m
Toeristische verkenningen
den Haag
Haagsche Courant van Zaterdag 2 Augustus 1941
De
BINNENLAND
STADSNIEUWS
de
Scheveningsche klanken
bonnen
nieuwe
De uitbreiding van
koolzaadteelt
In
Rijkszorg voor de hunnebedden
Nederland op de Leipziger Messe
SNIP EN SNAP-REVUE IN HET
CITY-THEATER
GEMEENTERAAD
„Dat is wat voor U”
DERDE BLAD, PAGINA 1
VIJFTIGJARIG JUBILEUM VAN DEN
HEER J. F. DIJKERMAN
RIOLEERING GOEVERNEURL A AN
NIEUW PROGRAMMA IN PICCADILLY
CABARET
het belang der vetvoor
ziening van ons volk
Raapkoeken, een welkom
veevoer
CLXII
KEES DE KLINKER.
Vermoedelijk
DE NEDERLANDSCHE SCHOENEN
INDUSTRIE OP DE JAARBEURS
WAAR NOODIG WORDEN DEZE
HISTORISCHE GRAVEN
GERESTAUREERD
Op de komende Jaarbeurs te Utrecht van
918 September zal wederom een belang
rijke schoenen-groep aanwezig zijn Men
zal er vele vooraanstaande schoenfabrikan
ten vinden, die in monsterkamers zijn ge
huisvest en zich tot één groep op de 4e
verdieping van het jaarbeursgebouw heb
ben vereenigd
Foto-tentoonstelllng
„Bloemen en Beelden”
de
de
wie
was.
HOUT EN HOUTPRODUCTEN
Het rijksbureau voor hout deelt mede,
de
1939
uit
ge-
Wethouder Feber ontvangt uit de handen van den heer Woltjer de door hem
gekozen foto. (Polygoon-v. d. Werff)
met dit zeer zeldzame jubileum.
Tenslotte overhandigde de hoofddirec
teur hem een cadeau onder couvert.
Heden werd- in de com.missarissenkamer
van het kantoorgebouw der maatschappij
aan belangstellenden gelegenheid gegeven
den heer Dijkerman met dit zeer bijzon
dere jubileum geluk te wenschen
Hier werd het woord gevoerd door den
heer mr. G. B. Fortuyn, directeur van het
kantoor Groningen, die den jubilaris in
van veel waardeering getuigende woorden
heeft toegesproken, terwijl hij hem, na
mens veel collega's enkele geschenken aan
bood.
Daarna werd nog gesproken door den
heer W. Burgwal, voorzitter van de ambte-
narenvereeniging van de Nederlanden van
1845, die den jubilaris namens genoemde
vereeniging een bloemenmand overhan
digde. Hierna heeft de heer Dijkerman,
die vergezeld was van zijn echtgenoote,
den sprekers en den aanwezigen dank
gezegd voor de betoonde belangstelling.
De Gemeenteraad is in openbare ver
gadering bijeengeroepen tegen Maandag
1! Augustus, te half twee. Op de agenda
komt o.m. voor het voorstel van B. en W.
Oostduinen, met bijbehoorende verorde
ningen, en tevens prae-advies op het
adres ter zake.
En non zei je vraegewaer ging
die groate mienigte droagvisch indertèid
dan zoa nae toe Dat wier zoawat alle-
mael nae Braeband en vooral nae Bel
gië toe-estierd. Daer zatte de echte
lief-ebbers van droagvisch. Vernaemelik
de omgeving van Gent was 'n bekend
ófzetterrein voor dat artikel. Ze aane der
bij tije meir voor óver as voor pas an-
gevoerde vorsche visch.
't Is wel opmerkelik, dat 't artikel
„visch” altèid veul meir óftrek evonne-n-
eb in 't buièteland as in ons èige land.
Dat was iet allien indertèid 't geval met
droagvisch, maar 't èit altèid al ezèid
kenne worde van elke soort visch, die de
TempoTempoDat is het devies van
de nieuwe Snip en Snap-revue „Dat is
wat voor U welke in het City-theater yiot e*n levendig, gesteund door een sugl
van het
toekomst
dat de inschrijvingsplicht ingevolge
wijziging van de Houtbeschikking
no. 1 en 1940 no. 1 niet geldt voor
ondernemingen, welke den detailhandel in
kurk, bamboe en rotting of fabrikaten
daarvan uitoefenen, evenmin als voor
detailhandelaren in houtproducten. Voor
nadere bijzonderheden verwijzen wij naar
de desbetreffende officieele publicatie.
willen zeggen dit gewas is het aange
wezen product, het volgende jaar, voor
de nieuwe, noordoostelijke inpoldering
van het Ijsselmeer.
De laatste jaren werd koolzaad vrijwel
alleen op kleigrond verbouwd. Maar de
verbouw ervan behoeft heusch niet tot
kleigrond te worden beperkt, gezien de
goede uitkomsten van de koolzaadteelt,
welke, dertig of veertig jaren geleden,
de goede zandgronden opleverden. Voor
koolzaadteelt is veel stikstof noodig.
Maar de toewijzingen van stikstof zijn
dan ook zoodanig, dat men daarmee zeer
wel op de goede zandgronden koolzaad
kan gaan verbouwen. Voor de zaaizaad-
voorziening zijn de noödige maatregelen
genomen. Mocht in bepaalde streken geen
zaaizaad beschikbaar zijn, dan kan
Nederlandsche Akkerbouw-Centrale
boeren in het bezit ervan stellen.
Vertrouwd mag worden, dat de boe
renstand het zijne zal bijdragen tot het
welslagen van het initiatief, door het
Rijksbureau voor de Voedselvoorziening
genomen, opdat de heilzame gevolgen
daarvan aan ons volk het volgende jaar
zullen ten goede komen
KINDERMATINEE IN DE KURZAAL
Woensdagmiddag zal in de Kurzaal in
het mechanische Poppentheater door
Henri Nolles „Tafeltje dek je” worden
vertoond. Daarna krijgen alle kinderen
een grappig gebarenliedje. Na de pauze
treedt op veler verzoek nogmaals Marina
van Goudzwaard op met haar wonderpop
Jonas.
De bevolkingstoewas en dientengevolge
de behoefte aan steeds verder gaande
uitbreiding van het bouwland heeft het
Drentsche landschap in de laatste jaren
een metamorphose doen ondergaan, zoo-
als het wel nooit meer beleven zal. Eer
tijds betrekkelijk kleine esschen en ma
den te midden van groote heidevlakten,
nu kleine restanten hei in een uitgestrekt
cultuurland.
Velen zullen de veranderingen betreu
ren, de noodzakelijkheid ervan zal men
echter kunnen erkennen. Er zijn ook ont
ginningen, die stellig niet mogen plaats
vinden. Niet elke herinnering aan het
oude Drentsche landschap mag verdwij
nen, Zeer zeker niet daar, waar monu
menten uit een vroegeren tijd de gedach
te aan het verleden levend houden. De
plekken als deze, in de eerste plaats rond
de hunnebedden, dient het oorspronke
lijke landschap zooveel mogelijk intact te
worden gehouden. Immers het ligt voor
de hand, dat deze oude graven in hooge
mate aan schoonheid en karakter inboe
ten, wanneer de omgeving, waarmee zij
een eenheid vormen, op moderne wijze
in cultuur zou worden gebracht. Derhalve
is het Rijk, gedurende de laatste jaren
meer nog dan tevoren, doende waar dit
eenigszins mogelijk is, de terreinen rond
de hunnebedden aan te koopen, opdat zij
in overeenstemming kunnen blijven met
het karakter, dat zij als entourage der
hunnebedden dienen te hebben. Uiteraard
beperkt de werkzaamheid van het Rijk
zich hierbij tot de steenen graven, die
zijn eigendom zijn. Van de 55 in ons land
bekende hunnebedden behooren 33 aan
het Rijk toe en 21 aan de provincie
Drente, terwijl een overigens zeer be
schadigd hunnebed particulier eigendom is.
Door den aankoop van perceelen rond de
hunnebedden zijn reeds vele kleine maar
zeer belangrijke cultuur en natuurreser
vaten tot stand gebracht. Zoo zijn in het
afgeloopen jaar terreinaanwinsten van be-
teekenis verkregen bij de twee hunne
bedden van Havelte. Nog slechts enkele
enclaves zijn in particuliere handen.
Daar waar ontginning dreigde, werd
door den cultuurtechnischen dienst van
het departement van Landbouw en Vis-,
scherij vergunning daartoe geweigerd.
Reeds in vorige jaren werden o.a. de
gronden rond de vijf hunnebedden en den
tumulus te Bronneger (gemeente Borger)
aangekocht. De gronden om de twee te
Buinen (gemeente Borger), om de twee
te Drouwen (gemeente Borgereen ter
rein om een der hunnebedden te Sleen
en de strook land tusschen en rondom de
twee hunnebedden bij het dorp Rolde.
Waar dit wenschelijk was werd een aan
vang gemaakt met het aanbrengen van
passende beplanting. Zoo zijn in het
vorige jaar rondom de beide hunnebed
den te Angelslo en het landgraf op den.
Schimmeresch bij Emmen (alle drie ge
meente Emmen) verscheidene aanplan
tingen gedaan. Het is een verheugend
teeken, dat de aandacht, die het Rijk aan
de hunnebedden besteedt, overeenstemt
met de groeiende- belangstelling in den
lande voor deze oude monumenten. Min
der verheugend is, dat deze belangstel
ling vaak op zeer verkeerde wijze van
zich doet blijken. Vernielinger en be
schadigingen aan de steenen of beplan
tingen maken jaarlijks ettelijke herstel
lingen noodzakelijk, die bij een juister
inzicht van het publiek in de geschied
kundige en in de schoonheidswaarde de
zer graven onnoodig zouden zijn geweest.
Gelukkig hebben niet alle herstellingen
betrekking op door menschenhand aan
gerichte beschadigingen. Ook de tijd
heeft deze wel op het geweten. Binnen
kort zal de restauratie ter hand genomen
worden van het kleine hunnebed te Ha
velte, dat door natuurlijke oorzaken en
menschelijk ingrijpen in verval was ge
raakt. Door het plaatsen van deksteenen
op de zijstukken zal het zooveel mogelijic
in zijn oorspronkelijken toestand worden
hersteld. Zoo is er reeds veel werk ver
richt en zal er nog veel werk verricht
dienen te worden ten einde te bereiken,
dat de Nederlandsche steenen graven, ge
legen in een er bijpassende omgeving, als
herinnering van een voor- en vroeg-
historisch tijdperk voor het nageslacht
gespaard blijven.
Morgen is het 50 jaar geleden, dat
de heer J. F. Dijkerman in dienst trad bij
de N.V. Assurantie-maatschappij „de Ne
derlanden”, van 1845. Begonnen op het
kantoor der Maatschappij te Zutphen, werd
hij later te werk gesteld op het kantoor te
Alkmaar, dat later werd verplaatst naar
Haarlem. Vandaar werd hij oveegeplaatst
naar het hoofdkantoor dat inmiddels naar
's-Gravenhage was verlegd, alwaar hij
sinds, jaren de belangrijke positie bekleedt
van chef der afd Algemeen Binnenland.
Waar de eigenlijke jubileumdag op Zon
dag valt, werd de jubilaris dezer dagen
door den hoofddirecteur ontvangen, die
hem in hartelijke en zeer waardeerende
mede een zevental schetsen van iedere
wandeling afzonderlijk met een beschrij
ving van alles, wat men onderweg tegen
komt. Deze kaartjes zijn verzorgd door
den Dienst der S. en V. Voorts zijn nog
een aantal hoofdstukken gewijd aan de
Haagsche architectuur en aan de flora
en fauna van de natuurijke omstreken.
De tekst is bewerkt door S. Carmiggelt,
mede aan de hand van het boekwerkje,
uitgegeven ter gelegenheid van de ten
toonstelling „Waar wonen wij”, welke
twee jaar geleden in het Gemeente
museum werd gehouden.
In zijn vergadering van 1 April 1940
heeft de Raad besloten tot den aanleg
van een secundair riool in een gedeelte
van de Jan van der Heydenstraat, zulks
om een einde te maken aan den in die
straat en in de belendende huizen on
dervonden hinder van rioolstank. Deze
maatregel heeft aan de verwachtingen be
antwoord. Er bestaat daarom aanleiding
dezelfde voorziening ook te treffen in het
tusschen het Jonckbloetplein en het Lo-
rentzplein gelegen gedeelte van de Goe-
verneurlaan, waar door dezelfde oorzaken
als vroeger in de Jan van der Heyden
straat, thans nog hinder van hetzelfde
euvel wordt ondervonden. De kosten van
het werk, waarvoor machtiging is ge
vraagd aan den algemeen gemachtigde
voor den Wederopbouw, worden geraamd
op 14.000. B. en W stellen den Raad
voor, aldus te besluiten.
thans haar intrek heeft genomen. Met een
sneltreinvaart wordt deze revue afge
werkt. Geen oogenblik is het tooneel leeg,
een lawine van amusement wordt over de
bezoekers uitgestort, die van de eene
lach in de andere vallen.
De hoogtepunten worden gevormd door
het optreden van de dames „Snip en
Snap-’ en het clownquartet de Snipsnap-
pellini’s.
Piet Muyselaar en Willy Walden als de
bekende dames debiteeren tal van zothe
den, maar het groote succes is wel het
tongbrekende lied „Snipt snapt niet wat
Snap snapt”, waarop de bezoekers in de
zaal, tot groot vermaak van de aanwezi
gen”, eveneens hun krachten mogen be
proeven.
Het clownsquartet de Snipsnappellini’s
is weer het toppunt van dwaasheid het
is een geslaagde persiflage op het optre
den van de Fratellinf’s. Het is de groote
creatie van Willy Walden, bijgestaan door
Piet Muyselaar, zijn broer Gerard en Jan
Roem. De laatste verzorgt met welluiden-
de stem de zangnummers en mocht zich, ^ot vaststelling^ van het^ uitbreidmgsplan-
vooral in „Het Kaperschip”, de bijval van
het publiek verzekeren. Berry Kievits is
de charmante soubrette, die in de „Japan-
finale” met Jan Roem, in „Het Weer-
huisje” met Muyselaar, als „Het bruid
je” en nog enkele andere komische sket
ches. (want ook hieraan ontbreekt het
niet) terecht hartelijk applaus oogstte.
In dit programma is nog ingelascht een
acrobatennummer van de Kentons, die
tijdelijk Paquita et ses 3 pirates vervan
gen en verscheidene verbluffende toeren
verrichten.
Het ballet van Nalda en Frans Muriloft
is wederom geëngageerd. Het is goed ge
traind en pittig, de dansen zijn smaakvol
ontworpen Dit mag ook gezegd worden
van de costumes en de décors van Joop
Geesink. Het orkest staat onder leiding
van John Brookhouse Mc Carthy.
Een uitverkocht huis heeft deze nieuwe
revue, welke door René Sleeswijk ge
bracht wordt, met veel applaus toege
juicht. Dit werd geaccentueerd met eeni-
ge vriendelijke woorden en bloemen van
den heer ter Linden, directeur van het
City-theater. P. H. de Wit.
J. P. VAN DUIJNE OVERLEDEN
Te dezer stede is gisteren op 67-jarigen
leeftijd overleden de heer J. P. van Duijne
te Scheven ingen De thans ontslapene
stond 45 jaren aan het hoofd van de be
kende maatschoenmakerij in de Prins
Willemstraat, was medeoprichter van de
Haagsche Schoenmakerspatroons Vereeni
ging en mede-oprichter, bestuurslid en
laatstelijk voorzitter van het bestuur van
de Vakschool voor Schoenmakers te
's-Gravenhage en enkele malen lid van de
examencommissie voor de Nijverheidson-
derwijsakteqp De heer van Duijne was
ook een bekende persoonlijkheid in de
kringen van den mannenzang en be>-
stuurslid van „Die Haghe Sanghers”.
De begrafenis zal plaats hebben op de
Algemeene Begraafplaats aan de Kerkhof-
laan op Maandag 4 Augustus te 12.15 uur.
Dries Krijn, populair door radio en re.
vue, confereert er lustig en met beschaaf,
den humor op los in het nieuwe program,
ma in Piccadilly Cabaret aan de Lange
Poten. Verder heeft hij een aantal aar
dige liedjes op zijn repertoire, welke hij
1 Z- 1 -A -J 4—J J A -. AAM
gestieve mimiek, op dp planken brengt.
Zijn optreden is een succes, vooral „Ma
demoiselle" en „Het Café’tje” sieren den
kunstenaar.
Het gratieuze danspaar „De Starleys”
is geprolongeerd, doch zij treden op met
een bijna geheel nieuw programma Ook
de charmante zangeres Maria Wien en de
buitengewoon knappe equilibrist Berny
blijven nog een week in Piccadilly, het.
geen de minnaars van de kleinkunst ge
noegen zal doen.
Het nieuwe orkest van Willem Bouw
meester blijkt reeds geheel ingespeeld te
zijn en zal een gewaardeerde attractie
worden. Het ensemble bestaat uit een
viertal musici, die virtuoos op vele in.
strumenten zijn.
Waer benne de tije-n-ebleve. datte
we zoa echt ouwerwessies konne smul-
le-n-an 'n gekookt droagvischje 't Is of
de smaek dervan nog op me tong legt,
as ik denkt an die levend gesneeje schol,
die as droagvisch en dan gekookt, vroo-
ger vooral 's zeumers veul op tae-
fel kwam Wat 'n mennigte keire, as ik
van taefel öpstong, eb ik der toe iet van
motte getuiège, dat zoa'n gekookte droa-
ge schol de vorsché-vischsmaek soms nog
te bove ging. En wat wisse de vrouwe
dat altèid al iet op ’n kostelike menier
klaer te maeke
Zoa’n gekookt droag vischje met
nieuwe aèrappelties en ’n lekker butter -
sausje met 'n beetje Oud-Ollantsche mos
terd derbij der wazze-n-indertèid maar
wéinig gerechte, die daer teugenöp kon
ne. 't Was soms 'n koningsmaeltèid gelik
Oe komt 't non, dat je daer teuge-
woordig zoa èilemael niks meir van ver
neemt Dq visch mag dier weze, maar ze
is met vrooger vergeleke nog niks veran
derd. En watte de mensche vrooger lek
ker vonne. geloaf maar zeker, dat dat
teugewoordig oak best nae der smaek
weze zei. Zonder tastbaere rede zou zoa’n
verandering oak moeielik te verklaere
valle.
Maar 't is oak erg eenvoudig om de
grondoarzaek dervan an te wèize. ’t Zit
'm geweunweg daerin, dat er vrooger
zoa van de maend Maert óf tot diep in
de zeumer toe - overtollig veul vorsche
visch annevoerd wier. Veul te veul voor
de normaele konsumpsie. Al kon de buiè-
telansche mart destèis al 'n gedèilte van
de vangst opneme, toch was dat nog veul
te wéinig naë ver-ouding van de anvoer.
En dan liete de verbindinge in die tèid
nae vorre streke nog veul te wensche-n-
over. 'n Bedürfelik artikel, zoa-as visch,
mot altèid vlug z’n bestemming kenne be-
rèike. En dat liet in die tèid aèrdig wat
te wensche-n-over.
Deur die overtollige anvoer liepe
dan de vischprèize nae beneeje. De visch-
droagers namme de gelegen-èid waer, om
voor ’n schappelik prijsje al de visch op
te koape, die voor de vorsche-vischhan-
del èigelik overschaerig eworde was.
Daerdeur kon je op tientalle van koap-
mansürve onöfzienbaere partije schol en
schar, bolk, wijting en schellevisch te
droage zien ange. De visch wier op die
menier dus èigelik, zoa-azze ze dat teu
gewoordig noemeekonserveerd. Der
kwam zoadoende 'n overvloed van droag
visch op Scheveling. Gien wonder, datte
de lekkerbekke, die de smaek van ge
kookte droagvisch ienmael te pakke-n-
aane, van de gelegen-èid gebruk maek-
tede. om waer ze maar ienigszins kans
krege, ’n goedkoap zootje droagvisch in
de wacht te sleepe.
Raapolie, grondstof voor
margarinefabricage
Om met het belangrijkste te beginnen
de raapolie, die uit koolzaad wordt be
reid, is onder de tegenwoordige omstan
digheden een voortreffelijke grondstof
voor de margarinefabricage. De overheid
streeft ernaar, de oppervlakte land, met
koolzaad beteeld, tot veertig duizend
j breiden. Daarvan zal
tachtig duizend ton zaad kunnen worden
gewonnen. Van deze hoeveelheid zal der
tig procent, dus vier-en-twintig duizend
ton raapolie kunnen worden gemaakt. En
dit kan dertig duizend ton margarine per
jaar opleveren. Wanneer men nu weet,
dat voor het verbruik van boter en mar
garine in Nederland in totaal vijfen
negentig duizend ton noodig is, begrijpt
men de beteekenis van de koolzaadwin-
ning voor de vetvoorziening van ons
volk.
De laatste jaren intusschen was de ge
middelde koolzaadopbrengst in ons land
slechts ongeveer vijf duizend ton per
jaajr. Hiervan kon maar vijftienhonderd
ton raapolie worden gewonnen. Men stelle
deze geringe hoeveelheid tegenover de
vier-en-twintig duizend ton olie, die men
hoopt te krijgen Dan wordt het duide
lijk, hoe sterk de verbouw van koolzaad,
wil men het beoogde doel bereiken, zich
zal moeten uitbreiden
Deelneming bestaat uit vijf inzendingen
Op de Leipziger Messe, welke van 31
Augustus tot en met 4 September gehou
den zal worden, zal Nederland door een
aantal belangrijke inzendingen verte
genwoordigd zijn. Van bijzondere betee
kenis is natuurlijk de inzending van den
Economischen Voorlichtingsdienst van
het departement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart, welke in totaal de vijf en
veertigste jaarbeurs.inzending van dezen
dienst is en de negende te Leipzig. On
geveer 600 m3 oppervlakte heeft men te
Leipzig ter beschikking gekregen en dat
is aanmerkelijk meer ruimte dan men tot
dusverre toe ge wezen kreeg.
Op het atelier van de firma N. P. En-
derberg jr. te Amsterdam, waar een aan
tal projecten voor het representatieve deel
der Nederlandsche deelneming was op
gesteld, hebben wij een indruk kunnen
krijgen van de officieele inzending. De
deelneming bestaat uit vijf inzendingen,
welke alle in het Ringmessehaus een
plaats zullen vinden. De representatieve
inzending komt in de bij uitstek gunstig
gelegen ruimte in de parterre. De stand
is ontworpen door prof. H. Rosse. De
vloerbedekking bestaat uit Nederlandsche
tegels en de wanden uit brandwerend ge
maakte rietmatten, waarin nissen worden
gevormd. Deze afdeeling heeft een ty
pisch Nederlandsche tint gekregen door
de Nederlandsche materialen als tegels
en riet, welke gebruikt zijn. In dezen
stand wordt de aandacht gevestigd op
verschillende zijden van Nederlands eco
nomisch en sociaal leven, met name op
het gebied van landbouw, veeteelt, tuin
bouw, boomkweekerij, visscherij, indu
strie, waterwegen en electrificatie. In het
bijzonder zullen naar voren worden ge
bracht producten als: bloembollen, heg.
gen, aardappelen, aardappelmeel, stroo-
carton, boter, kaas, melk en melkproduc
ten, margarine, eieren en cacao, terwijl
ook veel aandacht wordt besteed aan: wa.
terwegen, visscherij, scheepsbouw, elec
trificatie, fietsen en radio. Een groote
kaart van Nederland, samengesteld uit
22 foto’s en een bak met diapositieven,
geven een aantal beelden uit den land
bouw en de nijverheid van ons land. Er
is verder een inzending van de Neder
landsche textielindustrie, die geen pro
paganda maakt voor de diverse fabrikan.
ten, doch voor de geheele Nederlandsche
industrie. Tenslotte zijn er een represen
tatieve inzending van de Nederlandsche
schoenen, en lederindustrie, een collec
tieve inzending van individueele firma’s
en een inzending van „Kunst in handwerk
en industrie”. De projecten voor het re
presentatieve deel der Nederlandsche deeL
neming worden vandaag naar Leipzig ver
zonden.
"J-E stempeltocht door den Haag is
1 nog in vollen gang en reeds komt
J de V. V. V. ’s-Gravenhage” met
twee nieuwe mogelijkheden voor
den dag om onze mooie stad toeristisch
te verkennen.
De heer Woltjer, de directeur der
V.V.V., die ons hieromtrent in een pers
conferentie eenige mededeelingen deed,
heeft daarmee tweeërlei doel op het oog,
een, dat van direct nut is: de vergroo-
ting der kennis van „het schoonste dorp
van Europa” en daardoor verhooging
der waardeering voor onze fraaie woon
stee; en een, dat in een verwijderde toe
komst ligt: het levendig houden van de
propaganda voor het oogenblik, waarop,
zoodra de vrede in de wereld is terug
gekeerd, het vreemdelingenverkeer zich
weer volop kan ontplooien.
De stempeltocht, de lezer weet dat
reeds, is een volledig succes. Meer dan
3000 „stempelaars” doorkruisen reeds
de stad en haar naaste omgeving en zij
ontdekken niet alleen, maar stimuleeren
en passant de activiteit van tal van in
stellingen, die tot voor kort weinig van
zich lieten merken. Om de beweging nog
wat te stimuleeren, is thans besloten om
aan iedere (n) volgende (n) honderdste (n)
deelnemer (ster) te beginnen met no.
A 3700 kosteloos toegang te verleenen tot
alle stempelplaatsen. Maandag a.s. wordt
de eerste gelukkige verwacht.
En nu wat de beide andere tochten
betreft. De eene kent men reeds: het zijn
de z.g. tochten onder geleide, die in
hoofdzaak het oude den Haag en het
Zuiderpark ten ,doel hebben. De Nederl.
Reisvereeniging’ verleent daarbij mede
werking.
De tweede brengt een noviteit. Met
assistentie van den Dienst van Stadsont
wikkeling en Volkshuisvesting zijn een
zevental zorgvuldig uitgestippelde wan
delingen in en om den Haag ontworpen,
waaromtrent oriëntatie wordt gegeven in
een nieuw wandelgidsje der V.V.V.
In deze gids, geïllustreerd door P.
Erkelens, is voorts een overzichtskaart
van alle wandelingen opgenomen, als-
Het vraagstuk, van den
agrarischen kant bezien
Laat ons thans de zaak eens van den
agrarischen kant bezien.
Het koolzaad, dat in Juli 1942 zal wor
den geoogst, moet in de loopende maand
worden gezaaid. Hoe belangrijk de kool-
zaadverbouw zich zal moeten uitbreiden,
zal het inderdaad tot een beteelde opper
vlakte van veertig duizend hectaren ko
men, blijkt ook, als men weet, dat op het
oogenblik ruim drie duizend hectaren met
koolzaad zijn beteeld. En de voorafgaan
de jaren was deze oppervlakte nog aan
merkelijk kleiner 1
In den ouden tijd echter werd veel
meer koolzaad verbouwd dan tegenwoor
dig Voordat de oliefabrieken, die grond
stoffen van overzee gingen gebruiken,
waren opgekomen, fungeerden de boeren
zelven als olieslager. Ook lieten zij het
zaad wel slaan op den oliemolen in het
dorp. Wie dien tijd hebben beleefd en dit
lezen, zien in gedachten de stoopen weer
voor zich, de dikbuikige, aarden kruiken
met nauwen hals, waarin de boeren de
olie van den molen kregen.
De groote vermindering van de kool
zaadteelt nadien vond mede haar oor
zaak in het feit, dat de uitkomsten ervan
eenigszins wisselvallig zijn. In een stren
gen winter gaat er wel eens een deel
van het gewas verloren.
Maar wanneer men de opbrengst aan
koolzaad per hectare op tweeduizend
kilogram schat, is men aan den veiligen
kant. Bij gunstige weersgesteldheid kan
de oogst heel wat grooter zijn.
Geschikte gronden
Gescheurd grasland leent zich bijzonder
goed voor de telt van dit gewas. Eertijds
ging men voorts in ingedijkte polders
bij voorkeur als eerste gewas koolzaad
verbouwen. Men begrijpt nu al, wat wij
Hoewel de door ons gepubliceerde lijst
„Welken distributiebon heeft men noodig”
een volledig overzicht geeft van de thans
geldige bonnen, geven wij hieronder in een
resumé de gisteren aangewezen nieuwe
bonnen.
Voor het tijdvak van 3 tot en met 9 Aug.
zijn de bonnen „29” aangewezen voor de
gebruikelijke rantsoenen brood, vleesch-
en vleeschwaren, kaas, eieren en aardap
pelen, (bon „29” reserve).
Voorts is op bonnen „29” van de melk-
kaarten R in dat tijdvak beschikbaar 7 liter
melk voor kinderen tot en met 3 jaar en
3J liter melk voor kinderen van 3 tot en
met 13 jaar.
Tenslotte zal in het tijdvak van 3 tot
en met 9 Augustus op bon „105” van de
Bonkaart Algemeen beschikbaar zijn 250
gram suiker.
Van de boterkaart zijn voor het tijdvak
van 3 tot en met 20 Augustus aangewezen
de bonnen „26 en 27” welke ieder recht
geven op het koopen van 250 gram boter,
terwijl in dit tijdvak op elk van de bon
nen „26 en 27” van de vetkaart 250 gram
boter met reductie verkrijgbaar zal zijn.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
na Zaterdag 2 Augustus niet meer
geldig zijn de bonnen ,28” voor
brood, vleesch, en vleeschwaren, eieren,
melk en aardappelen. „101” voor suiker en
na Zondag 3 Augustus niet meer de bon
nen „24 en 25” van de boter- en vetkaart.
De bonnen „26, 27 28 en 29” van kaas
blijven geldig tot en met 9 Augustus.
Nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst
in het granitobedrijf
De persdienst van het N.V.V. schrijft
ons
Het college van Rijksbemiddelaars heeft
de nieuwe landelijke collectieve arbeids
overeenkomst voor het granitobedrijf
(steen-, kunststeen- en houtgranietbe-
drijfgoedgekeurd. De nieuwe collectieve
arbeidsovereenkomst geldt tot 31 Maart
1942. In de loonen zijn eenige wijzigin
gen aangebracht. De duurtetoeslagen van
3 cent per uur uit de oude loonregeling
zijn in het nieuwe contract opgenomen,
d.w.z. wat voorheen duurtetoeslag was, is
thans loon geworden.
Voor de rayons Rotterdam, Alkmaar,
Arnhem, Leiden, Gouda, Vlaardingen en
Nijmegen is het loon van de arbeiders
van de tweede groep (geoefende arbei
ders) met een cent extra per uur ver
hoogd. Voor de rayons den Haag, Haar
lem en Groningen zijn de uurloonen voor
beide groepen, dus voor de geoefenden
en geschoolden, met 1 cent extra omhoog
gebracht. Inmiddels heeft de bedrijfsraad
voor het granito-bedrijf de algemeen ver
bindend verklaring van de C.A.O bij het
college van Rijksbemiddelaars aange
vraagd.
zèi oplevert. Daerom zou onze visscherij
zonder uiètvoer moeielik bestaen kenne.
'k Weet nog as de dag van gistere,
oe die droagvisch innepakt wier in
groate wellige benne of zèigers (man
den), die met 'n kop der bovenop, soms
wel 400 en 500 kilo woge. Man en macht
mos er dan veulal an te pas komme, om
ze op vrachtwaeges of karre te krèige.
't Was 'n negosie, die toetertèid an on-
derde mensche werk verschafte. Zoa be
stong der vrooger 'n gilde van snijsters
of speetsters. Dat wazze vrouwe, die de
vorsche visch te snije-n-aane, die voor de
droagerij bestemd was. Na 't snije wier
de visch goed innezoutet.
En as 't zout nae verloap van ien
of twie daege goed deur-ewerkt aa,
dan mos vischje voor vischje deur de
snijsters, die dan weer speetsters enoemd
wiere, oppespeetet (aan dunne stokjes
geregen) worde. In die toestand wiere
ze an groate droagrekke te droage-n-ange.
De oppervlakte van 'n dergelike visch-
drcagerij besloog soms wel verscheie
onderde vierkante meters, 't Was altèid
'n gezellig gezicht.
't Woord „droagersknecht”, dat je
oak teugewoordig nog veul oart noeme,
is van die tèid ofkomstig De droagers
knecht verrichtte al de werkzaem-eedes,
die vorders an de vischdroagerij nog
vastzatte, zoa-as de visch wassche, in
zoute, op de droagrekke ange, öfdekke-n-
as 't ging regene en inpakke voor de
verzending. Allemael werk, waer veul
vakkennis voar noadig was.
Non zou ik graeg wulle vertelle,
wat er toe bij-edrage-n-eb, dat je teuge
woordig van waerde gien droagvisch
meir ziet, ier en daer 'n enkeld boschje
gedroagde scharre dan uiètgezonderd. Dat
doene we dan maar ’n volgende keir,
want der staet nog 'n vraeg te beant
woorde van ’n klankelezer uièt Den Aèg.
Die lezer verlangt inlichtinge-n-over
’n drietal Schevelingers (vaeder, moeder
en dochter), die erg sjofeltjes gekléid,
omstreeks 1899 dat is dus 42 jaer eleeje
deur de Aègsche straete liepe en
aèrappeleschille uièt aschbakke langdede,
om die te koke en op te ete. Deur der
armoedige menier van doen, trokke ze al-
gemien de andacht en 't viel vooral op,
datte die 3 mensche zoa ongunstig öfstakke
met de andere Schevelingers, die altèid
proper en netjes voor den dag kwamme.
Deur ier en daer me licht op te steke,
geloaf ik wel, dat ik der achter ekornme
ben, wie owe dat indertèid eweest mot-
te-n-ebbe.
As ik ’t wèl eb, mot 't ier gaen over
de vrooger bekende „Klaasje Tuf”. De
man wier altèid met z’n bijnaem enoemd.
Z’n èigelike naem was betrekkelik onbe
kend. Daerbij valt dan op te merke
le. dat de femilie in kwestie van oor
sprong gien Schevelingers wazze, maar
in de loop van jaere de Schevelingsche
dracht en geweuntes annenome-n-ebbe
2e. datte de aèrappeleschille, die ze
ier en daer konne bemachtige, iet voor
menschelik voedsel bestemd wazze, maar
voor varkesvoer
3e. dat de femilie meir of minder voor
achterlik bekend stong Ben ik goed in-
nelicht, dan zou de man jaere-lang in 'n
inrichting oppenome-n-eweest ebbe.
De mensche benne-n-al jaere-n-eleeje
estürve, maar de dochter zou nog in leve
motte weze.
Dat is alles, wat ik te wete-n-eb
kenne komme. Elke bejaerde Schevelin-
ger zal nog wel zoa’n beetje wete,
die man, bijgenaemd „Klaasje Tuf”
Moch ik deurmiddel van die bezon-
der-eedes nog wat meir van belang over
die mensche verneme, dan kom ik der
nog wel er is op brom.
JUBILEA BIJ RADEMAKERS CACAO-
EN CHOCOLADEFABRIEKEN
Vandaag herdenken de heer J. Goe-
mans en mej. C. Kraayeveld den dag,
waarop zij resp. 50 en 25 jaar geleden in
woorden toesprak en hem gelukwenschte .dienst zijn getreden bij Rademakers
Cacao- en Chocokfiefabrieken N.V. De
directie heeft Donderdag het geheele per
soneel ter viering van deze jubilea een
gezelligen avond aangeboden in den
vorm van een bezoek aan de revue
„Wees Welkom”, in Scala.
Vandaag zijn de jubilarissen ten kan
tore der firma gehuldigd. Zij werden
door den directeur toegesproken, die aan
beiden het gebruikelijke geschenk aan
bood. Ook namens het personeel werden
zij toegesproken, waarbij eveneens ge
schenken werden overhandigd.
CONCERT IN HET NEDERLANDSCH
ZEEHOSPITIUM
Woensdagavond gaf het Luthersche
Symphonieorkest onder leiding van
Franz Andersen, een concert in het Ne-
derlandsch Zeehospitium voor de patiën
ten. Solisten waren Rie VisserCmit, so
praan, Cath. Gerbrands, alt, Kees Brou
wer, tenor, Egb. Achterkamp, bas. J.
Loohuizen, viool, en Fr. Gijzeman, hobo.
Voor het oogenblik is het
allergrootste belang voor de
van ons land en volk, dat zooveel moge
lijk in de voeding door producten van
eigen bodem wordt voorzien.
De productieslag 1941, onder de leuze
„Nederland voedt zichzelf” is in vollen
gang. Wil deze productieslag het beoog
de resultaat hebben, dan dienen onze
boeren op groote schaal hun medewer
king te verleenen. Ir. Louwes heeft gis
teren in zijn appèl tot de boeren een
krachtig beroep gedaan om alle krach
ten in te spannen voor het welslagen
van een der belangrijkste onderdeelen
van den slagde uitzaai van koolzaad
in den aanstaanden nazomer met het
doel het dreigend vettekort aan te vul
len. Het Rijksbureau voor de Voedsel
voorziening heeft echter begrepen, at
men de voorwaarden voor den boer aan
trekkelijk moet maken. Het is in dit
opzicht niet bij woorden gebleven, doch
uit den oproep van ir. Louwes spreken
ook de daden, waartoe de overheid be
reid is.
Het zal velen wellicht niet duidelijk
zijn hoe nauw het verband is tusschen
koolzaad en de vetvoorziening. Laten wij
daarom enkele toelichtende opmerkingen
mogen geven
Nadat de heer Woltjer al deze za
ken had meegedeeld, verhuisde het ge
zelschap naar de vergaderzaal van het
gebouw der A. N. V. V., aan de Park
straat, waar wethouder Feber de daar in
gerichte tentoonstelling van omstreeks
100 foto’s, uit den fotowedstrijd „Bloemen
en Beelden”, opende.
De heer Woltjer drukte in zijn ope
ningswoord de erkentelijkheid der V.V.V.
uit voor de groote belangstelling en me
dewerking die van de zijde der Gemeente
werd ondervonden en hij bood den wet
houder een der foto’s ter keuze als een
herinnering aan.
Wethouder Feber bracht in zijn ope
ningswoord hulde aan den heer Woltjer, --
van wien het initiatief tot den succesvol- hectaren uit te
len wedstrijd uitging. Hij schetste de be
teekenis van den wedstrijd, ook voor de
toekomst, en verbond daaraan onmiddel
lijk de waarde der tentoonstelling, die
er een der mooie resultaten van is.
Bij wijze van symbolische opening stel
de de heer Feber tenslotte het filmappa
raat in werking, waarmee de fraaie kleu
renfilms uit het Zuiderpark werden ge
reproduceerd.
De foto’s, waaronder tal van zeer
mooie exemplaren, zijn zorgvuldig langs
de wanden der zaal gearrangeerd. Men
kan ze dagelijks zien van 2 tot 10 Augus
tus, Van ’s middags 25 uur.
De wonderen der techniek
Bij het benutten van raapolie voor de
margarinefabricage kunnen wij profitee-
ren van de zegeningen der moderne
techniek. Dank zij haar, kan men de
raapolie thans reukeloos en smaakloos
maken en kan men ze nu omtooveren in
een smeerbaar vet. Voor de vervaardi
ging van margarine heeft men onder
meer olie en vet noodig. Kokosvet en
palmolie, waarvan men zich in normalen
tijd bedient, kunnen nu niet van overzee
worden betrokken. Maar raapolie kan
worden gehard, d.w.z.van een vloeibaar
product kan er een vast product
worden gemaakt. En bij dit, aldus
vormde, vet, kan men ongeharde raap
olie voegen. Zoo wordt het mogelijk, een
smeerbaar vet voort te brengen, dat een
zeer behoorlijk product is, niet of nau
welijks te onderscheiden van de marga
rine, welke wij tot dusverre hebben ge
kend. Men heeft tot nu toe dit procédé
niet toegepast, omdat het duurder uit
komt dan de fabricage van margarine uit
kokosvet en palmolie. Maar onder de
tegenwoordige omstandigheden zal de,
uit raapolie vervaardigde, margarine een
heel waardevolle aanvulling van onze
voedselvoorziening beteekenen.
Raapolie als bakmiddel
wisten vele stadsmen-
schen niet eens, dat uit koolzaad raap
olie wordt verkregen. Maar bij het hoo-
ren van dien naam zal menigeen een
licht opgaan. Raapolie of boterolie
De oudere generatie krijgt bij die klan
ken herinneringen aan den tijd omstreeks
het begin dezer eeuw. Onze moeders en
grootmoeders plachten met boterolie of
raapolie te werken, zooals de moderne
huisvrouw in normalen tijd de sla-olie
gebruikt.
Laatstgenoemde olie wordt gemaakt uit
grondnoten of om het huiselijker te
zeggen uit pinda’s of apennootjes.
Het is goedkooper, om sla-olie uit grond-
noten, dan om raapolie uit koolzaad te
produceeren. Daardoor heeft de sla-olie
de raapolie in de keuken verdrongen.
Maar nu de productie van spijsolie uit
overzeesche grondstoffen bezwaarlijk is
geworden en nu men de raapolie reuke
loos en smakeloos kan maken, heeft men
alle reden, tot de inheemsche boterolie
terug te keeren.
Tenslotte moeten wij nog een zeer nut
tig product noemen, dat uit koolzaad
wordt gemaakt, namelijk de raapkoeken,
een in dezen tijd zeer welkom veevoeder,
geproduceerd uit de bestanddeelen van
het raapzaad, welke de olieslagerijen na
de olie uit het zaad te hebben geperst,
overhouden.