CINEAC
2
KUNST EN LETTEREN
Nk. JB
de
Heftige debatten over
Roode Zee in den Amen-
kaanseben Senaat
van
7,
343
DE GEZUSTERS HOEPFNER
RUSLAND
FRANKRIJK
roose-
JEAN PAUL EN GERARD MARREE
CHINA
ENGELAND
BOELGARIJE
l JAMS
WAT POET U MET ONZE
JAMPOTTEN?
GEEF 2F LIEVER. UW
WINKELIER TERUG. WU
KUNNEN ZE VOOR WAT
BETERS GEBRUIKEN.'
Dr. T. GOEDEWAAGEN OVER
„DE SCHRIJVER EN
DEZE TIJD”
CANADA
1
i
i 1
i
Lui
N.v. Taminiau Eist (Over betuwe)
VOORDRACHT
PROFESSOR Dr. WILHELM PINDER
Albanië geen operatiegebied meer
HAAGSCHE COURANT Donderdag 15 Mei 1941 le bl. pag. 2
Het bezoek van Roosevelt’s zoon aan
koning George van Griekenland
VEREENIGDE STATEN
Scheepvaartcommissie vraagt ton
nage voor Engeland
Ontvangst op het departement van
Volksvoorlichting en Kunsten
I
Een Letterengilde in voorbereiding
(Polygoon)
en
sche troepen.
van
(wij
der
Teo
aan den
voor
Volgens
Sumner
NIEUWE OORLOGSLEENING
De „New York Times” meldt uit
tawa, dat de minister van
INVOER VAN ZWITSERSCHE
KRANTEN VERBODEN
Zwitsersche
REDE VAN FILOFF
In de Kamer heeft ministerpresident
Filoff gisteren een lange verklaring af
gelegd, waarin hij, na gewezen te hebben
op den Balkanveldtocht, welke den as-
In een dorp in de omgeving
Schadrinsk (Zuidelijke Oeral) verscheen
dezer dagen plotseling een beer op het
,siepen 1
NIEUWE AMBASSADEUR IN CHINA
De nieuwe ambassadeur, Gauss, is gis
teren te Sjanghai aangekomen. Hij ver
klaarde, zoo spoedig mogelijk naar
Tsjoengking te zullen doorreizen, om zijn
voorganger, Johnson, af te lossen.
Een van de
het leven van
dr. van Ham, is het feit, dat zijn beroep
onbeschermd is, onbeschermd tegen za
kelijke willekeur bij de bepaling van zijn
loon en onbeschermd tegen de concurren
tie der beunhazen.
Op 24 Mei zullen hier ter stede de bel
de bekende danseressen, de gezusters
Hoepfner, eerste solodanseressen aan het
Deutsche Opernhaus te Berlijn, een voor
stelling geven.
telegraafagentschap
Om een eind te maken aan de zakelijke
willekeur, zal in het letterengilde naast
de groep der schrijvers een zakelijke groep
worden opgenomen, de organisatie van
uitgeverij en boekhandel, zcodat in een
organisatie bijeengebracht zullen zijn al
len, die bij het ontstaan en de versprei
ding van het boek belang hebben.
De bescherming tegen beunhazerij komt
in handen van de gildeleiding zelf. De be
scherming van schrijverseer en schrijvers-
bekwaamheid is niet het gemakkelijkste
werk voor de gildeleiding. Ze zal terecht
voorzichtig en sober zijn in de hanteering
van haar bevoegdheden in dezen, maar te
gen uitwassen zal ze zich zeker keeren
Officieel zal het departement de belang
stelling in den bloei der kunst doen blij
ken door de instelling van een rij staats
prijzen.
Over de organisatie van het gilde zeide
dr. van Ham, d.at het letterengilde een on
derdeel wordt van de cultuurkamer, even
als de andere kunstgilden, en dus staat
onder den president dezer kamer. Het gil
de, zelf door een president geleid, is on
derverdeeld in twee hoofdgroepen: een
zakelijke groep en een groep der schrij
vers.
De groep der schrijvers wordt onderver
deeld in vakgroepen: dichters, romanschrij
vers, essayisten, schrijvers van amuse-
mentsliteratuur. kinderboeken, populair-
wetenschappelijke geschriften.
Ook een afzonderlijke groep vertalers
zal worden gevormd. Elke groep krijgt
haar eigen leider, die verantwoordelijk
heid draagt en binnen zijn groep orde
nende bevoegdheid bezit. Verantwoording
is hij verschuldigd aan de boven hem
geplaatsten leider der hoofdgroep, zooals
deze in een zelfde verhouding staat tegen
over den president van het gilde.
Naast en gedeeltelijk uit de leiders van
het gilde wordt een gilderaad ingesteld.
Om de regelingen, die binnen hef gilde
getroffen zullen worden, haar volle wer-
kingskracht te geven, is het noodzakelijk,
dat binnen het gilde allen opgenomen zijn
die bij het ontstaan en de verspreiding van
het boek betrokken zijn. Voor de schrij
vers beteekent dit dus: ieder die schrijven
wil, wordt lid van het letterengilde. Een
dergelijke bindende bepaling is noodzake
lijk. Immers, ongeorganiseerden maken de
beste regelingen krachteloos.
Tenslotte richtte dr. van Ham zich over
de hoofden der aanwezigen heen tot alle
schrijvers in ons land, die belang stellen
in het groote werk, dat ter hand genomen
is en wekte hen op van hun belangstelling
te doen blijken.
In de ontvangzaal van het departement
hebben dr. Goedewaagen en dr. van Ham
zich daarna geruimen tijd met de aanwe
zige schrijvers onderhouden.
Voor de Nederlandsch-Duitsche Kul-
tuurgemeenschap heeft prof. dr. Wilhelm
Pinder gisteravond In Pulchri Studio een
voordracht gehouden over Duitsche en
Nederlandsche kunst in haar verhouding
tot de binnenhuiskunst.
Geheimrat prof, dr Wilhelm Pinder uit
Berlijn is ongetwijfeld d e groote Duit
sche kunsthistoricus van dezen tijd. Zijn
boek ,,Mittelalterliche Plastik Würz
burg’s” maakte een geweldigen opgang
en zijn Deutsche Plastik vom ausgehen-
den Mittélalter bis zum Ende der Re
naissance” wordt ook in het buitenland
als standaardwerk beschouwd In Holland
werden algemeen bekend zijn boek over
Duitsche kasteelen en burchten, zijn inlei
ding bij „Deutsche Dome”, de populaire,
voortreffelijk verzorgde werkjes, die in
de serie ,,Blaue Bücher” verschenen. Zijn
grootste werk is de serie ..Geschichtliche
Betrachtungen vom Wesen und Werden
Deutscher Formen”, waarvan de eerste
drie deelen verschenen.
Onder de talrijke aanwezigen bevonden
zich de gevolmachtigde van den Rijks-
commissaris voor de provincie Zuid-Hol-
land. dr. Schwebel, de secretaris-generaal
van het departement van Volksvoorlich
ting en Kunsten, dr. T. Goedewaagen, dc
secretaris-generaal van het departement
van Opvoeding, Wetenschap en Kultuur-
bescherming, prof. dr. J. van Dam en de
procureur-generaal bij het Haagsche ge
rechtshof. dr. R. van Genechten.
Prof. Pinder verduidelijkte zijn voor
dracht door middel van lichtbeelden en
had aan het eind een langdurig applaus in
ontvangst te nemen.
De Duitsche voorzitter van de kuituur -
gemeenschap, dr. Schuon, leidde prof.
Pinder in en dankte hem na afloop na
mens de aanwezigen voor zijn belangwek
kend betoog.
In „Kunst van onzen tijd”
Tot den twintigsten Mei a.s. exposeeren
in den kunsthandel „Kunst van onzen
tijd”, Prins Mauritsplein 2122 een twee
tal jonge, Nederlandsche schilders, in de
groote benedenzaal: Jean Paul. En in de
beide bovenzalen: Gerard Marree.
Jean Paul is een jonge schilder
meenen: 19 jaar), wiens werk wij al eens
eerder bespraken ter gelegenheid van de
tentoonstelling der Jongere Hagenaars in
Kleykamp. De werken, die hij daar ten
toonstelde, vinden wij op zijn groote ex
positie van heden terug.
Men kan zich van het werk van dezen
kunstenaar een goed beeld vormen en het
als een contra-dictio interminls zou men
kunnen opmerken, dat het beeld, dat men
er zich van vormt, zóó is, dat men gevoelt
goed te doen er zich nog geen vast beeld
van te vormen.
Het is met Jean Paul n.l. een gecom
pliceerd geval. Deze vroegrijpe, talent
volle jongere, die alle eigenschappen van
den schilder in zich heeft en daarnaast
over een goede dosis durf beschiktis nog
te jong (en ook: te onevenwichtig) om
reeds nu zijn weg gevonden te hebben. Dit
is allerminst bedoeld als een z.g.n.
„schooLmeester.achtige" opmerking, als
een onvriendelijke en hautaine betweterij.
Integendeel: Jean Paul mag blij zijn, dat
hij op zijn leeftijd nog geen arrivist is
Hij is een zoeker, hij experimenteert in
vele en verscheidene richtingen. Ook
technisch. Hier en daar voelt men, dat
zijn artistieke impuls hoog uitklimt boven
zijn technisch kunnen, ook dat pleit voor
hem, want techniek en vakbeheersching
is in een geval als het zijne, slechts een
kwestie van tijd. Dan wordt het „kunnen”
een machtige steunpilaar van datgene wat
het persoonlijke en de origineele visie
in den kunstenaar is en wat in Jean Paul
op duidelijke wijze sterk aanwezig is. Zijn
„schooiertje”, het vrouwenportret met het
rustpunt van een teer, meditatief kopje,
zijn „bespiegelend” zelfportret en „Ate
lier”, zijn daar verheugende bewijzen voor.
Een talent in opkomst.
Gerard Marrée, in de bovenzalen, schil
dert totaal anders. Hij is een kunstenaar,
die een sterk en zuiver natuurgevoel
heeft. Zijn zeeën zijn eerlijk, scherp ge
observeerd en zonder de wel eens te on
stuimige, soms ruw aandoende wildheid,
die de geheel anders geaarde zeeën
van Rijff kenmerken. Zelfs in de dreiging
der Noordzeebranding laat hij zich niet
meesleepen, maar observeert en laat op
zich inwerken en nawerken. Zijn „duin
aan zee te Oostvoorne" bezit voortreffe
lijke eigenschappen. Er zijn mat.zilver-
grijze zeeën en stranden met een zee vol
vuil schuim en bruingrijze golven. Ook
zijn kleurig „Moeras in de Kempen” doet
Marrée kennen als een schilder met sterk
gevoel voor kleur.
VEILING OUDE EN NIEUWE
SCHILDERIJEN
Onder zeer groote belangstelling werden
gisteren door de veilingdirectie Mensing
te Amsterdan^oude en moderne schilde
rijen geveild, welke afkomstig waren uit
verschillende nalatenschappen, o.a. van
Jhr. de Boer Poortugael te Amersfoort.
Merkwaardig voor de toenemende waar-
deering, die de Holandsche meester» uit
de romantische school genieten, was wel.
dat de hoogste prijs besteed werd voor
een werk van B. C. Koekkoek, n.l. ƒ4500
Ook de moderne meesters brachten over
het algemeen zeer behoorlijke prijzen op.
Voor de oude meesters werden de vol
gende prijzen gehoord: Anthonie van
Beerstraten, gezicht op een baai in de
Middellandsche Zee, 1000; Abraham van
Beveren, vischstilleven ƒ2300; man met
roemer, toegeschreven aan Adriaen
Brouwer, 1825; Jan ten Ompe, de Haar-
lemsche poort te Amsterdam /2300; twee
paneeltjes van een Duitschen meester
omstreeks 1500 1400; Jacob Esselens
strandgezicht 11.500; het vertrouwelijk
gesprek door een navolger van Pieter de
Hoogh 2850; Pieter Lastman, de ontmoe
ting van I Abraham en Melchisedech.
/2800. Zuidnederlandsche meester om
streeks 1600, het sloopen van vestingwer
ken van een oude stad 1900, Jacob van
Ruysdael, riviergezicht, 42p0; school van
Ruysdael, boschlandschap, 1900; Jacobus
Storck, het Y voor Amsterdam met vele
zeilschepen, ƒ2600 en Roelof van Vries,
landschap, 1600.
ONDERHOUD TUSSCHEN OEMANSKY
EN HULL
De sovjetambassadeur Oemansky heeft
gisteren een onderhoud van een uur ge
had met minister Huil. Volgens Asso
ciated Press heeft ook Sumner Welles
aan het onderhoud deelgenomen.
DE BURGERWACHT
Uit Londen meldt S.P.T.Ter gelegen
heid van den eersten verjaardag van het
stichten van de Britsche Home-guards,
heeft de minister van oorlog, Margessen,
in een rede gezegd, dat de hulp die de
burgerwacht in geval van een invasie kan
bieden, niet hoog genoeg aangeslagen kan
worden. De taak van de burgerwacht,
zoo zeide hij, is te verhinderen, dat in
Engeland datgene gebeurd wat in Frank
rijk plaats heeft gevonden, n.l. verwar
ring onder de burgerbevolking, die op de
troepen overslaat
GEHEIME BIJEENKOMST VAN HET
LAGERHUIS
Volgens een bericht van den Brttschen
berichtendienst heeft het Lagerhuis gis
teren een geheime vergadering gehouden
ter bespreking van vraagstukken
economische oorlogsvoering.
HET BEWAPENINGSPROGRAMMA
De militaire commissie van den Se
naat heeft, volgens „Associated Press”
eenstemmig een wet aangenomen, waar
door het federale productiebureau uit
gebreide volmachten krijgt om te be
palen, welk materiaal het eerst binnen
net bestek van het bewapeningsprogram
moet worden vervaardigd. De commis
sie herriep het aanvullende voorstel van
het Huis van Afgevaardigden om een
afzonderlijk bureau voor prioriteiten op
te richten. Dit besluit is genomen met
het oog op de aankondiging, dat de lei
der van het bewapeningsbureau Knud
sen, zou aftreden, wanneer hem in de
prioriteitenkwestie niet volledige vrij
heid werd gelaten.
VERSPREIDE BERICHTEN
De Egyptische Wafd-partij heeft
medegedeeld, dat zij bereid is het voor
stel van koning Faroek, een coalitle-re-
geering te vormen, aan te nemen, op
voorwaarde, dat Egypte daarbij niet in
den oorlog wordt betrokken.
Te Indore (Britsch-Indië) werd een
politiebureau door stakende arbeiders
aangevallen, die trachtten zich in het
bezit van wapens te stellen. De politie
maakte gebruik van schietwapens, waar
door talrijke personen gedood of gewond
werden.
In de haven van Los Angeles zijn
eenige kaden door een grooten brand
vernield. Hierbij werden ook 5 kleine
vaartuigen alsmede het weerkundige bu
reau en het topografische bureau van het
leger een prooi der vlammen.
Te Hongkong is gisteren de com
mandant van de Amerikaansche lucht
macht op de Philippijnen, generaal Crag-
get, aangekomen. Hij heeft onmiddeïlijk
zijn reis naar Tsjoengking voortgezet. Vol
gens een Japansch blad zal de Ameri
kaansche officier te Tsjoengking met de
regeering van Tsjang-kai-sjek bespre
kingen voeren aangaande ondersteuning
van de Chineesche luchtmacht door de
Vereenigde Staten.
Krachtens een besluit van den Duce
houdt Albanië op 20 Mei op operatie
gebied te zijn. Voor het Italiaansche
kustgebied aan de Adriatische Zee, dat
op 6 April tot een diepte van 15 k.m.
tot operatiegebied was verklaard, is de
maatregel beperkt tot stellingen van
kustartillerie en afweergeschut.
sche dagbladen in
voegde Zwitsersche
verband, dat deze
Fransche regeering
oorsprong vindt in
persbepalingen.
Naar het D.N.B. meldt, is de aanleiding
tot dit verbod de niet objectieve bericht
geving over Frankrijk geweest. Bovendien
beteekent dit verbod een bescherming
voor de Fransche dagbladen, die zwaar te
lijden hadden van de concurrentie der
Zwitsersche bladen, die tot dusver in on
beperkte mate in het onbezette deel van
Frankrijk konden worden ingevoerd.
A. J. ZWART
De tentoonstelling van den heer A. J.
Zwart, in den kunsthandel Gebroeders
Koch. Hoogstraat 7 alhier, wordt verlengd
I tot 31 Mei.
Het D.N.B. seint uit New York Naar
„Associated Press” over het bezoek van
kapitein Roosevelt aan koniug George
van Griekenland meldt, zou de bood
schap van president Roosevelt, welke hij
- koning heeft overhandigd, nog
de Grieksche ineenstorting ge
schreven zijn. Kapitein Roosevelt heeft
den koning zijn leedwezen uitgesproken
over het feit, dat Amerika te laat ge
komen is en hem verzekerd, dat Amerika
Griekenland in zijn verzet zal blijven
ondersteunen.
BESPREKING VAN ROOSEVELT MET
DE BEVELHEBBERS VAN DE
ATLANTISCHE VLOOT
President Roosevelt heeft Dinsdag
besprekingen gevoerd met de bevelheb
bers van de Amerikaansche Atlantische
vloot, schout bij nacht King, en met
brigade-generaal Robin. Bij deze gele
genheid is de voortgang in den bouw
van nieuwe steunpunten voor de lands
verdediging ter sprake gebracht, aldus
S.P..
LISELOTTE BADE EN JEAN REBEL
Op hun dansavond op Zondagavond 18
Mei in Diligentia, zullen Liselotte Bade
en Jean Rebel o.a. dansen op muziek van
Brahms, Chopin, Debussy, Rachmaninoff,
Borodine en Granados ten uitvoering
brengen.
ZEVENDE GEMEENTE VOLKSVOOR
STELLING IN DEN STADSSCHOUW
BURG
Morgen (Vrijdagavond 16 Mei) half acht
geeft het Residentie Tooneel, directeur
Dirk Verbeek, in den Stadsschouwburg dc
zevende gemeente volksvoorstelling. Ver
toond wordt dan het blijspel „Het weder
zijds huwelijksbedrog” van Pleter Langen-
dijk, waarin de volgeude leden van het
gezelschap optreden (a.v.), Mimi Boes-
nach, Jantien van Eek, Mieke Flink, Koba
Kelling, Chris Baay, Evert Burema, Henk
van Buuren, Richard Flink, Jacques de
Haas, Maarten Kapteyn, Bob de Lange,
Rob. Schootemeijer en Kees Schouten.
Regie en décor-ontwerp: Richard Flink.
Het
meldt uit Vichy, dat den Zwitserschen
instanties officieel mededeeling is gedaan
van het verbod van invoer van Zwitser-
Frankrijk. Van be-
zijde verluidt in dit
maatregel van de
waarschijnlijk zijn
de nieuwe Fransche
Ot-
de minister van financiën,
Ilsley, heeft medegedeeld, dat op 2 Juni
een nieuwe oorlogsleening ten bedrage
van 600 millioen dollar ter inteekening
zal worden opengesteld.
De nieuwe mythe
Zien wij terug over den tijdgeest, welke
sinds den wereldoorlog ook ons land be-
heerschte, dan zien wij in het late Hu
manisme dier dagen, het herfsttij van
het Humanisme, een ontstellend tekort
aan volksch verantwoordelijkheidsgevoel.
De dichter beweegt zich aan den rand
van het volksbestaan. Tusschen hem en
het groote gebeuren der dagen gaapt een
kloof waar vonden de wereldhistorische
gebeurtenissen sinds 1918 een stem in de
poëzie van Nederland Waar is het
proza In Italië begrepen juist dichters,
dat ér tusschen kunst en fascistische mo
raal een verwantschap isverachting
van de burgerlijke mentaliteit en Nietz-
scheaanschen hang naar heroïschen en ge
vaarlijken levensstijl. In Nederland bleef
de schrijver afzijdig en liet de wereld
geschiedenis, welke altijd in de volkeren
en niet in de enkelingen de spelers en
tegenspelers van haar drama zoekt en
vindt, langs zich heen gaan. Het orga
nisch verband was zoek en de dichter
werd niet geëerd, omdat hij wel de zee
en de natuur, maar niet de geschiedenis
kon beluisteren, waarvan hij toch een
deel, een kostbaar deel was. De schrijver
bleef in dien tijd van steriel democra-
tisme, een tijd zonder groote politiek, een
arme onder de trap en hield bij de hon
den verblijf. Er kwam geen drama en
geen epos van grooten stijl, omdat er
geen volksch of historisch verantwoorde
lijkheidsbesef in den schrijver was. Het
is de vermoeidheid van een late cultuur,
een epigonisme van het oude Individua
lisme, dat ook uit de mythe van het col
lectivisme geen nieuwe levenssappen meer
kon opnemen, omdat deze mythe uit een
abstract en verstandelijk en tevens sen
timenteel humanisme voortsproot.
Het volkgche element
De volksche gedachte is een voort
vloeisel uit de idee van de eenheid en de
organische samenhang van het leven. Zij
doet een beroep op alle kunstenaars en
op alle dichters en prozaïsten, van welken
aard dan ook, zonder uitzondering, zich
te bezinnen op de verbondenheid met
den volkseigen levensstijl.
In dienst der volksche gedachte mag
de overheid eischen
le. zelfstandige ontwikkeling van ons
letterkundig cultuurgoed
2e. organisatorische inschakeling van
alle beschikbare vermogen in een gilde
met inachtneming van verschillen in ge-
westelijken en aesthetischen aard.
Geen bedelaar onder de trap, maar een
heer in eigen huiszoo denken wij ons
den schrijver.
mogendheden tegen hun wil was opge
drongen, zeide Het Boelgaarsche volk
ziet in de oprichting van een machtig en
vereenigd Boelgarije, van den Donau tot
aan de Egeïsche zee, de verwezenlijking
van zijn idealen. Het is gelukkig, einde
lijk den triomf der waarheid en gerech
tigheid in dit gebied van de nieuwe
Europeesche gemeenschap te beleven. Het
Boelgaarsche volk zal den asmogend
heden en haar groote leiders eeuwig
dankbaar zijn.
Nadat de afgevaardigden staande de
offers der verbonden legers hadden her
dacht, sprak de ministerpresident over de
Boelgaarsche buitenlandsche politiek,
welke, zooals hij zeide, steeds gedragen
is door de traditioneele vriendschap met
Duitschland. Aan het slot van zijn uit
eenzettingen ging de ministerpresident
in op de nieuwe taak in het bevrijde en
vereenigde Boelgarije en op de mede
werking aan den nieuwen opbouw van
het Zuidoosten. Zijn uiteenzettingen wer
den door de Kamer, die het volkslied
aanhief, met den grootsten bijval aange
hoord. Op voorstel van den voorzitter
werd besloten den leiders van de be
vriende mogendheden begroetings- en
danktelegrammen te zenden.
NA DE INLIJVING VAN MACEDONIË
De universiteit van Sofia heeft beslo
ten, dat alle Boelgaarsche studenten uit
Macedonië, die tot dusver aan de Zuid-
slavische hoogescholen studeerden, op
de universiteit in Sofia hun studies zul
len kunnen voortzetten, als zij kunnen
bewijzen, dat zij voor de inlijving van
Macedonië bij Boelgarije trouw aan hun
volk zijn gebleven.
Te Skoplje zjjn vijf volksscholen en een
gymnasium geopend. De onderwijzers
en leeraren zijn gerecruteerd uit de
zich in Macedonië bevindende Boelgaar-
Rede dr. van Ham
groote moeilijkheden in
den kunstenaar aldus
DE VROEGERE UITLATINGEN VAN
ROOSEVELT
Het D.N.B. meldt uit Washington:
In verband met de verklaring van
mevrouw Roosevelt, dat haar man nooit
beloofd heeft het land niet in den oorlog
te voeren, publiceert de „Times Herald”
de volgende uitlatingen van Roosevelt
tijdens de verkiezingscampagne:
Boston, 30 October 1940: „Wij bewa-,
penen ons niet ten behoeve van een
strijd of een interventie in een vreemd
conflict. Ik herhaal nogmaals, dat ik
op het platform van onze partij blijf
staan, dat wij niet moeten deelnemen
aan vreemde oorlogen noch ons leger,
onze marine of ons luchtwapen voor
den strijd in vreemde landen buiten
Amerika zullen zenden, tenzij in het
geval van een aanval. Aangezien ik tot
u, vaders en moeders, spreek, geef ik
nogmaals de verzekering. Ik heb dit
reeds vroeger gezegd, maar ik zal het
nogmaals en steeds weer zeggen, uw
jongens zullen niet in een vreemden
oorlog worden gezonden”.
New York, 23 October 1940: „Uw re
geering heeft zich in 1935 er toe gezet
om met het oog op de in de geheele
wereld toenemende gevaren al de toe
vallen uit te schakelen, die in het ver
leden tot den oorlog hebben geleid. Wij
hebben duidelijk gemaakt, dat schepen
onder Amerikaansche vlag geen munitie
naar oorlogvoerende landen kunnen
brengen en dat zij zich buiten de oor
logszones moeten houden”.
Brooklyn, 3 November 1939: „Ik strijd
er voor om voor onze natie welstand
én vrede te behouden. Ik strijd er voor
om ons volk uit vreemde oorlogen ver
wijderd te houden en vreemde regee-
ringsconcepties ver te houden van de
Vereenigde Staten*.
Cleveland, 3 November 1940: „Het
eerste doel van onze buitenlandsche po
litiek is, ons land uit den oorlog te
houden”.
VOORTS ONS VOLLEDIG PROGRAMMA
United Press meldt uit Washington: De
Duitsche kennisgeving pver de uitbrei
ding van het oorlogsgebied tot de Roode
Zee, die volgde op de verklaring van
Roosevelt, dat de Roode Zee voor de
Amerikaansche scheepvaart open staat,
leverde stof voor heftige debatten in de
plenaire zitting van den Amerikaanschen
Senaat.
De debatten liepen voorts over het
machtigingsvoorstel betreffende het re-
quireeren van buitenlandsche schepen.
Terwijl de aanneming van het voorstel
op zichzelf reeds vaststaat, hielden de
sprekers zich in de eerste plaats bezig
met de vraagstukken der konvooieering
en blokkade, in verband met hét door
senator Tobey ingediende amendement
om de begeleiding van transporten door
Amerikaansche oorlogsschepen binnen de
oorlogszone te verbieden.
De scheepvaartcommissie der V.S. heeft,
naar S.P.T. meldt, de Amerikaansche
kustvaartreederijen uitgenoodigd 50 pro
cent van haar tonnage beschikbaar te
stellen voor de vaart naar Britsche ha
vens aan de Roode Zee. Door dezen maat
regel zal de scheepvaartpool van Roose
velt in de eerstkomende 5 weken met
310.000 ton worden uitgebreid.
Berlijn over de nieuwe
gevarenzdne
De Duitsche bladen publiceeren zonder
commentaar de mededeeling, dat de
Rijksregeering een gedeelte van de Roode
Zee tot operatiegebied heeft verklaard,
aldus S.P.T. Deze nieuwe maatregel staat
in het brandpunt der politieke belang
stelling. Vooral in Amerikaansche krin
gen te Berlijn heeft het geval groote be
roering gewekt, omdat men van oordeel
is, dat de Amerikaansche schepen, on
danks deze waarschuwing, het verkeer in
deze zóne zullen blijven voortzetten.
In de Wilhelmstrasse is de maatregel
gistermiddag een teeken van het verant
woordelijkheidsgevoel van Duitschland
genoemd. Niet alleen is Suez gebombar
deerd en zijn reeds verscheiden schepen
in het kanaal vernietigd, zoo zegt men,
maar er zijn in de Roode Zee ook mijnen
gelegd, zoodat inderdaad van een geva
renzone in denzelfden zin gesproken kan
worden, als op den Atlantischen Oceaan.
Voorts sprak men de verwachting uit,
dat de Amerikaansche regeering waar
schijnlijk minder gunstig op dezen maat
regel zal reageeren.
In de Wilhelmstrasse zei men omtrent
de officieele Duitsche verklaring inzake
de Roode Zee, dat thans niemand kan
zeggen, dat hij niet vooruit is gewaar
schuwd, als hem iets overkomt.
EEN FILMCOMPOSITtE VAN B|
NOORWEGEN'» LANDSCHAP jf
DEEL I
Dit cinematografische meester-
werk voert U naar de met
sneeuw bedekte bergen, enorme
gletschers en machtige water-
vallen.
De uitgestrekte wouden en de
wonderlijk mooie fjorden geven
U een onvergetelijken indruk
van het land van de midder- 1
nachtzon.
Alléén de camera is in staat
van deze natuur-tafereelen,
mede dank zij een schitterende
muzikale illustratie, een ont-
roerend beeld te scheppen.
BUITENLANDSCHE JODEN NAAR
CONCENTRATIEKAMPEN
Naar de Parijsche bladen melden, had
de regeering in Vichy opdracht gegeven
tot de gisteren uitgevoerde arrestatie van
5000 buitenlandsche Joden in Parijs en
tot hun overbrenging naar concentratie
kampen. De maatregel geschiedde op
grond van de wet van 4 October 1940,
welke bepaalt, dat Joden van buitenland
sche herkomst gearresteerd en naar con
centratiekampen vervoerd kunnen wor
den. Krachtens deze wet bevinden zich in
het onbezette gebied reeds 20.000 Joden
in 3 groote concentratiekampen. De actie
in Parijs begon gisterochtend. Meer dan
5000 buitenlandsche Joden tusschen 18 en
40 jaar moesten op bepaalde punten
bijeenkomen, waar zij eerst door artsen
werden onderzocht en de zieken afzon
derlijk werden gehouden. Inmiddels zijn
deze Joden reeds in concentratiekampen
bij Orleans aangekomen, waar zij werk
zaamheden voor den wederopbouw moe
ten verrichten.
Gistermiddag is op uitnoodiging van
den secretaris-generaal een aantal Neder
landsche schrijvers bijeengekomen op
het departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, waar zij door dr. T. Goede
waagen en dr. J. van Ham, hoofd van
de afdeeling boekwezen aan dit departe
ment zijn toegesproken.
Dr. Goedewaagen hield een rede over
den schrijver en dezen tijd en begon met
een uitspraak van Hugo von Hoffmanns-
thal uit het begin dezer eeuw aan te
halen, waarin de schrijver gezien wordt
als de bedelaar onder de trap. Hem is op
gelegd zich niet kenbaar te maken en te
wonen als een onbekende onder de trap
van zijn eigen huis.
Zoo is de positie van den schrijver
allengs geworden in een samenleving,
waarin het meedoogenlooze spel der vrije,
maatschappelijke, op winst gerichte krach
ten de kunst en de literatuur in het bij
zonder tot een luxe heeft gemaakt en
waarin het organische verband tusschen
schrijver en volk is teloor gegaan.
Hoe hangen schrijver en volk samen
Het volk is het organisme en de schrij
ver het orgaan, dat naast en in samen
werking met andere organen het geheel
dient. De schrijver is onmisbaar in een
volk, zooals het oog onmisbaar is in den
strijd om het bestaan. De schrijver is het
oog van het volk en een volk zonder
schrijver is blind.
Er is nog een ander orgaan van de
volksgemeenschap, dat tot taak heeft het
volk te beschermende staat. Ook zon
der staat kan geen volk leven, want de
staat en zijn overheidsorganen zijn ge
roepen, het organisme der volksgemeen
schap in stand te houden met macht.
In het bijzonder het 'nationaal-socia-
lisme is zich van zijn volksche taak be
wust, ook ten aanzien der schrijvers.
Van alle kunsten is die der letteren
door haar medium, de taal, het meest
aan bodem en bloed gebonden. De cul-
tuuruitwisseling, met name met de Duit
sche cultuur en het innig contact tus
schen de broederculturen, dat de natio-
naal-socialisten voorstaan, zal nooit mo
gen leiden tot verarming of vervlakking
van ons taaleigen.
Volksche overheidspolitiek houdt in,
dat de staat op zijn hoede is tegen eiken
aanslag op het eigene en vertrouwde en
tevens alles bevordert, wat in staat is,
de blikscherpte te bevorderen. De schrij
ver staat onder zijn bescherming negatief
en positief. De overheid heeft den plicht
hem te vrijwaren tegen wat hem bedreigt
en hem te leiden naar het positieve doel
van het bewustzijn, een kind der volks
gemeenschap te zijn en geroepen te zijn
deze, ook schrijvende, te verdedigen. Het
eigene, karakteristieke, bijzondere, met
andere cultuurmachten onvergelijkbare
der Nederlandsche letteren is hier de op
perste levenswet voor den staat.
Er zijn de onbevangenen, die schrijven
naar de simpele en onbewuste wet der
natuur. Er zijn de strijders, de activisten;
er zijn de schouwers, de mystici, wier
werk haakt naar de grenzen van het
menschelijke en van heimwee naar het
„andere" vervuld is. Er zijn de lyrische
zangers, de epische verhalers en de di
dactische betoogers. De volksche gedachte
omvat hen allen. Zij wil in het land van
Hadewijch, van van Schendel en van
Multatuli geen van deze drie groepen
uitsluiten. Zij erkent in allen gelijkelijk
den Nederlandschen eigen aard van
dichten. Zij wijst juist in de richting van
een mobiel maken van al deze krachten.
En tevens vertegenwoordigt zij een nieu
we mythe en daarop komt het hier aan.
ENGELSCHEN IN CHINA WORDEN
OPGEROEPEN
De Engelsche ambassadeur in China
heeft de te Sjanghai wonende Engelschen
van 20 tot 30 jaar opgeroepen, zich te
melden voor den militairen dienst. Tevens
is den Engelschen firma’s verzocht, het
voor den dienst geschikte personeel van
dien leeftijd te ontbinden van zijn con-
tractueele verplichtingen. Deze oproep
heeft in internationale en Chineesche
kringen te Sjanghai groot opzien ge
baard, temeer daar van officieele Engel
sche zijde tot dusver allen Engelschen in
China was aangeraden, in hun betrekking
te blijven, daar dit belangrijker zóu zijn
dan in militairen dienst te gaan, waartoe
voldoende reserves in Engeland beschik
baar zouden zijn.
LUCHTBESCHERMING TE MOSKOU
Vandaag zullen in 28 rayons van het
district Moskou uitgebreide luchtbescher-
mingsoefeningen worden gehouden door
de sovjet-Russische lucht- en gasbescher-
mingsdienst, de „Ossoaviachim” waaraan
door meer dan 125.000 geoefende brand
weerlieden zal worden deelgenomen. Er
zal tevens een algeheele verduistering
plaats vinden, waarbij ook vliegtuigen
worden gebruikt, meldt SP.T.
DE RONDREIS VAN MRS.
VELT
Na haar terugkeer van een tournée
door de Vereenigde Staten, die drie
weken heeft geduurd, heeft de echtge-
noote van president Roosevelt gisteren
op de persconferentie te Washington
verklaard, dat zij den indruk heeft ge
had, dat de openbare meening ten gun
ste van hulp aan Engeland is.
BOMMENWERPERS NAAR
HONOLOELOE
Het ministerie van oorlog maakt be
kend, dat 21 viermotorige bommenwer
pers, welke in San Francisco waren op
gestegen, onder bevel van den comman
dant der luchtmacht, luitenant-generaal
Emmons, te Hickamfield bij Honoloeloe
zijn aangekomen.
BEER VERWEKT PANIEK
OP MARKTPLEIN
dorp
(Zuidelijke Oeral)
marktplein. Het dier was uit zijn win
terslaap ontwaakt en door voedselgebrek
naar het dorp gedreven. Er werd op dat
oogenblik juist markt gehouden en ér
was een groote menigte verzameld,
waaronder vele kinderen. De komst van
den beer verwekte een paniek en binnen
enkele oogenblikken waren alle markt-
bezoekers in de omliggende huizen ge
vlucht. Een jongentje was echter alleen
achtergebleven en zat. onbewust van het
groote gevaar, tusschen de marktkraamp-
jes te spelen. Uit een der omliggende
huizen zag de moeder van het kind, hoe
de beer op haar zoontje toekwam. Zon
der zich te bedenken vloog zij het huis
uit en wierp zich op den beer, juist toen
deze bij het kind was aangekomen. Het
hongerige dier keerde zich toen tegen de
vrouw en verscheurde haar. Eenige
oogenblikken later werd het beest door een
jager neergeveld. Het kind was gered,
doch de moeder bleek reeds aan haar
verwondingen te zijn overleden, aldus het
S.P.T.