Ï1
STADSNIEUWS
Welken distributiebon heeft men noodig?
r
113
110
111
112
BROODKAART
33
29 30
J
16
DISTRIBUTIE VASTE BRANDSTOFFEN
De Nederlandsche steen
industrie
INSCHAKELING VAN NIEUWE
GRONDSTOFFEN EN
MATERIALEN
HAAGSCHE COURANT Woensdag 3 Sepï. 1941’ 2e bl. pag. 2
0FF1CIEELE PUBLICATIE VAN DEN GEMACHTIGDE VOOR DE PRUZEN
107
108
109
B
33
34
33
B
33
B
30
Kaas
31
32
33
33
OFFICIEELE BEKENDMAKING VAN DEN ALGEMEEN GEMACHTIGDE VOOR
DEN WEDEROPBOUW EN VOOR DE BOUWNIJVERHEID
V
VI
i W
100 gram
300 gram
250 gram
„1.70
DE BAR VAN HET KURHAUS BLIJFT NOG OPENjI
De grondstoffen voor het vervaardigen
van baksteen zijn in ruime
mate aanwezig
1 i '*4 1
Een overzicht van de Deutsche Werkstoff Schau in het gebouw
Kneuterdijk 20. (Stapf)
Het congres
I
-
E
!Z3
ARTIKELEN
Distributie-periode
BON
k.g.
200 gram
D.
150 gram
X Vm 30 Sept,
E.
„1.30
F.
„1.45
G.
10 Aug t/m 6 Sept
250 gram
20
10 Aug t/m 6 Sept
250 gram
Machinen-
100 gram
10 Aug t/m 6 Sept
BONKAART DIVERSEN
is
KAAS
een ei
EIEREN
31 Aug. t/m 13 Sept
31 Aug. t/m 6 Sept,
4i k.g.
AARDAPPELEN
31 Aug. t/m 6 Sept
100 gram
J.
BOTER- OF VETKAART
21 Aug. t/m 6 Sept
BOTER
MELKKAART R
1} liter
MELK voor kinderen t/m 13 jaar
31 Aug. t/m 6 Sept
VLEESCHKAART
31 Aug. t/m 6 Sept
50 gram
31 Aug. t/m 6 Sept
100 gram
10 Aug. t/m 6 Sept
250 gram
10 Aug. t/m 6 Sept
250 gram
ZEEPKAARTEN P EN Q
1 t/m 30 Sept
1 t/m 30 Sept
75 gram
SCHEERZEEP
II.
1 t/m 31 Dec.
HONDEN- EN KATTENBROOD
1 t/m 30 Sept.
steenindustrie
i
2
gas-
De veel
(Wordt vervolgd)
nog
1 kilogram
250 gram
500 gram
TENTOONSTELLING EN CONGRES
HIER TER STEDE
10 Aug t/m 6 Sept
10 Aug t/m 6 Sept
10 Aug t/m 6 Sept
Einsatzmöglichkeiten
als
H
I.
van de
In dit geval moeten naast het Rijksboter-
Voor het tijdvak van 24 Juni t.m. 31 December 1941 zijn geldig:
Eén eenheid vaste brandstEl..
TOILETZEEP voor kinderen bene
den twee jaar op kaart P
HAVERMOUT of -bloem of -vlok
ken, gort of -mout aardappel-
meelvlokken of grutten
TARWEBLOEM of -meel of rogge
bloem, of -meel of zelfrijzend bak
meel
of Brood
of half rantsoen Gebak
35 gram
50 gram
Zie onder.
250 gram
op één bon
100 gram
op één bon
140 gram
140 gram
75 gram
75 gram
75 gram
300 gram
600 gram
500 gram
400 gram
150 gram
90 gram
k.g.
k.g.
k.g.
k.g.
k.g.
„1.65
„0.95
50 gram
1 tube
1 pot
Zeep
Eén eenheid turf:
(of later vaste brandstoffen)
05, 06, 07
05 06,07,08
BÏ
C
Melk I
10 t/m 16 Aug.
extra t/m 6 Sept,
17 t/m 23 Aug.
extra t/m 6 Sept,
24 t/m 30 Aug.
extra t/m 6 Sept.
31 Aug. t/m 6 Sept
fl.70 per
„165
Reserve
vervaardigd van uitval en/of af-
val van turf.
ïbruikte inhoudsmaat 1 mud
1 h.l.
Vleesch
Tollet,
zeep
Bloem
k
Haver
mout
Kaas
Kaas
Kaas
Eieren
„1.75
„1.60
„1.60
„1.50
BROOD
of 1 Rantsoen Gebak. Dit is:
Ontbijtkoek
of Speculaas
of andere koekjes
of Biscuits en Wafels
of Beschuit
of Cake ■•••••■•m......
of Taart en gebakjes
of gevuld groot kerstgebak
of gevuld klein kerstgebak
10
8
5
4
3
k.g.
der groote
neemt,
tegenwoordigheid
genoodigden
DISTRIBUTIE VAN STRAATKLINKERS. METSELSTEENEN EN DAKPANNEN.
In verband met een ter zake door den directeur van het Rijksbureau voor Bouw
materialen getroffen regeling zullen in het algemeen geen metselsteenen, straatklin
kers of dakpannen meer worden afgeleverd zonder overlegging van een machtiging
tot aankoop, af te geven door den Algemeen Gemachtigde voor den Wederopbouw en
voor de Bouwnijverheid. z
Aanvragen tot het verkrijg van bovenbedoelde machtiging moeten in tweevoud
worden ingezonden aan den Algemeen Gemachtigde voor den Wederopbouw en voor
de Bouwnijverheid Carel van Bylandtlaan 30, ’s-Gravenhage onder gebruikmaking
der daarvoor Gestemde en bij de fabrikanten en handelaren aanwezige formulieren.
Op andere wijze ingediende of onvolledige aanvragen kunnen niet in behandeling
worden genomen. 587
HAARDEN en KACHELS J
IDEM K
CENTR. VERWARMING L
1 EENHEID is gelijk:
h.l, van max 75 k.g. anthraciet, steen
den, industrie- of eierbriketten.
h.l. (max. 100 k.g.) cokes (ook
cokes)
Op voederkaart voor Honden.
Voor groep I en II
III
IV
Op voederkaart voor katten
Hoeveelheid
BONKAART ALGEMEEN
150 k.g. cokesgries of cokesgruis.
175 k.g fabrieksturf.
195 k.g persturf (300 stuks).
275 k.g Peel-turf.
2'00 k.g. baggerturf (450 stuks).
PETROLEUMKAART M EN 0
„1.55
De Nederlandsche industrie heeft, aldus
spr., voorlichting op het gebied der nieu
we materialen zeer van noode. Duitsch-
land heeft dit vraagstuk reeds sinds vele
jaren energiek aangepakt en verrassende
resultaten bereikt. Het is vooral voor de
toekomst van belang, dat alle krachten
worden samengevoegd en tot het uiterste
ingespannen, om de grondstoffenproductie
in overeenstemming te brengen met de
eischen de:* Europeesche industrie.
Technici hebben, aldus de heer Fiebig,
de eigenschappen van nuchterheid en on
derscheidingsvermogen, zonder welke hun
ZEEP voor kinderen beneden twee Een rantsoen
jaar op kaart P zeep
ZEEP voor kinderen van 28 jaar (Zie boven.)
op kaart Q
Een half rantsoen VLEESCH (been
inbegrepen)
of een half rants. VLEESCHWAREN
Koken 2 liter 13 11 Aug t/m 5 Oct
Gedurende het tijdvak van 1 September 1941 tot en met 30 September ’41 geven de met
„0 5 K F.” gemerkte bonnen van de kaarten M en N, welke zijn uitgereikt aan ver
bruikers. die voor kookdoeleinden op het uitsluitend gebruik van vaste brandstoffen
al dan niet in combinatie met petroleum zijn aangewezen, recht op het koopen van
één eenheid vaste brandstoffen met uitzondering van fabrieksturf.
VASTGESTELDE MAXIMUMPRIJZEN.
BERICHT No. 31.
De volgende prijzen mogen ten hoogste aan het publiek in rekening worden
ORKEST SZÖKE KAROLI
31 Aug. t/m 6 Sept.
(Op bonnen, waarop staaf
vermeld: „4 rantsoenen’,
400 gram brood of 4 rant
soenen gebak).
ZEEP
Toiletzeep (nieuwe samenstell.)
of Huishoudzeep
of Zachte zeep (samenst. van voor
1 Jan. 1941)
of Zachte zeep (samenst. van na
1 Jan. ’41)
of Zachte zeep (samenstelling van
na 31 Aug. 1941.) -
of Zachte zeeppasta
of Zeeppoeder
Voor 20 k.g. droog waschgoed moet
aan de wasscherij één bon worden
afgegeven.
SUIKER
KOFFIE-SURROGAAT
JAM, stroop, honing e.d
RIJST of rijstemeel of rijstebloem
of rijstgries of gruttenmeel (ge
mengd meel)
HAVERMOUT of havervlokken of
haverbloem of aard.-meelvlokken,
of gort of gortmout of grutten
VERMICELLI of macaroni of spa
ghetti of maizena of sago of aard.-
meel of puddingpoeder of pud-
dingsauspoeder met 100 gram zet
meel
Door de Vereeniging van Duitsche In
genieurs is, met medewerking van het
Rijkscommissariaat en dén vertegen
woordiger in Nederland van Rijksminis-
ter dr. Todt, een tentoonstelling georga
niseerd van technische materialen, zulks
in het kader van het congres, dat heden
gehouden wordt in het gebouw Kneuter
dijk 20 over het onderwerp „Werkstoff-
umstellung im Algemeinen
bau”.
De tentoonstelling, die een
achterzalen geheel in beslag
gistermiddag in tegenwoordigheid van
een groot aantal genoodigden geopend
door den Rüstungsinspecteur, schout bij
nacht Reimer, nadat tevoren de vertegen
woordiger van dr. Todt, de heer R. Fie
big, een inleidend woord had gesproken.
O.m. waren bij deze plechtigheid aan
wezig de gevolmachtigde van den Rijks-
commissaris voor de stad Rotterdam, dr.
Völckers, Ministerialrat von Bökh, die
commissaris-generaal Fischböck vertegen
woordigde Oberbereichsleiter Eftger, die
aanwezig was namens commissaris-gene
raal Schmidtdr. Schuon, Kreisinspektor
im Arbeitsbereich der N.S.D A.P.de
heer von Tiedemann, plaatsvervangend
leider der hoofdafdeeling volksvoorlich
ting en propaganda van het Rijkscommis-
sariaat en van Nederlandsche zijde prof,
dr. van der Bilt, waarnemend burge
meester van den Haagmr Schokker,
gemachtigde voor de prijzen en ir. van
der Vegte, raadadviseur aan het departe
ment voor Volksvoorlichting en Kunsten.
De heer Fiebig betoogde, dat in den
strijd om de zelfvoorziening de techniek
een rol van overwegende beteekenis ver
vult. Het probleem der grondstoffen is
in Duitschland een vraagstuk van de eer
ste orde, niet alleen hu, maar sinds ver
scheidene jaren. Aan de oplossing ervan
is intens gearbeid op velerlei gebied.
Daarbij staat thans tijdelijk het belang
der oorlogvoering op den voorgrond,
maar het zou, aldus de heer Fiebig, zeer
kortzichtig gedacht zijn, na den oorlog
het onderwerp, als zijnde niet meer van
beteekenis. terzijde te schuiven.
Immers, eigenlijk eerst dan begint de
groote beteekenis van het werk, dat ver
licht werd en nu gedaan wordt, aan den
dag te treden. Het is vooral voor de
toekomst, dat wij nu moeten arbeiden.
De behoeften, die dan ontstaan, verlan
gen andere grondstoffen, andere materia
len dan wij nu kennen of gebruiken.
Duitschland heeft op dit terrein pio
niersarbeid verricht, waarvan de waarde
thans ook ten gunste van Nederland
strekt, want het Duitsche belang wil zeg
gen een Europeesch- en daarmee een
Nederlandsch belang.
Het gaat niet aan, om in deze belang
rijke aangelegenheid een afzijdige hou
ding aan te nemen. Er moet aangepakt
worden en hard gewerkt. Het doel is het
waard en ook de Nederlandsche technici
zullen dat begrijpen.
Spr. verzocht daarna den Rüstungsin
specteur, schout-bij-nacht Reimer, de ten
tentoonstelling te willen openen, waar
aan deze met een korte toespraak vol
deed.
Hij wees er daarbij op, dat de tentoon
stelling geen z.g. Ersatz-artikelen bevat,
maar materialen en grondstoffen, welke
ten deele reeds verscheidene jaren bekend
zijn en op allerlei wijze toepassing von
den. In Nederland heeft men zich even
eens op dit arbeidsterrein begeven en ver
scheidene goede resultaten behaald. In de
vervaardigd van uitval en/of af
val van vaste brandstoffen geen
turf zijnde.
250 k.g. Briketten geheel of gedeeltelijk
Een rantsoen VLEESCH (been in- 33
begrepen) 100 gram Vleesch-
of één rantsoen VLEESCHWAREN waren
N.B. Het koopen van vleesch of vleeschwaren bij den kleinhandel op Maandag en
Dinsdag is niet geoorloofd.
over ,,Die Einsatzmöglichkeiten der
Kunststoffe als Austausch werkstoff”.
Daarna behandelde prof. P. Meyer uit
den Haag, het onderwerp „Erfahrungen
mit Werkstoffumstellung in der hollan-
dischen Industrie’’.
Na een korte pauze vingen de beide
slotreferaten aan, t.w. die van dr. ir. F.
G. Altmann uit Düsseldorf, over
01, 02, 03
01, 02, 03, 04
01, t.m. 11
200 k.g. turfbriketten.
200 k.g. overige soorten turf.
100 k.g. Briketten, geheel of gedeeltelijk
SCHEERZEEP Of SCHEERCRêME
(op textielkaart voor mannen en
jongens van 15 jaar en ouder).
gebracht:
BOTER:
A. Prijsklasse I /2.60 per k.g.
B. II „2.54
Op de verpakking staat
Philips fabrieken zag spr. onlangs nog
een nieuw soort materiaal toepassen en
wel voor bet samenstellen van de radr -
kasten. Er zal in Nederland, waar de ma
chinebouw een belangrijke plaats in
de industrie inneemt, ongetwijfeld veel
voor de tentoonstelling
het vertrouwen, dat
doel za! beantwoorden,
verklaarde schout-bij-nacht Reimer haar
voor geopend.
De practljk naast de theorie
Men maakte daarna een rondwandeling
over de tentoonstelling, nadat dr. Ude,
die haar inrichtte, een algemeene toelich
ting had gegeven.
Nederland, zoo zeide hij OJn., heeft het
voordeel, zich risico’s te kunnen besparen
in den vorm der kinderziekten, die nu
eenmaal onvermijdelijk zijn bij nieuwig
heden, vooral op het gebied, dat thans
aan de orde is.
Het kan aanstonds profiteeren van de
ervaring, die in Duitschland reeds werd
opgedaan, want het meerendeel der mate
rialen, dat hier tentoongesteld is, heeft
zijn bruikbaarheid ruimschoots bewezen.
Elk der uitgestalde voorwerpen is in
duplo aanwezig, namelijk samengesteld uit
het oude materiaal en uit het nieuwe.
Het is een zorgvuldig opgebouwde ten
toonstelling, waarin niet de massa, maar
de selectie overweegt. Zij is verdeeld in
twee hoofdgroepen, die links en rechts van
het breede middenpad liggen. Ter eener
zijde de inzending van de Vereeniging van
Duitsche ingenieurs, rechts die van de
Deutsche Reichsbahn, het grootste ver-
keersapparaat ter wereld en dus ook de
grootste verbruiker van de hier uitgestalde
materiaalsoorten en toepassingen.
Men heeft in de eerste plaats die
machine-onderdeelen uitgestald, waaraan
de hoogste eischen wat haar weerstands
vermogen betreft, moeten worden gesteld,
t.w. lagers en tandwielen, welke beide
voorheen uit de beste metalen werden ge
bouwd, doch nu ook van andere samen
stelling kunnen zijn, tot de z.g. lichte me
talen toe, en toch volledig aan hun doel
beantwoorden. Verder vindt men er mate
rialen voor het bouwbedrijf, voor de elec-
trotechniek en allerlei andere vormen van
nijverheid.
De tentoonstelling heeft de strekking, de
practijk te stellen naast de theorie, gelijk
die behandeld wordt in het congres.
Het congres over het onderwerp „Werk-
stoffumstelljUng im algemeinen Machinen-
bau”, georganiseerd door de Vereeniging
van Duitsche Ingenieurs, in samenwerking
met het Rijkscommissariaat, is hedenmor
gen in het gebouw Kneuterdijk 20 ge
opend in tegenwoordigheid o.a. van dr.
Schwebel, vertegenwoordiger van den
Rijkscommissaris in de provincie Zuid-
Holland en de stad 's-Gravenhage prof
ir. C. L. v. d. Bilt, wnd. burgemeester
van den Haag de heer v. d. Vegte, raad
adviseur bij het departement van Volks
voorlichting en Kunsten de heer v.
Brücken Fock, en een groot aantal in-
dustrieelen en technici uit het geheele
land.
De heer Fiebig, de vertegenwoordiger
in Nederland van Rijksminister dr. Todt.
sprak een kort openingswoord, waarin hij
allereerst de Vereeniging van Duitsche
Ingenieurs, de Deutsche Reichsbahn en
de afd. Propaganda van het Rijkscommis
sariaat dank bracht voor hun medewet- 1
king.
verhoudingen de beschikbare xleisoorten
moeten worden gemengd. Op de meeste
plaatsen, waar steenen worden vervaar
digd, kan men door menging van den be
schikbaren grond de meest ideale samen
stelling voor de te vormen klei meer of
minder dicht benaderen.
De chemische analyse der klei is voor
de fabrieken een onmisbare factor ge
worden. Niet alleen kan hierdoor bepaald
worden, welke bestanddeelen aanwezig
zijn, maar tevens kan men uit de analyse
afleiden, welke kleur de te bakken stee
nen zullen verkrijgen. De kleuren der
steenen werden beheerscht door het per
centage aan ijzer-oxyde en kalk, alsmede
de verdeeling daarvan IJzer-oxyde geeft
den steenen een roode kleur, die bij zeer
hard gebakken steensoorten overgaan in
grijs-blauw-violet Een geringe hoeveel
heid kalk heeft weinig invloed oj
kleur, maar bij grootere percentages
worden kalk-ljzersilicaten gevormd, het
geen aan de steenen een gele kleur geeft
Bij hoog kalkgehalte wordt het ijzer-
oxyde geheel in silicaat omgezet, waarbij
de steen zuiver geel wordt Algemeen zal
dus de tint afhankelijk zijn van de ver
houding, die tusschen ijzer-oxyde en kalk
in de steenen bestaat
De productie-moeflljkheden voor
straatklinkers
De vraag naar straatklinkers zoo
deelde de heer Janssen Groesbeek tijdens
het onderhoud verder mede is op het
oogenblik bijzonder groot. De meeste
fabrieken hebben dan ook zoo goed als
geen voorraden meer. Men werkt tegen
woordig voor zoover het mogelijk is
op de steenbedrijven nagenoeg op volle
kracht. Groote moeilijkheden echter on
dervinden de fabrieken door de
schaarschte aan benzine en olie Het
afgraven van de klei b.v. moet tegen
woordig vrijwel uitsluitend door middel
van handkracht plaats hebben.
Wie de groote machines in werking
heeft gezien, die met een „hap” van de
grijpers een geheele kipkar kunnen vul
len, kan zich een beeld vormen van de
stagnatie in den aanvoer der benoodigde
klei Wel is een groot aantal arbeiders
bezig met het afgraven, maar hierdoor
kan toch geen compensatie worden ver
kregen. niet in het minst door het feit
dat, tengevolge van de tijdsomstandig
heden de werkprestaties van de menschen
onmogelijk op het niveau van voor den
oorlog kunnen worden gehandhaafd Ook
het productieproces in de fabrieken zelf
ondervindt door het ontbreken van ben
zine en olie stagnatie. Hier echter is men
er evenwel grootendeels in geslaagd noor
het gebruik van electrische kracht en
paardentractie de moeilijkheden te önder-
vangen.
Het steenbedrijf is tegenwoordig
„Austauschwerkstoff-bei Zahnrfidern und
Getriebebau” en van Oberregierungsrat
dr. W. W i e d e r h o 11 uit Berlijn, over
.Oberflachenschutz an metallisohen
Werkstoffen”.
De heer von Tiedemann, plaatsvervan
gend leider van de hoofdafdeeling propa
ganda van het Rijkscommissariaat, zal
het congres beëindigen met een slotwoord.
I arbeid, vooral op het terrein der techni
sche onderzoekingen, niet wel mogelijk
zou zijn. Deze eigenschappen behooren
zich ook te toonen in de oplossing der
problemen, waarmee dit congres en de
tentoonstelling de Nederlandsche technici
thans in nauwer contact brengen.
De heer Fiebig zeide te hopen, dat bei
de hun uitwerking op de aanwezigen niet
zullen missen en daarmee tot voordeel
zullen strekken van het geheele Neder
landsche volk. Duitschland ziet, ook in
de oplossing van deze vraagstukken, I
Europa als één groot geheel, een volken
gemeenschap, welker belangen slechts
door aller medewerking zijn gediend.
Hierna ving de behandeling der refera
ten aan, te beginnen met een voordracht
van dr. Brandt van de Reichsstelle
für Metalle te Berlijn, die het onderwerp
behandelde„Wirtschaftliche und tech
nische Aufgaben des Metalleinsatzes”.
Achtereenvolgens besprak dr. Brandt de I
productie en het verbruik in Europa van
de voornaamste metalen, welke de in
dustrie* behoeft. In de meeste gevallen
blijkt, dat de productie ver bij het ver
bruik ten achter blijft. Dit laatste ver
schijnsel toont wel zeer duidelijk de nood
zakelijkheid tot het zoeken van nieuwe
materialen en toepassingen. Dit is
reeds voor het huidige het geval, het zal
nog veel sterker blijken in de toekomst.
Spr. noemde o.m. ijzer, staal, nikkel, tin,
zink en de z.g. licht metalen, en besprak
vervolgens de reeds bekende mogelijkhe
den om dpze metalen in nieuwe vormen
en toepassingen, bruikbaar te maken voor
geheel nieuwe doeleinden. Hij constateer
de voorts, dat, in tegenstelling met de
andere grondstoffen, de lichte metalen
niet in staat zijn om in de plaats van
ijzer en staal te treden. In vele gevallen
zal het staal als kern benut moeten blij
ven in de nieuwe materialen.
Dr. Brandt besprak daarna het gebruik
maken van afvalstoffen, hetgeen tevens
het spare]} van materiaal, eveneens een
zaak van groot gewicht, in de hand werkt.
De omvorming van materialen, zoo be
sloot hij, is geen kwestie van wetgeving
en dwang, maar een ingenieurswerk, dat
in vrijheid moet worden verricht, doch
met den inzet tevens van alle beschikbare
mogelijkheden van menschelijk kunnen en
technische toerusting.
Dr. U d i, directeur van het bureau der
Vereeniging van Duitsche Ingenieurs, be
sprak daarna het onderwerp ..Werkstoff-
sparefi*'’een gebied dat de Duitsche in
dustrie reeds sinds lang heeft betreden. Im
mers. dit is geen zaak, die alleen thans van
beteekenis is, maar, in breeder verband
gezien, steeds hand in hand is gegaan met
de ontwikkeling der techniek en die evo-
I lutie ook steeds ten nauwste zal blijven
volgen.
Ter illustratie hiervan gaf dr. Ud! een
reeks voorbeelden hoe, door de verbete
ring der techniek, het gewicht der machi
nes en motoren steeds kon verminderen,
bij verhooging van het vermogen en be
sparing van het verbruik aan brandstof- I
fen ,e.d. De luchtvaartmotoren leveren
daarvan typische bewijzen en hetzelfde
geldt voor de ruwolie-motoren, locomotie
ven, enz.
Hier werd een meervoudig doel ge- I
diend. Dat er ook economische vraag
stukken van de eerste orde aan te pas I
kwamen, ligt voor de hand.
Spr. gaf daarna vijf middelen aan ter I
besparing van materialen en besprak deze
achtereenvolgens, ze toelichtende met
lichtbeelden.
De natuur heeft, zoo eindigde dr. Udi
zijn interessante beschouwing, in den loop
van tienduizenden jaren een enormen
voorraad grondstoffen voor ons verza
meld, die wij evenwel in den loop van
ruim een eeuw dermate royaal en in
roofbouw hebben aangesproken, dat h<»t
einde van sommige reeds in zicht is. Er
zal eenmaal dwang toegepast moeten wor
den, teneinde de spaarzaamheid te be-1 110 k.g. bruinkoolbriketten,
trachten met deze schatten der natuur.
De oorlog stimuleert in deze richting,
I omdat hij dwingt tot het zoeken van
nieuwe wegen. Wij zullen het in sommige
opzichten t.z.t. moeten doen met wat we
nu weten te vinden, maar daarmee be
hoeft de industrie niet in moeilijkheden te
geraken. Integendeel. Juist door dit zoe
ken en in dit zoeken vindt zij de mogelijk
heden tot een ongekende expansie.
Daarna werd gepauzeerd, teneinde de
aanwezigen in de gelegenheid te stellen
de expositie te bezien.
Andere voordrachten
Bij de hervatting der bijeenkomst sprak I
prof. dr. H. Ha ss uit Berlijn, over
„Stand der Aüstauscherfolge mit Alumi
nium und seinen Legierungen”.
Dr. ing. M. H. P o n t a r i uit Berlijn
sprak vervolgens over „Die Möglichkei-
ten der Verwendung von Zink und sei-1
nen Legierungen als Austauschwerkstoff”.
Na de middagpauze sprak als eerste
prof. dr. R. V i e w e g uit Darmstadt, I
>p de
itages
aan andere moeilijkheden onderhevig.
Een moeilijk op te lossen vraagstuk is
het brandstofprobleem. Het verbruik van
steenkolen is in dezen tak van nijverheid
hoe kan het anders zeer groot. Fen
aanzienlijk deel der benoodigde hoeveel
heden kwam vroeger uit Engeland en
België. Door het wegvallen van deze
landen als leveranciers, is men op de
Nederlandsche kolenmijnen aangewezen.
De nationale kolenmijnen kunnen echter
toch al nauwelijks het eigen land van het
benoodigde voorzien. De steenindustrie
ondervindt hiervan hoe langer, hoe meer
de gevolgen. De vlamovenindustrie
met een productie dus van ongeveer 500
millioen straatklinkers verbruikt al
leen al 100.000 ton kolen per jaar. Voor
de vervaardiging van 1000 steenen zijn
200 k.g. steenkool noodig, hetgeen voor
1 millioen steenen 200 ton beteekent. De
hoeveelheden kolen benoodigd voor de
geheele Nederlandsche steenindustrie kan
men uit deze gegevens zelf afleiden.
Het transportprobleem I
Weet men wel in Nederland, dat de
steenindustrie één der belangrijkste
werkgeefsters is voor de binnenscheep
vaart? Wij wisten het eerlijk gezegd niet
Welnu, zoo deelde de heer Janssen
Groesbeek ons mede, 1000 steenen Waal-
formaat in vaktermen 1 last genoemd
wegen twee ton. Een eenvoudig re
kensommetje leert, dat wij alleen al 1
millioen ton te transporteeren hebben. Met
aeniaarli^sche productie van 1,5 mil-
steenen in ons land moeten dus 3
millioen ton steenen van de bedrijven
naar elders vervoerd worden. Meer dan
ooit tevoren is men op de binnenscheep
vaart aangewezen, omdat het vervoer per
trailer nagenoeg geheel stil ligt.
Transport per spoor is practisch van geen
beteekenis, want maar zelden bestaat een
aansluiting van de fabrieken met het
spoorwegnet. Trouwens de vervoerkosten
per schip zijn uit den aard der zaak heel
Ww g°edkooper dan per spoor.
Na de interesante beschouwingen van
den directeur werden wij in de gelegen-
^e*d. £este'd een bezoek aan twee steen
fabrieken te brengen, waarover wij in een
volgend artikel het een en ander hopen I
te vertellen
Wel willen wij hier echter nog op het
feit wijzen dat er in ons land niet zoo
lndustrieën zullen zijn, die naar
verhouding aan duizenden landgenooten
zoowel direct als indirect werk en ver
diensten verschaffen Onwillekeurig den
ken wij in dit verband aan den zoo be-
«eiiden slagzin van enkele jaren geleden:
„Veilige wegenklinkerwegen”. Aan
den lezer zelf laten wij het over dezen
slagzin ook Op ander gebied in toepas
sing te brengen.
Voor het vervaardigen van steenen
wordt een grondstof gebruikt die in ons
land wel zeer rijkelijk te vinden is, n.l.
rivierklei. Geologisch behoort de rivier-
klei tot het jongste z.g. alluviale tijd
perk, d.w.z., de vorming hiervan duurt
nog regelmatig voort Vroeger traden de
eningedijkte rivieren ook wel eens de
ingedijkte herhaaldelijk buiten haar
oevers. Waar de stroomsnelheid in de
overstroomde gebieden meestal geringer
was dan in de rivierbedding, kregen de
meegevoerde stoffen de gelegenheid te
bezinken. Het aldus achtergelaten rivier
slib bestaat uit een gecompliceerd meng
sel van kleistoffen. mineralen van ver
schillende korrelgrootte en voor een deel
uit geheel of half vergane resten van or
ganismen. De rivierklei bevat daarnevens
altijd een zekere hoeveelheid zand, het
geen voor het bakken van «harde steenen
noodzakelijk is. Het rivierzand is af
komstig van de gesteenten, die in het
stroomgebied voorkomen en is, vooral wat
betreft het fijne rivierzand, als grond
stof onmisbaar.
De rivierklei geschikt voor de pro
ductie van straatklinkers bevat gemid
deld: 33 tot 40 procent leem. 15 tot 25
procent sloef voornamelijk bestaande
uit half verweer ie deeltjes veldspaat en
mica 8 tot 15 procent stuifzand en 1
tot 6 procent grof zand. Aan de hand van
analysen wordt berekend, in welke ver
houdingen de beschikbare kleisoorten
moeten worder gemengd, teneinde een
ideale samenstelling zoo dicht mogelijk
te benaderen. De betrokken fabriek kan
hierover een uitvoerig rapport met ad
vies van het laboratorium ontvangen,
waarbij rekening gehouden wordt met de
moeilijkheden bij het afgraven en men
gen van de klei. Gelijkwaardige kleila
gen van meer dan een paar meter dikte
komen zelden voor. Vaak zijn de lagen
meestal grond, gelegen in de uiter-
waarde der rivieren van ongeveer ge
lijke samenstelling. Ideale steengrond.
waaruit zonder bijzondere bewerking
harde straatsteenen kunnen worden ge
bakken, wordt slechts zelden in groote
hoeveelheden aangetroffen. Door middel
van analysen wordt berekend, in welke
belangstelling
bestaan. In
zij aan haar
C. Prijsklasse III ƒ2.50 per k.g.
D. IV „2.40
Op de verpakking staat de prijsklasse aangegeven. Het kan nog voorkomen,
.1 boter van de prijsklasse I in den handel is, waarbij de aanduiding van de
prijsklasse op de verpakking ontbreekt In dit geval moeten naast het Rijksboter-
merk de letters Z K.B. zijn aangegeven.
Houdeft van vetkaarten hebben recht op de bekende reductie.
KAAS.
Volvette boerenkaas met Rijkscontrölemerk - -
Volvette boerenkaas zonder Rijkscontrölemerk
Alle soorten 40+ kaas, behalve 40+ Friesche nagelkaas en
40+ Friesche kanterkaas
40+ Friesche nagelkaas en 40+ Friesche kanterkaas (beide
soorten hebben een cylindrisch model met rechte hoeken en
vlakke zijkanten en zijn bereid resp. met en zonder kruid
nagels en/of komijn)
Alle soorten 20+ kaas behalve 20+ fabrieks Leidsche kaas
(met opschrift „Leidsche kaas”), 20+ Friesche nagelkaas en
20+ kanterkaas
20+ fabrieks Leidsche kaas (met opschrift „Leidsche kaas”),
20+ Friesche nagelkaas en 20+ kanterkaas (de twee laatste
soorten hebben een cylindrisch model met rechte hoeken en
vlakke zijkanten en zijn bereid resp. met en zonder kruid
nagels en/of komijn)
Boeren Leidsche en Delftsche kaas, met opschrift „Boeren
Leidsche Kaas”, resp. „Boeren Delftsche Kaas”
Magere kaas
Gesmolten kaas
40+ korstlooze kaas (blokkaas)
20+
40+ smeerkaas
20+
Deze prijzen gelden zoowel voor jonge marktfrijpe kaas als voor belegen en
oude kaas.
De prijzen bij aankoop van kleinere hoeveelheden dan 1 k.g. moeten evenredig
aan de hierboven vermelde prijzen worden vastgesteld.
HET VRAGEN VAN HOOGERE PRIJZEN IS STRAFBAAR.
BEWAAR DEZE OPGAVE EN GEBRUIK HAAR.
Nieuwe opgaven kunnen de vroegere ongeldig maken.
’s-Gravenhage, 3 September 1941.
PAPKAART (voor kinderen geboren na 1 Juli 1937).
RIJST of rijstebloem of rijstemeel g
of rijstgries of gruttenmeel (ge- R..
mengd meel) 250 sram «ijst
