compag- nie. Zij brengt den toeschouwer temid den van het geweld van den slag en Is dikwijls onder de meest moeilijke omstan digheden op het celluloid vastgelegd. Het eerste deel toont de voorbereidin gen tot den reeds jaren dreigenden oor log. Het tweede deel toont den moder nen oorlog in zijn volle verschrikking van volmaakte technische hulpmiddelen, zooals de onweerstaanbaar oprukkende tanks en gevechtswagens en de neergie rende duikbommenwerpers. Polen werd in 18 dagen bedwongen. Het brandende en verwoeste Warschau toonde de wereld, dat er met de Duit sche Weermacht niet viel te spotten Toch werd de oorlog doorgedreven en na een winter van schijnbare rust barstte hij in April met den veldtocht tegen Noorwe gen in zijn volle hevigheid los. Dit zijn slechts episoden uit de film, zij begint pas met de opnamen van 10 Mei tot den wapenstilstand; o.A ziet men de over gave van Rotterdam. Met onweerstaanbare kracht trekken de Duitsche pantserdivisies op tegen de onneembaar geachte versterkingen van Luik, het fort Eben Emael en het Al- bert-kanaal. In den kortst mogelijken tijd werden alle hindernissen overwonnen. Adembenemend zijn de opnamen van het oversteken van rivieren in rubberboot- I jes onder den kogelregen van den vijand, het in actie komen van het zware ge- schut en de duikbommenwerpers, die de versterkingen murw beukten en storm- rijp maakten, en de onverschrokken ope raties van de tanks en pantserwagens. Ook buitgemaakte stukken Engelsche en Fransche film zijn ingelascht en geven den strijd ook van dien kant weer. In drukwekkend is de groote slag tusschen de Duitsche en Fransche pantserdivisies, I de slag bij Duinkerken. waa« tientallen schepen door de luchtmacht werden ver nietigd, en het bedwingen en doorbre ken van de Maginot-linie. Het slot laat zien den intocht in Pa rijs en het onderteekenen van het wa- penstilstandsverdrag In den historischen wagon te Compiègne. Op het einde van de film werd hartelijk geapplaudisseerd- Het in October 1936 opgerichte R.K. Residentiekoor heeft onder leiding van Nico Verhoeff met medewerking van het Nederlandsch orkest 's-Graven- hage en een viertal vocale solisten, met name Ankie van Wiekt- v o o r tC rommelin. sopraan. Jo Immink, alt Corn, van Munster, tenor, en Max Kloos, bas, een welgeslaagde uitvoering gege ven van Vedi’s Messa da requiem. Dit meesterwerk, dat ongeveer in den- zelfden tijd is ontstaan als de opera Aida. is opgedragen aan de nagedachtenis van den dichter Alessandro Manzoni. Het werd voor de eerste maal op diens ver jaardag, 22 Mei 1874, in de Sint Marcus- kerk te Milaan uitgevoerd Om verschil lende redenen werd het echter later door de hooge geestelijkheid minder geschikt geacht voor den kerkdienst. Men hoort dit requiem dan ook tegenwoordig uit sluitend m de concertzaal, waar het een der meest geliefde koorwerken is gewor den. Verdi moge zich hier niet steeds aan de traditioneele voorschriften om trent de muzikale structuur der voor den kerkdienst bruikbare missen hebben ge houden en den tekst naar door hemzelf gestelde regelen hebben bewerkt, waarbij de opera-componist zich niet geheel heeft kunnen verloochenen, dit neemt niet weg, dat hij den verheven tekst in de kern heeft weten te treffen en daaraan door zijn sfeerwekkende muziek een ver hoogde expressieve kracht heeft gegeven Het zeer goed geschoolde, de materie voortreffelijk beheerschende R.K. Resi dentiekoor heeft het werk met muzikale ernst en toewijding gezongen. De meer dramatisch bewogen gedeelten klonken meermalen Indrukwekkend, daarnaast was blijkbaar ook gestreefd naar het verkrijgen van klankschoonheid in den zang en veelzijdigheid van nuanceering Verdi stelt hier wel zeer hooge eischen Dat het hoogst denkbare hier was be reikt, zou te veel gezegd zijn, maar er was bij deze uitvoering ook in dit opzicht heel veel, dat in de goede richting wees. Het nog slechts korten tijd bestaande or kest heeft uitstekende kwaliteiten, die ook nu weer duidelijk tot den hoorder hebben gesproken. De dirigent heeft een goed sluitend contact met' het vocale ele ment weten te handhaven. Het vocale ensemble der solisten had expressieve momenten, al was de samen zang niet steeds even homogeen. Ankie van Wickevoort Crommelin verdient een extra-aanteekening voor de souve- reine beheersching van haar zeer hoog liggende partij. Haar prachtige loonvor ming en de bijzondere stabiliteit van haar sopraan vielen ook nu weer op De wat stroever zingende alt was In den samenzang met de sopraan wel op haar best. Ook zij is voor dit en soortgelijk werk Voor van Munster’s lyrische tenor ligt deze partij bijzonder goed. Rustig en be- heerscht, expressief, heeft hij haar Op Zondag 23 Februari a.s., des mid dags om kwart voor twee, zal de Natio nale Opera Groep, artistieke leiders Gerard Giesen en Jos. Vranken jr., onder auspiciën van „Die Haghe Sanghers” in het Gebouw voor Kunsten en Weten schappen „Tannhauser” opvoeren, roman tische opera in 3 acten van R. Wagner. Medewerking wordt verleend door het Spangen’s Koor, versterkt met leden van Rotte’s Mannenkoor en „Die Haghe Sanghers", benevens door de Arnhemsche Orkestvereeniging. Solisten zullen zijn: Dini Erkens, Plm Borkent, C. van Alphen, Joh. v. d. Ploeg, Gerard Holthaus, C. v. d. Elshout jr.. Marinus Buis, Wijnand Beke en W. Rusting. Aangezien hier het streven voorzit, de hedendaagsche kunst tot haar rcht te doen komen, zal voor dezen avond zeker in breeden kring groote belangstelling bestaan. Hans Nesna’s operette „Professor Wit kiel” is weer terug in den Haag. De „Ne derlandsche Operette” heeft thans haar tenten opgeslagen in Scala, waar Zater dagavond voor een goed bezette zaal de eerste voorstelling plaats vond. Piet Kohier speelt weer de titelrol van den witkiel, die zich ter wille van zijn „boven haar stand” getrouwde dochter voor een professor uitgeeft, hetgeen tot de dolste verwikkelingen leidt. Piet Köhler kan zich geheel uitleven als de rondborstige man uit het volk, wien de rol van geleerde slecht past en zich, zij het met een bedroevend resultaat, in spant om het moeilijke geval tot een goed einde te brengen. Köhler’s „Professor Witkiel” is een creatie, waarmede hij een groot succes heeft. Enthousiaste bij val van het publiek viel hem ten deel voor zijn spel, waarin eveneens de overi ge medewerkenden deelden. Kostelijk zijn Cor Smit, als tante Eustacia, wier oude vrijstershart bezwijkt voor de charmes van den witkiel en Frans Bogaert als Bernard, de niet hoogvliegende vriend, die terwille van zijn vriendschap in tal rijke malle situaties terecht komt. Henk Didama weet te boeien met zijn mooie stem als Max van Zandenberg van Lin denheuvel en vindt in Martha Posno als zijn vrouwtje Mary een uitstekende te genspeelster. Kalman Knaack blijft even eens een populaire figuur en weet iets heel aardigs te maken van den coterie bewusten schoonpapa. Pittig en charmant is Tini Visser’s Loulou en een raak ge troffen type is John Philip Kelby als de apache. De goed verzorgde aankleeding van de operette draagt bovendien niet minder tot het succes bij. Zes vlotte danseresjes zor gen voor een aangename aanvulling. De muziek van Louis Noiret ligt gemakkelijk in het gehoor en is met vakmanschap in de handeling verwerkt. „Professor Witkiel” is ook in Scala een succes Wethouder Kropman met directeur Roëll te Parlje Kort voor den oorlog is te Parijs een tentoonstelling gehouden van werken van Nederlandsche schilders; niet alle stukken, naar de Fransche hoofdstad gezonden, zijn door de ontstane moeilijke verkeers omstandigheden, weer naar ons land teruggekeerd. Pogingen om de vermiste stukken, waaronder eigendommen der gemeente Amsterdam, alsnog op te spo ren, faalden tot nu toe. Daar het belangrijke werken betreft zijn, naar „Het Handelsblad" verneemt, in den loop der vorige week, in opdracht van het college van burgemeester en wethouders, de wethouder voor Kunst zaken, mr. G. C. J. D. Kropman, en de directeur van het Stedelijk Museum, jhr. D. C. Roëll, naar Parijs vertrokken, om te trachten de vermiste doeken op I sporen. Over dezen pianist is sinds jaren al zoo dikwijls en bewonderend geschreven, dat men nieuwe gezichtspunten op zijn spel nauwelijks meer verwachten kan. Het was dezen middag al weer als steeds een reproduceeren van hooge orde. Met Bach’s Engelsche Suite in D-moll no. 6 begon het. Wat klonk dat alles eenvou dig, klaar .en natuurlijk. Daar was geen zweem van interessant-doenerij bij. Een minimum aan pedaal werd gebruikt, wat de klankbekoring en het karakter dezer muziek ten zeerste ten goede kwam. Men denke niet, dat een zekere nuchterheid door de clavecimbel-achtige geluidsontwik- keling ontstond. Integendeel, deze Suite is daardoor bloeiender en poëzievoller. Het was de ware levendmaking van Bach’s werk. Schubert volgde met zijn posthume opus, de Sonate in Bes-dur. Welk een bloei en bloeseming ook hier, welk een weelde van klank en rijkdom in de scha- keering, in de kleuring ervan. Phrasee- ring en dynamiek waren van een werke lijk zeldzame schoonheid. Geen tusschen- tint gaat daarbij verloren. Zulk een weer gave is heel innerlijk gevoeld en wel tot in het geringste détail. Het is een aller zoetste en edelste melos. een verzinken, wegdroomen in hemelsche stemmingen. Welk een onzegbare gelukzaligheid In deze muziek, welk een fantasie en innig heid in de vertolking. Hoe zou het An dante heerlijker, ontroerender te zingen zijn. Een lust daarna de verfijnde geest en tinteling van het Scherzo. Een vol maakte weergave evenals die der Fi nale. Prachtig de tegenstellingen tus schen ingetogenheid en uitgevierde maar steeds beheerschte kracht De rijke ver scheidenheid van stemmingen boeide on afgebroken tot het einde. Maar dat is bij dezen kunstenaar altijd het geval. Met „Pièces espagnoles” van De Fal la, een zoo geheel andere kunst, hield hij zijn hoorders evenzeer in spanning. Gie- seking bezit de veelzijdigheid van den pianist van grooten stijl En voor de Ro- maansche muziek heeft hij, naast de Duitsche, de affiniteit in hooge mate Klankidioom, sfeer, karakter werden ook hier raak getroffen. De grilligheid dezer Spaansche stuken werd logisch doorge voerd en aldus toch een éénheid verkre gen. Het stijlbegrip van dezen pianist is wel buitengewoon sterk. Een schitterend bewijs werd tot slot nogmaals daarvan geleverd met de Sona te in B-moll, opus 58. van Chopin. Wij behoeven ons wel niet verder uit te put ten in karakterlseerende bewoordingen Men weet, wat Gieseking in zijn vertol- kinger. van den pianocomponist ..par ex cellence” te geven vermag Laat ons slechts zeggen, dat Scherzo en Largo wonderen van geest en sentiment werden en dat de Finale pianistisch een schitte- I rende bekroning van den middag vormde.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1941 | | pagina 7