Finland De Sovjets als voortdurende bedreiging van Gun Uzelf 'het genot Vermouth KUNST EN LETTEREN De betere Vermouth 99 CONCERT KERK BEEKLAAN HAAGSCHE COURANT Zaterdag 16 Aug. 1941' Te bl. pag. 2 Japan en Thailand KURHAUS SPANJE TURKIJE van I Organist: prof. Flor Peeters Verzet tegen de tyrannie INKOOP GOUD en JUWEELEN J. C. VERMAAT Jr., Juwelier De Kareliërs AUSTRALIË Roosevelt’s terugkeer VEREENIGDE STATEN ENGELAND Alle inzittenden van Transatlantisch vliegtuig omgekomen Berlijn over de verklaring Roosevelt en Churchill JAPAN De aanvallen op de Finsche vrijheid n Het Finsche heldenepos ZUID-AFRIKA Vrijheid, de droom van de Finnen RECLAMES Residentie-orkest ander Schuricht Hopkins en Everell Harriman. eiken in „omzichtige kringen” de Kor- De Finnen lieten het allengs bij droomen. Zij dromden sa in verove- belager Geef, o Jumala, ons voorspoed, Schenk ons. Schepper, uwen zegen, Laat ons altijd vreedzaam leven Laat ons sterven eens met eere In dit dierbaar land Suomi. In dit heerlijk-schoon Kareliën.” meer oor- der partituren Dat Ca s telli” weldaad. Ga afdeeling van SCHOENENMAGAZIJN CENTRAAL VEENESTR 41 DEN HAAG - TEL. 114603 Ook ZILVER tegen boegen prijs. IHOMSONPLEIN 18 - TEL. 333328 Uw Juwelier sinds 1927 in 1 Westen waarvan met het in haar en be- LITTLETON HEEFT GEEN SUCCES IN SYRIË De Britsche minister voor het nabu- tige Oosten, sir Oliver Littleton, die zijn zetel heeft in Cairo, heeft zijn bespre kingen met toonaangevende Syrische personen over de toekomstige inrichting van Syrië zonder resultaat moeten af breken. Hij is weer naar Egypte terug gekeerd, daar er geen overeenstem ming mogelijk bleek, tusschen het stand- ENGELSCHE DESERTEURS Naar het D.N.B. uit La Linea meldt, zijn 3 Engelsche deserteurs, die in een roeibootje uit Gibraltar gevlucht waren, te Punta Mayorga bij La Linea aange komen. Zij zijn naar Sevilla gebracht en voor de Spaansche militaire autoriteiten geleid. den. De kosten hiervoor zullen door de Amerikaansche regeering worden gedra gen, terwijl de werken grootendeels door IJslandsche arbeiders zullen worden uit gevoerd. niet benaderd, schoonheid ontroerden hoorder ONTVANGST BIJ VON PAPEN De Duitsche ambassadeur von Papen, heeft in de zomerresidentie van de Duit sche ambassade te Terravia aan den Bos porus, een officieele receptie gehouden. Hierop waren o.a. aanwezig hooge Duit sche en Turksche persoonlijkheden, als mede enkele hoofdredacteuren van Turk sche bladen. van pijnlooze, gezonde voetenj Een goede, behandeling re een _L‘—J. Zj naar de Pedicure- Vrijheid. Helaasvoor de Oost-Kare- liëhs sloeg haar uur niet. Bij den vrede van Dorpat in 1920 moest Finland de dis tricten Repola en Porajarvi aan de Sov jets afstaan, en toezien, dat ook het ove rige deel van het huidige Sovjet Oost- Karelië aan het bestuur van Lenin en de zijnen werd overgelaten. Dwars door Ka- relië, dwars door het land van de ..Kale vala” snijdt een willekeurige grens als een zwaard door het hart van het Kareli- sche volk. Viipuri bleef Finsch, het Lado- ga-meer werd tusschen de beide buren in tweeën gesneden en verder naar het Noorden verhakte macht niet recht de Kareliërs in Finnen en Russen. De vrede van Dorpat was zoomin een einde als de vrede van Nöteborg, van Tayssina. van Stolbova, van Ussikaupun- ki, van Turku, van Varala of van Hamina een einde beteekende. Nauwelijks twintig jaar later ondernamen de Sovjets Le nin was door nieuwe tsarenStalin en Molotof afgelost wederom een aanval op de Finsche vrijheid en bij den vrede van Moskou van 12 Maart 1940 kwam groot leed over het Finsche volkde Oostgrens verschoof in Westelijke rich ting, honderdduizenden Kareliërs voor al van de landengte, namen de wijk. Viipuri viel ten tweede male in Russische handen, het Ladoga-meer werd een Sov- jet-binnenzee, de Oost-Kareliërs, wel ver re van vrij te worden, zagen duizenden nieuwe onvrij en trekken binnen de poli tieke grenzen van hun slechts in schijn onafhankelijke republiek. Mocht Lenin nog oog hebben gehad voor het recht der Kareliërs op een eigen leven binnen de Sovjet-republiekenfederatie, Stalin kende slechts één oogmerk bolsjewiseering. Hij trok zooveel zuiver Russisch gebied bij de Oost-Karelische Sovjet-republiek, dat in het bestuur niet één Kareliër meer over schoot en hield razzia’s onder zijn partij- genooten, met het doel, de Karelische er uit te werken en de zuiver-Russische in hun plaatsen te stellen. Maar van de vrijheid geldt, wat Cats van de waarheid zegt:',.Al leyt zij in een graf, al dat haar druckt, dat moet er af.” Nooit bogen de Kareliërs de hoof den Nooit legden de Finnen zich bij de vertreding van het vredesverdrag van Dorpat neer. En nu opnieuw het vuur is uitgeslagen, dat eeuwenlang ginds smeul de of brandde, nu schrijven de Finnen een definitieve oplossing van het Kareli sche vraagstuk in het vaandel van hun verdedigingskrijg tegen den altijd weer naar het Westen dringenden Rus. En in de eenzaamheid van het Karelische land zal in deze dagen in menig hart het ge bed oprijzen, dat in den drie en veertig- sten zang van de Kalevala” van Vaina- möinens lippen komt: LAATSTE SCHIP NAAR JAPAN VERTROKKEN Gisteren is het laatste schip uit Sydney naar Japan vertrokken. Hierna zullen de scheepvaartverbindingen tusschen Austra lië en Japan volkomen zijn onderbroken, meldt S.P.T. uit Canberra. De onderstaatssecretaris Sumner Welles en Harry Hopkins zijn, naar de Engelsche berichtendienst meldt, gisteren Portland (Maine) aan land gegaan. Tegelijkertijd werd gemeld, dat president Roosevelt van daag in Nieuw-Engeland van boord zou gaan. Men verwacht, dat hij direct na zijn landing bijzonderheden zal openbaar ma ken orrftrent de gemeenschappelijke ver klaring met Churchill. Roosevelt zal waarschijnlijk morgen te Washington terugkeeren. Sumner Welles heeft aan minister Huil rapport uitgebracht over de besprekingen tusschen Roosevelt en Churchill. S.P.T. meldt uit Washington: De ont moeting van president Roosevelt en Chur chill heeft, naar gisteren officieel werd bekend gemaakt, plaats gehad op den Amerikaanschen kruiser -Augusta”. Bij de besprekingen waren o.a. aanwezig van Britsche zijde de eerste lord der admira liteit admiraal sir Dudley Pound en de chef 'van den generalen staf, sir John Dill. In het gezelschap van president Roosevelt bevonden zich o.a. de chef van den gene ralen staf, generaal George Marshall, de opperbevelhebber der Amerikaansche At lantische vloot, admiraal Harold Stark, en de raadgevers van den president Harry punt van Engeland en dat der vooraan staande Syrische politici, meldt A. N. P. uit Ankara. 100.- millioen dollar verspild te hebben bij den bouw van kazernes en excerci- tieterreinen. De verspilling is ont staan, door het verleenen van te hooge loonen, het betalen van te hooge prijzen voor het slechte materiaal, door de slechte bouwplannen en door het over haaste tempo van den aanleg. Het mi nisterie van oorlog heeft' toegegeven, dat er fouten gemaakt zijn. DE BERMUDA EILANDEN Naar de „New York Times” uit Ha milton op de Bermuda-eilanden meldt, heeft het parlement van deze eilanden zjph in een geheime zitting bezig gehou den met de terugroeping van den mili tairen gouverneur en de benoeming van den burgerlijken gouverneur. Aan de pers werd inzage gegeven van een ont- werp-motie, waarin de Britsche regee- riög wordt verzocht ten minste den schijn van een Britsche militaire’ controle te handhaven. De motie is een weerspie geling der vrees van de bevolking der Bermuda-eilanden, dat door de ves tiging van steunpunten der Vereenigde Stated, de 'onafhankelijkheid der Ber muda’s twijfelachtig wordt gemaakt. VERSPREIDE BERICHTEN Gistermiddag is in het groote volks park van Madrid het „Casa de Campo” een boschbrand ontstaan, die zich verspreidde over een breedte van 10 k.m. De strijd tegen het vuur werd terstond krachtig ter hand genomen. Aan den bewolkten hemel zag men van alle punten der stad duide lijk den brandgloed. Er vallen geen men- scherrlevens te betreuren. Wel zijn zeer vele boomen een prooi der vlammen ge worden. Het vuur kon zich door de groote hitte en den hevigen wind snel uitbreiden. Met het stoomschip „Lima” is een nieuwe afdeeling Portugeesche troepen vertrokken, die het garnizoen op de Azo- ren zal versterken. Voor het vertrek had op de kade een parade plaats, waarbij o.a. hooge militaire en burgerlijke autoriteiten aanwezig waren. Uit Beiroet (Syrië) wordt gemeld, dat in deze stad nog regelmatig luchtbescher- mingsoefeningen worden gehouden, terwijl de verduistering nog steeds van kracht is. MILITAIRE COMMISSIE NAAR AMERIKAANSCHE STEUNPUNTEN Een bijzondere sub-commissie der mili taire commissie van het Huis van afge vaardigden heeft zich ingescheept aan boord van het troepentransportschip „Opiente” om een inspectiereis te maken naar de door Engeland afgestane steun punten, Bermuda, Antigua, St. Lucia, Tri- aan het station van Helsinki, om bij het vertrek van den trein naar St. Petersburg, die een Finsche petitie, in 10 dagen ge- teekend door 523.931 mannen en vrouwen uit geheel Finland, naar den tsaar zou brengen, den gedelegeerden het ook onS welbekende lied toe te zingen: „Een vaste burcht is onze God’’. En zie in 1918 werd de droom werkelijkheid. Nog dreig de een oogenblik de bolsjewistische greep. ..Nog scheen het, alsof den Finnen de vrijheid zou ontgaan. Maar uit den baaierd van een burgertwist, waarin Duitsch ingrijpen mede gewicht in de schaal legde, verrees de vrije onafhanke lijke republiek Finland, die sedert dien niets ongedaan heeft gelaten om het goed recht der Finnen op een eigen staatsleven door uitnemend bestuur en daden van groote economische en cultureele beteeke- nis te bevestigen. Vrijheid niet meer men en begonnen een grimmig verzet te gen hun meedoogenloozen tyran. Eeuwen lang waren hun grenzen heen en weer ge schoven naar de wisseling van de krijgs kansen. Nimmer was acht geslagen op hun rechtmatige verlangens naar een vreedzaam leven in een eigen staat, om vattend allen, die daarin naar aard en beschaving, naar godsdienst en herkomst thuis behoorden. Maar de droom was ge bleven en Bobrikoffs slagen op den Fin- schen vrijheidszin maakten de Finnen slechts verbetener in hun verzet. Nam ooit vrijheidsverlangen nobeler vormen "aan dan in die dagen rond 1900, toen het in getale kleine, maar in karakter groote. Finsche volk zich aangordde tot een ge weldloos verzet, tot een „non-coöperatie” die de Russen tot wanhoop dreef, en die geadeld werd door een onwrikbaar ver trouwen op den Allerhoogste, die. naar rotsvast Finsch geloof, eenmaal dit volk leiden zou uit de verdrukking naar de vrijheid Hoe aangrijpend moeten de oogenblikken zijn geweest, waarin dui zenden en duizenden zich verzamelden „Indien ge ons wilt ontwapenen, komt dan hier en haalt onze wapenen aldus een der talrijke uitlatingen, welke men gisteren in Berlijnsche politieke kringen kon hooren, naar aanleiding van de ver klaring van Roosevelt en Churchill, meldt het A.N.P. Men vestigt er te Berlijn o.a. de aan dacht op, dat de ontmoeting van de beide staatslieden door de Engelsche en Amerikaansche pers met een bijzonde ren nimbus is omgeven en dat ae pro- pagandamachinerie der Westelijke de mocratieën de belangstelling der wereld trachtte te richten op deze gebeurtenis, met de leuze: de wéreld zal van een sensationeele verklaring kennis nemen. In vergelijking met het lawaai, waar mede de ontmoeting is aangekondigd, noemt men in Berlijn in officieuze kringen den inhoud van het gemeen schappelijke communiqué een uiting van verlegenheid, vol van slechte fantasie en ideologische leuzen, waarmede Churchill en Roosevelt de zaak van Engeland een slechten dienst hebben bewezen. De po litieke situatie, waarin de beide staats lieden Duitschland hebben gemanoeu vreerd, acht men in de Wilhelmstrasse zoo voordeelig, dat men gaarne lang in die situatie wil blijven. Men verwijst vooral naar den commentaar van den diplomatieken redacteur van Reuter, welke volgens politieke kringen te Ber lijn als de „lijkrede” op de ontmoeting moet worden beschouwd. Men acht het bijzonder opmerkelijk, dat de diploma tieke redacteur van Reuter zich blijk baar zoo beperken moet, dat hij de ver klaring der staatslieden nog slechts een openhartige politieke gedachtenwisseling noemt. Teekenend acht men het ook, dat Reuters commentaar tracht het te doen voorkomen, alsof de ontmoeting slechts op Roosevelts initiatief berust. Het doel daarvan is klaarblijkelijk, dat men het magere resultaat op rekening van den Amerikaanschen president wil schrijven. Het is zeer begrijpelijk, aldus wordt te Berlijn gezegd, dat zoowel te Londen als te Washington een „katerstemming” valt waar te nemen. Officieuze kringen beschouwen de zoo genaamde politieke gebeurtenis reeds thans als afgehandeld, al wijdt de Duit sche pers -er ook nog groote artikelen aan. In deze artikelen, in de gesprekken van den gewonen man, in de politieke kringen hoort men steeds weer argumen ten, welke men Roosevelt en Churchill min of meer als tegenvragen op hun 8 punten zou kunnen voorleggen: Bestaat er een vrijheid ter zee voor iedereen en dus ook voor de autoritaire landen? Is Roosevelt bereid zich te onderwerpen aan een internationale controle en de steunpunten der Vereenigde Staten te sloopen, daar die dan overbodig zijn ge worden? Is hij bereid, het plan van. een twee-oceanenvloot en dus de omsingeling van Japan, op te geven? Is hij bereid de Monroeleer te herstellen en afstand te doen van den economischen oorlog? Wat denkt Roosevelt van zijn kant voor de bestrijding van het bolsjewisme te doen? Deze en vele dergelijke vragen, welke volgens de opvatting van officieuze krin gen, Europa en de wereld veel meer be lang inboezemen dan de punten der laakbare verklaring, worden te Berlijn levendig besproken. Met vroolijkheid heeft men kennis genomen van de op merking van bepaalde Engelsche bladen, dat de Vereenigde Staten en Engeland grooten dank verschuldigd zijn aan de beide staatslieden, die het risico van een gevaarlijke reis op den Oceaan hebben genomen. Als bepaalde bladen de pun ten der verklaring „Roosevelts oorlogs doel” noemen, is dat onjuist, want Roo sevelt kan in het geheel geen oorlogs doel opstellen, aangezien Duitschland niet in oorlog is met de Vereenigde Staten. KURZAALBERICHTEN Aan het weekprogramma van de Kur- zaal gedurende de a.s. week ontleenen wij het volgende De matinee van morgen 17 Aug., waar aan het Residentie Orkest medewerkt, staat onder leiding van Otto Glastra van Loon. Als soliste treedt de celliste Didi Doorman op met het concert van Lalo. Het concert vangt aan met de „Kleine Suite” van Voormolen; na .de pauze zullen wor den uitgevoerd de Balletsuite „Sylvia” van Delibes en de ouverture Gwendoline” van Chabrier. Morgenavond concerteert het Rotter- damsch Philharmonisch Orkest o.l.v. Eduard Flipse. Solisten zijn de harpiste Margot Broeders, die Introduction et Al legro van Ravel zal spelen en de decla matrice Iris Zeiliriga met „Das Wiegen lied” van Robert de Roos, welk werk onder leiding van den componist zal wor den uitgevoerd. Aan orkestwerken vermei, den wij „Le Festin de l’Araignée van Roussel; drie fragmenten uit „La Damna tion de Faust”, Berlioz; Ouverture Viva Carolina en Air Willem V, uit de „Baron Hop”, Suite van Voormolen en Ouverture „Cyrano de Bergerac” van Voormolen. Maandagavond 18 Augustus wordt1 een Volksconcert, waaraan het Rotterdamsch orkest medewerkt, onder leiding van Otto Glastra van Loon gegeven. Solist is Theo van der Pas. Het programma is samenge steld als volgt: „Een Opera-Voorspel” van Koeberg; Pianoconcert in e kl. t. van Cho pin en tot slot de symphonic in d kl. t. van Franck. Dinsdagavond 19 Augustus wordt in de Kurzaal de film „Sergeant Berry” ver toond, waarin de hoofdrol wordt vervuld door Hans Albers. Woensdagavond 20 Augustus ontmoeten wij een ouden bekende aan de lessenaar, n.l. prof. Georg Schnéevoigt, die van 1919 tot 1929 de Kurzaalconcerten leidde. Hij zal dien avond het Residentie Orkest dirï- geeren met Walther Gieseking als solist Gieseking zal het pianoconcert van Schu mann ten gehoore brengen. Het program ma vermeldt aan orkestwerken „Der Schwan von Tuonela” (Eng. hoornsolo Jaap Stotijn) van Sibelius... de 5de Sym phonic van Sibelius; Serenade für Streich- orchester van Dag Wirén, een Zweedscheb componist. Het concert wordt besloten met de uitvoering van „Wiener Takt" van Johan Wagenaar, welk werk door den componist aan prof. Georg Schnéevoigt is opgedragen. Cor de Groot en Gerard Hengeveld geven Donderdagavond 21 Augustus een concert op twee piao’s. Het programma van dit pianistenduo is samengesteld als volgt: Voor de pauze de Sonate voor-2 piano’s in d kl. t. van Mozart en Varia ties en fuga over een Thema van Beet hoven; na de pauze: „En blanc et nöir" van Debussy en tot slot Scherzo van' Saint- Saëns. Het is mogen gelukken Guila Bustabo te bewegen haar verblijf hier te lande nog eenige dagen te verlengen en haar nog maals voor een Kurzaalconcert te engA- geeren op Vrijdag 22 Augustus onder lei ding van prof. Georg Schnéevoigt met het Rotterdamsch Philharmonisch Orkest, Guila Bustabo zal alsdan na de pauze hét vioolconcert van Beethoven spélen. Voor de pauze wordt door het orkest ten-ge hoore gebracht: Ouverture Oberon” van Weber;. Carelian Rhapsodie van Klanji en de Symphonic no, 38 in D gr. t. van-Mo zart HET MINISTERIE VAN OORLOG BESCHULDIGD De bijzondere commissie van den Se naat, die tot taak heeft controleuit te oefenen op de Amerikaansche bewape ning heeft, naar de „New York Ti mes” uit Washington meldt, het mini sterie van oorlog er van beschuldigd Reuter meldt, dat bij het ongeluk met het Transatlantische vliegtuig, dat kort na zijn vertrek naar de Vereenigde Sta- uo, ten van een Britsch vliegveld uit, Don heid de gemeenschappelijke strategie, derdagnacht omlaag is gestort, alle in- - - - zittende 22 personen waarschijnlijk, den dood gevonden hebben. Gistermorgen waren 19 personen uit het wrak van het verbrande toestel te voorschijn gehaald en geidentificeerd. Twee personen wor den nog vermist. Dit is het tweede Transatlantische vliegtuig, dat binnen 5 dagen tijds is verongelukt. Twaalf van de 22 inzittenden waren Amerikanen, de andere Engelschen. kuddedier ganschelijk ongeschikt. De een zaamheid heeft de Finnen gestempeld tot harde werkers, zelfstandige menschen, sober van levensstijl, gewapend met een diepen vrijheidszin, waarachtig in hun gastvrijheid, gespeend van alle ringszucht, maar bereid van hun land te weerstaan. Naar Domei meldt, hebben Japan en Thailand besloten de wederzijdsche ge zantschappen tot ambassades te verhef fen. Als eerste Japansche ambassadeur te Bangkok is benoemd Tsoebokami, vroeger onder-minister van overzeesche zaken en president van de maiatschappij tot kolo nisatie in Mandsjoekwo. De woordvoerder van het Japansche mi nisterie van buitenlandsche zaken heeft voorspeld, dat de vriendschappelijke be trekkingen tusschen Japan en Thailand nog zullen worden versterkt door de ver heffing der wederzijdsche gezantschappen tot ambassades. Hij zei, dat beide landen historisch, politiek en economisch de har telijkste betrekkingen hebben onderhou den. Hij noemde het Japansch-Thailand- sche vriendschapsverdrag van 1937 en zijn vernieuwing vorig jaar, de Japansche be middeling in het Thailandsch-Indo-Chinee- sche grensgeschil eh de erkenning van Mandsjoekwo door Thailand besliste be wijzen van deze nauwe betrekkingen. Amerikaansche gezant in Thailand De „Tokio Nitsji Nitsji” meldt, dat de kanselier van de Amerikaansche ambas sade te Peking, Willy Peck, is benoemd tot gezant in Thailand. hebben beide landen ook onderhandeld over hun politiek tegenover Japan. De „Jomioeri Sjimboen” verklaart, dat het ware gezicht der Engelsch-Ame- rikaansche manoeuvres tegen de as thans is onthuld. De „Hotsji Sjimboen” zegt: Amerika wil het sluiten van vrede door Engeland verhinderen en Engeland wil in ruil daarvoor den waarborg, dat Amerika aan den oorlog deelneemt. De bekende journalist Tokoetomi ver klaart in de „Nitsji Nitsji”, dat de Ver eenigde Staten de geestelijke leiders der omsingeling van Japan zijn. Arnerika bedreigt Japan nu niet meer alleen op economisch, maar ook op militair ter rein. Wie thans nog een Japansche poli tiek van geduld tegenover de Vereenig de Staten bepleit, mist ieder juist be grip van den toestand. Naar S.P.T. uit Tokio meldt bevatten de Japansche bladen berichten uit Lon den, volgens welke het niet onmogelijk zou zijn, dat de besprekingen op den Atlantischen Oceaan de vorming van een tegen Japan gericht blok in Zuidoost- Azië, tot onderwerp hadden. In dit blok zou ook de Sovjet-Unie zijn opgenomen. DE TOESTAND VAN HIRANOEMA VERBETERD Uit Tokio wordt gemeld, dat de toe stand van baron Hiranoema, op wien een aanslag gepleegd is, zich bevredi gend ontwikkelt. Men schrijft ons van Finsche zijde Over de herkomst van het Finsche volk hangt de dichte sluier van de geschiede nis. Ondanks naarstige onderzoekingen van ethnologen en geschiedvorschers staat er te dien aanzien nog maar weinig vast. Maar tot dit weinige behoort, dat de Finnen noch Germanen noch Slaven zijn, waaruit volgt, dat een aanspraak van een groote mogendheid op beheersching van de Finnen en hun „levensruimte” nim mer steunen kan op rasgelijkheid of bloedverwantschap. Voor het overige wil len wij in een tijd, zoo vol van actueele problemen als de onze, het vraagstuk van de herkomst der Finnen hier laten rusten. Genoeg zij het ons, te weten, dat zij met hun buren, de Russen, allerminst tot één volkerenfamilie behooren, al sedert menschennheugenis de Noordelijke stre ken van Europa bewonen en reeds eeuwen geleden geklommen waren op een hoogen trap van innerlijke beschaving. DE OORLOGSUITGAVEN Naar Reuter uit Johannesburg meldt, heeft Vanderbilt, de directeur-generaal voor de oorlogsvoorziening in Zuid- Afrika, medegedeeld, dat de Unie van Zuid-Afrika tot eind Maart 1941 dan 43.250.000 pond sterling voor logsmateriaal heeft uitgegeven. De weerklank op de gemeen schappelijke verklaring „Wanneer Churchill en Roosevelt ver wacht hadden, dat him nieuwe punten programma een heerlijk blij gevoel over de volkeren van deze wereld gebracht heeft, dan zijn zij daarin thans reeds bitter teleurgesteld”, zoo schrijft Deutsche Diplomatisch-Politische respondenz ten aanzien van den weer klank der wereld op de gemeenschappe lijke verklaring van Roosevelt en Chur chill. De Korrespondenz houdt zich vooral bezig met de critische beoordeeling van deze verklaring Noord-Amerikaansche kringen” en merkt hierover o.a. op: „Niet vergeten zijn de verzekeringen van Roosevelt, het land buiten den oorlog te houden, niet vergeten ook is zijn vloek tegen het bolsjewisme, den grimmigen vijand van beschaving en godsdienst, waarme de hij thans gemeene zaak maakt. Wonderlijk doet echter ook de vrees aan, die men de laatste dagen nog kon vernemen van de meest vooraanstaande personen, dat er van buiten af gevaren voor de Vereenigde Staten dreigen. In derdaad, wie zich voorneemt in het Duitsche Rijk het nationaalsocialisme en zijn Führer uit den weg te ruimen, wie zich verstout, het Duitsche volk weer te willen ontwapenen, om de waar digheid van het dragen der wapenen tot het eigen land, Engeland en het Bolsje wisme te beperken, die roept waarlijk Lichtvaardig gevaren voor zijn land op. waarvan eigenlijk een man als Roose velt op de hoogte diende te zijn. Al denkt hij er bij zulk een vermetelheid stellig thans reeds aan, zichzelf en zijn zoons op veiligen afstand van de front linie te houden, toch zou hij met zijn onverantwoordelijke actie bewust vele honderdduizenden Amerikaansche jon gelieden den dood insturen, met het In de kerk van de Vrijzinnige Her vormden te ’s-Gravenhage, het in vorm en kleur volkomen aan de omgeving aan gepaste fraaie gebouw op den hoek van den Houtrustweg en de Beeklaan, heeft de bekende Mechelsche organist prof. Flor Peeters gisteravond een concert ge geven. De enorme belangstelling, niet al leen van de zijde van het muziekminnen- de publiek doch ook uit de kringen van de meest vooraanstaande Haagsche toon kunstenaars, voor deze orgelbespeling was een feit, dat zeer de aandacht trok, aangezien de vele organisten, die iederen zomer weer verscheidene concerten geven, in den regel op slechts eenige tientallen bezoekers kunnen rekenen. Daarmede worden echter niet alleen uitstekende herscheppende kunstenaars, doch ook de werken der groote toondichters voortdu rend miskend. Want, aangezien naast de strijkinstrumenten het orgel reeds zeer vroeg tot volledige ontwikkeling kwam, hebben de klassieke meesters vaak hun verhevenste scheppingen daaraan toever trouwd. Ik denk hierbij aan Böhm, Scheidemann, Buxtehude, Bach, Handel. Sweelinck, de Couperin’s, Dandrieu, Da- quin en vele anderen. Doch ook de ro mantische orgelliteratuur wordt door groote namen gesierd, t.w. Max Reger, Saint-Saëns, Franck en Widor. De belangstelling voor de orgelbespe ling van gisteravond zal dan ook waar schijnlijk minder het prachtige instru ment van de kerk der Vrijzinnige Her vormden en de uit te voeren composities dan wel den bekenden componist en or ganist prof. Flor Peeters hebben gegol den. Deze kunstenaar had een belangrijk programma samengesteld, waarmede hij echter uiterste concentratie en volkomen overgave van zijn auditorium heeft ver langd. Behalve een Passacaglia van J. S Bach bracht hij namelijk twee monumen tale moderne werken, t.w. een Sinfonia per organo van H. Andriessen en zijn eigen werk, de vierdeelige Symphonic op. 48 ten gehoore. De sinfonia van H. Andriessen is een compositie van groot- schen opzet, welke monumentaliteit met ernst, contemplatie en een zekere „stille” toewijding vereenigt. De harmoniek is vaak zeer gedurfd, doch de sonoriteit van den klank en de evenwichtigheid van den vorm zijn factoren van weldadige, suggestieve schoonheid. De voortreffelijke vertolking, welke Flor Peeters van deze sinfonia per organo heeft gegeven, ken merkte hem, vooral door het fijnzinnig gebruik der registers, als een geniaal mu sicus en meer nog als een instrumentalist met voorbeeldig technisch kunnen. Van ontroerende schoonheid was de opening van de hierna volgende, bovengenoemde Passacaglia van Bach. Dit musiceeren vol devotie van Flor Peeters was als een ge bed in klanken. De dynamische schakee- ringen in het passagespel en de groöte verscheidenheid aan klankkleuren gaven hierin bovendien blijk van de minutieuze verzorging, welke aan dit orgelspel was besteed. Tot slot vertolkte Flor Peeters zijn opus 48, een Symphonic voor orgel. Het is een Tmponeerend werk, dat ik echter toch niet in alle opzichten geslaagd kan noemen. Het eerste deel, het allegro energico, is namelijk meer orkestraal dan speciaal voor orgel gedacht, terwijl de bouw van het fuga-thema meer op ver standelijke vermogens dan op sterke in spiratie duidt. Harmoniek, contrapuntiek en prachtige stemvoering dwingen echter diepe bewondering voor het vakmanschap van den schrijver af. De schepper heeft zijn werk op fascineerende wijze belicht en daarmede dezen avond, welke op een uitzonderlijk hoog artistiek plan heeft ge staan, besloten. K. Brinkmann. Vrijheid is de droom van de Finnen geweest temidden van alle stormen, die een bewogen geschiedenis deed razen over hun land Van vrijheid droomden zij in de eeuwen toen Finland nauw verbon den was met Zweden, van welk tijdperk de resten nog veel/uldig en in velerlei vormen terug zijn te vinden. Van vrijheid vooral in de ruim honderd jaren van toe nemend schrikbewind onder vier tsaren, waarvan de eerste in 1809 de verkrijging van Finland danken mocht aan de boos heid van Napoleon op de recalcitrante Zweden. Speelbal te zijn tusschen groo- tere machten ziedaar het harde lot. Finland door zijn ligging toebedeeld. Zijn historie is er een van eindelooze oor logen. waarbij ’het land zelf meer prooi was dan partij, totdat eindelijk in 1918, ook voor de Finnen'het uur van de vrij heid sloeg. Nicolaas, wiens regeering over het grootvorstendom Finland een opstape ling was van vergrijpen aan den eed op de Finsche vrijheid, eens in de Oud- Borgasche kerk door Alexander af gelegd, en sindsdien door al zijn opvolgers plechtig bekrachtigd, Nicolaas zond in den persoon van Bobrikoff al de ver schrikkingen van zijn absolutistische ter reur over het wijde Finsche land. Zijn dagelijksche woordbreuken verbitterden niet de Finnen alleen, maar joegen heel beschaafd Europa het bloed naar de kaken. Maar de man, die de wereld naar den Haag noodde om er te spreken over verzekering van vrede, liet Fin en niet- Fin kloppen aan doovemansdeur. Bobri koff regeerde in Finland, en hij deed het met ijzeren hand. Het doel Ten onder brengen van de restanten van de Finsche vrijheid, vestigen van Ruslands totale macht aan de boorden van de Oost zee. De „Drang nach Westen" bleek ster ker dan de trouw aan eigen gegeven woord. nidad en in. Britsch.Guyana. UITBREIDING VAN DE HAVENS OP IJSLAND Uit Washington meldt S.P.T., dat be sloten is de havens op Ijsland, en in het bijzonder die van Reykjavik, uit te brei- Hoe zou het anders denkbaar zijn, dat de „kalevala”, dat onvergankelijke epos, waarin de held Vainamöinen de hoofdrol vervult, de grootheid van den mensch niet zoekt in zijn bedrevenheid met het zwaard, niet in de kracht van den ver overaar of in den moed van den roof- rider, maar veeleer in zijn „weten”, zijn .begrijpen”, ook van die geestelijke waar den, die buiten de grenzen van het ken bare liggen En hoe ware het anders mo gelijk geweest, dat deze waarlijk „volk- sche” poëzie, later in de betooverende schilderstukken van Axel Gallen-Kallela en nog later in de lithografieën van Matti Visanti zoo aangrijpend uitgebeeld, hon derden jaren lang van geslacht op ge slacht onopgeschreven bewaard kon blij ven. totdat de voortrekkers uit de bloei periode der Finsche cultuur, met den Kajaanischen plattelandsdokter Elias Lönnrot aan de spits, dat epos, liefderijk vergaard en zorgvuldig te boek gesteld, voorlegden aan een verbaasde en ver rukte wereld Lange en moeizame reizen waren het. die Lönnrot meer dan honderd jaar geleden ondernam, teneinde de ver zen op te teekenen; die hij allerwege in Karelië kon hooren zingen door de Runen-zangers geen geschoolde krach ten, maar eenvoudige menschen uit een eenvoudig volk rhet ineengeslagen han den tegenover elkander zittend, en al reciteerend de lichamen wiegend op het rhythme van een melodieus wijsje in mi neur. De kèlevala vereert den mensch om .zijn zelfstandigheid, zijn weten, zijn kun nen. Het is. voor wie Finland kent, geen wonder. Wij Nederlanders, die met hon derden landgenooten op een vierkanten kilometer wonen, kunnen de eenzaamheid van het leven op het Finsche platteland met onze verbeelding nauwelijks omvat ten. Gemiddeld haalt Finland, gemeten over het geheele land, elf menschen per vierk. k.m., in het Zuiden, waar langs de kust de groote centra liggenTurku. Helsinki, Viipuri. de oude Karelische hoofdstad, die bij den „vrede” van Mos kou den Sovjets in handen viel loopt de bevolkingsdichtheid tot zoowat 45 man per vierk. k.m. op, maar daartegenover reikt het Noorden niet verder dan een mensch per millioen vierk. meters, en Karelië vooral het Sovjetdeel er van haalt zelfs dat minimum niet. Wie. als de Fin. aangewezen is op zich zelf, wordt een vereerder van het persoonlijke, een vriend van de vrijheid, voor de rol van eenige gevolg, dat het Duitsche volk den niet uitgelokten aanval zegevierend afweert en dan pas goed vasthoudt aan al datgene, wat in de hoogste mate garant is voor zijn grootheid en tevens voor de veiligheid van het Europeesche vasteland. Japansch commentaar op de Engelsch-Amerikaansche ver klaring De gemeenschappelijke Engelsch- Amerikaansche verklaring staat in het midden der belangstelling van de Japansche politieke kringen. Domei meldt, dat men in deze kringen de ver klaring van Churchill en Roosevelt als volkomen vaag en hoogdravend ken merkt. Blijkbaar moet zij er toe dienen om Japan en de kleine Europeesche sta ten van Duitschland te scheiden. Men acht het opmerkelijk, dat de verklaring nergens het woord „Verre Oosten” be helst, terwijl anderzijds de eisch gesteld wordt naar uit den weg ruiming van het Hitlerdom. Men acht het niet waar schijnlijk. dat de chefs van Engeland en Amerika in gezelschap van de weder zijdsche militaire deskundigen uitslui tend zijn bijeengekomen om een derge lijke verklaring uit te geven. Veeleer valt aan te nemen, dat bij deze gelegen- 1*'J J- ---x-i--:- de vraagstukken van Duitschlands oor log tegen de Sovjets en de kwesties eener gemeenschappelijke militaire ac tie tegen Japan zijn besproken. Met het oog op deze ontwikkeling moet Japan goed op zijn hoede zijn, niet in het net van deze Engelsch-Amerikaansche ma chinaties te geraken. De richting, welke in de Japansche politiek reeds is vast gesteld, moet onwrikbaar en vastbera den worden voortgezet. De „Tokio Asahi Sjimboen” noemt de verklaring van Roosevelt en Churchill de „onthulling der misdadige voorne mens van Engeland en de Vereenigde Staten”. Er bestaat geen kans op vrede meer, daar Engeland en Amerika naar de we reldheer schapij streven. De „Nitsji Nitsji” spreekt van de slu we politiek van Engeland en de Vereenig de Staten. De verklaring staat gelijk met een oorlogsverklaring. Natuurlijk Bruckner’s Zevende Schurjcht heeft voor dit seizoen in de Kurzaal afscheid van ons genomen met een geheel aan Bruckner gewijd pro gramma, ingenomen door de zevende symphonic in E dur van den Ansfeldener meester. Juist een jaar geleden voerde hij in dezelfde omgeving met het Resi- dentie-Orkest hetzelfde werk uit. Toen ging daaraaan een drietal motetten van Palestrina vooraf, gezongen door het Palestrinakoor onder leiding van Jos. Vranken Ditmaal had men gemeend voor dezen afscheidsavond te kunnea volstaan met de uitvoering van de sym fonie, zonder daaraan eenig ander werk te doen voorafgaan, een inzicht, dat wij in verband met den omvang en het zeer bijzondere karakter van het onvolprezen meesterwerk volkomen hebben kunnen deelen. De aandacht der hoorders kon nu daarop volledig worden geconcentreerd. Hun ontvankelijkheid voor de diepzin- nige, monumentale schepping zal daar door stellig nog sterker zijn geweest. Voor Bruckner’s in zijn negen symfo nieën culmineerend levenswerk dringt die ontvankelijkheid langzamerhand door, ook tot het bewustzijn van hen, die zich daarmee nog niet door bijzon dere studie der partituren vertrouwd hebben kunnen maken. Dat dit zich baanbreken in ruimeren kring eerst zoo vele jaren na des componisten dood kon plaats hebben, is een verschijnsel, dat zich ook met betrekking tot de naar schatting van andere grootmeesters en niet alleen op het gebied der toonkunst heeft voorgedaan en dat nu eenmaal schijnt te moeten zijn verbonden met de scheppingen der grootste genieën, die een voor hun tijdgenooten te machtige taal hebben gesproken. Schuricht heeft ook nu weer den rij. ken geestesinhoud van het werk door zijn indrukwekkende herschepping tot sterk pulseerend leven gewekt. Zijn ver tolking gaf blijk va» een psychologisch diep doordringen tot den geestelijken achtergrond, tot datgene, wat niet in de noten, maar daarachter geschreven staat; •zij was sterk geïnspireerd, vol emotio- neele spanning, extatisch bewogen in het smartelijk rouwend adagio, magistraal verheven in- de breedheid van de impo sante finale. Het Residentie-Orkest was, al waren er ditmaal kleine tekortkomin gen, een congeniale interpreet, die de intenties van den bezielden leider in volle overgave in de kunstzinnige daad heeft omgezet, zoodat de verhevenheid van de tot vervoering meesleepende, kosmische, visionaire muziek, de mystieke schoonheid woord kan worden ontzaglijke lyrische wogenheid tot den heeft gesproken. Na een korte stilte aan het slot wist Schuricht een opkomend applaus met een veelzeggend handgebaar te bezwe ren. Blijkbaar wenschte hij de gewekte schoonheidsemotie en gewijde stemmrag niet te doen verstoren door gerucht van uiterlijk huldebetoon. Dat dit spontaan en geestdriftig gestemd zou hebben ge klonken, is aan geen twijfel onderhevig. Ook in dit seizoen hebben wij- den ge malen dirigent weer veel te danken ge had. De huldiging op dezen afscheids avond heeft zich nu bepaald tot een ova tie bij zijn komst aan den lessenaar, dien hij met een met rozen en linten in de nationale kleuren versierde krans be hangen vond. Mr. A. J. F. J. Jung.

Gedigitaliseerde gedrukte materialen Haags Gemeentearchief

Haagsche Courant | 1941 | | pagina 2