Haagsche Courant van Zaterdag 5 Juli 1911
DERDE BLAD, PAGINA 1.
het Nederlandsch
van
Betooging
Agrarisch F ront
STADSNIEUWS
Op het landdagterrein te Rolde
Scheveningsche klanken
Dr. VAN RAPPARD SPREEKT
IN DEN DIERENTUIN
en
de heeren
Ruiter
AFSCHEID Dr. H. A. LEENMANS EN
Dr. J. H. M. FALKENHAGEN
SUBSIDIE VOOR HET
NEDERLANDSCH ORKEST
,,’s-GRAVENHAGE”
VERLAGING HUURPRIJS VAN
GASGEYSERS
AANLEG VAN SPEELTERREIN AAN
HET SLOP VAN WILLEM KLEIN
Als leeraren van het stedelijk gymnasium
Laan van Meerdervoort
Redevoeringen van
E. J. Roskam
Rede van den heer Ruiter
Drukbezochte bijeenkomst van
de N.S.N.A.P.
Steun in ruil voor openlucht-concerten
een
in
Rede van den president-curator
SEINPOST-TOONEEL
CLX
we
op
De
en
den
het
hun
’t
en
dr.
een
In alle bestaande regeeringsinstanties
voor de voedselvoorziening en het pacht
wezen worden onze menschen ingezet en
aan onze boeren en landarbeiders en aan
allen, die betrokken zijn bij de voedsel-
verzorging kan ik meedeelen, dat van
af heden elk onrecht, dat nog geschiedt
door de overblijvers van het oude sys
teem, door ons zal worden uitgeroeid,
want er zal recht zijn voor ons trouwe
volk van boeren en visschers!
De heer E. J. Roskam Hzn.
spreekt
De boerenleider,
Toespraken van leerlingen
en oud-leerlingen
Vervolgens sprak de voorzitter van den
Bond van Haagsche Gymnasiasten de heer
Langevoort die zeide, dat beide leeraren
voor de leerlingen onvergefelijke figuren
zijn geworden.
Hierna is nog door tal van leerlingen
en oud-leerlingen het woord gevoerd, die
allen uiting gaven aan hun hoogachting
en sympathie voor de scheidende docen
ten en hun dank brachten voor hetgeen zij
door hun lessen, doch ook daarna, den
jongen menschen aan kennis en levens
wijsheid hebben meegegeven. Als stoffelijk
blijk van waardeering werden den heeren
Leenmans en Falkenhagen door de spre
kers boekwerken aangeboden.
ressante deurgangs-weggeties wazze van de
Nieuwe Laenties nae de Weststraet, be-oare
tot ’t verlede. Der ebbe-n-aars van z’n
leve-n-al èil wat stappies elege. Net as
’t Kozeslopje, dat ’n verbinding vürmde
tussche Kèizerstraet en Nieuwe Laenties.
Wat was dat toch altèid ’n smal slopje.
Twie mensche konne mekaar daer maar
amper passeere. En toch was dat inder-
tèid ’t drukste pooretje van Scheveling.
„De Poort van Kleef”, die vrooger
deurgang gaf van de Kèizerstraet nae
de Heemraedstraet magge we in dut ver-
UIT RIJDENDE AUTOBUS GEVALLEN
Door eigen onvoorzichtigheid is de 22-
jarige mej. W. V. uit een rijdenden auto
bus van de p.T.M. gevallen op het Huy-
gensplein. Zij bekwam een hersenschud
ding en is door den Geneeskundigen
Dienst naar het ziekenhuis aan den Zuid-
wal vervoerd
noodige voorbereidingen
voor een drukker treinenverkeer
de spoorwegen waren gereed
vlot verloop te helpen zorgen.
In het vriendelijke dorpje Rolde, onder
den rook van de Drentsche hoofdstad, is
vandaag de groote betooging van het
Nederlandsch Agrarisch Front gehouden.
Er werd in de laatste dagen op het
landdagterrein hard gewerkt. Het resul
taat van dien arbeid was een smaakvolle
aankleeding van het uitgestrekte terrein.
Voor verscheiden duizenden bezoekers
werden zitplaatsen aangebracht. Een
sierlijk platvorm, met rijken bloementooi
gesmukt, verrees voor de sprekers. Achter
dit platvorm prijkt een metershoog
schild met het zinteeken van het Neder
landsch Agrarisch Front: het gouden zon-
nerad, met korenaren doorvlochten. De
lange toegangsweg werd ter weerszijden
afgezet met een laan van vlaggen: om den
andere het oranje-blanje-bleu en de
groene van het Nederlandsch Agrarisch
Front. Vlaggen wapperen ook verspreid
over het terrein, zoodat het geheel een
fleurig aanzien had. Op het stationnetje,
dat normaal zonder bezetting is, waren
de noodige voorbereidingen getroffen
en ook
om voor
Nae anlei-ing van de leste Klanke krèig
ik van alle kante veul inlichtinge en
opmerkinge Zoa vertelt ’n zeker meneir
De Wald uièt Voorburg me, dat de Nep-
tunusstraet 40 a 50 jaer eleeje nog de
naem „Noordstraet” droog, ’k Eb der
Vermaas op nae-ezien en waerlik de man
eb gelik. Tot 1878 was ’t Noordstraet en
laeter wier ’t Neptunusstraet. Dat is dus
63 jaer eleeje.
In verband met vermindering van
het gasrantsoen
Bij zijn besluit van 28 November 1932
heeft de Raad den jaarlijks voor de gas
geisers te betalen huurprijs gesteld op
10. In verband met de thans ingevoerde
rantsoeneering van 75 van het vorige
jaarverbruik hebben B. en W. den direc
teur van het Gemeentelijk Gasbedrijf ge
machtigd dezen prijs, van 1 Juli af tot
nader order, tot 7-50 terug te brengen.
Dit is een eisch van billijkheid en zal ook
kunnen strekken tot voorkoming van op
zegging. B. en W. stellen den Raad voor,
aan dezen maatregel zijn goedkeuring te
hechten.
Rede van den rector
Dr. J. van Ijzeren, rector van het
Gymnasium, sprak een welkomstwoord,
waarin hij zich behalve tot de scheidende
leeraren en hun familie, in het bijzonder
richtte tot den oud-rector, dr. Cannegie-
ter. Allereerst sprak dr. van Ijzeren
daarna tot de heeren Leenmans en Fal
kenhagen tezamen.
Het stemt tot weemoed, aldus spr., dat
wij u beiden zien heengaan, doch ook tot
vreugde, omdat u beiden zich moogt ver
heugen in een goede gezondheid en nog
van frissche levenskracht getuigt. Beiden
hebt ge u met volle overgave zich aan uw
beider taak op de school gegeven.
Tot dr. Leenmans zeide spr., dat allen,
die met dezen leeraar in aanraking zijn
gekomen, konden genieten van zijn op
gewektheid en nimmer verflauwende
jeugd. Spr. herinnerde aan de loopbaan
van dr. Leenmans, die zich opwerkte tot
een wijsgeerig historicus en historisch
wijsgeer. Aan het Haagsche Gymnasium
heeft de heer Leenmans volop gelegen
heid gekregen zijn capaciteiten te ont
plooien. Gij zijt voor ons allen ’n leeraar
in den waren zin des woords geweest.
Wij zien u heengaan, niet gebogen en
niet gebroken. Spr. dankte den docent
voor alles, wat hij voor het gymnasium
is geweest en ook voor de persoonlijke
vriendschap, welke hijzelf heeft mogen
ondervinden. Uw raad en uw steun zijn
van onschatbare beteekenis geweest.
Dr. van Ijzeren richtte zich daarna tot
dr. Falkenhagen, bij wien, aldus spr.,
een opmerkelijke toewijding en onver
droten ijver tijdens diens onderricht aan
den dag traden Gij had een lange schooL
ervaring achter den rug, toen ge aan het
Haagsche Gymnasium werd verbonden.
Zoowel voor de „zwakke”, als „sterke”
leerlingen in de wiskunde hebt ge iets bij
zonders beteekend. Steeds hebt gij er
voor geijverd, dat de wiskunde die plaats
op het gymnasium kreeg, welke haar toe
kwam en hierin zijt gij geslaagd. Dr. v.
Ijzeren dankte ook dr. Falkenhagen voor
diens arbeid aan het Gymnasium.
de 'heer Roskam,
ving zijn rede aan met er op te wijzen,
dat het boerendom geroepen is, om in
dezen tijd van barensweeën eener
nieuwe wereld, het volk voor te gaan.
De Rijkscommissaris heeft een week
geleden gesproken tot het Nederlandsche
volk in Amsterdam. Op dezen dag en
op dit uur van ihstorische beteekenis,
staat ons Nederlandsche boerendom
hier, omdat het den Rijkscommissaris
heeft verstaan.
Spr. wees er dan op, dat de Rijkscom
missaris in den Haag wel den indruk
moest krijgen, dat ons volk principieel
weigert, aan den opbouw van harte mee
te doen.
In handel en industrie zijn er velen,
die zeggen mede te doen, maar de stuw
krachten van den nieuwen tijd kunnen
zij niet zijn,' want de nieuwe tijd is geen
zaak van het verstand, maar van het
hart, geen zaak van berekening, maar
van liefde, welke geboren wordt niet in
de studeerkamer, maar regelrecht uit
het aan bloed en bodem gebonden volk.
Spr. noemde het een groot gevaar, dat
ons volk de nieuwe orde niet zou willen
begrijpen en zou voorbijzien, dat dan
Europa wordt gevormd zonder ons.
De leiding aan het N.A.F.
Daarom is het, dat het Agrarisch
Front van af heden bewust de leiding
neemt in de voedselvoorziening van ons
volk. Met dit nemen van de leiding be
doel ik niet in de eerste plaats, dat ons
nu allerlei baantjes moeten worden toe
gemeten of dat allerlei machtsbevoegd-
heden in ons bezit moeten zijn.
Ik heb het vertrouwen in mijn man
nen, dat het N.A.F. van af heden de
voedselvoorziening leiden zal en leiden
kan en dat van af heden niets en nie
mand meer in staat is om zich tegen
ons te verzetten. De machtsbevoegdhe-
den zullen wij krijgen, zoodra wij die
noodig hebben om onze taak te volvoe
ren. Indien onze tegenstanders nu wen-
schen, dat de mannen van het N.A.F.
weinig juridische machtsbevoegdheden
krijgen, dan adviseer ik hun, ons willig
en zelfbewust te volgen. Indien zij zich
tegen ons verzetten, dan zal onze
machtsbevoegdheid stijgen naar om
standigheden,’ welke wij van week tot
week zullen overzien.
Aanvulling c red iet voor vernieuwing lift
De lift bij zaal I in het voorgebouw
van het gemeenteziekenhuis aan den
Zuidwal is reeds 38 jaren oud en voldoet
niet aan de tegenwoordige veiligheidsvoor
schriften. zoodat vervanging noodzakelijk
was geworden. In verband hiermede werd
op de begrooting van de Gemeentezieken
huizen voor 1940 een bedrag van 11.000
voor vernieuwing van deze lift uitgetrok
ken. Als gevolg van den oorlogstoestand
is de uitvoering van dit werk zoo lang
mogelijk uitgesteld. Thans dient echter,
zoo eenigszins mogelijk, tot vernieuwing
van de lift te worden overgegaan.
Het beschikbare bedrag van ƒ11.000,
hetwelk van de begrooting van de Ge
meenteziekenhuizen voor 1940 naar die
voor 1941 zal worden overgebracht, moet
evenwel wegens de sedert de kostenra
ming ingetreden stijging van de materia
len worden verhoogd tot 17.000, wes
halve een aanvullend crediet van 6000
noodig is.
B. en W. geven den Raad in overwe
ging de begrooting tot genoemd bedrag
te verhoogen.
In den Dierentuin heeft de Nationaal-
Socialistische Nederlandsche Arbeiders
partij (N.S.N.A.P.) gisteravond een
drukbezochte bijeenkomst belegd. De
groote zaal was geheel gevuld. Onder de
aanwezigen merkten we op Kreisinspektor
dr. Schuon en leden van de N.S.D.A.P.
De leider van de partij, dr. van Rap-
pard, die het woord zou voeren, betrad
om 8 uur de zaal. Hij werd door de aan
wezigen met ,,Sieg Heil” begroet.
Vervolgens had de intrede van de haken
kruisvaandels plaats.
De plaatsvervangend leider,
„Anschluss” bij
en Colijn naar een internationale men-
schenbrij zonder ras, zonder beginsel,
met als leiding het internationale Joden
dom, zooals thans ook zoowel het bols
jewisme van Lenin, het brute kapitalis
me van Churchill en Roosevelt zouden
leiden tot hetzelfde doel: vermenging en
verproletariseering van alle menschen
en rassen der aarde. Ondanks al onze
inspanning liepen wij in het democra-
tisch-kapitalistische Nederland dood.
Wij staan nu in den nieuwen tijd en
de vruchten van onzen agrarischen
strijd rijpen. In het democratische ver
leden waren wjj boeren de voetveeg van
de natie. Thans verandert er iets.
De bodemordening is ingezet. Deze zal
leiden tot boerenland in boerenhand. Het
N.A.F. werkt hiertoe innig samen met
de leiding van den bond van landpach-
ters en hypotheekboeren. Dit samengaan
van elkaar voorheen zoo vaak bestrij
dende bonden, moge een aansporing zijn
voor de landbouworganisaties om zich
nu eindelijk eens te bezinnen op haar
houding van afwachten op een voor hen
blijkbaar onzekeren oorlogsuitslag.
Een nieuw economisch gebouw, wordt
in Nederland opgetrokken. Het N.A.F.
zet daarvoor zijn beste krachten in, ook
al zijn onder de gegeven oorlogsomstan
digheden de bezwaren legio.
Spr. noemde de thans gevoerde prij
zenpolitiek bevredigend, hoewel alles
vlotter zou verloopen, als de uitvoerders
der maatregelen hun werk met liefde
zouden doen en niet slechts als hun op-
gelegden plicht. Wij geven de heilige
verzekering, dat het in een nationaal-
socialistisch Nederland uit zal zijn met
de knoeierijen, welke nu nog de moge
lijkheden beperken, omdat de geest in
de agrarische gelederen zoo zal zijn, dat
men bereid is zich in te zetten voor zijn
volk, zoodat ook onze oosterburen
trotsch op ons kunnen zijn.
Tot slot zei de heer Ruiter, dat de
keuze: boerendom of bolsjewisme voor
den Nederlandschen landman niet moei
lijk is. Voor hem gaat het immers om
den opbouw van een nieuw, ordelijk,
welvarend, cultureel hoogstaand Euro
pa. De Nederlandsche boer kiest de or
de tegen den chaos. Hij zal, hecht ver
eend, zijn volk maken tot een waardig
bondgenoot in de rij der Germaansche
volken.
De moeilijkheden van thans
Komende tot moeilijkheden van den
akkerbouw en de veehouderij van thans,
noemde Roskam het een pertinente leu
gen, dat deze in den oorlog haar oor
zaak zouden vinden. Reeds in 1938 was
onze export totaal ineengezakt. De reeds
dikwijls door ons gepubliceerde cijfers
wijzen dat voldoende uit.
Ook over ons rundvee hangt veel stof.
Hier hebt gij de juiste cijfers: in Mei
1938 hadden wij in totaal 2.763.453 stuks
rundvee. In Mei 1939 in totaal 2.817.314
stuks. In Juni 1940 in totaal 2.690.013
stuks en in Juni 1941 nog 2.644.078. Van
af den oorlog van Mei 1940 tot heden,
is de totale veestapel dus slechts ver
minderd met 45.935 stuks. Dp cijfers van
ons rundvee en van onze varkens, die
naar Duitschland gegaan zijn wijzen uit,
dat dit kwantum van weinig beteekenis
is op het totaal.
Gisteren nog kreeg ik van de bezet
tingsoverheid de absolute verzekering,
dat Duitschland zal zorgen, dat onze
veestapel niet wordt kapot gemaakt. La
ten wij toch bovenal niet vergeten, dat
het van geweldig belang voor de toe
komst is, indien ons fokvee nu reeds de
veestapel van de Germaansche levens-
ruimte kan aanvullen. Dit opent groote
mogelijkheden voor de toekomst van
onze bedrijven.
Het is dan ook een satanische leugen,
dat Duitschland onze voedselpositie in
gevaar brengt. Deze leugen strooit men
rond met het bewuste doel ons volk af
te houden van den gezamenlijlten arbeid
aan den opbouw van
Waarom dat gestook
zal ik nu zeggen.
De Duitsche legers verwerven in het
Oosten de levensruimte voor de Ger
maansche volkeren. In het Oosten van
Europa is plaats voor honderdduizenden
boeren om een hoeve erfelijk te bezit
ten voor hun geslacht. Weet ge wel, dat
meer dan duizend jaar lang Nederland
sche boeren zijn uitgetrokken, om den
grond van Oost-Europa te bebouwen?
Duizenden boerderijen zijn daar door
Nederlanders bewoond, ook in de
Oekraine Duitschland kan in het Oosten
meer dan voldoende grond krijgen, om
zich te voeden met granen, vleesch en
vet en als het noodig is, om allen ex
port der exporteerende landen der we
reld te vervangen.
Als nu aan de machten der duisternis
gelukken zou, ons volk blijvend tegen
Duitschland op te hitsen en Duitsch
land’s Führer zou dan, uit liefde tot zijn
eigen volk, de grenzen moeten sluiten
van Nederland, dan was de ellende hier
niet te overzien. Ruw geschat hebben
wij dan vier millioen menschen te veel
op ons kleine stukje grond, Rotterdam
behoefde dan niet te worden opgebouwd,
Amsterdam werd een armoedige provin
ciestad. Het Duitsche leger zou dan wel
zorgen, dat ons volk rustig bleef, maar
die rust was dan de rust van den dood.
Daarom is het streven van hen, die
ons volk ophitsen en die luisteren naar
de Oranje-bolsjewisten meer dan misda
dig. Het is volksmoord.
De heer Roskam kondigde aan, dat
binnenkort een oproep zal verschijnen tot
de Nederlandsche jonge boeren en ar
beiders om zich beschikbaar te stellen
voor het aanvaarden van een taak bij
den nieuwen opbouw van de Oekraine.
Daarna keerde hij zich fel tegen het
bolsjewisme. De Duitsche legers vernie
tigen het helsche sovjetsysteem. Dat is
het systeem, waarmee vele Nederlan
ders verbonden zijn’. Verbaast er u niet
over, dat zij, die de oude liberalistisch-
kapitalistische landbouwpolitiek bedre
ven hebben, liever met de bolsjewisten
dan met de nationaal-socialisten samen
werken. Stalin verklaarde vol trots, dat
geen half procent van den Russischen
grond meer in boerenhanden was. Zeer
zeker, hij bereikte dat door duizend
boeren te vermoorden.
Maar het systeem in Nederland heeft
toch ook den boerengrond aan de boeren
ontnomen en in andere handen gespeeld.
Het ging hier geleidelijker, oogenschijn-
lijk wat zachter, maar toch het leed van
den boer, die zijn hoeve moet verlaten,
is onzegbaar. De boeren in Rusland
werken als slaaf voor de communisti
sche bedrijven, welke bedrijven door Jo
den werden beheerd. In Nederland
werkten de boeren om de margarine-
unie aan dividend te helpen, en de lei
ders dezer unie, waren hetzelfde soort
Joden als zij, die in Rusland het com
munisme hebben gebracht.
Daarom zeg ik nogmaals, verbaas u
er niet over, als de aanhangers van het
oude systeem hunkerend uitzien naar de
overwinning van Stalin en Churchill.
Kapitalisme en bolsjewisme zijn loten
van denzelfden stam.
Als dan ook niet een van mijn zonen
met de SS in Rusland meevocht, zou ik
mij schamen hier voor u te staan, riep
spr. uit. Boerenjongens van Nederland,
treedt nu aan in de SS Daar is uw
plaats
De Rijkscommissaris moet en zal we
ten, dat ons boerenvolk hem heeft ver
staan, zoo besloot de boerenleider. Hij
zal ervaren, dat de boeren bereid zijn
al hun krachten in te spannen dag en
nacht, voor den wederopbouw van ons
vaderland, in volle harmonie met de
groote Germaansche levensruimten.
De heer Ruiter, voorman van het
N.A.F., gaf een overzicht van negen ja
ren boerenstrijd. Bijna tien jaar terug
bracht de financieele nood de boeren,
het eerst in Drenthe, later ook in an
dere deelen van het land, samen. Later
voegde zich hier de geestelijke nood bij,
als gevolg van de ontrechting van den
agrariër in land en volk. Jan Smid heeft
in den beginne veel goeds tegen den
economischen boerennood gedaan, doch
het kan niet uitblijven, dat de sociaal-
economisch opgezette beweging „Land
bouw en Maatschappij” hoe langer hoe
meer gewikkeld werd in politieke pro
blemen, daar de ellende der agrarische
bevolking en de ontaarding van geheel
ons volk hierop berust. Smid noemde
die, zonder ze helaas verder te ontle
den, politiek van lagere orde. Het genie
Adolf Hitler concretiseerde ze echter als
de door Joden en Joodsche goudmacht
gestimuleerde ondergraving van ons
boerendom, van onze volksgemeenschap
en van ons ras.
Deze de boeren verdervende mach
ten leidden slechts naar één doel: de
verproletariseering van het volk tot een
slavenmassa, die makkelijk zou kunnen
worden geleid en uitgebuit. In wezen
leidden de wegen van David Wijnkoop
„Wie is de vader?”
Gisteravond is in het Seinpost-theater
de première gegeven van het blijspel:
„Wie is de vader?” Het Seinpost-tooneel
bracht deze in een goede bezetting van de
hoofdrollen, zoodat het een vlotte vertoo-
ning is geworden. De inhoud van het stuk
laat zich moeilijk in enkele woorden sa
menvatten. Daarvoor is de intrigue te in
gewikkeld; bovendien zou het element der
verrassing worden prijsgegeven. Het gaat
om een jongen man, den nieuwen secreta
ris van graaf de Valière, die in het geheim
met diens dochter is getrouwd en op wien
niet minder dan drie vaders aanspraak
meenen te moeten maken, van wien inder
daad één terecht. Er vallen vele misver
standen op te helderen tenslotte; het pi
kante is nu juist die misverstanden te zien
ontstaan en zich uitbreiden, zij het dan
ook, dat zij hun ontstaan vinden in mo-
reele zwakheden, die in dit stuk nu niet
direct verdoezeld worden. Zooals er ook
aanduidingen van sexueele verhoudingen
in voorkomen, die meer openhartig dan
kiesch zijn en daarom niet voor ieders
ooren geschikt.
Het stuk vereischt een snel tempo en
daarvan wordt, dank zij de regie van Ton-
ny Stevens, die zelf de rol van den quasi
preutschen graaf Armand de Valière ver
vulde, voldaan. Roosje Kohier stond hem
verdienstelijk ter zijde als zijn echtgenoote.
wier geweten op een dag begint te spreken
en dan oorzaak wordt van vele verwikke
lingen. Cilly Bach was Carta, met wien
de secretaris van den graaf, Ernst Binder,
in het geheim is gehuwd, en deze laatste
werd uitstekend vertolkt door Tom van
Otterloo. Lou Poolman en Joh. Kohier
kweten zich zeer goed van hun taak ook
voor vader te moeten doorgaan. Laatstge
noemde trad eveneens verdienstelijk als
butler op. Ans v. d. Naate zagen we o.a.
in de rol van Ulinka Binder, Ernst’s we«
zenlijke moeder.
de heer
Lensink. heeft na de begroetingsrede van
den heer Goyvaerts, kringleider, een toe
spraak gehouden.
Toen Adolf Hitler anderhalf jaar ge
leden aldus spr. een verdrag met
de Sovjets aanging, stond de geheele
wereld verbaasd, omdat hij tien jaar lang
een strijd op leven en dood heeft gevoerd
tegen het bolsjewisme voor de ziel van
het Duitsche volk. Tientallen kameraden
zijn in dien strijd op straat gevallen, o.a.
Horst Wessel. Geen andere staatsman
dan Hitler kon een dergelijk verdrag dan
ook aangaan, omdat hij wist, dat zijn
menschen hem voor de volle honderd
procent vertrouwden en achter hem
stonden De Sovjets hadden met dit ver
drag de bedoeling zich voor te bereiden
en Duitschland onverwacht in den rug
aan te vallen. Hitler is Stalin echter vóór
geweest. Plutocraten en bolsjewisten zijn
thans bondgenooten. Onze vroegere re-
geering heeft zich natuurlijk solidair ver
klaard. Wij nationaal-socialisten wisten
al lang, welk een houding de Nederland
sche regeerders van vóór 10 Mei zouden
innemen. De rest van ons volk zal dit
thans wel gaan beseffen. Ons volk is in
een positie gekomen, waarin het moreel
verplicht is zich achter Hitler, die
Europa van het bolsjewisme bevrijdt, te
scharen. De heer Lensink besprak ver
volgens de houding van Nationaal Front,
Unie en N.S.B. ten aanzien van Duitsch-
lands strijd tegen het bolsjewisme. Ar
nold Meyer, de leider van Nationaal
band oak iet vergete. ’t Café van die
naem, dat in de Kèizerstraet op ’t ookje
van die poort stong, was nae de poort
vernoemd.
Hartelijke huldiging in de Aula
In een speciale bijeenkomst, welke
de Aula plaats vond, hebben gistermid
dag curatoren, rector, leeraren, leerlingen
en oud-leerlingen van het le Sted. Gym
nasium aan de Laan van Meerdervoort
op hartelijke wijze afscheid genomen van
dr. H. A. Leenmans en dr. J. H. M.
Falkenhagen, die wegens het bereiken
van den pensioengerechtigden leeftijd hun
ambt als leeraar aan dit gymnasium heb
ben neergelegd.
In verband met dit afscheid, dat het
karakter droeg van een huldiging, had
zich uit de oud-leerlingen een comité ge
vormd, om aan beide leeraren een blijk
van achting en medeleven aan te bieden.
Vóór het betreden van de Aula werden
aan de dames der beide leeraren, die
door den rector van het Gymnasium wer
den binnengeleid, bloemen aangeboden.
Woorden van dank
Dr. Leenmans dankte eerst voor de hem
gebrachte hulde. Erkentelijk was spr. voor
de ondervonden vriendschap en collegiali
teit en voor de prettige samenwerking met
de leerlingen. Uitvoerig heeft spr. de be
teekenis «uiteengezet van het geschiedenis-
onderricht. Met de beste wenschen voor
het jonge geslacht en zijn vaderland, nam
dr. Leenmans tenslotte van allen afscheid.
Hem werd door de aanwezigen staande een
ovatie gebracht.
Dr. Falkenhagen heeft eveneens uitdruk
king gegeven aan zijn groote dankbaarheid
voor de op dezen middag vooral ondervon
den blijken van sympathie. Hij dankte de
sprekers voor hun woorden en geschenken
en wees op het nut van wiskunde-on-
derricht ook op een gymnasium. Ook dr.
Falkenhagen uitte zijn beste wenschen voor
het opgroeiend geslacht.
De rector heeft een slotwoord gesproken
en uit naam van velen, zoowel aan
Leenmans als aan dr. Falkenhagen
fraaien stoel aangeboden.
Nadat het koortje uit leerlingen, dat zich
ook bij r&n aanvang reeds op uitstekende
wijze had doen hooren, een lied had ge
zongen, was het samenzijn, dat zich ken
merkte door een hartelijke sfeer, geëin
digd. In de curatorenkamer bestond ge
legenheid van de leeraren persoonlijk af
scheid te nemen.
De president-curator van ’t Gymnasium,
jhr. mr. C. W. Feith, zeide, dat het voor
het college van curatoren eèn droeve dag
is, nu voor beide leeraren het oogenblik is
gekomen, dat zij heengaan. Gij gaat ons
verlaten, doch al gaat gij uit ons oog,
niet gaat gij uit ons hart. De plaats,
welke gij in ons hart en in de harten van
duizenden jonge Nederlanders inneemt,
is zóó, dat de heeren Leenmans en Fal
kenhagen niet uit de herinnering zullen
verdwijnen.
Wij hopen dat het otium, dat ge genieten
gaat, begunstigd zal worden door de meest
gunstige omstandigheden. Wij bevelen ons
in uw herinnering aan, wij zullen u niet
vergeten.
ons vaderland,
zoo gevaarlijk is,
Het Nederlandsch Orkest ,,’s-Graven-
hage” heeft zich tot B. en W. gewend met
het verzoek te willen bevorderen, dat aan
dit orkest voor het geven van symphonie-
concerten, die het karakter van volkscon
certen zouden hebben, een subsidie uit de
gemeentekas wordt verleend.
De commissie voor de kunstsubsidies,
over dit verzoek gehoord, is van meening,
dat een subsidie voor een symphonie-or-
kest, met het oog op het reeds zwaar ge
subsidieerde Residentie-orkest, hetwelk
eveneens volksconcerten geeft, niet op haar
plaats zou zijn, doch dat er aanleiding is
het orkest hetwelk voor het grootste
gedeelte bestaat uit de leden van de voor
malige Koninklijke Militaire Kapel in
dien dit zich zou omvormen tot een har-
monie-orkest, voor een subsidie in aan
merking te brengen, waardoor zou worden
medegewerkt aan het scheppen van een
nieuwe bestaansmogelijkheid voor de le
den van bovengenoemde, vroeger zoo uit
stekende kapel.
De openbare harmonie-muziek in deze
gemeente werd tot nu toe grootendeels
verzorgd door het Haagsch Harmonie-or-
kest, welk orkest voor het, in de laatste
jaren gedurende één maand in den zomer,
geven van harmonie-concerten op de open
bare pleinen een gemeentelijk subsidie ont
ving en waarvoor ook, op de gemeentebe-
grooting voor 1941 een subsidie is uitge
trokken.
Aangezien het college de meening van
de commissie juist voorkomt, en het te
vens van oordeel is, dat aan de harmonie-
muziek op de openbare pleinen uitbrei
ding zou kunnen worden gegeven, hebben
B. en W. het bestuur van het orkest
,,’s-Gravenhage” de vraag voorgelegd, of
het bereid zou zijn tot omvorming van
het orkest over te gaan, waarop wij een
bevestigend antwoord ontvingen. In een
nader verzoekschrift stelt het bestuur voor
gedurende de zomermaanden van dit jaar
wekelijks twee openluchtconcerten alhier
te doen geven. Het meent, dat een vergoe
ding van ƒ225 per te geven concert (hier
bij uitgaande van een aantal van 40 orkest
leden) als redelijk mag worden beschouwd.
Hoewel tegen dit bedrag op zichzelf geen
bezwaar kan worden gemaakt, komt het
B. en W. voor dat ’t niet op den weg van de
Gemeente ligt, de geheele kosten voor haar
rekening te nemen, doch dat ook van par
ticuliere zijde een bijdrage mag worden
verwacht.
Op grond van het vorenstaande, geven
B. en W. den Raad in overweging, aan het
orkest voor het geven van 12 openlucht-
harmonieconcerten (van 1 Augustus tot 15
September 1941) een subsidie toe te ken
nen, berekend naar 112.50 per concert,
met vrij gebruik van de verrijdbare mu
ziektent der Gemeent.e
Dan wier ik deur ’n paer Scheve-
lingers van d’ ouwe stempel der nog op
attent emaekt, dat ’t Marcelisslop vrooger
oak veul enoemd wier ,,’t Slop van
Franke”.
Dat kwam omdat de toetertèit bekende
Frank Vroalik Senior oak wel enoemd
ouwe Frank in onderschei-ing van jonge
Franke op de ook van die straet weun-
dede. En dat de Bad-uièsstraet nog lang
in de volksmond „nieuwe Rijwegt” enoemd
worde-n-is. Ook de Boegstraet wier in die
tèid altèid met „Rotterdamsch ürf” anne-
duid, omdatte de mèiste luities, die op Rot
terdam negosie deeje, daer, weundede.
’t Was èigelik ’n soort gilde apart, die
Rotterdam-loapers enoemd wiere.
—Wat benne der oak overigens ver-
scheie naeme verdwene, die-e vrooger op
de lippe van de mensche bestürve lagge.
Der eb je bevoorbeeld „Bausenburg”. Dat
was ’n groat soort slop of ürf, waer tien-
talle kléine weuninkies stonge. Der wordt
wel der is ezèid, dat die omgeving non
iet zoa erg gunstig bekend stong. En dat
’t goeie slag Schevelingers indertèid iet
zoa graeg op Bausenburg wou weune.
Maar dat zei wel ’n beetje overdreve-n-
eweest ebbe. Ik weet, datte der èil wat
fesoendelike lui jaere lang eweund ebbe.
De naem was ófkomstig van de toemaels
bekende dokter Bausch, die zoawat al de
uisies daer in èigedom bezat. De man, die
in 1800 in Delft ebore was. is in 1871 op
Scheveling overleeje. De naem oar je teu-
gewoordig nog wel der is ’n enkelde keir
noeme.
In de Kèizerstraet was er oak nog
’n „Bloedpoort", waer teugewoordig niks
meir van te ontdekke valt. As je allienig
maar op de naem ofgaet, zou je wel ’n
beetje bang weze, om zoa’n poort binne
te gaen. Maar oak dat liep nog wel los.
En toe die poort de leste tèid de naem
kreeg van „Vredehof”, was er gien wan
klank meir van te verneme En dan èit
er nog lang in de Heemraedstraet ’n rij
uièze-n-estaen, die „de Luièf” enoemd
wier. Je kon moeilik zegge, datte-n-’t vil
la’s wazze, want an de armoedige weu
ninkies zoawel as an de buurt was maar
wéinig liever of lover an. Maar toch weet
iedere Schevelinger oak teugewoordig nog
maar al te goed, waer vrooger „de Luièf”
te vinne was.
As ik ’t wèl eb, èit ’t slopje, dat teu
gewoordig nog achter de Ouwe Kerk om
van de Kèizerstraet nae de Wassenaersche-
straet loapt. vrooger de naem aad van
„Slopje van Sweeres”. ’t Slopje is er nog,
maar de naem is verdwene.
Ook de „Drie-trap” en ,,’t Straetje” of
beter nog: „’t Streitje". datte allebei inte-
Front, heeft voorgesteld een Neder
landsch legioen te vormen voor den
strijd, waarbij hij over het hoofd zag. dat
onze jongens reeds lang in de Waffen
S.S. strijden. Bovendien zou een der
gelijk nog te vormen legioen veel te laat
komen. De Unie houdt zich afzijdig, dat
wil zeggen: zij blijft anti-Duitsch.
N.S.B. betoont haar sympathie
Mussert heeft een telegram aan
Führer gezonden. Alsnog dienen
Nederlandsche volk en zijn leiders
standpunt te herzien.
Spr. verlangde daden en geen woorden.
Hebben de leiders van Unie, Nationaal
Front en N.S.B. ook meegestreden in het
Duitsche leger?
Wij willen met de andere partijen en
groepen samenwerken, doch alleen op
basis van gelijkgerechtigdheid.
Tenslotte keerde de heer Lensink zich
tegen het gerucht, dat de N.S.N.A.P.
zeer binnenkort over zou gaan in de
N.S.D.A.P. Dit is niet waar, omdat wij
Hitler 8 millioen Nederlanders willen
aanbieden.
Verhuring gedeelte Lulofsstraat
Krachtens raadsbesluit van 2 Septem
ber 1940 is aan de Rijnlandsche Beton-
bouw-Maatschappij N.V. te Leiden een
door de directie der Gemeentewerken
aangewezen deel van de Lulofsstraat,
groot ongeveer 1000 vierk. m.. voor het
opslaan en bereiden van bouwstoffen voor
een jaar verhuurd, tegen een huurprijs
van 1.50 per vierk. m. De huur is op 16
September 1940 ingegaan .en zal dus op
15 September 1941 eindigen. In de huur-
akte is de huurprijs in totaal op 1500
vastgesteld. De vennootschap heeft thans
verzocht de huur met een jaar te willen
verlengen. B. en W. hebben tegen inwilli
ging van het verzoek geen bezwaar.
Dr. van Rappard spreekt
Na de pauze voerde de landelijk leider,
dr. van Rappard, het woord Deze strijd
is de laatste afrekening van ’t nationaal-
socialisme met het internationalisme, dat
in ons land zijn verderfelijken invloed in
sterkere mate dan in de meeste andere
heeft doen gelden. De gevolgen van dit
internationalisme waren werkloosheid,
cultuur-bolsjewisme en ondermijning van
ons nationale gevoel. Het nationalisme
was formalisme geworden. Men heeft
zich blind gestaard op uiterlijke vormen
en schermde met groote woorden, zoodat
ook thans nog een groot deel van ons
volk gelooft in dit schijn-nationalisme en
in de drogreden van den eigen aard. Ook
de Unie, Nationaal Front en N.S.B. re
kende spr tot dit deel van het Neder
landsche volk.
Ons nationaal-socialisme is gebaseerd
op de begrippen bloed en socialisme. Er
is maar één soort bloed, dat voor ons in
aanmerking komt, namelijk het Duitsche
bloed. Dit is ook het geval met het Duit
sche socialisme, dat sterk genoeg is om
kapitalisme en bolsjewisme te breken en
dat daarom niet vervangen kan worden
door een eigen maaksel.
Spr. wees er op, dat men niets achter
de gemeenschappelijke betooging van
N.S.B. en N.S.N.A.P. te Amsterdam
moet zoeken. Er is geen sprake van een
in elkaar opgaan. Wie dat meent,
kent den ontwikkelingsgang van de
N.S.N.A.P. niet.
Het gaat niet om een
Duitschland, maar om gelijkberechtiging,
want wij willen geen tweede-rangs-
Germanen worden. Honderden van onze
kameraden strijden thans in de Duitsche
legers. Door onze geestdrift voor den
strijd in het Oosten mogen wij onze taak
in het eigen land echter niet vergeten en
wij moeten er voor zorgen, dat wij onze
positie hier niet verliezen. Ons volk kan
niet doordrongen worden met de natio-
naal-socialistische idee door maatregelen
van bovenaf alleen. Onze partij moét
daarom als opvoedend instrument voor
het nationaal-socialisme blijven bestaan.
De revolutie van onder af, welke ook
noodzakelijk is, is zonder de N.S.N.A.P.
niet mogelijk.
De bijeenkomst werd gesloten met het
gemeenschappelijk zingen van het Horst
Wessellied en met een driewerf „Sieg
Heil” op den Führer.
Vooral deur Schevelingers schèint
er nogal veul nota enome te weze van
de leste Klanke, die-e vernaemelik ginge-
n-over de vroogere straetnaeme en de
Koremole, die in 1861 owebrandet is. As
’n bezonder-èid wier me nog verteld, dat
de molenaer Hendrik van Duijne, die
deur die brand èilemael broadeloas
erworde was, ’n moai baentje aa kenne
krèige-n-as kommies. Maar dat ie dat
baentje ovvesloge-n-eb, om rede dSt ie
in die funksie goei kennisse van dem
aa motte bekeure.
Dat zat zoa oak ni vrooger daege
wiere der netuurlik verschillende artikele
belast, maar toe ging dat allemael plae-
selik. Elke stad of gemiente aa z’n èige
belastingstelsel. In laeter tije kwam dat
van lieverlee allemael in ande van de
Lansregeering. Zoa was oak ’t artikel
„kore” an belasting onder-evig. En der
wier in die tèid bar veul esmokkeld. Maar
oak ’t kore van de smokkelaers mos
emaeld worde. Zoadoende wis de mole
naer precies wie owe de smokkelaers
wazze. As die non dat baentje van kom
mies annenome-n-aa, dan zou die ver
plicht eweest ebbe-n-om vroogere klante
en kennisse van dem op de bon te zette.
En dat was ’n karreweitje, waer die fees-
telik voo> bedankte, ’t Was ’n èile opof
fering, want de man zat met ’n gezin van
twintig klndere. En dat ie om die rede
voor ’n moai baentje bedankte en nog wel
onder dergelike omstandig-eedes, daer
verdiende-n-ie toch zeker alle lof voor.
IJ wou z’n vrinde niet verraeje.
Non vernam ik, dat de man naederand
an de Kerkwürf op de oagte waer Trèise-
naer zoowat zat, ’n bakkerij en broadwin-
kel begonne-n-is. Laeter zou die in ’t
Moleslop scheepskaek ebakke-n-ebbe
wel de vrooger zoa bekende vierkante
bruiène „twiebak”.
Op eenvoudiger wijze dan aanvankelijk
bedoeld
In zijn vergadering van 25 Januari 1937
heeft de Raad besloten tot den aanleg, in
werkverschaffing en door jeugdige werk-
loozen, van twee kinderspeelterreinen,
onderscheidenlijk op een binnenterrein
achter den Zwarteweg en aan het Slop
van Willem Klein. Tengevolge van aller
lei omstandigheden, hoofdzakelijk verband
houdende met de saneering van het daar
omheen gelegen stadsgedeelte, is laatst
genoemd terrein nog steeds niet aange
legd. Thans zou daartoe kunnen worden
overgegaan, maar de heerschende
schaarschte aan materialen maakt het on
mogelijk zulks te doen geschieden op de
aanvankelijk voorgestelde wijze. Volstaan
zal moeten worden met het effenen, rei
nigen en op eenvoudige wijze met sintels
verharden van het terrein. Worden de sin
tels met klei gemengd, hetgeen in de be
doeling ligt, dan is verstuiving niet te
duchten. Ook dit eenvoudige speelterrein
zal in deze volkrijke buurt in een drin
gende behoefte voorzien. De kosten van
den thans voorgenomen aanleg zullen
uiteraard aanmerkelijk lager zijn zij
zullen 1900 bedragen.
Van uitvoering door jeugdige werkloo-
zen zal echter moeten worden afgezien,
daar het object, zoowel naar zijn aard
als door zijn onbeteekenden omvang,
daarvoor minder geschikt is.
B. en W. geven den Raad mitsdien in
overweging te besluiten, dat .het terrein
op de omschreven, eenvoudige wijze zal
worden aangelegd, als normaal werk.
En gaene we in onze gedachtes zoa
er is nae, wat er nog meir verdwene-n-is,
dan denke we oak an de Militaire Zwem
school langs Kenaal an de Westkant van
■’t teugewoordige Westbroekpark. Juust
deurdat die school van de buiètewürreld
ovveslote yvas deur ’n om-èining, aa dat
plekje voor ons jonges groate antrek-
kingskracht. Wat zoue we der voor
óver aad ebbe, om eve nae binne te magge
kikke
Oeveul keire in onze jonge tèid
benne we niet langs „Tuijtje in Duièn”
ekomme. Wat likkende dat toetertèid
vord weg. ’t Was ’n soort land-uisje,
dat ongeveer op de ook van de Bad-
uièswegt en de Nieuwe Duiènwegt elege
was. Maar in onze tèid was er van al die
soort wege nog gien spoor te bekenne.
’t Was allemael nog duièngrönd en ’t
land-uisje van Tuijtje lag ’n reuze-end
duièn in. As je daer nae toe eweest aa,
dan aa je ’n èile tocht achter de rug.
En non legt ’t in *t centrum van ’n
groate villawèik en likkent ’t vlakbij.
Vrooger was ’t duièn óp en duièn óf en
teugewoordig loap je langs prachtig ge-
baende wege, da’s ’t èile verschil I
’t Jonge geslacht ken z’n èige moeie-
lik ’n voorstelling maeke van wat vroo
ger ’t land van Jan Takke-n-eweest is.
Dat wier an de iene kant begrensd deur
de Vèizelstraet en an de aare kant deur
de Ondewegt of Kenaelwegt. En dan ’t
koreland tussche Kenael en wat teuge
woordig Neptunusstraet en Gevers Dey-
noatwegt enoemd wordt, ’t Land van
Maes lag tusschen wat laeter Sèinpost-
straet, Stevinstraet en Nieuwe Parklaen
eworde-n-is. Zoa zoue we nog meir
uiètgestrekte terrèine op ken noeme,
die-e verdwene benne.
Allemael van die visioene, die op-
doeme as je droamt van vroogere tije
KEES DE KLINKER.