Finland
De Sovjets als voortdurende bedreiging
van
Gun Uzelf 'het genot
Vermouth
KUNST EN LETTEREN
De betere Vermouth
99
CONCERT KERK BEEKLAAN
HAAGSCHE COURANT Zaterdag 16 Aug. 1941' Te bl. pag. 2
Japan en Thailand
KURHAUS
SPANJE
TURKIJE
van
I
Organist: prof. Flor Peeters
Verzet tegen de tyrannie
INKOOP GOUD en JUWEELEN
J. C. VERMAAT Jr., Juwelier
De Kareliërs
AUSTRALIË
Roosevelt’s terugkeer
VEREENIGDE STATEN
ENGELAND
Alle inzittenden van Transatlantisch
vliegtuig omgekomen
Berlijn over de verklaring
Roosevelt en Churchill
JAPAN
De aanvallen op de Finsche vrijheid
n
Het Finsche heldenepos
ZUID-AFRIKA
Vrijheid, de droom van
de Finnen
RECLAMES
Residentie-orkest ander Schuricht
Hopkins en Everell Harriman.
eiken
in „omzichtige
kringen”
de
Kor-
De Finnen lieten het allengs
bij droomen. Zij dromden sa
in
verove-
belager
Geef, o Jumala, ons voorspoed,
Schenk ons. Schepper, uwen zegen,
Laat ons altijd vreedzaam leven
Laat ons sterven eens met eere
In dit dierbaar land Suomi.
In dit heerlijk-schoon Kareliën.”
meer
oor-
der partituren
Dat
Ca s telli”
weldaad. Ga
afdeeling van
SCHOENENMAGAZIJN
CENTRAAL
VEENESTR 41 DEN HAAG - TEL. 114603
Ook ZILVER tegen boegen prijs.
IHOMSONPLEIN 18 - TEL. 333328
Uw Juwelier sinds 1927 in 1 Westen
waarvan
met het
in haar
en be-
LITTLETON HEEFT GEEN
SUCCES IN SYRIË
De Britsche minister voor het nabu-
tige Oosten, sir Oliver Littleton, die zijn
zetel heeft in Cairo, heeft zijn bespre
kingen met toonaangevende Syrische
personen over de toekomstige inrichting
van Syrië zonder resultaat moeten af
breken. Hij is weer naar Egypte terug
gekeerd, daar er geen overeenstem
ming mogelijk bleek, tusschen het stand-
ENGELSCHE DESERTEURS
Naar het D.N.B. uit La Linea meldt,
zijn 3 Engelsche deserteurs, die in een
roeibootje uit Gibraltar gevlucht waren,
te Punta Mayorga bij La Linea aange
komen. Zij zijn naar Sevilla gebracht en
voor de Spaansche militaire autoriteiten
geleid.
den. De kosten hiervoor zullen door de
Amerikaansche regeering worden gedra
gen, terwijl de werken grootendeels door
IJslandsche arbeiders zullen worden uit
gevoerd.
niet
benaderd,
schoonheid
ontroerden hoorder
ONTVANGST BIJ VON PAPEN
De Duitsche ambassadeur von Papen,
heeft in de zomerresidentie van de Duit
sche ambassade te Terravia aan den Bos
porus, een officieele receptie gehouden.
Hierop waren o.a. aanwezig hooge Duit
sche en Turksche persoonlijkheden, als
mede enkele hoofdredacteuren van Turk
sche bladen.
van pijnlooze, gezonde voetenj
Een goede, behandeling re een
_L‘—J. Zj naar de Pedicure-
Vrijheid. Helaasvoor de Oost-Kare-
liëhs sloeg haar uur niet. Bij den vrede
van Dorpat in 1920 moest Finland de dis
tricten Repola en Porajarvi aan de Sov
jets afstaan, en toezien, dat ook het ove
rige deel van het huidige Sovjet Oost-
Karelië aan het bestuur van Lenin en de
zijnen werd overgelaten. Dwars door Ka-
relië, dwars door het land van de ..Kale
vala” snijdt een willekeurige grens als
een zwaard door het hart van het Kareli-
sche volk. Viipuri bleef Finsch, het Lado-
ga-meer werd tusschen de beide buren in
tweeën gesneden en verder naar het
Noorden verhakte macht niet recht
de Kareliërs in Finnen en Russen.
De vrede van Dorpat was zoomin een
einde als de vrede van Nöteborg, van
Tayssina. van Stolbova, van Ussikaupun-
ki, van Turku, van Varala of van Hamina
een einde beteekende. Nauwelijks twintig
jaar later ondernamen de Sovjets Le
nin was door nieuwe tsarenStalin en
Molotof afgelost wederom een aanval
op de Finsche vrijheid en bij den vrede
van Moskou van 12 Maart 1940 kwam
groot leed over het Finsche volkde
Oostgrens verschoof in Westelijke rich
ting, honderdduizenden Kareliërs voor
al van de landengte, namen de wijk.
Viipuri viel ten tweede male in Russische
handen, het Ladoga-meer werd een Sov-
jet-binnenzee, de Oost-Kareliërs, wel ver
re van vrij te worden, zagen duizenden
nieuwe onvrij en trekken binnen de poli
tieke grenzen van hun slechts in schijn
onafhankelijke republiek. Mocht Lenin
nog oog hebben gehad voor het recht der
Kareliërs op een eigen leven binnen de
Sovjet-republiekenfederatie, Stalin kende
slechts één oogmerk bolsjewiseering. Hij
trok zooveel zuiver Russisch gebied bij de
Oost-Karelische Sovjet-republiek, dat in
het bestuur niet één Kareliër meer over
schoot en hield razzia’s onder zijn partij-
genooten, met het doel, de Karelische
er uit te werken en de zuiver-Russische
in hun plaatsen te stellen.
Maar van de vrijheid geldt, wat Cats
van de waarheid zegt:',.Al leyt zij in
een graf, al dat haar druckt, dat moet er
af.” Nooit bogen de Kareliërs de hoof
den Nooit legden de Finnen zich bij de
vertreding van het vredesverdrag van
Dorpat neer. En nu opnieuw het vuur is
uitgeslagen, dat eeuwenlang ginds smeul
de of brandde, nu schrijven de Finnen
een definitieve oplossing van het Kareli
sche vraagstuk in het vaandel van hun
verdedigingskrijg tegen den altijd weer
naar het Westen dringenden Rus. En in
de eenzaamheid van het Karelische land
zal in deze dagen in menig hart het ge
bed oprijzen, dat in den drie en veertig-
sten zang van de Kalevala” van Vaina-
möinens lippen komt:
LAATSTE SCHIP NAAR JAPAN
VERTROKKEN
Gisteren is het laatste schip uit Sydney
naar Japan vertrokken. Hierna zullen de
scheepvaartverbindingen tusschen Austra
lië en Japan volkomen zijn onderbroken,
meldt S.P.T. uit Canberra.
De onderstaatssecretaris Sumner Welles
en Harry Hopkins zijn, naar de Engelsche
berichtendienst meldt, gisteren Portland
(Maine) aan land gegaan. Tegelijkertijd
werd gemeld, dat president Roosevelt van
daag in Nieuw-Engeland van boord zou
gaan. Men verwacht, dat hij direct na zijn
landing bijzonderheden zal openbaar ma
ken orrftrent de gemeenschappelijke ver
klaring met Churchill.
Roosevelt zal waarschijnlijk morgen te
Washington terugkeeren.
Sumner Welles heeft aan minister Huil
rapport uitgebracht over de besprekingen
tusschen Roosevelt en Churchill.
S.P.T. meldt uit Washington: De ont
moeting van president Roosevelt en Chur
chill heeft, naar gisteren officieel werd
bekend gemaakt, plaats gehad op den
Amerikaanschen kruiser -Augusta”. Bij de
besprekingen waren o.a. aanwezig van
Britsche zijde de eerste lord der admira
liteit admiraal sir Dudley Pound en de
chef 'van den generalen staf, sir John Dill.
In het gezelschap van president Roosevelt
bevonden zich o.a. de chef van den gene
ralen staf, generaal George Marshall, de
opperbevelhebber der Amerikaansche At
lantische vloot, admiraal Harold Stark, en
de raadgevers van den president Harry
punt van Engeland en dat der vooraan
staande Syrische politici, meldt A. N. P.
uit Ankara.
100.- millioen dollar verspild te hebben
bij den bouw van kazernes en excerci-
tieterreinen. De verspilling is ont
staan, door het verleenen van te hooge
loonen, het betalen van te hooge prijzen
voor het slechte materiaal, door de
slechte bouwplannen en door het over
haaste tempo van den aanleg. Het mi
nisterie van oorlog heeft' toegegeven,
dat er fouten gemaakt zijn.
DE BERMUDA EILANDEN
Naar de „New York Times” uit Ha
milton op de Bermuda-eilanden meldt,
heeft het parlement van deze eilanden
zjph in een geheime zitting bezig gehou
den met de terugroeping van den mili
tairen gouverneur en de benoeming van
den burgerlijken gouverneur. Aan de
pers werd inzage gegeven van een ont-
werp-motie, waarin de Britsche regee-
riög wordt verzocht ten minste den schijn
van een Britsche militaire’ controle te
handhaven. De motie is een weerspie
geling der vrees van de bevolking der
Bermuda-eilanden, dat door de ves
tiging van steunpunten der Vereenigde
Stated, de 'onafhankelijkheid der Ber
muda’s twijfelachtig wordt gemaakt.
VERSPREIDE BERICHTEN
Gistermiddag is in het groote volks
park van Madrid het „Casa de Campo” een
boschbrand ontstaan, die zich verspreidde
over een breedte van 10 k.m. De strijd
tegen het vuur werd terstond krachtig ter
hand genomen. Aan den bewolkten hemel
zag men van alle punten der stad duide
lijk den brandgloed. Er vallen geen men-
scherrlevens te betreuren. Wel zijn zeer
vele boomen een prooi der vlammen ge
worden. Het vuur kon zich door de groote
hitte en den hevigen wind snel uitbreiden.
Met het stoomschip „Lima” is een
nieuwe afdeeling Portugeesche troepen
vertrokken, die het garnizoen op de Azo-
ren zal versterken. Voor het vertrek had
op de kade een parade plaats, waarbij o.a.
hooge militaire en burgerlijke autoriteiten
aanwezig waren.
Uit Beiroet (Syrië) wordt gemeld, dat
in deze stad nog regelmatig luchtbescher-
mingsoefeningen worden gehouden, terwijl
de verduistering nog steeds van kracht is.
MILITAIRE COMMISSIE NAAR
AMERIKAANSCHE STEUNPUNTEN
Een bijzondere sub-commissie der mili
taire commissie van het Huis van afge
vaardigden heeft zich ingescheept aan
boord van het troepentransportschip
„Opiente” om een inspectiereis te maken
naar de door Engeland afgestane steun
punten, Bermuda, Antigua, St. Lucia, Tri-
aan het station van Helsinki, om bij het
vertrek van den trein naar St. Petersburg,
die een Finsche petitie, in 10 dagen ge-
teekend door 523.931 mannen en vrouwen
uit geheel Finland, naar den tsaar zou
brengen, den gedelegeerden het ook onS
welbekende lied toe te zingen: „Een vaste
burcht is onze God’’. En zie in 1918
werd de droom werkelijkheid. Nog dreig
de een oogenblik de bolsjewistische
greep. ..Nog scheen het, alsof den Finnen
de vrijheid zou ontgaan. Maar uit den
baaierd van een burgertwist, waarin
Duitsch ingrijpen mede gewicht in de
schaal legde, verrees de vrije onafhanke
lijke republiek Finland, die sedert dien
niets ongedaan heeft gelaten om het goed
recht der Finnen op een eigen staatsleven
door uitnemend bestuur en daden van
groote economische en cultureele beteeke-
nis te bevestigen.
Vrijheid
niet meer
men en begonnen een grimmig verzet te
gen hun meedoogenloozen tyran. Eeuwen
lang waren hun grenzen heen en weer ge
schoven naar de wisseling van de krijgs
kansen. Nimmer was acht geslagen op
hun rechtmatige verlangens naar een
vreedzaam leven in een eigen staat, om
vattend allen, die daarin naar aard en
beschaving, naar godsdienst en herkomst
thuis behoorden. Maar de droom was ge
bleven en Bobrikoffs slagen op den Fin-
schen vrijheidszin maakten de Finnen
slechts verbetener in hun verzet. Nam
ooit vrijheidsverlangen nobeler vormen
"aan dan in die dagen rond 1900, toen het
in getale kleine, maar in karakter groote.
Finsche volk zich aangordde tot een ge
weldloos verzet, tot een „non-coöperatie”
die de Russen tot wanhoop dreef, en die
geadeld werd door een onwrikbaar ver
trouwen op den Allerhoogste, die. naar
rotsvast Finsch geloof, eenmaal dit volk
leiden zou uit de verdrukking naar de
vrijheid Hoe aangrijpend moeten de
oogenblikken zijn geweest, waarin dui
zenden en duizenden zich verzamelden
„Indien ge ons wilt ontwapenen, komt
dan hier en haalt onze wapenen aldus
een der talrijke uitlatingen, welke men
gisteren in Berlijnsche politieke kringen
kon hooren, naar aanleiding van de ver
klaring van Roosevelt en Churchill,
meldt het A.N.P.
Men vestigt er te Berlijn o.a. de aan
dacht op, dat de ontmoeting van de
beide staatslieden door de Engelsche en
Amerikaansche pers met een bijzonde
ren nimbus is omgeven en dat ae pro-
pagandamachinerie der Westelijke de
mocratieën de belangstelling der wereld
trachtte te richten op deze gebeurtenis,
met de leuze: de wéreld zal van een
sensationeele verklaring kennis nemen.
In vergelijking met het lawaai, waar
mede de ontmoeting is aangekondigd,
noemt men in Berlijn in officieuze
kringen den inhoud van het gemeen
schappelijke communiqué een uiting van
verlegenheid, vol van slechte fantasie en
ideologische leuzen, waarmede Churchill
en Roosevelt de zaak van Engeland een
slechten dienst hebben bewezen. De po
litieke situatie, waarin de beide staats
lieden Duitschland hebben gemanoeu
vreerd, acht men in de Wilhelmstrasse
zoo voordeelig, dat men gaarne lang in
die situatie wil blijven. Men verwijst
vooral naar den commentaar van den
diplomatieken redacteur van Reuter,
welke volgens politieke kringen te Ber
lijn als de „lijkrede” op de ontmoeting
moet worden beschouwd. Men acht het
bijzonder opmerkelijk, dat de diploma
tieke redacteur van Reuter zich blijk
baar zoo beperken moet, dat hij de ver
klaring der staatslieden nog slechts een
openhartige politieke gedachtenwisseling
noemt. Teekenend acht men het ook, dat
Reuters commentaar tracht het te doen
voorkomen, alsof de ontmoeting slechts
op Roosevelts initiatief berust. Het doel
daarvan is klaarblijkelijk, dat men het
magere resultaat op rekening van den
Amerikaanschen president wil schrijven.
Het is zeer begrijpelijk, aldus wordt te
Berlijn gezegd, dat zoowel te Londen als
te Washington een „katerstemming”
valt waar te nemen.
Officieuze kringen beschouwen de zoo
genaamde politieke gebeurtenis reeds
thans als afgehandeld, al wijdt de Duit
sche pers -er ook nog groote artikelen
aan. In deze artikelen, in de gesprekken
van den gewonen man, in de politieke
kringen hoort men steeds weer argumen
ten, welke men Roosevelt en Churchill
min of meer als tegenvragen op hun 8
punten zou kunnen voorleggen: Bestaat
er een vrijheid ter zee voor iedereen en
dus ook voor de autoritaire landen? Is
Roosevelt bereid zich te onderwerpen
aan een internationale controle en de
steunpunten der Vereenigde Staten te
sloopen, daar die dan overbodig zijn ge
worden? Is hij bereid, het plan van. een
twee-oceanenvloot en dus de omsingeling
van Japan, op te geven? Is hij bereid
de Monroeleer te herstellen en afstand
te doen van den economischen oorlog?
Wat denkt Roosevelt van zijn kant voor
de bestrijding van het bolsjewisme te
doen?
Deze en vele dergelijke vragen, welke
volgens de opvatting van officieuze krin
gen, Europa en de wereld veel meer be
lang inboezemen dan de punten der
laakbare verklaring, worden te Berlijn
levendig besproken. Met vroolijkheid
heeft men kennis genomen van de op
merking van bepaalde Engelsche bladen,
dat de Vereenigde Staten en Engeland
grooten dank verschuldigd zijn aan de
beide staatslieden, die het risico van een
gevaarlijke reis op den Oceaan hebben
genomen. Als bepaalde bladen de pun
ten der verklaring „Roosevelts oorlogs
doel” noemen, is dat onjuist, want Roo
sevelt kan in het geheel geen oorlogs
doel opstellen, aangezien Duitschland
niet in oorlog is met de Vereenigde
Staten.
KURZAALBERICHTEN
Aan het weekprogramma van de Kur-
zaal gedurende de a.s. week ontleenen wij
het volgende
De matinee van morgen 17 Aug., waar
aan het Residentie Orkest medewerkt,
staat onder leiding van Otto Glastra van
Loon. Als soliste treedt de celliste Didi
Doorman op met het concert van Lalo. Het
concert vangt aan met de „Kleine Suite”
van Voormolen; na .de pauze zullen wor
den uitgevoerd de Balletsuite „Sylvia” van
Delibes en de ouverture Gwendoline” van
Chabrier.
Morgenavond concerteert het Rotter-
damsch Philharmonisch Orkest o.l.v.
Eduard Flipse. Solisten zijn de harpiste
Margot Broeders, die Introduction et Al
legro van Ravel zal spelen en de decla
matrice Iris Zeiliriga met „Das Wiegen
lied” van Robert de Roos, welk werk
onder leiding van den componist zal wor
den uitgevoerd. Aan orkestwerken vermei,
den wij „Le Festin de l’Araignée van
Roussel; drie fragmenten uit „La Damna
tion de Faust”, Berlioz; Ouverture Viva
Carolina en Air Willem V, uit de „Baron
Hop”, Suite van Voormolen en Ouverture
„Cyrano de Bergerac” van Voormolen.
Maandagavond 18 Augustus wordt1 een
Volksconcert, waaraan het Rotterdamsch
orkest medewerkt, onder leiding van Otto
Glastra van Loon gegeven. Solist is Theo
van der Pas. Het programma is samenge
steld als volgt: „Een Opera-Voorspel” van
Koeberg; Pianoconcert in e kl. t. van Cho
pin en tot slot de symphonic in d kl. t. van
Franck.
Dinsdagavond 19 Augustus wordt in de
Kurzaal de film „Sergeant Berry” ver
toond, waarin de hoofdrol wordt vervuld
door Hans Albers.
Woensdagavond 20 Augustus ontmoeten
wij een ouden bekende aan de lessenaar,
n.l. prof. Georg Schnéevoigt, die van 1919
tot 1929 de Kurzaalconcerten leidde. Hij
zal dien avond het Residentie Orkest dirï-
geeren met Walther Gieseking als solist
Gieseking zal het pianoconcert van Schu
mann ten gehoore brengen. Het program
ma vermeldt aan orkestwerken „Der
Schwan von Tuonela” (Eng. hoornsolo
Jaap Stotijn) van Sibelius... de 5de Sym
phonic van Sibelius; Serenade für Streich-
orchester van Dag Wirén, een Zweedscheb
componist. Het concert wordt besloten
met de uitvoering van „Wiener Takt"
van Johan Wagenaar, welk werk door den
componist aan prof. Georg Schnéevoigt is
opgedragen.
Cor de Groot en Gerard Hengeveld
geven Donderdagavond 21 Augustus een
concert op twee piao’s. Het programma
van dit pianistenduo is samengesteld als
volgt: Voor de pauze de Sonate voor-2
piano’s in d kl. t. van Mozart en Varia
ties en fuga over een Thema van Beet
hoven; na de pauze: „En blanc et nöir"
van Debussy en tot slot Scherzo van' Saint-
Saëns.
Het is mogen gelukken Guila Bustabo
te bewegen haar verblijf hier te lande nog
eenige dagen te verlengen en haar nog
maals voor een Kurzaalconcert te engA-
geeren op Vrijdag 22 Augustus onder lei
ding van prof. Georg Schnéevoigt met het
Rotterdamsch Philharmonisch Orkest,
Guila Bustabo zal alsdan na de pauze hét
vioolconcert van Beethoven spélen. Voor
de pauze wordt door het orkest ten-ge
hoore gebracht: Ouverture Oberon” van
Weber;. Carelian Rhapsodie van Klanji en
de Symphonic no, 38 in D gr. t. van-Mo
zart
HET MINISTERIE VAN OORLOG
BESCHULDIGD
De bijzondere commissie van den Se
naat, die tot taak heeft controleuit te
oefenen op de Amerikaansche bewape
ning heeft, naar de „New York Ti
mes” uit Washington meldt, het mini
sterie van oorlog er van beschuldigd
Reuter meldt, dat bij het ongeluk met
het Transatlantische vliegtuig, dat kort
na zijn vertrek naar de Vereenigde Sta-
uo, ten van een Britsch vliegveld uit, Don
heid de gemeenschappelijke strategie, derdagnacht omlaag is gestort, alle in-
- - - zittende 22 personen waarschijnlijk, den
dood gevonden hebben. Gistermorgen
waren 19 personen uit het wrak van het
verbrande toestel te voorschijn gehaald
en geidentificeerd. Twee personen wor
den nog vermist. Dit is het tweede
Transatlantische vliegtuig, dat binnen 5
dagen tijds is verongelukt. Twaalf van
de 22 inzittenden waren Amerikanen, de
andere Engelschen.
kuddedier ganschelijk ongeschikt. De een
zaamheid heeft de Finnen gestempeld tot
harde werkers, zelfstandige menschen,
sober van levensstijl, gewapend met een
diepen vrijheidszin, waarachtig in hun
gastvrijheid, gespeend van alle
ringszucht, maar bereid
van hun land te weerstaan.
Naar Domei meldt, hebben Japan en
Thailand besloten de wederzijdsche ge
zantschappen tot ambassades te verhef
fen. Als eerste Japansche ambassadeur te
Bangkok is benoemd Tsoebokami, vroeger
onder-minister van overzeesche zaken en
president van de maiatschappij tot kolo
nisatie in Mandsjoekwo.
De woordvoerder van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft
voorspeld, dat de vriendschappelijke be
trekkingen tusschen Japan en Thailand
nog zullen worden versterkt door de ver
heffing der wederzijdsche gezantschappen
tot ambassades. Hij zei, dat beide landen
historisch, politiek en economisch de har
telijkste betrekkingen hebben onderhou
den. Hij noemde het Japansch-Thailand-
sche vriendschapsverdrag van 1937 en zijn
vernieuwing vorig jaar, de Japansche be
middeling in het Thailandsch-Indo-Chinee-
sche grensgeschil eh de erkenning van
Mandsjoekwo door Thailand besliste be
wijzen van deze nauwe betrekkingen.
Amerikaansche gezant in
Thailand
De „Tokio Nitsji Nitsji” meldt, dat de
kanselier van de Amerikaansche ambas
sade te Peking, Willy Peck, is benoemd
tot gezant in Thailand.
hebben beide landen ook onderhandeld
over hun politiek tegenover Japan.
De „Jomioeri Sjimboen” verklaart,
dat het ware gezicht der Engelsch-Ame-
rikaansche manoeuvres tegen de as
thans is onthuld. De „Hotsji Sjimboen”
zegt: Amerika wil het sluiten van vrede
door Engeland verhinderen en Engeland
wil in ruil daarvoor den waarborg, dat
Amerika aan den oorlog deelneemt.
De bekende journalist Tokoetomi ver
klaart in de „Nitsji Nitsji”, dat de Ver
eenigde Staten de geestelijke leiders der
omsingeling van Japan zijn. Arnerika
bedreigt Japan nu niet meer alleen op
economisch, maar ook op militair ter
rein. Wie thans nog een Japansche poli
tiek van geduld tegenover de Vereenig
de Staten bepleit, mist ieder juist be
grip van den toestand.
Naar S.P.T. uit Tokio meldt bevatten
de Japansche bladen berichten uit Lon
den, volgens welke het niet onmogelijk
zou zijn, dat de besprekingen op den
Atlantischen Oceaan de vorming van een
tegen Japan gericht blok in Zuidoost-
Azië, tot onderwerp hadden. In dit blok
zou ook de Sovjet-Unie zijn opgenomen.
DE TOESTAND VAN HIRANOEMA
VERBETERD
Uit Tokio wordt gemeld, dat de toe
stand van baron Hiranoema, op wien
een aanslag gepleegd is, zich bevredi
gend ontwikkelt.
Men schrijft ons van Finsche zijde
Over de herkomst van het Finsche volk
hangt de dichte sluier van de geschiede
nis. Ondanks naarstige onderzoekingen
van ethnologen en geschiedvorschers staat
er te dien aanzien nog maar weinig vast.
Maar tot dit weinige behoort, dat de
Finnen noch Germanen noch Slaven zijn,
waaruit volgt, dat een aanspraak van een
groote mogendheid op beheersching van
de Finnen en hun „levensruimte” nim
mer steunen kan op rasgelijkheid of
bloedverwantschap. Voor het overige wil
len wij in een tijd, zoo vol van actueele
problemen als de onze, het vraagstuk van
de herkomst der Finnen hier laten rusten.
Genoeg zij het ons, te weten, dat zij met
hun buren, de Russen, allerminst tot
één volkerenfamilie behooren, al sedert
menschennheugenis de Noordelijke stre
ken van Europa bewonen en reeds eeuwen
geleden geklommen waren op een hoogen
trap van innerlijke beschaving.
DE OORLOGSUITGAVEN
Naar Reuter uit Johannesburg meldt,
heeft Vanderbilt, de directeur-generaal
voor de oorlogsvoorziening in Zuid-
Afrika, medegedeeld, dat de Unie van
Zuid-Afrika tot eind Maart 1941
dan 43.250.000 pond sterling voor
logsmateriaal heeft uitgegeven.
De weerklank op de gemeen
schappelijke verklaring
„Wanneer Churchill en Roosevelt ver
wacht hadden, dat him nieuwe punten
programma een heerlijk blij gevoel over
de volkeren van deze wereld gebracht
heeft, dan zijn zij daarin thans reeds
bitter teleurgesteld”, zoo schrijft
Deutsche Diplomatisch-Politische
respondenz ten aanzien van den weer
klank der wereld op de gemeenschappe
lijke verklaring van Roosevelt en Chur
chill.
De Korrespondenz houdt zich vooral
bezig met de critische beoordeeling
van deze verklaring
Noord-Amerikaansche kringen” en
merkt hierover o.a. op: „Niet vergeten
zijn de verzekeringen van Roosevelt,
het land buiten den oorlog te houden,
niet vergeten ook is zijn vloek tegen
het bolsjewisme, den grimmigen vijand
van beschaving en godsdienst, waarme
de hij thans gemeene zaak maakt.
Wonderlijk doet echter ook de vrees
aan, die men de laatste dagen nog kon
vernemen van de meest vooraanstaande
personen, dat er van buiten af gevaren
voor de Vereenigde Staten dreigen. In
derdaad, wie zich voorneemt in het
Duitsche Rijk het nationaalsocialisme
en zijn Führer uit den weg te ruimen,
wie zich verstout, het Duitsche volk
weer te willen ontwapenen, om de waar
digheid van het dragen der wapenen tot
het eigen land, Engeland en het Bolsje
wisme te beperken, die roept waarlijk
Lichtvaardig gevaren voor zijn land op.
waarvan eigenlijk een man als Roose
velt op de hoogte diende te zijn. Al
denkt hij er bij zulk een vermetelheid
stellig thans reeds aan, zichzelf en zijn
zoons op veiligen afstand van de front
linie te houden, toch zou hij met zijn
onverantwoordelijke actie bewust vele
honderdduizenden Amerikaansche jon
gelieden den dood insturen, met het
In de kerk van de Vrijzinnige Her
vormden te ’s-Gravenhage, het in vorm
en kleur volkomen aan de omgeving aan
gepaste fraaie gebouw op den hoek van
den Houtrustweg en de Beeklaan, heeft
de bekende Mechelsche organist prof.
Flor Peeters gisteravond een concert ge
geven. De enorme belangstelling, niet al
leen van de zijde van het muziekminnen-
de publiek doch ook uit de kringen van
de meest vooraanstaande Haagsche toon
kunstenaars, voor deze orgelbespeling
was een feit, dat zeer de aandacht trok,
aangezien de vele organisten, die iederen
zomer weer verscheidene concerten geven,
in den regel op slechts eenige tientallen
bezoekers kunnen rekenen. Daarmede
worden echter niet alleen uitstekende
herscheppende kunstenaars, doch ook de
werken der groote toondichters voortdu
rend miskend. Want, aangezien naast de
strijkinstrumenten het orgel reeds zeer
vroeg tot volledige ontwikkeling kwam,
hebben de klassieke meesters vaak hun
verhevenste scheppingen daaraan toever
trouwd. Ik denk hierbij aan Böhm,
Scheidemann, Buxtehude, Bach, Handel.
Sweelinck, de Couperin’s, Dandrieu, Da-
quin en vele anderen. Doch ook de ro
mantische orgelliteratuur wordt door
groote namen gesierd, t.w. Max Reger,
Saint-Saëns, Franck en Widor.
De belangstelling voor de orgelbespe
ling van gisteravond zal dan ook waar
schijnlijk minder het prachtige instru
ment van de kerk der Vrijzinnige Her
vormden en de uit te voeren composities
dan wel den bekenden componist en or
ganist prof. Flor Peeters hebben gegol
den. Deze kunstenaar had een belangrijk
programma samengesteld, waarmede hij
echter uiterste concentratie en volkomen
overgave van zijn auditorium heeft ver
langd. Behalve een Passacaglia van J. S
Bach bracht hij namelijk twee monumen
tale moderne werken, t.w. een Sinfonia
per organo van H. Andriessen en zijn
eigen werk, de vierdeelige Symphonic
op. 48 ten gehoore. De sinfonia van H.
Andriessen is een compositie van groot-
schen opzet, welke monumentaliteit met
ernst, contemplatie en een zekere „stille”
toewijding vereenigt. De harmoniek is
vaak zeer gedurfd, doch de sonoriteit
van den klank en de evenwichtigheid van
den vorm zijn factoren van weldadige,
suggestieve schoonheid. De voortreffelijke
vertolking, welke Flor Peeters van deze
sinfonia per organo heeft gegeven, ken
merkte hem, vooral door het fijnzinnig
gebruik der registers, als een geniaal mu
sicus en meer nog als een instrumentalist
met voorbeeldig technisch kunnen. Van
ontroerende schoonheid was de opening
van de hierna volgende, bovengenoemde
Passacaglia van Bach. Dit musiceeren vol
devotie van Flor Peeters was als een ge
bed in klanken. De dynamische schakee-
ringen in het passagespel en de groöte
verscheidenheid aan klankkleuren gaven
hierin bovendien blijk van de minutieuze
verzorging, welke aan dit orgelspel was
besteed.
Tot slot vertolkte Flor Peeters zijn
opus 48, een Symphonic voor orgel. Het
is een Tmponeerend werk, dat ik echter
toch niet in alle opzichten geslaagd kan
noemen. Het eerste deel, het allegro
energico, is namelijk meer orkestraal dan
speciaal voor orgel gedacht, terwijl de
bouw van het fuga-thema meer op ver
standelijke vermogens dan op sterke in
spiratie duidt. Harmoniek, contrapuntiek
en prachtige stemvoering dwingen echter
diepe bewondering voor het vakmanschap
van den schrijver af. De schepper heeft
zijn werk op fascineerende wijze belicht
en daarmede dezen avond, welke op een
uitzonderlijk hoog artistiek plan heeft ge
staan, besloten. K. Brinkmann.
Vrijheid is de droom van de Finnen
geweest temidden van alle stormen, die
een bewogen geschiedenis deed razen
over hun land Van vrijheid droomden zij
in de eeuwen toen Finland nauw verbon
den was met Zweden, van welk tijdperk
de resten nog veel/uldig en in velerlei
vormen terug zijn te vinden. Van vrijheid
vooral in de ruim honderd jaren van toe
nemend schrikbewind onder vier tsaren,
waarvan de eerste in 1809 de verkrijging
van Finland danken mocht aan de boos
heid van Napoleon op de recalcitrante
Zweden. Speelbal te zijn tusschen groo-
tere machten ziedaar het harde lot.
Finland door zijn ligging toebedeeld. Zijn
historie is er een van eindelooze oor
logen. waarbij ’het land zelf meer prooi
was dan partij, totdat eindelijk in 1918,
ook voor de Finnen'het uur van de vrij
heid sloeg. Nicolaas, wiens regeering over
het grootvorstendom Finland een opstape
ling was van vergrijpen aan den eed op
de Finsche vrijheid, eens in de Oud-
Borgasche kerk door Alexander af gelegd,
en sindsdien door al zijn opvolgers
plechtig bekrachtigd, Nicolaas zond in
den persoon van Bobrikoff al de ver
schrikkingen van zijn absolutistische ter
reur over het wijde Finsche land. Zijn
dagelijksche woordbreuken verbitterden
niet de Finnen alleen, maar joegen heel
beschaafd Europa het bloed naar de
kaken. Maar de man, die de wereld naar
den Haag noodde om er te spreken over
verzekering van vrede, liet Fin en niet-
Fin kloppen aan doovemansdeur. Bobri
koff regeerde in Finland, en hij deed
het met ijzeren hand. Het doel Ten
onder brengen van de restanten van de
Finsche vrijheid, vestigen van Ruslands
totale macht aan de boorden van de Oost
zee. De „Drang nach Westen" bleek ster
ker dan de trouw aan eigen gegeven
woord.
nidad en in. Britsch.Guyana.
UITBREIDING VAN DE HAVENS OP
IJSLAND
Uit Washington meldt S.P.T., dat be
sloten is de havens op Ijsland, en in het
bijzonder die van Reykjavik, uit te brei-
Hoe zou het anders denkbaar zijn, dat
de „kalevala”, dat onvergankelijke epos,
waarin de held Vainamöinen de hoofdrol
vervult, de grootheid van den mensch
niet zoekt in zijn bedrevenheid met het
zwaard, niet in de kracht van den ver
overaar of in den moed van den roof-
rider, maar veeleer in zijn „weten”, zijn
.begrijpen”, ook van die geestelijke waar
den, die buiten de grenzen van het ken
bare liggen En hoe ware het anders mo
gelijk geweest, dat deze waarlijk „volk-
sche” poëzie, later in de betooverende
schilderstukken van Axel Gallen-Kallela
en nog later in de lithografieën van Matti
Visanti zoo aangrijpend uitgebeeld, hon
derden jaren lang van geslacht op ge
slacht onopgeschreven bewaard kon blij
ven. totdat de voortrekkers uit de bloei
periode der Finsche cultuur, met den
Kajaanischen plattelandsdokter Elias
Lönnrot aan de spits, dat epos, liefderijk
vergaard en zorgvuldig te boek gesteld,
voorlegden aan een verbaasde en ver
rukte wereld Lange en moeizame reizen
waren het. die Lönnrot meer dan honderd
jaar geleden ondernam, teneinde de ver
zen op te teekenen; die hij allerwege in
Karelië kon hooren zingen door de
Runen-zangers geen geschoolde krach
ten, maar eenvoudige menschen uit een
eenvoudig volk rhet ineengeslagen han
den tegenover elkander zittend, en al
reciteerend de lichamen wiegend op het
rhythme van een melodieus wijsje in mi
neur.
De kèlevala vereert den mensch om
.zijn zelfstandigheid, zijn weten, zijn kun
nen. Het is. voor wie Finland kent, geen
wonder. Wij Nederlanders, die met hon
derden landgenooten op een vierkanten
kilometer wonen, kunnen de eenzaamheid
van het leven op het Finsche platteland
met onze verbeelding nauwelijks omvat
ten. Gemiddeld haalt Finland, gemeten
over het geheele land, elf menschen per
vierk. k.m., in het Zuiden, waar langs
de kust de groote centra liggenTurku.
Helsinki, Viipuri. de oude Karelische
hoofdstad, die bij den „vrede” van Mos
kou den Sovjets in handen viel loopt
de bevolkingsdichtheid tot zoowat 45 man
per vierk. k.m. op, maar daartegenover
reikt het Noorden niet verder dan een
mensch per millioen vierk. meters, en
Karelië vooral het Sovjetdeel er van
haalt zelfs dat minimum niet. Wie. als
de Fin. aangewezen is op zich zelf, wordt
een vereerder van het persoonlijke, een
vriend van de vrijheid, voor de rol van
eenige gevolg, dat het Duitsche volk
den niet uitgelokten aanval zegevierend
afweert en dan pas goed vasthoudt aan
al datgene, wat in de hoogste mate
garant is voor zijn grootheid en tevens
voor de veiligheid van het Europeesche
vasteland.
Japansch commentaar op de
Engelsch-Amerikaansche ver
klaring
De gemeenschappelijke Engelsch-
Amerikaansche verklaring staat in het
midden der belangstelling van de
Japansche politieke kringen. Domei
meldt, dat men in deze kringen de ver
klaring van Churchill en Roosevelt als
volkomen vaag en hoogdravend ken
merkt. Blijkbaar moet zij er toe dienen
om Japan en de kleine Europeesche sta
ten van Duitschland te scheiden. Men
acht het opmerkelijk, dat de verklaring
nergens het woord „Verre Oosten” be
helst, terwijl anderzijds de eisch gesteld
wordt naar uit den weg ruiming van
het Hitlerdom. Men acht het niet waar
schijnlijk. dat de chefs van Engeland
en Amerika in gezelschap van de weder
zijdsche militaire deskundigen uitslui
tend zijn bijeengekomen om een derge
lijke verklaring uit te geven. Veeleer
valt aan te nemen, dat bij deze gelegen-
1*'J J- ---x-i--:-
de vraagstukken van Duitschlands oor
log tegen de Sovjets en de kwesties
eener gemeenschappelijke militaire ac
tie tegen Japan zijn besproken. Met het
oog op deze ontwikkeling moet Japan
goed op zijn hoede zijn, niet in het net
van deze Engelsch-Amerikaansche ma
chinaties te geraken. De richting, welke
in de Japansche politiek reeds is vast
gesteld, moet onwrikbaar en vastbera
den worden voortgezet.
De „Tokio Asahi Sjimboen” noemt de
verklaring van Roosevelt en Churchill
de „onthulling der misdadige voorne
mens van Engeland en de Vereenigde
Staten”.
Er bestaat geen kans op vrede meer,
daar Engeland en Amerika naar de we
reldheer schapij streven.
De „Nitsji Nitsji” spreekt van de slu
we politiek van Engeland en de Vereenig
de Staten. De verklaring staat gelijk
met een oorlogsverklaring. Natuurlijk
Bruckner’s Zevende
Schurjcht heeft voor dit seizoen in
de Kurzaal afscheid van ons genomen met
een geheel aan Bruckner gewijd pro
gramma, ingenomen door de zevende
symphonic in E dur van den Ansfeldener
meester. Juist een jaar geleden voerde
hij in dezelfde omgeving met het Resi-
dentie-Orkest hetzelfde werk uit. Toen
ging daaraaan een drietal motetten van
Palestrina vooraf, gezongen door het
Palestrinakoor onder leiding van Jos.
Vranken Ditmaal had men gemeend
voor dezen afscheidsavond te kunnea
volstaan met de uitvoering van de sym
fonie, zonder daaraan eenig ander werk
te doen voorafgaan, een inzicht, dat wij
in verband met den omvang en het zeer
bijzondere karakter van het onvolprezen
meesterwerk volkomen hebben kunnen
deelen. De aandacht der hoorders kon nu
daarop volledig worden geconcentreerd.
Hun ontvankelijkheid voor de diepzin-
nige, monumentale schepping zal daar
door stellig nog sterker zijn geweest.
Voor Bruckner’s in zijn negen symfo
nieën culmineerend levenswerk dringt
die ontvankelijkheid langzamerhand
door, ook tot het bewustzijn van hen,
die zich daarmee nog niet door bijzon
dere studie der partituren vertrouwd
hebben kunnen maken. Dat dit zich
baanbreken in ruimeren kring eerst zoo
vele jaren na des componisten dood kon
plaats hebben, is een verschijnsel, dat
zich ook met betrekking tot de naar
schatting van andere grootmeesters en
niet alleen op het gebied der toonkunst
heeft voorgedaan en dat nu eenmaal
schijnt te moeten zijn verbonden met de
scheppingen der grootste genieën, die
een voor hun tijdgenooten te machtige
taal hebben gesproken.
Schuricht heeft ook nu weer den rij.
ken geestesinhoud van het werk door
zijn indrukwekkende herschepping tot
sterk pulseerend leven gewekt. Zijn ver
tolking gaf blijk va» een psychologisch
diep doordringen tot den geestelijken
achtergrond, tot datgene, wat niet in de
noten, maar daarachter geschreven staat;
•zij was sterk geïnspireerd, vol emotio-
neele spanning, extatisch bewogen in het
smartelijk rouwend adagio, magistraal
verheven in- de breedheid van de impo
sante finale. Het Residentie-Orkest was,
al waren er ditmaal kleine tekortkomin
gen, een congeniale interpreet, die de
intenties van den bezielden leider in
volle overgave in de kunstzinnige daad
heeft omgezet, zoodat de verhevenheid
van de tot vervoering meesleepende,
kosmische, visionaire muziek,
de mystieke schoonheid
woord kan worden
ontzaglijke lyrische
wogenheid tot den
heeft gesproken.
Na een korte stilte aan het slot wist
Schuricht een opkomend applaus met
een veelzeggend handgebaar te bezwe
ren. Blijkbaar wenschte hij de gewekte
schoonheidsemotie en gewijde stemmrag
niet te doen verstoren door gerucht van
uiterlijk huldebetoon. Dat dit spontaan
en geestdriftig gestemd zou hebben ge
klonken, is aan geen twijfel onderhevig.
Ook in dit seizoen hebben wij- den ge
malen dirigent weer veel te danken ge
had. De huldiging op dezen afscheids
avond heeft zich nu bepaald tot een ova
tie bij zijn komst aan den lessenaar, dien
hij met een met rozen en linten in de
nationale kleuren versierde krans be
hangen vond. Mr. A. J. F. J. Jung.