VOOR DEN AMATEUR-TUINDER
De scholen
overbevolkt
De jeugd leert telefoneeren
Ilaagsche Courant van Woensdag* 5 Maart 1941
zijn
STADSNIEUWS
RECHTZAKEN
3
Lessen-op-het-gehoor met
goed resultaat
VIERDE BLAD, PAGINA 1.
DOOR BLAUWE TRAM
OVERREDEN EN GEDOOD
DE UITREIKING DER
PERSOONSBEWIJZEN
Klassen van 60 leerlingen
geen uitzondering
Voor den Puzzelaar
een
Op den Raamweg
Telefoonles in de klasse
LUISTEREN NAAR EEN VERBODEN
ZENDER
Een rijke oogst afhankelijk van een
oordeelkundige bemesting
Den Haag neemt een betrekkelijk
gunstige positie in
DISTRIBUTIE-AMBTENAAR PLEEGT
VERDUISTERING DOOR VERKOOP
VAN KAARTEN
Een kijkje in de centrale en op school
COMMISSIE VOOR TIJDELIJKE
GEZINSVERPLEGING
IN
TEHUIS VOOR ONBEHUISDEN
Arrondissements-rechtbank
UITBREIDINGSPLAN „BINCKHORST”
HET O.M. EISCHT FLINKE STRAFFEN
TEGEN DADER EN HELERS
enz.
meneer
(Foto-archief)
band. Dat is de
zes
der
op
Gedurende Februari 1941 verstrekte de
Vereeniging ..Tehuis voor Onbehuisden”,
de la Reyweg 522 alhier, aan 1921 man
nen, 99 vrouwen en 108 kinderen gratis
onderdak Aan deze 2128 personen wer
den kosteloos 6207 maaltijden verstrekt.
In bovengenoemde cijfers zijn begrepen
103 mannen en 15 vrouwen, die uit Rot
terdam geëvacueerd zijn aan deze perso
nen werden 354 maaltijden verstrekt.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
gehad. Zij
kalm hun
VEERTIGJARIG JUBILEUM
P. J. SCHERFF
Maandag 10 Maart zal de heer P. J.
Scherff. van Brakelstraat 55 alhier, den
dag herdenken, waarop hij voor veertig
jaar in dienst trad bij de firma de Bas
en Co., bankiers alhier.
Het gedeelte van het plan van uitbrei
ding „Binckhorst”, voor zoover betreft
de gronden, gelegen tusschen den Trek-
vliet. de Binckhorsthaven, de Binckhorst-
laan en de grens der gemeente Voorburg,
zooals dit gedeelte bij besluit van B. en
W. dier gemeente van 30 September 1940
is gewijzigd, zal van 6 Maart 1941 af, op
de Gemeente-secretarie. afdeeling S en B,
(kamer no. 32) voor een ieder ter inzage
liggen.
Bedoelde wijziging is goedgekeurd door
de Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol-
land bij besluit van 12 Februari 1941.
Gorilla Lila
Emplooi Pool
Leuning Geul
Deernis Reis
Barbaar Baar
Armoede Moed
- Athleet Heet
Religie Gier
Tooneel Loot
Oprecht Echt
Nerveus Reus
Ra menas Naar
Uitslag Luit
Steward Tred
Turbine Ruit
Vier maanden gevangenisstraf en
150 gulden boete
Voor het Duitsche landgevecht heeft gis
teren terechtgestaan de 67-jarige gepen-
sionreerde bootsman van de Nederland-
sche marine D. van der K uit Amster
dam, die naar den Engelschen zender had
geluisterd en anderen heeft laten mee
luisteren
Beklaagde, die sinds 22 November in
voorarrest zit, gaf het ten laste gelegde
Jong gewend, oud gedaan
Onder dit motto werd, nu vijf jaar
geleden, met het telefoononderricht op de
scholen aangevangen.
De telefoon, zoo redeneerde men op
het Hoofdbestuur der P.T.T., is een ver
keersmiddel, waarvan het gebruik allengs
toeneemt. De jeugd moet er kennis mee
maken en er vertrouwd mee worden.
Het middel om jeugd en telefoon sa-
Beleediging van den Führer
Daarna stond wegens beleediging van
den Führer terecht een 21-jarige brieven
besteller uit Laren.
Deze beklaagde had een meisje naar
Baarn gebracht en reed op den terugweg
twee onbekende meisjes achterop, met
wie hij een praatje aanknoopte. Na een
inleidend gesprek over het weer kwam
men van lieverlede op politiek terrein.
Daarbij bleek, dat zoowel de meisjes als
beklaagde, katholiek waren, maar ook
bleek even later, dat de meisjes lid waren
van de N.S.B.. Dat was voor beklaagde
aanleiding om op te merken, dat dit als
katholiek niet mocht en dat ze beter lid
van de Unie konden worden. Het een
lokte het ander uit. beide partijen won
den zich meer en meer op, totdat ten
slotte beklaagde den Führer en de N.S.B
ernstig beleedigde
Beklaagde erkende alles, waarna de ge-
neralstaatsanwalt er op wees, dat bekl.
zich aan een zeer zware beleediging van
den Führer heeft schuldig gemaakt. Spr.
wilde er bij de bepaling van de strafmaat
echter rekening mede houden, dat be
klaagde de woorden tijdens een politiek
gesprek in opgewonden toestand heeft ge
bezigd en vorderde een gevangenisstraf
van 8 maanden met aftrek van het voor
arrest (sinds 9 December).
De verdediger merkte in zijn pleidooi
o.m. op. dat de beleediging zich in hoofd
zaak rich+te tegen de N.S.B. en vroeg een
milde straf.
Rechter Joppich heeft tenslotte beklaag
de veroordeeld tot 6 maanden gevangenis
straf met aftrek van het voorarrest, De
Führer is wel degelijk ernstig beleedigd en
dat kan niet ongestraft blijven. Bij de
grootte van de straf heeft spr. rekening
gehouden met de opgewondenheid var. be
klaagde, en met zijn nog jeugdigen leeftijd.
Op den Raamweg. ter hoogte van het
K.L.M.-gebouw, is gistermiddag om
streeks 12 uur, de 25-jarige mej. K. den
H., uit de d' Aumeriestraat te Schevenin-
gen, door eigen onvoorzichtigheid, door
een motorwagen van de N.Z.H.T.M. over
reden en op slag gedood.
Uit het onderzoek, dat de politie heeft
ingesteld, is gebleken, dat den trambe
stuurder geenerlei schuld treft.
Het stoffelijke overschot is naar het
Gemeente-ziekenhuis aan den Zuidwal
overgebracht.
In verband met deze verduistering had
den zich nog drie helers te verantwoorden.
De 32-jarige koopman J. D., alhier er
kende aan R. het voorstel te hebben ge
daan om hem tegen betaling distributiebe
scheiden te verschaffen. R had geen en
kel bezwaar opgeworpen en de toegezegde
belooning in geld aangenomen. D. was
met de stukken naar een zekeren de W.
gegaan, die ze aan den man zou trachten
te brengen. Dat is ook geschied en de, na
aftrek van het aan den ambtenaar toe
komende, nog vrij belangrijke winst was
gedeeld.
Het O.M. noemde de door verdachte,
die reeds vroeger is veroordeeld, iri deze
zaak gespeelde rol zeer ernstig en eischte
terzake gevangenisstraf voor den tijd van
één jaar en zes maanden
Verdachtes verdediger refereerde zich
aan het oordeel van de rechtbank
De 34-jarige chauffeur L. de W. alhier
bekende de door den ambtenaar verduis
terde bescheiden van D. te hebben over
genomen en de opbrengst met dezen te
hebben gedeeld. Ook hij moest toegeven
te hebben geweten, dat de ambtenaar
fraude pleegde, toen hij de stukken lever
de De opbrengst had ƒ350 bedragen.
Na getuigenverhoor eischte het O.M.
ook tegen dezen verdachte, rekening hou
dend met recidive, gevangenisstraf voor
den tijd van één jaar en zes maanden.
Mr. H. M. Huygens betoogde als verde
diger, dat deze eisch onevenredig hoog
was, vergeleken met de tegen den amb
tenaar gerequireerde straf. Deze bevindt
zich bovendien nog steeds op vrije voeten,
terwijl de W aanstonds werd opgesloten.
Pleiter verzocht oplegging van een lichtere
straf aan verdachte en diens ontslag uit
de preventieve hechtenis. De rechtbank
weigerde de gevraagde invrijheidsstelling.
Nog had zich te verantwoorden de 35-
jarige caféhouder J. H. N., alhier, die
in een café uit winstbejag een gedeelte
van de verduisterde bescheiden zou heb
ben helpen verhandelen.
Na getuigenverhoor eischte het O. M.
tegen dezen verdachte, die een schoon
strafblad bleek te hebben, zes maanden ge
vangenisstraf.
Uitspraak 18 Maart.
Den Haag nog geïsoleerd
Den Haag, dat tot voor enkele maanden
een afzonderlijk net had met Amster
dam en Rotterdam heeft als gevolg
daarvan ook geen deel in het telefoon
onderricht. Of en wanneer eventueel ook
in deze drie groote steden het telefoon-
onderwijs zijn intrede zal doen in de be
staande bijzondere omstandigheden, is on
zeker.
Verdachte bekende in de maand Januari
van dit jaar aan zekeren J. D. alhier op
diens verzoek eerst twee honderd en
daarna nog eens honderd distributiekaar
ten te hebben afgegeven en daarvoor resp.
100 en 50 in betaling te hebben aange
nomen
Mr. Blok, het O.M. waarnemend, begon
zijn requisitoir met de mededeeling, dat
deze zaak de eerste van deze soort is. die
tegen een ambtenaar hier ter stede wordt
gericht. Zij zal nog door enkele andere
worden gevolgd. Spr. noemde het door
verdachte gepleegde feit zeer ernstig. Met
krachtige middelen moet de overheid,
vooral in een tijd als deze, optreden in
het belang van ons land tegen knoeierijen,
als die waaraan verdachte zich heeft
schuldig gemaakt. Dat hij dit deed in zijn
hoedanigheid van ambtenaar, geeft aan het
misdrijf een nog verzwarend karakter,
daar hij het 'als zoodanig in hem gestelde
vertrouwen heeft geschonden.
Spr. wilde rekening houden met de om
standigheid dat verdachte nog nooit tevo
ren wegens eenig misdrijf met den straf
rechter in aanraking is gekomen en be
perkte daarom zijn eisch tot oplegging van
een gevangenisstraf voor den tijd van één
jaar met bevel tot gevangenneming, uit
te vaardigen bij de uitspraak van het von
nis.
Verdachtes verdediger pleitte clementie.
Helers staan terecht.
BEGINT EINDE DEZER MAAND
DE MEESTE GEMEENTEN
De uitreiking der persoonsbewijzen,
welke oorspronkelijk op 1 Maart zou
beginnen, zal niet eerder dan ongeveer
op het einde der maand kunnen aanvan-
gen
Het drukken der bijna 6,5 millioen
oproepformulieren en bewijskaarten vor
dert n.l. meer tijd dan oorspronkelijk
was geschat.
verdienen. Hierdoor is het mogelijk een
deel van de zeer groote klassen af te
scheiden en dat over te dragen aan den
kweekeling. De onderwijzer blijft echter
verantwoordelijk voor zijn klasse, zoodat
hij voortdurend toezicht moet uitoefenen
Bovendien is de kweekeling soms ook in
andere klassen van noode, of hij heeft
andere diensten te verrichten. Al met al
beteekent het instituut van kweekelingen
echter een aanzienlijke verlichting voor
de klasse-onderwijzers. Er schuilt dan
ook veel waarheid in het gezegde De
kweekeling heeft het onderwijs gered.
Ja? zei ik. toen ik de telefoon van
den haak nam en meteen het oor te luis
teren- legde. Zoo antwoordt men niet
aan de telefoon, sprak de stem aan de
andere zijde. dat is lastig en kan geld
kosten. Men zegt duidelijk den naam. Een
schoolcursusje in telefoneeren zou geen
kwaad kunnen.
De stem, die zich aldus bestraffend liet
hooren, behoort aan een hoofdambtenaar
der P.T.T., de zich zéér bemoeit met de
propaganda voor de verkeersmiddelen,
welke dit Staatsbedrijf verzorgt, en hij
had derhalve het volste recht om mij op
mijn telefonische tekortkoming te wijzen.
Ik nam het dus. met uitzondering ech
ter van dat over dien cursus. Daar hoor
de ik nog nooit van en dus was het met
correct mij dit hiaat in mijn schoolont
wikkeling te verwijten. Hij hielp mij
echter, voor ik mij kon opwinden, uit den
droom, gelijk hij velen doet, die omtrent
de zaken van P.T.T. onkundig of dwalen
de zijn.
De 27-jarige Th. C. R., gewezen tyde-
lijke ambtenaar bij den gemeentelijken
distributiedienst hier ter stede, heeft zich
te verantwoorden gehad wegens verduiste
ring van aan hem in zijn functie toever
trouwde distributiebescheiden.
Mariqs.
De M van Marie, de A van Anton,
de R van hier hapert de knaap en
juffrouw Schultink helpt hem over de
moeilijkheid heen. „Ja, Marius zeg het
maar: de R. van Rudolf” en dan de
jongen zelf weer: „de I van Izaak, de
U van Utrecht en de S van Simon”.
Prachtig Marius; dat 'was goed
hoor.
Nu ga jij mij even opbellen. Wat
doe je dan?
Ik neem den hoorn van den haak.
„En dan hoor je?Den kiestoon juf
frouw.” „En hoe klinkt die?" Marius
imiteert het geluid nauwkeurig „Mooi!”
„Dan ga je het nummer kiezen, hoe doe
je dat eigenlijk?” „Aan de schijf draaien
natuurlijk,” klinkt een tikje geringschat
tend het antwoord „Ja, maar daar vraag
ik het niet heelernaal om. Naar welken
kant draai je?” ,Naar rechts, juffrouw,
zoover als het kan.” „Best. Ga nu je
gang maar.”
Even later rinkelt de bel in de cen
trale, wat hier een heel ongewoon ge
luid is, al komen er duizenden oproepen
per dag: in, die zich echter alleen in het
aangloeien van lichtjes manifesteeren.
Kinderstemmen in de centrale
Het directe gevolg ervan is, dat ik een
uur later in een hoekje van de groote
centrale van het telefoondistrict den Haag
zit en met een der telefonistes, mej. H.
Schultink, meeluister naar kinderstem
men, die haar antwoorden op de tele-
foonlesvragen.
Plotseling ben ik van volslageh on
wetende middenin het geval geplaatst,
tusschen tientallen telefonistes tevens,
die naast en achter mij zitten in lange
rijen voor haar schakelborden. Vele han
den reppen zich met stoppen en koorden
van allerlei kleur en middelerwijl gloeien
lampjes aan en
De oplossing van de gisteren geplaatste
puzzle luidt aldus:
Rog
Mei
Inn
Den
Bar
Are
Lat
Lei
Een
Por
Ven
Mes
Gas
Was
Ben
Het gezegde luidt:
GELD BAART ONRUST
eenige en goede basis voor dit lesgeven.
Telefoneeren is in de eerste plaats den
schroom overwinnen: voor het apparaat,
de handelingen die moeten worden ver
richt vóór het gesprek kan beginnen en
de stem, die van verre komt. Op een
vertrouwde stem reageeren de kinderen
eerder en vlotter, dan op een onbekende.
Maar laten we nu beginnen, en juf
frouw Schultink draait een lettergroep
en daarna een nummer. Op het klikje
van aansluiting volgt een jongensstem.
Met wie spreek ik? vraagt de on
derwijzeres.
Met Marius moet u
hebben?
Nee Marius, die heb ik gister al
gesproken. Jij telefoneerde ai eens eer
der, is ’t niet?
Ja juffrouw.
Spel jij je naam eens duidelijk
In het voorjaar, als hernieuwde groei
intreedt, moet de tuin bemest worden.
Anders wordt de grond te arm aan voe
dingstoffen. De planten hebben voor de
normale ontwikkeling van haar organen
(wortels, stengels, bladeren, bloemen,
vruchten) velerlei voedingsstoffen noodig.
die, gelukkig, voor het overgroote deel in
den bodem zelf aanwezig zijn en wel in
voldoende hoeveelheid. Zoodat wij bij
onze bemesting vooral aandacht schenken
aan het bekende drietal: 1. Stikstof; 2
fosforzuur; 3. kali; die respectievelijk
voorkomen o.a. in de volgende kunstmest
stoffen; 1. Kalkammonsalpeter; 2 Super,
phosphaat, 3. Patentkali.
Stikstof werkt heel gunstig op een rijke
bladontwikkeling; geeft aan het blad een
mooie, volle, donkere bint. Fosforzuur-
houdende meststof heeft een gunstigen in
vloed op den bloei en op de vruchtvor-
ming der planten, terwijl kalihoudende
meststoffen den groei van wortels en sten
gels stimuleeren en den weerstand der
planten tegen ziekten en ongunstige weers
omstandigheden verhoogen.
Nu kunnen we de planten, die we in
onzen tuin kweeken, gemakkelijk verdee-
ten in drie groepen, die we teelen om
a. het blad (spinazie, salade, andijvie,
postelein);
b. bol, knol of wortel (ui, tulp, aard
appel, kroten, worteltjes);
c. bloem, vrucht of zaad (violen snij-
boonen, doperwten, bruine boonen5
De gewassen uit groep a hebben speciaal
veel behoefte aan stikstofmeststoffen; die
van groep b. zijn erg dankbaar voor een
kaligift (patentkali), terwijl die van de
c-groep veel fosforzuur (superphosphaat)
verbruiken.
Bij dit alles bedenken we, dat in het
algemeen, elk gewas uit elk der 3 groe
pen van elk der drie kunstmestsoorten
wat krijgt; echterdie van groep a. wat
extra stikstof (kalkammonsalpeter b v
enz.
Terwijl sommige kunstmeststoffen reeds
vóór den winter dienen uitgestrooid te
worden, kunnen de drie hierboven ge
noemde soorten nu toegediend worden en
wel superfosfaat en patentkali in Februari
of Maart en kalkammonsalpetereen paar
dagen voor het zaaien van het gewas de
helft van de toegedachte hoeveelheid en
enkele weken later de tweede helft. Ook
kan men van elke soort een kleine hoe
veelheid reserveeren. om die later als over-
mesting toe te dienen.
Voor super (fosfaat) en patentkali ver
dient het aanbeveling ze een weinig
„onder’.’ te werken, b.v. licht inhakken.
Overbemesten doet men op een drogen
dag, er voor zorgende het blad der plan
ten zoo weinig mogelijk te raken Of men
lost een eetlepelel der meststof op in een
emmer water en dient die oplossing toe
als „gietwater” (met den pijpgieter tus
schen de rijen; dus niet over de bladeren
„sproeien”). Bij het uitstrooien der kunst
meststoffen zorge men er voor, dat dit
zoo gelijkmatig mogelijk gebeure. Kalkam
monsalpeter behoeft men niet „onder” te
werken.
En nu de hoeveelheid en de prijs.
Per Are 100 vierkante meter) geve
men 4 k.g. kalkammonsalpeter; 547 kg.
super; 5 4 6 k.g. patentkali. Natuurlijk
kan men in bepaalde gevallen van deze
getallen afwijken; b.v. heeft men een tuin
reeds bemest met stalmest (die in den
regel rijk is aan stikstof) dan geeft men
weinig of in het geheel geen kalkammon
salpeter.
Tuint men op „gescheurd” weiland,
waarop vorige jaren het vee graasde, dan:
weinig stikstof geven! Vooral voor aard
appels weinig of liever heelernaal geen
stikstof toedienen. Want te veel stikstof
maakt de consumptie-aardappel „slap"
(knollen zijn te rijk aan vocht) en minder
smakelijk. Daarentegen is gescheurd wei
land bijna steeds arm aan fosforzuur. Dus;
wat extra-super geven. Te meer omdat
super de kwaliteit (in dit geval den
smaak) der consumptie-aardappels gun
stig beïnvloed en het afrijpen der knollen
bespoedigt het zich vullen met zet
meel). Te veel stikstof is zeer bevorderlijk
voor een te welige bladontwikkeling. wat
de aardappelplant vatbaar maakt voor
aardappelziekte. Ook wordt door overvloe
dige stikstofbemesting de groeitijd der
aardappelplanten verlengd (dus de afrij-
ping vertraagd). Daarom, nog eens: bij
aardappelteelt wat zuinig zijn met stik
stof.
Met kali is men niet gauw te mild.
De bouwboeren noemen de bieten en aard
appels: „kalivreters”, d w z. ze hebben veel
kali noodig. Een flinke kalibemesting
maakt het gewas sterker tegeji nachtvor
sten; en bij een ruime kaligift heeft men
later bij het bewaren der knollen minder
kans op „het blauw worden onder de
schil”.
Alle vlinderbloemigen (waartoe alle
soorten erwten en boonen behooren) heb
ben weinig behoefte aan stikstofmest
Daarentegen hebben ze voor haar bloei
en later voor de vorming van haar eiwit
ten in de zaden, veel fosforzuur noodig.
Super geeft een lekkeren smaak aan
groenten en fruit en aan de aardappels.
Super heeft in het begin der groeiperiode
een stimuleerenden invloed op den groei
der wortels Super bevordert den bloei van
heesters, fruitboomen, bloemplanten enz.
Kan men ook te veel super en patent
kali geven? Niet zoc gauw. Wat de plan
ten dit jaar, eventueel niet zouden gebrui
ken, blijft in den bodem bewaard voor het
volgend jaar, m.a.w. men behoeft niet
bang te zijn, dat ze opgelost in het' grond
water, naar de diepere lagen (onder de
„bouwvoor”) wegspoelen. Dit kan wel ge
beuren met stikstofmeststoffen (Daarom
dienen we deze laatste in twee keeren
toe).
Tenslotte: de prijs. Die vraagt u bij
uw leverancier. Stikstofmeststof is altijd
het duurst. De prijs hangt af van de hoe
veelheid, die men koopt. Om eenig idee
te geven noemen we voor kalkammonsal
peter ƒ0.15 per k.g., super ƒ0.10 en pa
tentkali ƒ0.10 per k.g. (als gemiddelde;
u moet misschien minder, het kan ook
zijn van iets meer betalen!). In elk geval:
kunstmest is niet een soort wonderpoeder.
dat alles goed maakt, ook al zijn alle an
dere groeifactoren: Aantal uren zonlicht,
hoeveelheid regen, temperatuur, bodem
structuur, enz. ongunstig. Maar alle bij
zondere omstandigheden buiten beschou
wing gelaten, zullen moeite en onkosten
zeer overvloedig vergoed worden door een
ruimere opbrengst van „betere” kwaliteit
Men schrijft ons Het bestuur van den
Armenraad te 's Gravenhage heeft op
verzoek van den Kinderrechter in de
Arrondissements-Rechtbank te 's Graven
hage besloten tot instelling van een
Commissie voor tijdelijke gezinsverpleging
hier ter stede. Alle diensten en instellin
gen, welke zich met de tijdelijke plaat
sing van kinderen in gezinnen bezig hou
den, hebben zich bereid verklaard mede
te werken tot het vormen van een regis
ter van goed oekende pleegadressen De
commissie zal, na deskundig onderzoek,
de goedgekeurde pleeggezinnen opnemen
in dit register. De diensten hebben hun
nerzijds zich verplicht, niet tot gezinsver
pleging te zullen overgaan, dan nadat de
medewerking van het bureau der com
missie is ingeroepen.
De commissie is als volgt samengesteld
Mr. H. M. L. Sark. secretaris van den
Armen, voorzittermej. M. de Bruyne,
voor den Gemeentelijken Dienst voor
Maatschappelijk Hulpbetoon T. Huizinga,
voor de vereeniging „Pro Juventute”
mej. N. Ongerboer, leidster van het Me
disch. Paedagogisch Bureaumej. J. C.
van Schilfgaarde, inspectrice van de Kin
derpolitie dr. J. C. Streng, voor den Ge
meentelijken Geneeskundigen- en Gezond
heidsdienst R. Zomer, ambtenaar voor
de Kinderwetten B. Vink, voor de Ver
eeniging van Gezinsvoogden, secretaris.
Het is ongetwijfeld verheugend, dat
deze pract'sche samenwerking op het ter
rein der kinderbescherming is tot stand
gekomen Een centraal orgaan op het
gebied der gezinsverpleging ontbrak tot
nu toe in 's Gravenhage. Bij gebreke
daarvan wendde men zich veelal tot het
bureau Kinderpolitie, dat echter op grond
van de Verordening tot het houden van
pleegkinderen niet zoo zeer een bemid
delende. dan wel een controleerende taak
heeft. Bovendien strekt zich deze Ver
ordening niet uit over de verpleging van
kinderen boven 13 jaar.
De toestand in den Haag
Is de toestand in de provincie in het
algemeen zeer slecht te noemen, wat
betreft de klassebezetting, iets beter is
het gelukkig in de groote steden. Vooral
den Haag neemt daarbij een gunstige i
plaats in. Dit heeft verschillende oor
zaken. In de goede jaren zijn er ver
schillende groote schoolcomplexen ge
bouwd, zoodat er voldoende schoolruimte
is. Een 20 jaar geleden werden er scho
len gebouwd met lokalen, die berekend
waren op 30 leerlingen. De laatste jaren
maakte men in de nieuwe gebouwen de
lokalen ruimer. Normaal konden ze on
geveer 36 leerlingen bevatten. De heel
oude schoolgebouwen, zooals in de Boyle-
straat, aan de Hoefkade 101. Pretorius-
straat, Tullinghstraat en Rotterdamsche-
straat zijn berekend op 48 leerlingen.
Voorts zijn er nog schoolgebouwen voor
40 leerlingen per klas. Nu is het een niet
te ontkennen feit, dat in een lokaal voor
30 leerlingen met een beetje goeden (of
moeten we spreken van kwaden) wil er
ook wel 36 ingestopt kunnen worden,
maar toch is het duidelijk, dat in deze
lokalen nooit een 50 60 kinderen een
plaats kunnen vinden.
Bovendien beschikken de groote steden,
zooals den Haag, over ruimere geldelijke
middelen als laten we zeggen Oldenmarkt.
In onze stad bijv, zijn door de gemeen
te een vijftigtal boventallige leerkrachten
aangesteld op die scholen, waar de
klassebezetting zoodanig was. dat van
een overbevolking kon worden gesproken,
terwijl het Rijk toch geen nieuwe leer
kracht wilde betalen, aangezien het wet
telijke maximum nog niet bereikt was.
Daarnaast kennen we het instituut van
kweekeling en klasse. Men zou hen onder
betaalde boventallige leerkrachten kunnen
noemen. Het zijn volwaardige leerkrach
ten met een eigen klasse, alleen hun sa
laris bedraagt slechts 600 's jaars. Ook
deze menschen komen ten laste van de
gemeente. Daarnaast heeft de gemeente
een honderdtal kweekelingen, die de on
derwijzers (essen) assisteeren en een ver
goeding genieten van /300 's jaars. Over
het bijzondere onderwijs bezitten wij
dienaangaande geen juiste cijfers. Naar
men ons echter van bevoegde zijde verze
kerde, is het aantal kweekelingen ver
houdingsgewijze hetzelfde, zoodat men
kan aannemen, dat een 200 kweekelingen
bij het bijzonder onderwijs werkzaam
zijn.
In totaal zijn dus een 400 onderwijzers
en onderwijzeressen meer bij het onder
wijs in den Haag werkzaam. Dit betee
kent een aanzienlijke verlichting van de
taak der klasse-onderwijzers.
Ieder jaar staat in het verslag omtrent
het lager onderwijs in de gemeente
s-Gravenhage een uitvoerige opgave van
de bezetting der klassen. Het loont de
moeite, deze op het eerste gezicht weinig
appetijtelijke stof onder de loupe te ne-
Op 31 December was de toestand
bij het openbaar en bijzonder lager on
derwijs als volgt. Er waren drie klassen
van 58 leerlingen, een van 56. een van 55.
een van 55. een van 54, 2 van 52. drie
van 51 en een van 50. Ongeveer 300 on
derwijzers en onderwijzeressen genieten
de eer 40—50 kinderen dagelijks on
der hun leiding te hebben. Eenzelfde aan
tal zwaait den scepter over 3035 leerlin
gen In 320 klassen zitten 3035 jongens
en meisjes bijeen. Het aantal klassen, die
minder dan 30 leerlingen tellen, is veel
en veel grooter dan 300. In vele gevallen
heeft er echter, indien het leerlingenaan
tal zeer klein is. een combinatie plaats
zoodat een leerkracht toch een betrekke
lijk groot aantal kinderen onder zijn hoe
de heeft. Wij zeiden echter reeds, dat het
Haagsche onderwijs een zeer groot aan
tal kweekelingen telt, die 300 ’s-jaars
men te brengen werd gevonden in de
school, zij het ook. dat daarbij eenig be
zwaar der onderwijs-autoriteiten, die. niet
heelernaal ten onrechte, een overbelasting
van het lesrooster vreesden, moest wor
den overwonnen. Nu. dit zij hier direct
aan toegevoegd, hebben zij dat bezwaar
niet meer, integendeel, de telefoonlessen
genieten ook bij hen ten volle waardee-
ring.
Bij den start van het nieuwe onder
richt in enkele plattelandscholen
verscheen een korte instructie voor de
telefonisten-onderwijzeressen. tevens voor
lichting voor de hoofden der scholen. Die
instructie is inmiddels uitgegroeid tot een
boekwerkje van 18 pagina’s en heet thans
officieel: „Handleiding bij het onderricht
in telefoneeren op scholen”.
Daarin komt heel wat wetenswaardigs
voor en de klasse-onderwijzer en de
telefoniste, die het boekje met vaardig
heid weten te benutten, kunnen er stof
uit putten bij massa. Het vertelt b v. van
de ontwikkeling van het onderling con
tact met stem en woord van voorhistori
sche tijden tot nu. Graham Bell’s uitvin
ding. de telefoon, die zulk een enorme rol
speelt; voorts geeft het iets over de wer
king van een telefoontoestel, iets over
lijnen, kabels en kantoren, over spreek-,
techniek, letters en cijfers en velerlei voor
de hand liggende, maar door zelfs gerou
tineerde telefoonklanten vaak verwaar
loosde zaken.
Van Westervoort en Lunteren
begon de victorie
In 1935 begon, bij wijze van proef, het
onderricht op 5 lagere scholen te Wester-
vtJort en Lunteren. omdat men vooral op ’t
platteland de kennismaking van de jeugd
met de telefoon van belang achtte. Arnhem
volgde daarna met 6 scholen. De proet
slaagde volkomen. Leerlingen zoowel als
onderwijzerspersoneel waren enthousiast.
In '36 waren al 25 scholen in het district
Arnhem in het telefoononderwijs opgeno
men en op grond van de in dat jaar be
reikte resultaten werd in 1937 besloten tot
invoering van het onderwijs in alle tele-
foondistricten. welke daarvoor, met het
oog op den stand van de automatiseering,
in aanmerking kwam, met een maximum
van 25 scholen per district, welk getal
elk jaar zou worden verdubbeld, zoodat in
1942 alle lagere scholen een les-aanslui-
ting zouden hebben.
Ook huishoudscholen, landbouwhuis-
houdscholem dienstbodencursussen, schip
pers- en woonwagenscholen werden ge
leidelijk ingeschakeld. En in 1938 kwamen
er, als proef, tevens enkele inrichtingen
voor buitengewoon onderwijs: blinden
instituten, scholen voor gebrekkigen, voor
psychopaten en zwakzinnigen, bij. Ook
daar bleken zeer bevredigende uitkom
sten.
De bijzondere omstandigheden, veroor
zaakt door mobilisatie, oorlog en bezet
ting, hebben de regelmaat in het ontwik
kelingsproces eenigszins gestoord, maar
sinds eenigen tijd Is het werk weer op
gevat.
De gang van zaken is, kort gezegd, zoo,
dat de klasse-onderwijzer (in 5e en 6e
klas) de theorie behandelt, terwijl de
telefoniste de practische lessen voor haar
rekening neemt. Zij „lest” ongeveer j uur
per week per school, gedurende ongeveer
een half jaar.
De schoolaansluiting Is kosteloos en de
lesgesprekken geschieden eveneens gra
tis. óók wanneer interlocaal wordt getele
foneerd
lampjes aan en dooven weer uit. Er
klinkt gedempt rumoer van vele zachte
stemmen, die tegelijk spreken en elk iets
anders zeggen.
De telefoniste-onderwijzeres, mej. Schul
tink, dit tusschen haakjes, is wérkelijk
onderwijzeres geweest laat me even
betijen en drukt mij dan een telefoon in
de hand De les gaat beginnen.
Vóór haar schakelbord liggen eenige
vellen papier, op elk waarvan een klasse
van enkele Wassenaarsche scholen staat
vermeld mét de namen der leerlingen,
waarachter bij alle een aantal kruisjes
staat: de beurten, die ze gehad heboen
Zoo houdt ze de cursistjes uit elkaar,
die samen een schare van ongeveer 500
vormen en de kruisjes vertellen haar,
hoever de kinderen gevorderd zijn
U kent natuurlijk geen van al die
leerlincen-op-afstand? vraag ik.
Neen en ja. antwoordt juffrouw Schul
tink Ik ben éénmaal, vóór het les
geven begon, in elk van de klassen ge
weest dat beteekent dus niet veel voor
^en kennismaking, die langzamerhand
zóóveel kinderen omvat En toch ken ik
ze stuk voor stuk vrij goed en enkelen
zelfs heel goed, door een paar. ™n die
korte heel gewone gesprekken langs den
drikd onderscheid de stemmen en aan
elk daarvan verbind ik onwihJe
kind dat spreekt En. vergeet met, de
kinderen kennen mij. óók door ijn
stem. Zoo ontstaat er ongemerkt
en weer een zekere band. Dat is de
Dat belletje beteekent Marius aan zijn
school-toestel. „Zoo Marius, daar ben je
dus. Wat hoorde je, toen je mijn num
mer gedraaid had?’ „Den wektoon, juf-
frou.” „En wat hoorde ik toen?” „De
bel ging bij u over.” „Juist. Nu volgt
een ander Marius. Tot den volgenden
keer.” „Dag juffrouw.” „Dag Marius.”
Nu klink een meisjesstem. „Met
Yvonnespreekt u juffrouw." Vlug
gaat het oog van juffrouw Schultink
over de lijst van de klasse. Daar staat
de naam, met de kruisjes er achter.
Yvonne zit meteen als het ware voor
haar.
,En Yvonne...” Ik hoor weer een ge
sprek aan als zooeven. maar met weer
andere vragen, die even prompt beant
woord worden. Ook deze stem spreekt
rustig en helder. Marius en Yvonne en
al de anderen, die we verder nog hooren,
hebben al vier of vijf beurten
kennen de knepen en voeren
praatje.
Het is een echte lés die ik meemaak
De juffrouw is erg zakelijk vandaag Zij
vraagt naar kies-, informatie- en wekto-
nen; laat de leerlingen telefoonnummers
zoeken in de plaatselijke en interlocale
telefoongids; stelt strikvragen en prijst
veel. Dat laatste is een goed ding
Zoo zakelijk zijn we niet altijd,
verklaart juffrouw Schultink mij. Als er
vacantie in zicht is of pas achter den
rug of als er een verjaardag gevierd
wordt, hebben we elkaar aan het toe
stel meer te vertellen. Dan krijg ik
enthousiaste verhalen te hooren en
leven we er beiden aan weerskanten
van den draad volop in mee. Dan is er
een poosje geen verre afstand meer tus
schen ons en is het vreemde toestel ver
geten.
Hoe vindt u het werk zelf?”
- Fijn.
Dat is kort en duidelijk. Zoo móet het
onderwijs wel slagen en dat bewijst ook
de snelle groei, welke het toont.
De leerlingenschaal wordt verlaagd.
Wanneer de nieuwe regeling ingevoerd
wordt en hoe zij zal worden, zijn nog
twee groote vraagteekens. Wel is mede
gedeeld door professor dr J. van Dam
in zijn jongste radiorede, dat reeds bij
211 leerlingen een zesmansschool gevormd
kan worden, d.w.z. een school met
volledige leerkrachten (het hoofd
school inbegrepen). Dit komt neer
een gemiddelde van 35 leerlingen per
klas. Volgens de thans nog geldende
schaal wordt een zesm&hsschool eerst ge
vormd bij 236 leerlingen, hetgeen neer
komt op een klassegemiddelde van ruim
39. „In het veen kijkt men niet op een
turfje”. Dit spreekwoord speelde den
wetgever ongetwijfeld door het hoofd
toen hij bedacht, dat er in iedere klas
best nog een stuk of wat kinderen bij
konden. Eerst bij 286 leerlingen komt er
een leerkracht bij, d.w.z. het klassege
middelde bij een zesmansschool schom
melt tusschen de 39 en 48 De laatste
jaren was het wachtwoord bij het Onder
wijs bezuiniging, eerst in de uiterste
noodzaak kwam er een leerkracht bij,
men wachtte er liefst zoo lang mogelijk
mede. Dit heeft er toe geleid, dat de
wettelijke leerlingenschaal op papier r
in vele gevallen gunstiger uit ziet dan
in de werkelijkheid in de klas. Had ik
maar 39 leerlingen, kunnen ongetwijfeld
honderden onderwijzers (en essen) zuch
ten. Want daalde in een klas het aantal
leerlingen tot b.v. 15 en was er een an
dere klas, die dertig leerlingen telde,
dan werden in vele gevallen beide klas
sen gecombineerd, met het gevolg, dat
een onderwijzer de last voelde van 45
leerlingen, in twee groepen verdeeld.
Vooral in de provincie, in de kleine
plaatsen, waar de gemeenten of school
besturen over geringe geldelijke midde
len beschikken, is het aantal leerlingen
in een klas dikwijls schrikbarend groot.
Het is geen zeldzaamheid, dat een onder
wijzer of onderwijzeres zich de trotsche
gebieder(ster) kan noemen van een 60-tal
leerlingen. Immers voor 130 leerlingen
kent de wetgever een school drie leer
krachten toe. Neemt een onderwijzer er
60 voor zijn rekening, dan blijven er nog
70 voor de andere twee over. Men ver-
gete niet, dat de leerlingen niet willekeu
rig gegroepeerd kunnen worden. Het eene
jaar meldt zich soms een veel grooter
aantal kinderen aan, dan het andere,
waardoor groote verschillen in de klasse
bezetting ontstaan. Wij spraken hierboven
met opzet van gebieder. Zestig leerlingen,
d.w.z. zestig verschillende karakters, die
om vorming en om leiding vragen, zestig
woelwaters, die uit den band springen
als ze de kans krijgen, voor ieder vak
zestig schriften om te corrigeeren enz.,
Er gaan vele makke schapen in
een hok zullen deze menschen ongetwij
feld meermalen sarcastisch gedacht heb
ben. Het is duidelijk, dat er van een
behoorlijk onderwijs geen sprake kan zijn
in dergelijke gevallen. De onderwijzer
heeft er zich meestal mee tevreden te
stellen de klas ordelijk aan het werk te
houden
toe, doch zeide niet voor de gewone
nieuwsberichten te hebben willen luiste
ren, maar alleen uit belangstelling als
oud-marineman naar de scheepsberich
ten.
Overeenkomstig den eisch van den ge-
neralstaatsanwalt dr. Koblitz, werd be
klaagde veroordeeld tot 4 maanden gevan
genisstraf met aftrek van het voorarrest,
en voorts tot een geldboete van 150 gul
den. terwijl het radiotoestel, werd ver
beurdverklaard.
Rechter Joppich wees er hierbij op dat
nog steeds zeer vele Nederlanders niet
schijnen te willen inzien, dat het luister-
verbod naar vreemde zenders tot de oor
logsmaatregelen behoort, en dat men een
dergelijk verbod niet straffeloos kan over,-
treden. Eerst wanneer een vervolging
wordt ingesteld, toont men berouw, doch
dan is het helaas telaat en kan men een
hooge straf niet meer ontloopen.
In het onderhavige geval heeft spr. nog
rekening willen houden met den hoogen
leeftijd van beklaagde en hem tot een
milde straf veroordeeld, doch in de toe
komst zal dat niet altijd mogelijk zijn.
'.'i '.s
