HAAGSCHE COURANT
De Nederlandsche Arbeidsdienst
l
J
t
BINNENLAND
STADSNIEUWS
Donderdag 21 Augustus 1941.
EEN HOUTEN FIETSBAND
DERDE BLAD
De pioniers keeren huiswaarts
De Nederlandsche steen*
industrie
ZILVEREN JUBILEUM
C STARRENBURG
HET HOUDEN VAN TENTOONSTEL
LINGEN, ZONDER VERGUNNING,
VERBODEN
EERVOLLE VERMELDINGEN
TOEGEKEND
KINDEREN MET VACANTIE
NAAR DUITSCHLAND
Menschen in nood...
Kamp üeume. Wegenaanleg als werkobject
Het personeel van radio-distributie-
centrales
MUSSERT BEZOEKT DE N. S. V.
Met gas en electriateit
g betrachte men de zuinigheid 5
ZILVEREN JUBILEUM
F- W. M. BACKERS
BEGRAFENIS J. C. REDELE
1
R'
I
I
i
Hoe steenen worden vervaardigd
i
j voorzitter Raad van Arbeid te Dordrecht,
Het A.N.P. schrijft ons:
De
dat de arbeidsdiensttijd den vrijwilliger een daad van toewijding aan hun volk.
i
i
Tak van nijverheid, die aan duizenden
werkgelegenheid verschaft
i
STROOPER BEKEURD
Proces-verbaal is opgemaakt tegen den
37-jarigen vischkoopman K. T. uit Sche-
veningen, die in de duinen onder Was
senaar door middel van strikken, 2 duin-
konijnen gevangen had. De konijnen zijn
door de politie in beslag genomen.
No. 17958
eerste vlugschrift dat m tien
duizenden •evemplaren onder de Neder
landsche jeugd werd verspreid, is gezegd,
j
Nederlandschen
Tevoren hadden
Zij
van
zij
Het 92ste Ned. Landhuishoudkun.
dig Congres zal op 17 September a.s. te
Utrecht worden gehouden.
PICCADILLY-CABARET
In Piccadilly-Cabaret treden van mor
gen af op Coos Speenhoff jr., Marga Graf
(de bekende operette-diva), Florenzetmet
Bobby (buikspreekster), Lolita Part-
nerin van het Krystal Palast-Dusseldorf,
en Willem Bouwmeester en zijn cabaret-
orkest.
Jean Bogaerts is nog steeds de attractie
van Tavern Piccadilly. Als extra-attractie
voor de Tavern treedt op Dries Krijn, de
bekende radiorevue. en operette-artist,
F. W. M. Backers.
(foto: Studio)
I
Helpt mede aan de totstandkoming
en uitrusting van deze ambulance.
I Stort uw bijdragen op girorekening
Menschen in nood
Ginds in het Oosten
iPolygoontNed, Arbeidsdienst)
«l
II
achterblijven
a
I1
Aanvragen tijdig bij den burgemeester
indienen
Onder de aandacht wordt gebracht, dat,
nu artikel 271 van de Algemeene Politie
verordening is gewijzigd, het houden van
een tentoonstelling, zonder vergunning
van den burgemeester, is verboden. Be
langhebbenden wordt aangeraden verzoe
ken voor dergelijke vergunningen, tijdig
in te dienen.
Trein hedenmiddag vertrokken
Hedenmiddag te 1.35 uur is een trein
met 420 kinderen van het Hollandsche
Spoorstation naar Duitschland vertrok
ken. De jongens en meisjes gaan naar
den gouw Thüringen, waar zij gedurende
zes weken bij gezinnen zullen worden
ondergebracht en waar zij een heerlijke
vacantie zullen doorbrengen. In dezen
trein zouden in Haarlem en in Amster
dam nog eens 420 jeugdige personen in
stappen, zoodat dus in totaal 840 kinde
ren de reis meemaken.
Onder luid gejuich en zwaaiend met
Duitsche vlaggetjes naar de achterblij
vende ouders en kennissen zijn zij in
beste stemming vertrokken. De organi
satie van deze reis, welke uitgaat van de
N.S.V., berustte bij Kreisamtsleiter Paul
Weber.
Een firma hier ter stede heeft een nieu
wigheid op het gebied van rijwielbanden
ingevoerd. Het is n.l. een houten band,
welke uit twee deelen bestaat en met
schroeven om de veiling wordt vastge
zet. De bedoeling is, dat men oude ver
sleten buitenbanden om de houten laat
spijkeren, opdat men geen last heeft van,
het klossen op de keien. Op onze foto ziet
men, hoe de nieuwe houten band om een
wiel wordt gezet
(Polygoon-v. d. Werff)
„De Vlamovenstraatklinker”. Als leden
van een vennootschap stonden zij thans
niet langer meer als felle concurrenten
tegenover elkander. Want, al spoedig
bleek hun, dat er tal van vraagstukken
waren, die niet in een handomdraaien op
te lossen waren, terwijl het tevens in
stijgende mate noodzakelijk bleek, het
bedrijf op een andere basis te plaatsen.
Door het stichten van een eigen labora
torium en een eigen centraal verkoops-
kantoor, alsmede door het uitwisselen en
vergelijken van werkmethoden en be-
drijfsuitkomsten, konden tal van fabrie
ken betere resultaten behalen, zoowel ten
aanzien van het te vervaardigen product,
als ook ten opzichte van de financieele
resultaten. Menigeen kon thans door mid
del van wetenschappelijke onderzoekin
gen der grondstoffen een antwoord op de
vraag verkrijgenis mijn klei geschikt
om het bedrijf op het bakken van straat
klinkers of metselsteenen .te baseeren.
Dezer dagen heeft de leider der N.S.B.,
ir. Mussert, in gezelschap van mevr, de
Ruiter en den heer» da Costa een bezoek
gebracht aan het bureau der „National-
Sozialistische Volkswohlfahrt” in het ,Ar-
beitsbereich” der N.S.D.A.P. in Neder
land, waarbij ook de leidster der vrouwen
organisatie in het „Arbeitsbereich” aan
wezig was.
Amtsleiter Möller deelde bijzonderheden
mede over het karakter en de taak „der
National-Sozialistische Volkswohlfahrt” in
Duitschland en gaf aan de hand van sta
tistieken en voorbeelden een overzicht van
het werk der N.S.V. in Nederland, die in
zoo korten tijd een buitengewoon vrucht-
dragenden arbeid voor de Duitschers in
Nederland verricht heeft.
Blijde herinneringen aan den
dienst
Wij waren er bij voorbaat van over
tuigd, dat alle werkers van het afgeloo-
pen halfjaar blijde herinneringen aan hun
diensttijd zouden behouden. Enkelen van
hen hebben wij laten spreken over hun
ervaringen, naar eigen geaardheid. De
een legde den nadruk op de kameraad
schap, een ander zong een loflied op den
gemeenschappelijken arbeid, een derde
was getroffen door het nut van lichaams
oefeningen in de vroege morgenuren.
„Voor een houten barak ontmoetten wij
elkaar”, zoo zeide onze eerste werker.
„Deze barak zou ons gezamenlijk verblijf
worden, maar wij voelden ons als in een
wachtkamer bij den dokter, met slechts
vreemden om ons heen. We waren met
zestien in een woon- en slaapvertrek.
Zestien man uit alle deelen van Neder
land, zestien karakters. Wij allen had
den een andere opleiding, ajndere le
vensomstandigheden^ andere herinnerin
gen. Wij zagen elkaar aan, namen elkaar
op met de onuitgesproken vraag: Wat
zal ik dit halve jaar aan je hebben? In
de eerste dagen van ons verblijf in het
kamp traden de levensverschillen wel
zeer duidelijk naar voren: een jonge
zeerfian deed niets anders dan vertellen
van zijn reizen naar Archangel of Rio de
Janeiro. Hij had veel van de wereld ge
zien, meer dan alle anderen. En er waren
onder ons fabrieksarbeiders en winkel
bedienden, maar ook een surnumerair bij
de belastingen en een candidaat in de
chemie. Zestien vogels van verschillende
pluimage, inderdaad. Maar het wonder
lijke was, dat deze menschen als bij too-
verslag veranderden, toen zij hun burger -
pakje hadden verwisseld voor het werk
pak van den Nederlandschen Arbeids
dienst, voortaan onze dagelijksche klee-
dij. Daarmee waren de zestien man wer
kelijk tot een ploeg geworden.
Kameraadschap
Het spreekt vanzelf, dat dit alleen de
eenheid aan den buitenkant betrof
Saamhoorigheid van binnen uit groeit
langzaam. Er zijn kleine moeilijkheden,
die ten algemeenen nutte worden opge
lost, noodig om tot elkaar te komen. En
We hebben moeilijkheden gehad in de
eerste weken van onzen arbeidsdienst
Samen overwonnen wij deze én zoo kwam
er een sterk innerlijk verband in onze
ploeg. De sterkeren gingen de zwakke
ren helpen, zij, die handig waren, gaven
het voorbeeld aan de minder begaafden,
en zoo leerden wij allen ongemerkt van
elkaar.
Zoo groeide de kameraadschap, die niet
opvalt, doch daarom niet minder krachtig
en gezond is. Dit bleek in onze ploeg, toen
een drietal werkers tegelijk met ziekte
verlof thuis moest achterblijven. Het
duurde eenige weken, voor zij weer in het
kamp verschenen. Ze waren achter op het
werk en bij de theorie. Een paar kamera
den offerden toen hun spaarzame vrije
avonden op om de gedupeerden bij te
werken. Als men mij zou vragen: „Wat
vind je nu wel het mooiste in den arbeids
dienst?” dan zeg ik zonder aarzelen: „Het
mooiste in den arbeidsdienst is voor mij
de kameraadschap”. Het zal niemand ver
wonderen, dat deze werker de arbeids-
dienstgedachte in ons land naar beste we
ten zal propageeren.
^»»»»»»»»»»»>»»»»»»»»»»»»»»x.
een rijkdom zou schenken voor het leyen.
Of de vrijwilliger in de toekomst genees
heer of kantoorbediende, onderwijzer,
landbouwer, of fabrieksarbeider zal wor
den, steeds zal hij ervaren, dat een paar
maanden arbeidsdienst hem den zin van
het leven duidelijker heeft gemaakt, dat
hij sterker is geworden voor den strijd,
welke hem wacht in den dienst voor land
en volk. „De werkers zullen elkaar lee-
ren kennen en waardeeren in den arbeid
als kameraden, zij zullen, in de maat
schappij teruggekeerd, deze ervaringen
in den grooten kring van het Nederland
sche volk kunnen uitdragen en daar
mede den natuurlijken grondslag leggen
voor een nieuwe samenleving van ons
volk”.
Zoover is het nu. De pioniers hebben
een heerlijk verblijf in de vrije natuur
genoten met de weldaad van een regel
matige lichaamsoefening. Alle ervaringen
behouden zij in hun hart en daarmede
z’ijn zij geworden tot de beste propagan
disten voor den Nederlandschen Ar
beidsdienst in ons land. Wij zijn er van
overtuigd, dat de kampen niet leeg zul
len blijven. Thans, na zes maanden ge
meenschappelijken arbeid, wordt de ar-
beidsdienstgedachte in woord en daad te
midden van de Nederlandsche jeugd uit
gedragen. Nieuwe vrijwilligers zullen op
dit voorbeeld aantreden, omdat zij bereid
zijn, na hetgeen zij tot dusver aan opvoe
ding en opleiding genoten hebben, hun
krachten in gemeenschappelijken en ka-
meraadschappelijken arbeid te geven als
een wederdienst aan het vaderland, als
een geschenk aan de gemeenschap, als
JNBRAAK IN RIJWIELSTALLING
In den afgeloopen nacht heeft men zich
door opensluiting van de voordeur, met
behulp van een valschen sleutel, toegang
verschaft tot een rijwielstalling in de
Weimarstraat. Ontvreemd werden 4 fiet
sen. en uit een bijbehoorend magazijn,
5 buiten- en 7 binnenbanden en eenige
rijwielonderdeelen.
CREMATIE DR. P. BIERENS DE HAAN
Onder veel belangstelling heeft gister
middag in het crematorium op Wester -
veld te Velsen de crematie plaats gehad
van het stoffelijke overschot van dr. P.
Bierens de Haan, in leven zenuwarts te
Driebergen.
Van de Heldring-gestichten te Zetten,
waaraan de thans overledene verbonden
was, waren vertegenwoordigd ds. O. G.
Heldring, pres.-directeur, ds. K. O. Fin-
kensieper, directeur-secretarismevr.
D. S. Gilsen, directrice van het paviljoen
Steenbeek, mej. S. C. H. van Helsdingen,
directrice van „Bethel”, zr. L. H. Arntze-
nius, directrice van het observatiehuis
voor meisjes de Arenshorstnamens het
Doorgangshuis te Hoenderloo waren er
ir. J. J. v. d. Broek te Dordrecht en de
directeur, de heer A. lemhoffverder wa
ren aanwezig mevr. M. F. Scheeve, direc
trice van „Het Baken’*, mevr. A. M.
Bouman-Köhler namens het Protestant-
sche Doorgangshuis te Utrechtmr. M.
J. A. Moltzer, directeur der school voor
maatschappelijk werk te Amsterdam ir.
Daan Jansen, secretaris van de commissie
voor de Domramen, Utrecht; mr. A. J.
van Royen, president der rechtbank te
Amsterdam prof. dr. J. M. Baart de la
Faille, Utrechtprof. dr. R. de Josselin
de Jong, Driebergen, de zusters S. J.
Batist, Kilian en van Os namens de rust
huizen te Driebergen, waaraan de thans
overledene verbonden was, e.a.
De oudste broeder van den overledene
heeft Psalm 90 gelezen en het „Onze Va
der” gebeden. Bij het dalen van de kist
speelde de organist „Der Tag mit seinen
Licht” van Bach. De dochter dankte voor
de belangstelling.
Gisteren
was het vijf
en twintig
jaar gele
den, dat de
heer F. W.
M. Backers,
als kleer
maker in
dienst trad
bij de fir
ma G. van
Diemen, en
Zonen, al
hier. De
oudste fir
mant, de
heer G. van
Diemen,
sprak den
jubilaris
met waar-
deerende woorden toe en overhandigde
hem een couvert met inhoud. Namens het
personeel sprak de heer J. J. de Nie, chef
van het atelier, en bood een fraai ge
schenk aan. Van vele vrienden ontving de
jubilaris eveneens blijken van belangstel
ling. Ook werden tal van bloemstukken
aangeboden. Met eenige welgekozen woor
den heeft tenslotte de heer Backers dank
gebracht aan de firmanten, personeel en
belangstellenden.
Gaat goeddeels over in Rijksdienst
De persdienst van het N.V.V. schrijft
ons:
Op 14 Augustus j.l. heeft een bespre
king plaats gevonden met den voorzitter
en den secretaris van de door den direc-
teur-generaal der P.T.T. benoemde com
missie voor de Rijksradiodistributie. Het
hoofdbestuur van den Ned. Bond van per
soneel in overheidsdienst, aangesloten bij
het N.V.V.was vertegenwoordigd door de
heeren Blom en Forrer. Als resultaat der
besprekingen kan worden medegedeeld,
dat allen, die voorheen in dienst waren
van een door een particulier geëxploiteer
de radiodistributie-centrale en die, naar
het oordeel van de commissie hierboven
bedoeld, geschikt zijn bevonden om in
Rijksdienst te worden opgenomen, zeer
binnenkort mededeeling zullen ontvangen,
op welke voorwaarden zij in dienst van
het Rijk zullen kunnen worden aange
steld. Medegedeeld kan worden, dat vrij
wel allen in de gelegenheid zullen worden
aangesteld. Medegedeeld kan worden, dat
vrijwel allen in de gelegenheid zullen
worden gesteld in dienst van het Rijk te
komen en dat in het algemeen aan de be
langhebbenden een loon zal worden toe
gekend, hetwelk gunstig afwijkt van de
bezoldiging, welke tot nu toe werd be
taald,
De indienstneming zal op arbeidscontract
plaats vinden. Indien de betrokkenen ech
ter geschikt blijken te zijn en met werk
zaamheden van blijvenden aard zijn be
last, zal later een vaste aanstelling vol
gen. Bij de vaststelling van het loon is
rekening gehouden met den leeftijd van
de betrokkenen en het aantal jaren, dat
zij bij de radiodistributie werkzaam zijn.
Vertrouwd mag worden, dat uiterlijk 1
October a.s. allen, die voor een aanstel
ling in aanmerking komen, daarvan mede
deeling zullen hebben ontvangen. Dege
nen, die niet voor een aanstelling in aan
merking komen of die voor de aangebo
den betrekking meenen te moeten bedan
ken, zullen een uitkeering ontvangen ten
bedrage van een jaar loon, berekend naar
het bedrag, dat zij bij hun vroegeren werk
gever hebben verdiend.
Ten aanzien van hen, die tot nu toe in
dienst waren van een door de gemeente
geëxploiteerd bedrijf, zullen eveneens bin.
nen afzienbaren tijd nadere mededeelingen
kunnen worden verwacht. Ook te hunnen
behoeve wordt nauwkeurig nagegaan,
welke bezoldiging en rang zullen worden
toegekend. Reeds kan ten aanzien van
deze personen worden medegedeeld, dat,
voor zoover zij thans reeds in vasten
dienst zijn, het in het voornemen ligt hen
ook in vasten dienst van het Rijk aan te
stellen.
Begin Maart van dit jaar werden de
eerste kampen van den
Arbeidsdienst geopend.
er opleidingen plaats gehad voor het be-
nooejigde kader, maar de eerste vrijwil
ligers konden zes maanden geleden hun
bestemming volgen, welke zij met vreug
de hadden gekozen om de zegeningen van
den dienst aan lichaam en geest te on
dervinden. Het vastgestelde halfjaar spoedt
thans ten einde, binnenkort stroomen
de eerst? kampen leeg: op 23 Augus
tus Eist, Nunspeet (ronde huis), Steen-
wijk, en Vierhouten, op 30 Augustus
Beekbergen, Ommen, (kamp Eerde),
Deurne (de Wasberg), en Baarn (Draken
burg).
In het
fe,
Aan agenten-rechercheurs van het
Haagsche politiecorps
Op voorstel van den hoofdcommissaris
van politie zijn door den burgemeester
aan de volgende agenten van politie-
rechercheurs eervolle vermeldingen toege
kend
le aan de agenten van politie-recher-
cheur J. Teunissen en J. v. d. Weerd,
op grond van het feit, dat zij met bijzon
deren ijver en toewijding werkzaam zijn
geweest met de opsporing en aanhouding
van den verdachte, die 2 portretten van
den Rijkskanselier Adolf Hitler, hangende
in de dienstvertrekken, resp. in gebruik
bij den Duitschen minister von Bock en
den Korvettenkapitan Christiansen, opzet
telijk heeft vernield; dat niettegenstaande
het feit,dat genoemde rechercheurs bij
den aanvang van het onderzoek over gee-
nerlei aanwijzingen beschikten, zij den
vermoedelijken dader van de vernieling
tenslotte uit een groot aantal ambtenaren
van het departement van Landbouw en
Visscherij hebben weten te vinden;
2e aan den agent van politie W. Tim
merman, op grond van het feit, dat hij
zich bij de opruimingswerkzaamheden van
een bominslag, op buitengewone wijze
heeft onderscheiden; dat in het bijzonder
temidden van de overige helpers zijn
kalmte, zijn beheerschtheid, zijn zaakkun
digheid en doortastendheid opviel, dat hij
door zich onder de ingestorte vloeren te
begeven en alle belemmeringen weg te
zagen en te hakken, den dokter en den
ziekendragers van den G.G. en G.D. in de
gelegenheid stelde de onder het jpuin be
dolven menschen veilig te bereiken;
3e aan den agent van politie-rechercheur
C. Leemhuis, op grond van het feit, dat
hij zeer doortastend is opgetreden in ver
band met de explosie, die op 23 Juni 1941
plaats vond in het gebouw van den C.O.D..
Laan Copes van Cattenburch 13, waarbij
de politiedeskundige W. B. Viëtor om het
leven kwam; zulks doordat Leemhuis, die
zich met den adspirant-agent van politie,
P. van Manen bevond in een donkere
kamer, gelegen naast het laboratorium,
waar de heer V. op dat moment werkte
en ofschoon Leemhuis, tengevolge van de
explosie onder het puin en andere brok
stukken terecht kwam, na zichzelf eerst
bevrijd te hebben, van Manen uit zijn
benarde positie wist los te maken en
voorts een begin van brand ter plaatse met
de z.g. emmerspuit in de kiem (e smoren;
dat het zeker aan het doortastend en koel
bloedig optreden van dezen rechercheur
te danken is, dat dit ongeluk geen nog
ernstiger afmetingen heeft aangenomen.
in het Oosten woedt de
strijd, welke tot inzet heeft de be-
scherming en redding van Europa's
beschaving. Er vallen aan beide
zijden slachtoffers. Strijders, maar (l
ook burgers. Daar moet geholpen
worden, daar moeten gewonden H
verzorgd worden, de burgerbevol- Y.
king moet geholpen worden er is
zoo onnoemelijk veel te doen.
Nederland mag niet
bij deze hulpverleening.
Nederland zendt een ambulance
I.
Een bij uitstek zuiver Nederlandsche
industrie, trekt tegenwoordig bij menig
een groote belangstelling, n.l. onze natio
nale steenindustrie, die meer dan ooit te
voren de groote waarde van haar bestaans
recht bewijst. Kwam zij in de periode
1930-1940 vaak sterk in verdrukking ten
gevolge van de zware concurrentie, die
zij vooral van de zijde der betonindustrie
ontmoette, sedert de laatste twee jaren
is deze tak van nijverheid, die aan duizen
den Nederlanders werkgelegenheid ver
schaft, weer tot grooten bloei gekomen.
Teneinde den stand en den gang van
zaken in de steenindustrie eens in oogen-
schouw te nemen, hebben twee redacteu
ren van het A.N.P. een bezoek gebracht
aan de Geldersche hoofdstad, het centrum
van de Nederlandsche steennijverheid. In
de omgeving van Arnhem immers zijn de
meeste en grootste ondernemingen gelegen
die zich met de vervaardiging van bak
steenen, zoowel voor huizen als voor den
wegenbouw, bezighouden. Tal van vacan-
tiegangers in het Oosten van ons zoo
mooie land, zullen vooral in deze dagen
ongetwijfeld eens langs Waal, Rijn of
Ussel komen. Zij kunnen daar de tiental
len steenfabrieken zien liggen met hun
uitgestrekte loodsen en terreinen.
De twee belangrijkste organisaties op
het gebied der steenindustrie die de be
langen der steenfabrikanten behartigen
zijn de vereeniging van fabrikanten voor
de vlamoven-straatklinkerindustrie, als
mede de vereeniging „Metselsteen”. De
directie van het verkoopkantoor der Ver.
van fabrikanten voor de vlamovenklinker-
industrie, was bij monde van den heer G.
H. Janssen Groesbeek zoo welwillend ons
een onderhoud toe te staan omtrent de
technische problemen van de steenin
dustrie. Vervolgens werden wij in de gele
genheid gesteld een paar bedrijven te be
zichtigen. In de belangrijkste centra der
Nederlandsche steenindustrie, aldus de
heer Janssen Groesbeek worden voorname
lijk de volgende soorten geproduceerd:
Metselsteenen, met een globale jaarlijk-
sche productie van 1 milliard stuks stee
nen, straatsteenen waarvan ongeveer 450
millioen per jaar worden vervaardigd,
kalkzandsteenen, die vooral gebruikt wor
den voor goedkoope fundeeringen en den
bouw van binnenmuren. De productie hier
van bedraagt omstreeks 500 millioen stuks
per jaar.
Door de bedrijven, aangesloten bij de
ver. vlamoverstraatklinkers. worden jaar
lijks om en bij de 450 millioen steenen
vervaardigd, terwijl door de fabrieken aan
gesloten bij de ver. metselsteen, ongeveer
een milliard steenen wordt geproduceerd.
De productie van straatklinkers is vooral
de laatste twee jaren zeer belangrijk ge
stegen, daar zij niet alleen voor den stra-
tenbouw, maar ook voor militaire doelein
den worden benoodigd. De vervaardiging
van metselsteenen daarentegen is vrij aan
zienlijk gedaald, als gevolg van de moei
lijkheden, die tegenwoordig in het bouw
vak heerschen. Duizenden en nog eens dui
zenden woningen zouden kunnen worden
gebouwd. Maar, het wachten is op het
einde van den oorlog, wanneer de overige,
voor den bouw benoodigde materialen,
weer van elders kunnen worden aange
voerd. Hetzelfde kan ten opzichte van de
kalkzandsteenen worden gezegd.
De vervaardiging van baksteenen
Toen in het begin van de vorige eeuw
begonnen werd met het op groote schaal
aanleggen van straatwegen, waren het
vooral de steenovens langs den Ussel, die
voor de bestrating geschikte steenen pro
duceerden. De ovens, waarin de steenen
gebakken werden, waren de z.g. veld-
ovens, bestaande uit twee evenwijdige,
zware, iets naar binnen hellende muren,
waarin de te bakken steenen ongeveer
5 meter hoog werden opgestapeld. Eén
zoo’n oven kon ongeveer 1 millioen stee
nen bevatten. Meestal werden deze ovens
tegenwoordig zijn ze vrijwel geheel en
al verdwenen één keer, in sommige
gevallen twee keer per jaar gestookt.
Het steenbakkersbedrijf beleefde al
spoedig af en toe moeilijke tijden. Vaak
immers bestond er weinig vraag naar
baksteen, terwijl aan den anderen kant
hoe langer hoe meer concurrentie onder
vonden werd van cementsteen of buiten-
landschen baksteen. Hierdoor waren de
prijzen zoo laag, dat slechts met verlies
kon worden gewerkt, hetgeen den steen- -
fabrikanten tot inkrimping der productie
dwong. Het is dan ook geen wonder, dat
naar zuiniger productie-methoden werd
nitgekeken. Het geheel of grootendeels
vervangen van turf als brandstof door
steenkool, was in dit verband een eerste
stap naar bezuiniging.
Vlugger werken, en grooter besparing
aan brandstof evenwel was noodig, om
een beter rendement in het steenbedrijf
te verkrijgen. Vandaar, dat de ringovens
hun intrede deden. Van periodiek stoken
kwam men nu tot een continu-bedrijf,
minder afhankelijk van onvoorziene fac
toren, en tevens met een nuttiger effect
van de gebruikte brandstof. Op den duur
echter bleek, dat de ringovens toch niet
aan de gestelde verwachtingen voldeden.
De kwaliteit van de straatklinkers, die
men uit de ringovens verkreeg, kon wat
vorm en hoedanigheid betreft, maar zel
den de vergelijking met veldovenstraat
klinkers doorstaan. Vooral toen het ver
keer kort voor het uitbreken van den
wereldoorlog op de wegen hoe langer hoe
meer toenam hetgeen gepaard ging
met hoogere, aan het wegdek te stellen
eischen konden deze straatklinkers niet
meer aan bepaalde voorwaarden beant
woorden.
Een aanzienlijke verbetering in het bak
ken van straatklinkers bracht de uitvin
ding van Adr. van de Koppel te IJssel-
stein, die een overslaande vlamoven con
strueerde. Deze in 1915 in gebruik
gestelde oven overtrof al dadelijk de
verwachtingen. Wel was het brandstof
verbruik belangrijk grooter dan in den j
Tingoven, maar het duurdere stoken werd
door hoogere verkoopsprijzen gecompen
seerd. Met dezen oven bleek het name
lijk mogelijk een veel grooter percentage
straatklinkers te bakken dan in veld- of
ringovens. Vandaar, dat veld- en ring
ovens hoe langer hoe meer verdwenen,
mede tengevolge van technische verbete
ringen, die in de steenfabrieken hoe lan
ger hoe meer werden aangebracht.
Door de scherpe concurrentie, alsmede
door het streven naar een voortdurend
opvoeren van de technische volmaaktheid
van het product, vereenigden zich de fa
brikanten van straatklinkers tad, de N.VJ
J. Ph. Beijerman, commissaris Biscuitfa
briek, Victoria, J. Blom, namens het zak-
kendragersgilde' te Dordrecht notaris E.
H. L. Morra, A. Rom Colthoff, oud-alge-
meen secretaris van het voormalige Ned.
Verbond van werkgevers, R. I. Browne,
kunstschilder, S. J. E. Rooda, directie
Calvé Delft, P. Kruisbrink, directeur bis
cuitfabriek Patria, jhr. mr. K. J. M. Huy-
decooper, dr. F. v. d. Broek Hibma, na
mens de Hcllandia Melkfabriek, F. Brand-
steder, inspecteur-handelsagent van de
Ned. Spoorwegen, jhr. ir. J. C. Stoop, E.
C. Geudeker, H. M. Abraham, resp.voorz.
en directeur van de Nederlandsche Meel
centrale, ir. S. H. Visser, secr. ver. Ned.
Cacao- en Chocoladefabrikanten, J. R.
Tijssen, oud-directeur belastingen, de lui-
tenant-generaals b.d. H. A. Seyffardt,
P. van Munnikrede, SS. G. Nauta
Pieter en Bauduin, A. H. en F. Ver-
kade, directeuren Verkadefabrieken te
Zaandam, B. J. E. Peet, namens de Ne
derlandschen grossiersbond, P. Zimmer
man, dir. Internatte en Joh. Leijds, direc
teur Maggifabrieken. Van den A.N.W.B.
waren aanwezig de heeren Edo Bergsma,
eere-voorzitter, H. P. P. Bloemers, voor
zitter, H. J. van Balen, W. A. M. Weste-
rouen van Meeteren en H. W. O. de Bruyn
directeuren, mr. A. Ml J. de Jager en mr.
H. A. H. Canter Cremers, leden van het
dagelijksch bestuur, C. R. T. bar. Kraayen-
hof, C. H. Cordes, en A. Onnes, leden Al
gemeen bestuur, E. H. Kruyff, oud-lid Al
gemeen Bestuur en J. A. van der Stadt,
chef afdeeling wegwijzers en Jan J. Laan,
consul te R’dam v. d. A.N.W.B.
Voorts merkten wij nog op de heeren
Th. R. Meutelings, voorzitter van de ver.
van biscuitfabrikanten en van de federa
tie van Ned. Zoetwarenindustrieën, dr. H.
K. Offerhaus, Th. Niermeyer uit Gronin
gen, A. J. Staal, secretaris N.V.B., P. J.
de Kanter, eere-voorzitter, Algemeen Ned.
Verbond en E. en L. Jamin, dr. J. Munk,
H. J. J. M. Lips en R. A. Haverkorn van
Rijsewijk, namens R. Mees en Zoonen.
In de aula heeft de heer Ch. H. J. Re-
delé, de zoon van den overledene, het
woord gevoerd. Op wensch van mijn va
der, aldus de heer Ch. Redelé, zullen er
verder geen toespraken gehouden, worden.
Dit zal voor velen, die nog gaarne een
persoonlijk woord hadden geuit een des
illusie zijn, want mijn vader heeft in groo
ten kring waardeering gevonden. Hij is
bescheiden door het leven gegaan, maar
doordat hij zijn werk had op velerlei ge
bied werd hij, tegen zijn wil, voor het
voetlicht geplaatst. In 1904 richtte mijn
vader een bescheiden industrie op en hij
heeft haar tijdens zijn leven doen uit
bloeien tot een der grootste Hollandsche
fabrieken op dit gebied. Dat was echter
niet zijn eerste trots. Zijn trots was,
dat deze bedrijfsgemeenschap zijn geest
droeg. Hij rustte niet, voordat hij het tal
rijke personeel omvat had.
Van zijn medewerkers maakte mijn
vader zijn vrienden, aldus spr. Het was
geen comedie, als hij zich interesseerde
in het geluk en de droefheid van hen.
Voor vele ouderen van het personeel is
hij een vader geweest. Hij zeide eens zoo
treffend: Ik voel mij als de oude vader
van die groote Victoria-familie. Hij was
in den waren zin van het woord een
menschenvriend. Hij was een leider, die
nooit beval, maar altijd vroeg, en die
zijn medewerkers door dit vragen tot de
grootste krachtsinspanning aanspoorde.
Kreeg er eens iemand een standje, het
geen hoogst zelden gebeurde, dan ver
liet de betrokkene niet met gebogen
hoofd zijn kantoor, maar met opgeheven.
Versch in het geheugen ligt nog een
gebeurtenis in de Meidagen van
1940, die zoo’n uitnemend beeld geeft
van de plaats, die mijn vader op de fa
briek bekleedde. Na een afwezigheid
van eenige dagen keerde hij onverwachts
op de fabriek terug. Met tranen in de
oogen hebben toen tientallen leden van
het personeel hem de hand geschud.
Eén van zijn grootste karaktereigen
schappen was zijn vermogen om te over
bruggen. Spr. memoreerde een tweetal
fusies, die door zijn bezielend optreden
heeft plaats gehad. Hij heeft nooit ge
voetbald, bijna nooit getennist en nooit
geroeid. Maar als de sportvereenigingen
in Dordrecht moeilijkheden hadden, dan
wendden zij zich tot hem en hij wist
steeds een oplossing te vinden.
Mijn vader, aldus spr. is 35 jaar lang
lid van het dagelijksch bestuur van den
A.N.W.B. geweest. Iedereen weet, dat on
der zijn leiding duizenden wegwijzers en
verkeersborden zijn geplaatst. Niet ieder
weet echter, dat hij door zijn scherpte
van geest een groote invloed heeft gehad
op de leiding van den A.N.W.B. Het ging er
tijdens de besprekingen soms warm toe,
maar door zijn gevoel voor humor en zijn
charmant optreden heeft hij er toe bij.
gedragen, dat de goede toon steeds ge
handhaafd 1 bleef. Als voorzitter van het
Ned. Verbond van Werkgevers had de
sociale zijde van het arbeidsvraagstuk zijn
voortdurende aandacht. Meermalen heeft
hij in hoofdartikelen opbouwende critiek
geleverd. Van later datum dateert zijn
lidmaatschap van de Ned. Meelcentrale.
In korten tijd heeft hij zich ook daar
tal van vrienden gemaakt. Maar heel
hoog boven dit alles uit, ging zijn groote
liefde voor zijn gezin. Het nam de eerste
plaats in zijn hart in. Zijn wensch om
geen lang ziekbed te hebben is vervuld.
Hij is gevallen door het verkeer, voor de
gevaren waarvan hij talloos velen heeft
behoed. Hij heeft vele wegwijzers gezet,
doch een ervan was de mooiste, die van
de herinnering. Deze zal ons op ons le.
venspad den weg wijzen.
De organist speelde een Litany van
Schubert „Wenn ich einmal soil scheiden”
van Bach en het Andante uit de Sonate
Pathétique van Beethoven.
In den stoet kwamen met de familie
mede de heeren A. Rutgers, v. d. Loeff
en A. Bossaert, resp. president.commissa.
ris en commissaris van de N.V. Victoria
en H. Leenhuis, adjuncLdirecteur.
Huldiging door directie en personeel van
de „Haagsche Courant”
Heden herdacht de heer C. Starren
burg den dag, waarop hij 25 jaar geleden
als hulp bij de rotatiepersen bij de
Haagsche Courant in dienst trad. In ver
band met dit feit is de heer Starrenburg
door directie en personeel hedenochtend
gehuldigd.
Namens de directie voerde de heer A.
G. Sijthoff het eerst het woord..
Heden is het 25 jaar geleden, aldus spr.,
dat gij in dienst trad van de Haagsche
Courant. Reeds van 19111912 waart gij
bij ons bedrijf werkzaam en deze tijd is
u blijkbaar zóó goed bevallen, dat gij
in 1916 weer bij ons terugkwam. Van
dit tijdstip af hebt gij uw beste krachten
aan de Haagsche Courant gegeven en vol
toewijding in de drukkerij uw plicht ge
daan. Als blijk van waardeering bood de
heer Sijthoff den jubilaris een fraai
gouden horloge met inscriptie aan en
Wenschte den heer Starrenburg geluk ook
namens den directeur, den heer A. W.
Sijthoff.
Daarna sprak namens redactie en cor
rectie de heer H. T. Lijsen. Spr. vond het
verheugend, dat de directie de traditie
handhaaft een zilveren jubileum in den
kring van het personeel te vieren. Men
voelt daardoor, dat allen bijeen behooren.
Namens de redactie en de correctie uitte
spr. zijn waardeering voor het werk van
den jubilaris en als blijk hiervan bood
hij een moderne vaas aan.
De heer D. Louwman wenschte geluk
namens administratie en technischen
dienst. Hoewel het contact van de admi
nistratie met u nooit groot is geweest,
hebben allen toch kunnen constateeren,
dat gij uw werk goed verricht, zeide spr.
Als blijvend blijk van waardeering bood
de heer Louwman een spiegel aan.
Namens het technisch personeel sprak
de heer G. Th. Ros, die den jubilaris
prees als een ijverig en werkzaam man.
Zijn gelukwenschen deed de heer Ros
vergezeld .gaan van een fraaie klok en
bloemen.
De heer Starrenburg heeft daarop
directie en personeel met enkele goed
gekozen woorden bedankt voor de harte
lijke woorden en de geschenken. Hij
sprak daarbij de hoop uit, nog lange
jaren voor de Haagsche. Courant werk
zaam te mogen blijven.
Daarna was er gelegenheid den jubi
laris en zijn familie geluk te wenschen.
I oiori. uw oijaragen op giroreKemng j
8-7-6-0-0 ten name van de Neder-
landsche Ambulance, Koninginne-
gracht 22, ’s Gravenhage.
Hedenmiddag is op Oud Eik en Duinen
ter aarde besteld het stoffelijke overschot
van den heer J. C. Redelé, directeur der
N.V. Biscuitfabriek Victoria te Dordrecht
Tot de vele aanwezigen behoorden de
heeren dr. H. N. Bleulandt van Oordt,
ir. A. Duiker, mr. H. B.. Wildt Meyboom,
Binnenkort hebben de pioniers van den
Nederlandschen Arbeidsdienst hun taak
volbracht. Een half jaar geleden gaven zij
zich vrijwillig op, omdat zij begrepen, dat
zij met hun dienst in den Nederland
schen Arbeidsdienst een heilzamen invloed
zouden uitoefenen op de vorming van ka
rakter voor hun toekomstige leven.
hebben elkaar in de zes maanden
werkend samenzijn leeren kennen,
hebben elkanders gaven leeren waarde
ren, zij hebben vriendschap gesloten,
welke in den arbeid werd bevestigd.
AVONTUURLIJK JONGMENSCH
Het trok de aandacht van een politie
agent, dat een jongen, die te Enschedé
een bioscoop wilde bezoeken, gewapend
was met een kampeermes in schede en
dat hij bovendien een nieuwe revolver-
tasch bij zich droeg. Hij noodigde het
jongmensch uit hem naar het politiebureau
te willen vergezellen, om daar een nadere
verklaring af te leggen over de herkomst
en het doel dezer voorwerpen. AI spoedig
kwam het hooge woord eruit: hij was uit
Den Haag weggeloopen en met mede
neming van plm. 100 van zijn baas de
wijde wereld ingetrokken. Zoo was hij
in Enschedé beland en had daar een nacht
in een hotel doorgebracht. Behalve het
kampeermes en de revolvertasch, had het
avontuurlijk jongmensch, de 14-jarige T.
I. W., zich -ook een windbuks, een acte-
tasch en een lichtpistool aangeschaft.
Bij zijn aanhouding werd nog een be
drag van plm. 30 op hem aangetroffen.
Hij werd op transport naar Den Haag, ge
steld, om weer onder het ouderlijk gezag
te worden teruggebracht.
VERORDENING
BADHUISSTRAAT-OOST
Op de Gemeentesecretarie afdeeling S.
en B. (kamer no. 32) zal van heden af
voor een ieder ter inzage liggen het
Raadsbesluit van 28 April 1941, inzake
vaststelling van een verordening tot
regeling van de bebouwing en het gebruik
van gronden, gelegen tusschen de Bad
huisstraat, de Loggerstraat, de Pinkstraat,
de Vijzelstraat en de Haringkade (Veror
dening Badhuisstraat-Oost), met bijbe-
hoorende kaarten, gemerkt A en B.
Dit Raadsbesluit is goedgekeurd door
de Ged. Staten van Zuid-Holland bij be
sluit van 5 Augustus 1941.