[HAAS
Rembrandt’s geboortedag op
plechtige wijze herdacht
II
DAT KOMT ER VAN
met JOHANNES RIEMANN,
KUNST EN LETTEREN
Bijeenkomst in de Westerkerk te Amsterdam
BINNENLAND
STADSNIEUWS
LAATSTE TELEGRAMMEN
HET DUITSCHE
WEERMACHTBERICHT
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTBERICHT
Rede van
dr. T. Goedewaagen
In het Oosten blijven de
operaties zich gunstig
ontwikkelen
DIEFSTALLEN VAN
DISTRIBUTIEBESCHEIDEN
HAAGSCHE COURANT Woensdag 16 Juli 1941’ 2e bl. pag. 2
ONDERWIJS EN KERK
stukje» zeep
CHARLOTTE KöHLER IN HET
KURHAUS
HONDERDEN PAKJES THEE EN
KOFFIESURROGAAT
GESTOLEN
KLEINKUNST-TOONEEL DER
DUITSCHE POLITIE
IN DEN HAAG
Wittebroods
weken
met
ANNIE ONDRA
OUD-MINISTER Mr. J. SCHOKKING
OVERLEDEN
Limonade geen distributiegoed
HOOGSTE ONDERSCHEIDING VOOR
OVERSTE MöLDERS
Luchtaanvallen op Tobroek
VERKLARINGEN VAN ROOSEVELT
EN MARSHALL
OFFICIEELE PUBLICATIE VAN DEN GEMACHTIGDE VOOR DE PRIJZEN
VASTGESTELDE MAXIMUMPRIJZEN.
Vijf arrestaties
EEN HALF MILLIOEN FRANSCHE
KRIJGSGEVANGENEN
VRIJGELATEN
Engelsche luchtaanvallen
op ons land
Wanhopige tegenaanvallen
der sovjets afgeslagen
Zie verder 2e blad, pao 3
4
nis te, mengen kreeg, maar bleef heer-
G. D. A. van der Laar,
1
De eere-gasten
c
Rem-
1
1
i
99
99
99
8
R
I
F
l
t
t
f
f
f
F
F
F
f
r
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
c
8
F
HEDENAVOND en MORGEN
de
de
s.
de
n
v
I
F
I
t
1
J
l
1
r
I
I
1
PAUL HöRBIGER en THEO LINGEN
r
N
N
N
R
R
R
R
R
R
l
C
V
2
VAN VRIJDAGMORGEN 10 UUR AF
luitenant-kolonel
een jacht-
5 Sovj et
en
in
Drie
vliegtuigen
Gisteravond is alhier onverwacht op 77-
jarigen leeftijd overleden mr. J. Schok-
king, oud-minister van Justitie en oud-lid
van den Raad van State. De begrafenis
is vastgesteld op Vrijdag 18 Juli om half
drie op de algemeene begraafplaats.
Voordracht van Nederlandsche verzen
Er is over onze groote voordrachtkun
stenares Charlotte Kohier al zooveel ge
schreven, dat het vrijwel ondoenlijk ie,
haar kunst telkenmale met andere woor
den te roemen. Gisteravond heeft zij in
het Kurhaus voor een in volle aandacht
luisterend, geboeid en soms diep ontroerd
publiek een voordracht gegeven, die zij
„Het Onvergankelijke” noemde. Een ver
zameling Nederlandsche liederen, van onze
oudste dichters af, onbekende zangers uit
het begin der middeleeuwen, tot de jong
ste generatie toe en verzameld uit ons
geheele taalgebied: Noord-Nederlanders en
Vlamingen. Van dit onvergankelijke
schoon, door denkers en dichters in onze
taal gedacht en vorm gegeven, heeft zij
haar publiek een blijvenden indruk gege
ven. Men luisterde muisstil en bracht de
groote kunstenares aan het einde van den
avond een spontane ovatie.
Geen slachtoffers
Ook in den afgeloopen nacht vlogen
eenige Britsche vliegtuigen boven ons
land. De neergeworpen bommen richtten
echter zeer weinig schade aan. Eenige
woonhuizen en boerderijen werden licht
beschadigd. Dooden of gewonden zijn niet
te betreuren.
s
I
Op 18 dezer in het Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen
Na het succesvolle optreden van het
kleinkunst tooneel van het Reserve Poli
tiebataljon 112 in Tilburg en Amsterdam,
zal thans ook op 18 dezer in het Gebouw
voor Kunsten en Wetenschappen alhier
een voorstelling worden gegeven. Het pro
gramma, vol afwisseling, dat veel humor
en een bonte reeks attracties brengt,
waarborgt voor de bezoekers eenige zeer
vroolijke uren.
Het kleinkunsttooneel van het Reserve
Politie-bataljon 112 is opgericht ter gele
genheid van den kameraadschapsavond bij
het eenjarig bestaan van dit bataljon. Met
veel moeite en zorg werd hiervoor door
een compagnie van het bataljon een pro
gram opgesteld, dat zooveel succes had,
dat men besloot deze waarlijk goede
kleinkunst toegankelijk te maken voor het
groote publiek, ten bate van het tweede
Duitsche oorlogswinterhulpwerk.
De netto-opbrengst van de uitvoering
in den Haag komt in de kas van het Roo-
de Kruis voor het 2e Oorlogswinterhulp
werk.
Het is gebleken, dat in sommige
gemeenten de verkoop van limonade
slechts geschiedt tegen afgifte van distri
butiebonnen. Met nadruk wordt er de
aandacht op gevestigd, dat limonade niet
in distributie is gebracht en dat bij het
koopen van limonade derhalve géén
distributiebonnen dus ook geen bon
nen voor suiker of jam moeten worden
afgegeven.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜH
RER, 16 Juli. (D.N.B.) Het Opperbevel
der Weermacht deelt mede: Bij de ge
vechten aan het Oostelijke front heeft
luitenant-kolonel Mölders, commodore
van een jachteskader, gisteren 5 Sovjet-
vliegtuigen neergeschoten. Daarmede
heeft hij in dezen oorlog in totaal 101
vliegtuigen neergeschoten en, wanneer
men zijn successen in den Spaanschea
veldtocht mederekent, 115.
De Führer en opperste bevelhebber der
Weermacht heeft dezen heldhaftigen
pionier der luchtmacht en meest succes
vollen jachtvlieger der wereld als eersten
officier der Duitsche weermacht de hoog
ste Duitsche onderscheiding voor dapper
heid verleend, het eikenloof met de
zwaarden in brillanten van het ridder
kruis van het Ijzeren Kruis.
Ook flesschen slaolie en
ontvreemd
Wederom is ingebroken in een pakhuis
van een coöperatieve inkoopvereeniging
in de le-van-der-Kunstraat. Meegenomen
werden 850 pakjes thee, elk inhoudende
40 gram, pakjes koffiesurrogaat, eenige
flesschen slaolie en diverse stukjes toilet
zeep.
Reportage van Rembrandtherdenking
Hedenavóhd zal over den zender Hil
versum I van 8.15 tot 8.30 uur een repor
tage worden uitgezonden over de Rem
brandtherdenking in de Westerkerk te
Amsterdam.
ROME, 16 Juli (Stefani), Het 406de
communiqué van het Italiaansche
Hoofdkwartier luidt
In Noord-Afrika hebben Italiaansche
en Duitsche vliegtuigen opnieuw verster-
kingswerken, batterijen en havenwer
ken van Tobroek aangevallen. Andere
Duitsche afdeelingen hebben vooruitge
schoven vliegvelden van den vijand be-
bestookt. De vijand heeft luchtaanval
len gedaan op eenige plaatsen in Cyre-
naica. In de nabijheid van Bardia is
een Britsch vliegtuig door den afweer
neergeschoten.
In Oost-Afrika heeft op 13 Juli een
Italiaansche colonne van het garnizoen
van Wolsjefit een moedigen aanval on
dernomen op de vijandelijke stellingen.
De vijandelijke tegenstand werd op
voorbeeldige wijze overwonnen. De
vijandelijke afdeelingen werden op de
vlucht gedreven. Op 14 Juli hebben af
deelingen koloniale troepen van het
garnizoen van Wolsjefit Britschindische
afdeelingen aangevallen en uit haar
stellingen verdreven. In de nabijheid
van Gondar heeft onze artillerie een
vijandelijk vliegtuig neergeschoten.
Dr. T. Goedewaagen, secr-generaal van
het departement van Volksvoorlichting en
Kunsten (rechts) hecht een krans aan den
gedenksteen. (Polygoon)
WASHINGTON, 16 Juli. (U.P.) Roose
velt heeft op de persconferentie verklaard,
dat wanneer de Senaat niet door een des
betreffende wet het onder dienst houden
van de recruten en leden van de nationale
garde, alsmede van de momenteel onder
dienst zijnde reservisten voor den duur
van den huidigen noodtoestand mogelijk
maakt, het leger een ernstige verzwakking
tegemoet zal gaan.
De chef van den generalen staf, gene
raal Marshall heeft verklaard, dat de wet
telijke beperkingen voor het benutten van
Amerikaansche troepen en van de natio
nale garde buiten het Westelijk halfrond,
eenheden van het Amerikaansche leger als
een hindernis vormen voor het zenden van
bezettingstroepen voor Ijsland. Marshall
verklaarde „het ontslag of de demobilisa
tie van tweederde van onze geoefende sol
daten kan tot een nationale catastrofe lei
den”. Over de Amerikaansche dienstplicht
wet zeide hij: „Behalve door het Congres,
wanneer dit verklaart dat het nationaal be.
lang in gevaar gebracht is, kan ook de
president den diensttijd van 12 maanden
verlengen, wanneer hij dit in het bèlang
van de nationale verdediging als noodza
kelijk beschouwt”.
bediende had zich ook belast met den
verkoop van gestolen bonboekjes en was
bij zijn aanhouding nog in het bezit
van 25.
De opensluitingen werden op klaar
lichten dag gepleegd en waren alle goed
voorbereid.
De vijf arrestanten zijn in verzekerde
bewaring gesteld.
Dit noodlot kwam in 1642 over hem.
Saskia stierf en Rembrandts populari
teit begon te tanen. Maar in niets is
zijn kracht gebroken, ja, zij verdubbelt
veeleer, als hij allengs het barokke en
fantastische laat varen en alles zich
verinnigt en verinnerlijkt in werken als
de Heilige Familie van 1646. de Barm
hartige Samaritaan van 1648 of groote
monumentale gestalten als de Staal
meesters van 1661 op het doek komen.
Het zijn de werken van zijn rijpen
manneleeftijd, waarin de vaste hand het
heeft gewonnen en de onderzoekingstoch
ten der jonge jaren slechts als herinne
ring nog meedoen. Het is belangwek
kend. om bij Rembrandt de verschillen
in behandeling van hetzelfde thema na
te gaan. Het beeld van den Faustisch
levenden mensch wordt duidelijk: een
leven, waarin de herinnering bepalend
is, in zooverre iedere verdere levens
vorm aan een vorige herinnert, doch er
toch nimmer identiek mee is, de
mensch, die zich nimmer laat breken,
maar zich altijd uit eigen kracht ont
wikkelt naar eigen bestemming.
De laatste bestemming van Rem
brandt was de mystische aanschouwing
en verbeelding van de meest innige ge
meenschap tusschen mensch en mensch.
In zijn laatste jaren schildert hij de z.g.
Joodsche bruid, beeld van twee jonge
menschen in den eersten bloei van hun
liefde, De Verloren Zoon, de familie
groep in Brunswijk, David en Saul en
voor alles zichzelf, verouderd en soms
haast al uitdoovend vuur, maar met de
glimlach der wijsheid als de overwin
ning op het léven.
Leg de werken uit deze laatste, mys
tische periode naast die der vorige. Gjj
ziet in ’t spel van weleer den ernst der
laatste jaren en in den wereldschen
geest der jeugd de levenswijsheid van
den grijsaard. In dit leven spiegelt zich
alles in elkaar en herinnert alles aan
elkaar. Zoo was Rembrandt een levens
kunstenaar. die ook in zijn leven stra
lend licht en alles verslindende duister-
sterck” had gezongen, was het woord
aan dr. T. Goedewaagen, secretaris-ge-
neraal van het departement van Volks
voorlichting en Kunsten.
Dr. Goedewaagen spreekt
Sinds Potgieter, de romanticus in het
Rljksmuseum onze gouden eeuw heront
dekte en Busken Huet, dichter bij den
modernen geest, in het land van Rem
brandt de omgeving en de historische
voorwaarden van den grooten schilder
openlegde, aldus spr., is Rembrandt met
zijn, tijd het bewustzijn van ons volk
steeds nader gekomen. Ons volk, dat
zijn dichter zelfs de grootsten, niet al
te goed kent, heeft zijn grootsten schil
der tenminste niet vergeten.
Rembrandt is niet alleen een Neder
lander, maar d e Nederlander, de sa
menvatting van alle wenschen, droomen
en daden van ons volk, gisteren, heden
en morgen. Hij is onvergankelijk en on
vervreemdbaar bezit, omdat hij ons
aller wezen personifieert, omdat hij de
spiegel van Nederlandsche kracht en be
grensdheid is, omdat zijn beschouwing
van de wereld de Nederlandsche wijze
is, om wereld en leven te vatten.
Daarom is het goed, dat wij telkenjare
den dag zijner geboorte herdenken,
waarbij wij telkenjare ons hebben af te
vragen, of en hoe zijn geest in ons wordt
wedergeboren.
Rembrandt is de Nederlander bij uit
stek. Maar ook is hij Hollander, geboor
tig uit het gewest, waar in dien tijd de
kern van verzet tegen Habsburg en
tevens de kern van positieven opbouw
was gelegen. Willem van Oranje had
Leiden tot een centrum van Hollands
cultuur gemaakt. Daarnaast huisvestte
de stad sinds generaties schilders van
beteekenis, Lucas van Leiden, Jan van
Goyen en Gerard Dou. En zoo zien wij
daar Rembrandt’s jeugd omhoogge
stuwd door den cultureelen levenswil
van een volk met feilen scheppings- en
vrijheidsdrang.
Niet toevallig is het, dat Vondel, de
renaissancist, de Rubens der letteren
Rembrandt verwijt, de „eerste ketter in
de schilderkunst te zijn”, omdat hij met
zijn licht en schaduw den klaren vorm
doorbreekt en omdat bij hem de sfeer
de klassicistische vormgeving van haar
absoluutheid berooft. Het romanisme
var> zijn leermeester Pieter Lastman
wierp de jonge Rembrandt spoedig van
zich om in te gaan in de eeuwige waar
den van zijn eigen volk. In zijn levens-
dynamiek, in de gespannen scheppings
drift is Rembrandt evenzeer een kind
van zijn tijd en zijn volk.
Ondanks alle uiterlijke en ook inner
lijke noodlottigheid in dit menschenleven,
zien wij dezen mensch toch in gestadige
ontwikkeling rijpen naar zijn wezenlijke
bestemming.
Kort zijn zijn eigenlijke leerjaren,
want al spoedig vinden wij den jongen
Rembrandt zelfbewust op zoek naar
eigen vorm. Het zijn zijn Wanderjahre,
waarin hij stralend van levenslust en
scheppingsdrift, weldra aan de zijde van
Saskia, zijn kunnen nu hier, dan daar
beproeft. Hij geniet den rijkdom van het
leven met volle teugen in een stadsge
meenschap, waarin zich allengs het goud
en het goed uit Oost en West begon op
te stapelen en waarin een zelfbewuste
burgerij in den jongen staat haai- levens-
eischen begon te stellen. In deze periode
vindt hij de volkswijken, de jodenbuurt,
de stemmige woonkamers der patriciërs
en de gedroomde praal van Oostersche
levensvormen als zijn werkterrein. Het
is een feest, een hoogtij vol avontuur,
een proeftijd, waarvan de Nachtwacht
het proefstuk levert, de rijpe vrucht van
verre reizen in de landen van werkelijk
heid en droom, van realiteit en fantasie.
Later, na den dood van Saskia, is het
werk stiller en meer verdiept geworden,
maar in den man Rembrandt blijft de
herinnering van den juvenis speurbaar.
Zooals de jonge man meer naar buiten
leeft en zich zelf, zijn vrouw en zijn
omgeving met een zeker bravour weer
geeft, zoo zal straks de volwassen man,
door het lot geslagen, zich naar de kern
der dingen keeren.
Noodlot in Rembrandt’s leven
BERICHT NO. 14
De volgende prijzen voor vroege aardappelen mogen ten hoogste in rekening
worden gebracht aan den gebruiker:
VROEGE AARDAPPELEN:
Sorteering 28 mm vierkantsmaat en grooter
10 t/m 16 Juli ƒ0.10 per kilogram
17 t/m 23 Juli f 0 09
24 t/m 30 Juli ƒ0.084
30 t/m 6 Augustus ƒ0.08
Voor kriel van de sorteering 25 tot 28 mm vierkarfts-
maat t/m 6 Augustus 0 06
Bij thuisbezorging mag een cent per kilogram meer worden berekend.
HET VRAGEN VAN HOOGERE PRIJZEN IS STRAFBAAR.
BEWAAR DEZE OPGAVE EN GEBRUIK HAAR.
Nieuwe opgaven kunnen de vroegere ongeldig maken.
’s-Gravenhage, 16 Juli 1941.
Aanwezig waren o.a. de secretaris-ge
neraal van het departement van Volks
voorlichting en Kunsten, dr. T. Goede
waagen, de secretaris-generaal van het
departement van Justitie prof. mr. J. J.
Schrieke, de commissaris der provincie
Noord-Holland mr. D. J. Backer, de
Beauftragte van den Rijkscommissaris
voor Amsterdam, senator dr. Böhmker,
Ortskommandant Schröder van Amster
dam, de regeeringscommissaris van Am
sterdam, burgemeester E. J. Voute, de
regeeringscommissaris van Haarlem, bur
gemeester S. L. A. Plekker, de burge
meester van Leiden mr. R. N. de Ruijter
van Steveninck, de wethouders van Am
sterdam, dr. J. Smit, mr. dr. F. G. Guépin,
en ir. C. J. Neiszen, de hoofd
commissaris van Politie de heer S.
Tulp, jhr. mr. S. M. S. de Ranitz,
hoofd van het kabinet, de heeren N.
Oosterbaan, hoofd van de afd. propa
ganda, Max Blokzijl, hoofd van de afdee-
ling perswezen, S. Primo hoofd van de
afdeeling theater en dans, M. van Lok
horst, hoofd van de afdeeling ontspan
ning en cultuur, Ed. Gerdes hoofd van de
afd. Beeldende Kunst Bouwkunst en
Kunstnijverheid, Wouter Hulstijn pers
adviseur van den secretaris-generaal van
het departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, de waarn. directeur van het
Rijksmuseum. de heer M. D. Henkel, de
directeur van museum Boymans te Rot
terdam, dr. D. Hannema, de directeur
van het Frans Halsmuseum te Haarlem,
de heer G. D. Gratama, en jhr. dr. Ch.
de Stuers, secretaris van het Rembrandt-
huis.
Dank zij de oplettendheid van twee
eugdige personen en nauwlettend speu
ren van rechercheurs van den Centralen
Opsporingsdienst, zijn eenige opensluitin
gen in woonhuizen tot klaarheid ge
bracht. Tal van aangiften komen bij de
politie in den laatsten tijd binnen van
menschen, die tijdelijk afwezig waren en
bij terugkeer in hun woning bemerken,
dat hun distributiebescheiden waren ver
dwenen. Wellicht, dat door de nu ver
richte arrestaties aan de opensluitingen
een einde is gekomen, al wordt een ieder
aangeraden dé voordeur, hoe kort hij ook
maar van huis is, steeds op het nachtslot
te doen.
Eenigen tijd geleden had men zich toe
gang verschaft door opensluiting tot een
le étage in de Terwestenstraat. Uit het
buffet in de huiskamer waren vijf distri-
butiebonboekjes van de gezinsleden ver
dwenen. Aangifte bij de politie volgde
en onmiddellijk stelden rechercheurs van
den C.O.D. een nauwgezet onderzoek in.
Men ging eens in de omgeving van het
betrokken perceel op informatie uit. Zoo
kwam men ter oore, dat een 13-jarige en
18-jarige jongeman aan enkele menschen
hadden verteld, dat zij een jongen had
den zien loopen, die zich op meer dan
verdachte wijze in enkele straten had ge
dragen.
Het tweetal had de oogen goed den
kost gegeven en was in staat een vrij
nauwkeurig signalement van den betrok
kene op te geven. De politiemenschen
gingen op pad en na eenig zoeken had
men resultaat en kon een 18-jarigen tim
merman worden aangehouden.
BERLIJN, 16 Juli. (A.N.P.) Uit Parij-
sche bron wordt medegedeeld, dat tot
dusver door Duitschland 514.671 Fransche
Krijgsgevangenen zijn vrijgelaten. De
Parijsche pers maakt met voldoening van
dit bericht melding, waarbij zij er op
wijst, dat dit de eerste maal is, dat een
zegevierenden staat krijgsgevangenen
vrijlaat, voordat een vredesverdrag is
gesloten. Dit grootmoedige gebaar van
Duitschland moet begrepen worden in
verband met de door Duitschland gej
wenschte samenwerking.
Een sober, doch treffend karakter had
de herdenking van den geboortedag van
den grooten Hollandschen schilder Rem
brandt, welke gisteravond in de Wester
kerk te Amsterdam op initiatief van het
departement van Volksvoorlichting en
Kunsten was georganiseerd.
Met orgelspel, koorzang, gesproken
woord en door een kranslegging heeft
het nageslacht plechtig hulde gebracht
aan de nagedachtenis van den man, die
door zijn werken Neerland’s faam over
de geheele wereld vestigde.
De Westerkerk was als plaats van
samenkomst gekozen, omdat hier de
stoffelijke resten van dezen grooten kun
stenaar rusten. De omgeving, de hooge
gewelven verleenden aan zang en orgel
spel een bijzonder accent. Trouwens de
geheele sfeer tijdens de plechtigheid was
in hooge mate stemmingsvol.
Het kerkgebouw was goed gevuld; de
genoodigden hadden een plaats in het
middenschip gekregen.
Rembrandt de denker
Goethe en Langbehn hebben Rem
brandt een denker genoemd. En eigen
lijk is ieder schilder van beteekenis een
denker en geeft ieder werk van groot
formaat een wereldbeeld, een wereldbe
schouwing.
Ook Rembrandt was een denker, maar
zijn denkend schilderen had anderen in
houd dan dat der Zuidelijke renaissan
cisten. Hij is een denker, die heel het
leven en heel de wereld als een orga
nische eenheid en als een zich ontwik
kelend geheel aanschouwt; die in tegen
stelling tot een denken, dat klare en af
gesloten vormen wil, alles om en in zich
als een eeuwig worden verstaat.
Rembrandt heeft het alledaagsche als
goddelijk gezien en het goddelijke in de
sfeer van het eenvoudig menschelijke
gebracht. In zijn wereld is geen plaats
voor schoone en leelijke dingen; hij
heeft de schoonheid van het leelijke ont
dekt, als hij een opengesneden lijk, een
opgespalkten os schildert, of Ganymedes,
den lieveling van Zeus niet als een
schoonen jongeling, maar als een
schreeuwend wicht in zijn verbeelding
ziet. Rembrandts kleur is de kleur der
intimiteit, de kleur van zelfbekentenis
en vergeestelijking.
Rembrandt heeft eigenlijk geen din
gen of menschen geschilderd, doch
slechts het leven, zooals het zich als
ding en mensch openbaart. Daarom is
zijn werk ook volkomen on-klassicistisch
en, als men wil, barbaarsch, zij het dan
ook naar het woord van Langbehn
„Feinste Barbarei”.
Het is vaak een lof, wanneer wij hier
in het Noorden met zijn gedempte sfeer,
barbaarsch of „Gothisch” worden ge
noemd. Wat het Zuiden met zijn strak
ker vormen barbaarsch acht, is juist
ons wezen, is juist het wezen van den
Germaanschen mensch.
En ook Rembrandt is Germaansch
van aard. Zooals de levensruimte en
werkruimte, welke hij ter beschikking
kreeg Germaansch is, zoo is het met
zijn leven en zijn werk, zijn wereldbeeld.
Deze Hollander, wiens larid, leven en
werk wij als het onze voelen, is meer
dan een Hollander alleen. Zooals het
Germaansch wezen zich in de muziek,
in wetenschap en wijsbegeerte zijn hoog
ste vormen in Duitschland heeft gescha
pen, zoo vindt het zijn schilderkunstig
hoogtepunt in het land aan de monden
der groote rivieren, waar de wolken
eeuwig veranderd in de wateren
spiegelen.
Zooals de mensch Rembrandt, de
Faustische zelfoverwinnaar, de zoeker
naar steeds ruimer ruimten en dieper
diepten, in zijn leven niet alleen den
Hollander, maar ook den Germaanschen
mensch vertegenwoordigt, evenzoo is
zijn wereldbeeld, dat in zijn werk werd
neergelegd, Germaansch van ziel en lijf.
Rembrandt heeft geschilderd, wat
bijv. Duitsche denkers over en aan de
wereld hebben overdacht: Cusanus,
Leibniz, Schelling, Hegel en Nietzsche,
die allen de wereld en het leven als een
wordende eenheid zien of als een ont
wikkelingsproces, dat in eenheid van
tegendeelen zijn gang gaat. Zoo heeft
ook Rembrandt starre tegenstellingen
overbrugd en licht en donker als ver
wante machten tegen elkaar afgewogen.
In zijn wereldbeeld is alles wisseling en
beweging als wolken en water van het
land van herkomst. Maar de eeuwige
wisseling, welke hij schildert, is even
zeer het fatale karakter van den Ger
maanschen mensch. Het Germaansche
werelddeel is het wordende werelddeel,
dat nooit klaar is, omdat het steeds
weer eigen vormen overwint. De onop
hefbare Germaansche onrust woelt o->k
in dezen zoon van Holland. Het ruige,
vormlooze, barbaarsche, dat hem ver
weten is, is het wezen van den Ger
maanschen mensch, door klassicisti-
schen bril gezien en niet begrepen.
Een halve eeuw geleden heeft Lang
behn Rembrandt als Erzieher en redder
van Duitschland uit zijn graf opgeroe
pen. Rembrandt gold hem als het „pro-
totyp des Deutschen Künstlers” en het
groote voorbeeld voor de „Deutsche Bil-
dung”. Wij willen hier uitspreken, dat
in de revolutionnaire ontwikkeling der
komende jaren, ook op cultureel gebied,
Rembrandt als een der groote dragers
van Germaansch cultuurgoed zal leven.
In de Germaansche bewustwording
dezer jaren, nu de strijd tusschen cul
tuur en chaos wordt gestreden, zal men
den schilder van licht en duisternis uit
een ander licht bezien, dan onze vader-
landsche cultuurgeschiedenis tot nu toe
heeft gedaan. Voor ons is Rembrandt
een mensch als Bach of Hegel: Welis
waar gesproten uit een der Germaan
sche landen, maar niettemin gemeen
schappelijk bezit van den geheelen stam.
Zoowel politiek als cultureel behoort de
nationale hoogmoed tot het verleden.
Elk volk heeft zijn talent ten dienste
van het grooter Europeesch geheel.
Zelfbewustzijn daarentegen sluit dienst
baarheid niet uit maar in. Nederland is
in Rembrandt van zichzelf bewust ge
worden. Rembrandt is de Nederlander.
Maar het land van Rembrandt eert zijn
grooten zoon niet als bezit voor zichzelf
alleen, doch als een der grootste en
edelste scheppingen van den Germaan
schen geest.
Passender monument gewenscht
Rembrandt heeft zich in zijn werk zijn
eigen monument gewrocht. Maar als wij
te dezer plaatse telkenjare op dezen dag
den man gedenken willen, die morgen
de opvoeder in een herleving van Ger
maansch cultuurbewustzijn kan worden,
dan past het, aan dezen plek een vorm
te geven, welke ook uiterlijk van onze
dankbaarheid getuigt.
Het Nederlandsche volk heeft den
grooten Zwijger en vele zijner zee
helden met praalgraven geëerd. Rem
brandt echter, dien de dood in de scha
duwen, arm en onbemiddeld, verraste,
wacht nog steeds. Het eene jaar na het
andere gaat voorbij. Er worden plan
nen gemaakt en hier en daar wordt een
begin van verwerkelijking genomen.
Dit sleepend houden is echter nog groo
ter schande, dan wanneer de laatste
rustplaats geheel en al vergeten was.
Het volk, waar deze mensch geleefd
en gewerkt heeft: de stad, die hem huis
vestte en hem de mogelijkheid tot ont
plooiing heeft gegeven zij beiden
hebben den plicht, hem ook in zijn
rustplaats te eeren.
Rembrandt zien wij thans niet meer
alleen uit een oogpunt van patriotisme
als Hollander. Rembrandt zien wij als
een der grootste openbaringen van den
Germaanschen geest. Alleen zoo zien wij
hem zijn geheelen omvang.
De verplichting van dit volk en deze
stad komt hierdoor nog duidelijker naar
voren. Mogen beide dien plicht verstaan.
Kranslegging
Dr. Goedewaagen besloot zijn hulde
met het neerleggen van een grooten krans
met oranje-wit-blauwe linten, namens het
departement van Volksvoorlichting en
Kunsten aan den voet van de gedenk
plaat in de kerk.
Het koor zong vervolgens „Wilt heden
nu treden”, waarna Frans Hasselaar de
chromatische fcntasie D. kl. t. van J. P.
Sweelinck uitvoerde.
De plechtige bijeenkomst werd besloten
met het zingen van de zesde strophe van
het „Wilhelmus”.
Bekend
Na een langdurig verhoor gaf hij toe
de opensluiting te hebben gepleegd. Hij
werd zoo in het nauw gedreven, dat de
timmerman ook de namen van zijn mede
plichtigen noemde, t.w. een 14-jarigen
bakkersleerling en een 15-jarigen scho
lier. Deze twee hadden als „uitkijk” ge
fungeerd.
Ook zij werden aangehouden.
Gebleken is, dat de timmerman een
van de bonboekjes voor 17.50 verkocht
had aan een 19-jarigen kantoorbediende
eenige anderen had hij met de overige
boekjes verblijd, voor in totaal 72.50.
In verband hiermede kon nog. behalve
de kantoorbediende, een 29-jarige koop
man worden gearresteerd. Bij zijn aan
houding had de timmerman nog 75 op
zak, dat afkomstig was van den verkoop
der bonboekjes.
Debet aan andere opensluitingen
De man bleek ook nog aan andere
opensluitingen schuldig te zijn. Met een
looper was hij een benedenhuis in de
Ruysdaelstraat binnengedrongen Uit een
buffet waren door hem ƒ9 en diverse
distributiebonnen meegenomen. Ook in
dit geval had een van de jeugdige kna
pen buiten op den uitkijk gestaan. Een
2e étage in de Jacob Marisstraat was
eveneens met een bezoek van den tim
merman vereerd en hier bestond de buit
uit drie distributiebonboekjes, ontvreemd
uit een buffet. Weer had de dief zich
bediend van een „wacht” in de straat.
Uit de linnenkast van een le étage in
de Kaapstraat, waar hij zich eveneens
door opensluiting van de voordeur toe
gang had verschaft, had hij 15 en een
horloge ontvreemd. Dit horloge en een
ander had hij aan den 19-jarigen kan
toorbediende verkocht, o.a. een voor
2 50. Deze op zijn beurt had een ervan
cadeau gegeven aan een kennis, en het
andere in reparatie gegeven. De kantoor-
Kranslegging door den Natio-
nalen Jeugdstorm
Ook een groep stormers en storm-
sters van den Nationalen Jeugdstorm was
aanwezig. Tevoren was deze groep met
trommelmuziek gemarcheerd naar het
Rembrandtplein, waar het standbeeld van
Rembrandt staat.
Voor het hek hield de groep halt en
maakte front naar het standbeeld. De
leider van deze afdeeling met een stor-
mer en een stormster traden naar voren
en legden een krans aan den voet van het
monument, terwijl de vlaggen neigden en
de jongens en meisjes den groet brach
ten. Het was een eenvoudige, doch sym
pathieke hulde, die vooral gewaardeerd
moet worden, omdat het de eerste maal
was, dat men de jeugd als groep spontaan
een onzer grootste cultuurdragers zag
eeren.
Na de kranslegging marcheerde de
Nationale Jeugdstorm naar de Wester
kerk.
De dienst
schen met macht en genie.
Uit dit leven kwam het werk omhoog,
een unicum in de geschiedenis der
schilderkunst
Voor den aanvang van den dienst pre
ludeerde de organist, de heer Frans
Hasselaar, op het orgel over bekende
liederen, waarna het „Amsterdamsch
Gemengd Koor”, onder leiding van den
heer Herman Dijkstra inzette met
Bede voor het vaderland”. Klaar, hel
der en vol overtuiging klonken de stem
men door het kerkgebouw. De organist
sloot hierop aan met variaties op het
koraal „Mein Junges Leben hat ein
End” van den Hollandschen componist
J. P. Sweelinck, tijdgenoot van Rem-
blNadat het koor nog het bekende va-
derlandsche lied „Merck toch hoe
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 16 Juli. (D.N.B.) Het Op
perbevel der Weermacht deelt mede:
In het Oosten blijven de operaties
zich gunstig ontwikkelen. Op verschei
dene plaatsen zijn wanhopige tegen
aanvallen der Sovjets met bloedige
verliezen voor den vijand afgeslagen.
In den strijd tegen Engeland heeft
de luchtmacht ten Oosten van New
castle 2 groote vrachtschepen ernstig
beschadigd. Gevechtsvliegtugen heb
ben in den afgeloopen nacht de haven
werken van Margate gebombardeerd.
In den afgeloopen nacht hebben
zwakke vijandelijke strijdkrachten
een klein aantal brisant- en brand
bommen in West-Duitschland laten
vallen. Drie der Britsche gevechts-
werden door nachtjagers
neergeschoten.
Zooals reeds in een speciaal bericht
is gemeld, heeft
Mölders, commodore van
eskader, gisteren opnieuw
vliegtuigen neergeschoten en daar
mede zijn 101ste overwinning in de
lucht in dezen oorlog behaald.
EXAMENS
Universiteit te Leiden
Cand.ex. wis- en natuurkunde L: de
heer J. G. Krauss, den Haag; dotoraal ex.
wis- en natuurkunde (hoofdvak natuur
kunde) de heeren ,J. C. Hupse, den Haag
en W. K. Westmijze, Leiden; doctoraal ex.,
wis- en natuurkunde (hoofdvak sterre-
kunde), de heer C. K. Noordenbos, Lei
den.
Eindexamens H.B.S., Raam,
straat.
Eindexamen der 7e Hoogere Burger
school met 5-j. c. A en B afd. A., Raam,
straat 28. Groep I t.e.m. III.
Geslaagd J. L. Asman, P. Fraterman,
J. de Jongh, J. A. Klijnstra, J. van der
Kooy, F. Th. Moes, D. L. Otten, G. Pop.
pinek, D. Sealtiël, R. Rensen, Th. W. Pie
ters, L. Snoeij, A. Spree, J. M. C. Stuyf.
zand, A. Vollegraaf, W. de Wit, Hendrika
N. A. Breeuwer, N. A. van Brussel, Emmy
J. Heuperman, Maria de Jong, Carolina
H. M. Kolstee, Elly van der Kraan, J. L.
Larners, P. J. van Oostveen, H. V. A. van
Steensel van der Aa, Emma A. de Jong,
H. de Vries.
H.B.S., Beeklaan.
3e gemeentelijke H.B.S. met 5-j. c. Af
deeling A. Beeklaan 445.
Geslaagd voor het eindexamen afd. A.:
A. S. Cordesius, J. Chr. Duys, G. Erath,
J. van Gemert, A. de Greef, A. Griep, C.
H. van Houts, J. van der Kley, M. Krijgs
man, E. Muller, J. Muller, J. Th. Polder-
mans, C. E. de Riemer, G. A. de Rop, H.
K. Scheerings, R. Verhage, F. L. E. Wa.
jon, M. van der Ban, R. J. Becker, P. v.
Beverwijk, L. S. Boender, K. Boonstra,
A. van den Brink, A. N. Crabbendam, A.
Meulenbroek. Afgewezen1.
Mul o.e x a m e n s.
Uitslag Mulo-examen, 14 Juli, diploma
A.: C. B. Doolaard, W. A. Kaemmeren,
J. C. Andries, S. J. Engel, C. A. W. Ha.
rinek, E. C. Muller de Montigny, allen te
den Haag, W. F. Hagenaar, Delft, N.
Mullema, De Lier, E. van Beek, H. Swaan
V. G. Willems, J. A. Klaren, C. Pina, C.
A. J. Oostdam, allen te den Haag, B.
G. C. Boen, te Rijswijk, A. M. Gramsma,
te den Haag, H .Ydo, H. Verhoeff, H. W.
Verdouw, allen te Rijswijk, D. A. Snoo.
dijk, K. van der Ploeg, J. Pellikaan, allen
te den Haag.
Diploma B.:
J. F. van der Brugge, te Delft, G. E. P.
V. Vennik en A. A J. van Tuyl te den
Haag.
Diploma A.: E. J. Arnold, Delft, D. v.
Santen, Schipluiden, M. van Nijf, Delft,
H. J. Leenhouts, Delft, A. M. Reichardt,
H. W. v. d. Leer, S. L. Goedman, J. A.
Dhont, L. J. Braat, E. J. A. de Hart, H.
Vermij, P. W. J. Beekman, G. Clavan,
W. J. Heijer, D. v. d. Hout, P. J. Knotter,
J. J. Tenthof, A. C. E. de Looper, Lod.
Horst, M. M. P. v. Bavel, allen te den
Haag, H. E. M. v. Vilderen, Schevenin-
gen, M. N. v. d. Sijs, Delft en N. C. J.
Knobhout, te Voorburg.
Diploma B.; G. A. van Boeijen, J. P.
D. Bosselaar, Voorburg, G. Voorsteegh,
R. Cortenhach, J. M. Schoustra, W. Land
zaat, G. B. ten Cate, E. J. C. v. d. Maa.
rel, G. Roels, allen te den Haag, C. Ver-
burgh, Delft.
Diploma A.: de dames J. M. Buter, P.
J. Versluys, J. v. d. Stouwe, E. Winter,
kamp, J. F. Beenen, G. E. Langevoort,
I. A. H. Meijer, allen den Haag, F. Sigar,