De gevolgen
van
van
de omsingeling
St. Petersburg
1941
Woensdag 10 September.
No. 17976.
Canadeesche
en
BINNENLAND
Belangrijk industriecen
trum der Sovjets bedreigd
VICTORIE - DUITSCHLAND WINT
VOOR EUROPA OP ALLE FRONTEN
Proces tegen communisti- dagen korten r“ds:
sche functionarissen -
STADSNIEUWS
Britsche
troelen op Spitsbergen
VERDUISTEREN
denkt om uw verduisteringsplicht
LEZING KÜRT LANGE
F
I
-WAAL ECONOMISCH GENOOT
SCHAP NEDERLAND
EN EUROPA
Nederlandsche Cultuurkamer
in oprichting
Het bezoek van generaal
Osjima aan Nederland
Het incident met de Greer”
De luchtaanvallen op Engeland
Amerikaansch vrachtschip in de
Roode Zee tot zinken gebracht
Telefoon 116300 (zeven lijnen) Giro No. 12600
Mijnwerkers naar Engeland
geëvacueerd
Vyziging Winkelsluitingswet
ENGELAND
X v. 8.08 a. n.ni. tot 7.07 a. v.m.
COURANT
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
PRIJS DEZER COURANT:
in
verliezen
de
voor
en
van
En-
„Steel
een
HAAGSCHE
Manilla het grootste deel vernield
van de gebouwen der Manilla Trading
and Supply Company. De schade wordt
geraamd op rond een millioen dollar.
Van 15 regels 1.75 Iedere regel meer tot 10 regels 45 ct, daarna iedere regel
meer 50 ct. Reclames 95 ct per regel. Bewijsnummers 5 ct fr. p. post 10 ct-
Incasso binnen de stad 5 cent, bulten de stad volgens posttarief. Bij
vooruitbetaling: Kleine Advertenties 95 ct; Dienstaanbiedingen 75 ct
Advertentiën waarin voorkomt „Brieven aan het bureau van dit blad” 10 ct meer.
Op het oogenblik wordt voor het Duit-
sche Obergericht te 's-Gravenhage een
proces gevoerd tegen 22 leidende functio
narissen van de illegale C.P.N. (Commu
nistische Partij Nederland). Allen zijn
aangeklaagd wegens hoogverraad; zij
hebben o.a. in Februari en Maart van dit
jaar aangespoord tot een algemeene sta
king.
Aangezien alle strafbare handelingen
zijn gepleegd vóór 22 Juni 1941, dus vóór
het tijdstip, waarop het Duitsche Rijk in
oorlog is met de Sovjet Unie, worden zij
niet beschouwd als begunstiging van den
vijand en wordt het proces niet gevoerd
voor de militaire rechtbank.
Na de gisteren gemelde parade, waarbij
de Japansche ambassadeur te Berlijn,
generaal Osjima, met den bevelhebber der
Weermacht in Nederland, generaal der
vliegers Fr. Christiansen, langs het front
van den troep schreed, heeft de ambassa
deur als gast van den Rijkscommissaris,
dr. Seyss Inquart het middagmaal ge
bruikt.
In den namiddag heeft generaal Osjima
een bezoek gebracht aan de stad Rotter
dam, waarbij ook de havenwerken bezich
tigd werden, ’s Avonds was hij de gast
van den ‘bevelhebber der Weermacht en
heeft hij in den kring van de bevelhebbers
der drie deelen der Weermacht en hun
nauwste medewerkers eenige uren in har-
telijke kameraadschap doorgebracht.
Hedenmorgen heeft de hooge Japansche
gast per vliegtuig Nederland weer verlaten
I
een der bedrijfsgroepen van handel, nij
verheid en scheepvaart, tot de cultuurka
mer toegelaten op grond van zijn
kwaamheid in het vak en op grond
zijn betrouwbaarheid ten aanzien
volksgemeenschap. Men wordt
Voor ’s-Gravenhage bij vooruitbet. per 3 mnd. met „Kikeriki", „De Nieuwste Mode",
.Koloniaal Bijblad” en „Letterkundig Bijblad" 3.15. Franco per post met Mode-
Had f 4.20. zonder Modeblad f 3.95. Buitenland 9.45. Landen waarop het
verlaagd intern, drukwerk-posttarief van toepassing is 7.35 p. kw. Bij postkantoren
tegen de geldende goedgek. abonn.prijzen. Afz. nummers 5 ct, fr. p. post 10 ct
be.
van
der
volksgemeenschap. Men wordt lid der
kamer, maar bij een der gilden ingedeeld
In de gilden vindt men in het algemeen
weer drie groepen; le. de groep der
schep penden; 2e. de groep van hen. die
het cultuurproduct tot het publiek bren
gen, zooals kunsthandel, concertwezen,
uitgevers en boekhandel3e. de groep der
vereenigingen van het publiek, die ten
doel hebben, op leekenwijze een kunst te
beoefenen of de belangstelling voor een
tak der cultuur trachten te versterken,
zooals letterlievende vereenigingen en
kunstkringen. Deze vereenigingen worden
als zoodanig lid van een gilde.
Naast de verticale ordening van de cul
tuurkamer in gilden, van de gilden in
groepen, van de groepen in vakgroepen is
er nog de horizontale in gewesten of
gouwen. Er komen dus geen gewestelijke
gilden, want het gilde is een landelijke
figuur. Wel komt er in elk gewest als
een cultuurkamer in het klein een or
ganisatie van de daar wonende leden der
cultuurkamer, een gewestelijke kring, on.
der leiding van een door den president
der kamer te benoemen gewestelijken cul
tuurleider, die verantwoordelijk is voor
den gang van zaken op cultureel gebied,
voor zoover deze in Zijn gouw zich vol
trekt. Naar analogie der cultuurkamer zelf
worden deze gewestelijke kringen ook
weer in gewestelijke gilde.afdeelingen on
derverdeeld en deze naar behoefte ook
weer verder. Zoo doorkruisen de verticale
gilden-ordening en de horizontale gewefc.
telijke elkaar. Samen maken zij een J^n*Ss^
net, dat ook Overijsel in het *eel
verkeer opneemt.
Spr. behandelde tenslotte eenige pun
ten welke voor een cultureele opleving in
Overijssel van belang zijn.i Inzonderheid
wees hij daarbij op het feit, dat het Oos
ten van Nederland grenst aan het Duitsche
Rijk. Er moet tusschen Nederland en het
Rijk in alle opzichten een brug opgetrok
ken, worden, in het bijzonder ook cul
tureel. Daarbij hebben de oostelijke ge
westen van ons land een taak als brug
genbouwer.
UITWISSELING VAN NEDERLANDSCHE
EN DUITSCHE ONDERWIJZERS.
Aan een artikel van een bijzonderen
V.P.B.-rhedewerker ontleenen wij het vol
gende
Drie weken heeft zich een groep van
ongeveer dertig Nederlandsche onderwij
zers in de Duitsche Oostmark, in Salzburg
opgehouden en eveh lang verbleef een
gelijk aantal Duitsche onderwijzers en
onderwijzeressen uit deze streken in ons
land.
Wij hadden gelegenheid bij het vertrek
van beide groepen aanwezig te zijn en
waren getuige van de geestdrift der deel-*
nemers. Nieuwe ideeën waren rijp gewor
den. nieuwe vriendschapsbanden aange
knoopt. De wil om de kunstmatige scheids
muren tusschen beide volken te verbreken,
waren overal te bemerken. Maar bovenal
waren de deelnemers zich ervan bewust^
geworden, dat hier de vertegenwoordigers
van twee vreemde, zij het bloedverwante
volken bijeen zaten, die zich eerlijk en
oprecht hadden ingespannen om elkaar
te leeren verstaan en te begrijpen en die
hierin geheel waren geslaagd.
Beide groepen hebben hiervoor volop
gelegenheid gehad. De Nederlanders leer
den in den Oostmark een onbekende,
vreemde en prachtige natuurwereld ken
nen en vonden in den strijd van de bewo
ners tegen de gevaren.van een bergwereld
een groote overeenkomst in hun eigen
strijd tegen het water. Omgekeerd ging
het den Duitschers evenzoo.
„Wij leerden de levensruimte van de
Nederlanders kennen”, zoo schreef een
Dyitsche deelnemer, „en zagen veel land,
dat in verbitterden strijd ontworsteld is
aah de zee. Öe Duitscher uit de bergen,
di-’ zelf den strijd tegen de vernietigende
krachten der natuur kent, begrijpt en be
wondert deze strijdlust. Wat het Neder-
Het „America First Committee” ver
klaart in een oproep aan het Amerikaan-
sche volk o.mdat bij den aanval op den
torpedojager „Greer” de Duitsche en
Amerikaansche verklaringen tegenover
elkaar staan en dat men de Duitsche
beweringen niet eenvoudig als leugen kan
verwerpen, meldt het D.N.B. uit New
York. Duitschland heeft stellig geen be-,
lang bij een deelneming der Vereenigde
Staten aan den -oorlog, maar wel wordt
in de Vereenigde Staten aangedrongen op
deelneming aan den oorlog, o.m. door de
ministers Knox en Stimson. Op hetzelfde
aambeeld hameren de interventionistische,
organisaties en de pers.
Het comité besluit: „Amerikanen, weest
op uw hoede. De president bereidt zich
voor, u in den oorlog te storten wanneer
hij zijn radiorede houdt. Denkt er aan,
dat gij voor- uw zonen strijdt, dat gij hen
moet beschermen tegen een oorlog en een
massamoord. Staat niet toe. dat uw re-
geering u bedriegt."
United Press meldt uit Tokio: Het inci
dent met de „Greer” heeft in de Japan
sche pers groote aandacht. In vele bladen
komt de overtuiging tot uitdrukking, dat
dit incident het voorspel is van een spoe
dige intrede van de Vereenigde Staten
een niet-verklaarden oorlog.
Over het bombardeeren van Britsche
havens in den nacht van 8 op 9 dezer
door Duitsche gevechtsvliegtuigen heeft
het D.N.B. van bevoegde zijde bericht ont
vangen, dat voor den oorlog belangrijke
industrieele doelen in Middlesborough tal
rijke voltreffers hebben gekregen. Van de
reparatiewerkplaats Greatham-Creek wer
den montagehallen volkomen vernield.
Bij een aanval op een Britsch vliegveld
ten Oosten van The Wash werden 2 groo
te ontploffingen met groote steekvlammen
en verscheidene branden waargenomen.
Ook in een stadswijk van Cambridge kon
den 2 groote ontploffingen worden waar
genomen.
woordiger der Britsche regeering
handigd.
In Japan zullen gedurende tien
dagen luchtbeschermingsoefeningen wor
den gehouden.
Near officieel te Tokio wordt
medegedeeld zal Japan 3 passagierssche
pen naar de Straits Settlements, Britsch-
Indië en naar Oost-Afrika zenden om
de aldaar woonachtige Japanners naar
het vaderland terug te brengen
Een groote brand heeft in de haven
van
S.P.T. meldt uit Berlijn: In de Duitsche
hoofdstad is bekend gemaakt dat het
Amerikaansche koopvaardijschip
Seafarer” in de Roode Zee door
vliegtuig van onbekende nationaliteit in
den grond is geboord. Dé bemanning, die
uit 20 koppen bestond, kon worden gered.
In de Wilhelmstrasse ziet men in dit be
richt niets bijzonders en wijst op het feit,
dat de Roode Zee reeds lang tot oorlogs
gebied is verklaard. Uit legerberichten is
dan ook reeds gebleken, dat Duitsche en
Italiaansche vliegtuigen in de Roode Zee
meermalen schepen hebben aangevallen.
Omtrent de berichten betreffende het
tot zinken brengen van een Amerikaansch
schip door middel van een luchttorpedo
in de Roode Zee, beschikte men heden in
Berlijn nog niet over officiëele gegevens,
meldt het A.N?P. Volgens de betreffende
berichten uit Engelsche bron evenwel
betreft het een Amerikaansch schip, dat
in Engelschen dienst voer
In verband met deze torpedeering wijst
men er in de Wilhelmstrasse op, dat
Roosevelt wel wat te vroeg het signaal
„veilig” heeft gegeven, toen hij destijds
de Roode Zee schrapte uit de lijst van
voor Amerikaansche schepen verboden
wateren
Rede van dr. Goedewaagen over
„gilden en gouwen”.
In het rijksmuseum „Twenthe”’ te
schede heeft gistermiddag prof. dr. T-
Goedewaagen, secretaris.generaal van het
departement van Volksvoorlichting en
Kunsten, een rede gehouden over het on
derwerp „gilden en gouwen”, waaraan wij
het volgende ontleenen.
Nadat spr. het verschil in houding van
de liberale maatschappij en de nationaal.
socialistische ten opzichte van de cultuur
had uiteengezet, zeide hij, dat, om over
heid en cultuurleven tot elkaar te bren
gen en hen als het ware op één vlak te
vereenigen er straks een tusschen.orga.
nisatie zal worden geschapen, een me
dium, waarin zij elkaar kunnen ontmoe
ten. Eenerzijds het departement met zijn
cultuur.politieke taak, anderzijds de cul
tuurkamer met haar gilden in dienst van
de cultuurwerkers zelf. Eenerzijds de re.
geering, anderzijds de volksvertegenwoor
diging der beroepen, waarvan de cultuur,
beroepen een groep vormen. De cultuur,
kamer is straks de vorm, waarin de cul
tuur in het openbaar vertegenwoordiging
krijgt. Ze wordt de tegenspeler der
overheid, die deze in aanraking met de
cultuurgroepen brengt, die niet toevallig
is en van het momenteel belang afhangt,
doch wezenlijk en organisch is.
De gilden het persgilde, het film-
gilde, hetmuziekgilde, het theatergilde,
het gilde der beeldende kunsten en het
letterengilde krijgen tot taak, het maat
schappelijk bestaan der cultuurwerkers te
behartigen in verschillend opzicht.
De zes gilden vormen de cultuurkamer,
een lichaam met publiekrechtelijke be
voegdheid, waarvan het lidmaatschap
vereischt is om cultuurarbeid te mogen
verrichten. Men wordt evenals straks in
landsche volk van dit land aan de zee
heeft gemaakt, is zonder weerga. Hoe
wonderlijk is dit land door de bevolking
tegen de zee beveiligd, het kleinste plekje
benut en het geheel tot den hoogsten graad
van ontwikkeling gebracht”. Dit ééne
voorbeeld uit talrijke andere kan genoeg
zijn.
De heer Kurt Lange, vice-president van
de Duitsche bank, heeft Maandagmiddag
voorfTiet sociale-economisch genootschap
Nederland en Europa in Pulchri Studio
hier ter stede een lezing gehouden over
nationaal-socialistische, financieele en
economische politiek. Voor deze lezing
bestond zeer groote belangstelling. O.m.
waren de volgende eere-gasten aanwe
zig: commissaris-generaal minister dr. H.
Fischböck, mr. M. M. Rost van Tonnin-
gen, president van de Nederlandsche
Bank, dr. A. Böhler, Beauftragte voor de
Nederlandsche Bank, E. A. Schwebel,
Bauftragte voor de provincie Zuid-Hol-
land, f>rof. dr. T. Goedewaagen, secre-
taris-generaal van het departement van
Volksvoorlichting en Kunsten, dr. Hirsch-
feld, secretaris-generaal van de departe
menten van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart en van Landbouw en Vis-
scherij, Finanz-prasident dr. Rinkefeil,
E. P." Rafnbonnet, alg. gemachtigde voor
de oorlogsschade, H. C. van Maasdijk,
voorz. van de Nederlandsch-Duitsche
cultuurgemeenschap, mr. H. C. Schok
ker, gemachtigde voor de prijzen, A.
Flesche, president van de Duitsche han-
delskamer voor Nederland, Af G. Verbeek,
voorz. van de kamer van koophandel te
’s-Gravenhage en R. Zuyderhof, voofrz.
van de Algemeene Rekenkamer.
De voorzitter van het genootschap, prof,
van Loon, verwelkomde den spreker en
uitte zijn dankbaarheid voor de beham-
deling van een thema, dat voor den ge
middelden Nederlander nog iets geheim
zinnigs heeft. De groote belangstelling,
die uit het talrijke auditorium blijkt, be
wijst duidelijk, dat het genootschap Ne
derland en Europa op den goeden weg is.
De heer Kurt Lange betoogde met
klem, dat de liberale economische poli
tiek is bezweken en noooit zal terug-
keeren. Het heeft dus gee~n zin, deze
oude theorie nog aan te hangen. Zij
heeft geenszins geleid tot vrijheid van
den handel, doch integendeel tot mono
polies, trustvorming, beurscrises enz. in
Duitschland hebben wij aldus spr.
nieuwe economische vormen gezocht en
gevonden. Nederland staat thans voor de.
zelfde vraagstukken. Spreker achtte de
politiek primair en het economisch leven
secundair, daar dit laatste pas tot ontwik
keling kan komen in een politiek sterken,
gezonden staat. In Duitschland heeft zich
een fundament van volksgemeenschap ge
vormd, waarop het nieuwe gebouw kon
worden opgetrokken. Hier gold het recht
op werk en de plicht tot werk. De werk
loosheid kon worden opgeheven. Vele
Duitschers twijfelden aan de mogelijkheid
Om de millioenen, die het werk hadden
verleerd, weer in het arbeidproces op te
nemen. Dit is evenwel in verbluffend kof.
ten tijd gelukt.
Spr. behandelde voorts ae methoden,
die werden toegepast om den Duitschen
staat economisch te herbouwen en gaf
eenige uiteenzettingen over het vier
jarenplan en zijn financiering. In de
jaren 19361938 werd de Duitsche pro
ductiecapaciteit met niet minder dan 1/3
vergroot. Dat was mogelijk, daar men op
groote schaal rationaliseerde, waarbij aan
het particuliere initiatief zoo weinig
mogelijk beperking werd opgelegd.
Slechts daar werd ingegrepen, waar de
ondernemer niet bereid was de door den
staat voorgëschreven richting te volgen.
Op grond van de ervaringen, die
Duitschland in den wereldoorlog en
daarna had opgedaan, konden maatrege
len worden getroffen om een dergelijke
situatje voor de tweede maal te voor
komen. Daarbij werd een autarkische
politiek gevolgd, niet ter wille van deze
politiek zelf, maar om niet van anderen
afhankelijk te zijn. Thans blijkt van dag-
tot dag, dat deze politiek de juiste is ge
weest. Slechts omdat de staat in auto-
ritairen y.orm de leiding had en door
het gemeenschapsgevoel van het Duit
sche volk, konden deze«geweldige presta
ties worden volbracht.
Het buitenland heeft vaak critiek ge
oefend op de door Duitschland gevoerde
financieele politiek. Maar <fck op dit ge
bied is gebleken dat de getroffen maat
regelen juist waren. In het begin van
deze periode verkeerden geld- en kapi
taalmarkt in Duitschland in wanorde, en
de beurs kon niet op de juiste wijze
functioneeren. De credietbanken hadden
de zware crisik van 1931 nog niet over
wonnen Derhalve moest eerst op dit
geheele gebied een gezonde grtondslag
worden tot stand gebracht.
Deze courant verschijnt (Jagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
BUREAUXWAGENSTRAAT 35—37
Bijkantoor: Scheveningen, Keizerstr 319, lei. 3&U31U; Filialen: Rijswijk.
Kantoorboekh. Leeuwendaal, Oranjelaan 3, Tel. 119461, Voorburg, Boekhan
del H. E. G. Ruys, Heerenstr. 124, Tel. 778038; N.V. Kantoorboekh. Th. J.
de Koning, Goudsbloemlaan 3, Tel. 330263; Boekh. J. B. v. Seters Jr., There-
siastr. 108a, Tel. 772444; Boekh. E. Couvée, van Hoytemastr. 66. Tel. 721187
Verplichte openstelling voor zaken in
levensmiddelen, kieeding en rijwielen
De persdienst van de departementen van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart en van
Landbouw en Visscherij meldt:
In de Nederlandsche Staatscourant van
10 Sept. j.l. is opgenomen een besluit van
den secretaris-generaal van het departe
ment van Handel. Nijverheid en Scheep
vaart, waarbij wijziging is gebracht in de
thans van kracht zijnde wettelijke regeling
inzake de winkelsluiting. In ftoofdzaak zal
dit besluit inhouden, dat het sluitingstijd-
stip der winkels op de werkdagen wordt
vervroegd en wel gedurende het winter
halfjaar (aanyangende 1 October voor de
eerste vijf werkdagen tot 6 uur en voor
den Zaterdag tot 7 uur, en gedurende het
zomerhalfjaar (aanvangende 1 April) voor
de eerste vijf werkdagen tot 7 uur en voor
den Zaterdag tot 8 uur. Met deze regeling
wordt voor alles aansluiting aan de ver-
duisteringsvoorschriften beoogd. Voor het
venten zal een gelijke regeling komen te
gelden. Intusschen blijven thans bestaande
afwijkingen van de winkelsluitingswet, op
grond vau plaatselijke bijzondere omstan
digheden vastgesteld, onverminderd van
kracht)
Voorts geeft hei oesluit genoemde^
secretaris-generaal de bevoegdheid te be
palen. dat door hem aan te wijzen groepen
van winkels op werkdagen gedurende door
heip vast te stellen tijdvakken voor het
publiek-geopend zullen moeten zijn.
De bedoeling van deze laatste bepaling
is, den consument de waarborg te geven,
dat hij in de voor hem belangrijkste win
kels op de daarvoor meest geschikte tijd
stippen tot het doen van inkoopen terecht
zal kunnen. Een zoodanige regeling was
wenschelijk geworden, aangezien op het
gebied van openstelling van winkels een
vrij willekeurige toestand was ontstaan,
welke niet in het algemeen belang is. Van
vorenbedoelde bevoegdheid zal worden ge
bruik gemaakt om een verplichte openstel
ling van 10 tot 6 uur in te voeren, voor de
belangrijkste categorieën levensmiddelen
winkels, en voorts voor de kieeding- en de
rijwielzaken. Deze categorieën winkels
mogen echter waarop nog eens in het
bijzonder de aandacht wordt gevestigd
buiten den verplichten verkoopstijd nog,
voor zoover zulks in het algemeen is toe
gestaan voor het publiek geopend zijn, der
halve des morgens voor tien uur en des
avonds voor zoover mogelijk na 6
uur. Verwacht mag worden, dat ook in dit
opzicht met het belang van den consument
zal worden rekening gehouden.
E IJZERSCHAARSCHTE
Naar de „Daily Mail” meldt, is het g"
brek aan schroot in Groot-Brittannie
thans zóó groot, dat alle beschikbare
ijzeren hekken moeten worden ingeleverd
Een uitzondering Wordt slechts gemaakt
voor hekken, geplaatst om terreinen, die
beslist moeten worden afgesloten, dan
wel historische of kunstwaarde bezitten.
Naar uit een Reuterbericht blijkt, zijn
korten tijd geleden Britsche en Cana
deesche troepen op Spitsbergen aan land
gegaan. Naar uit de Engelsche berichten
verder blijkt, meldt het D.N.B., is een
groot deel der aldaar wonende mijnwer
kers met hun gezinnen naar Engeland
geëvacueerd. Naar het heet zullen zij,
daar worden ingeschakeld in de „oor
logsinspanning der geallieerden”.
Zooals de Engelsche berichtendienst
aangaande de expeditie naar Spitsbergen
meldt, had men er zich tevoren van
overtuigd, dat geen Duitschers op Spits
bergen aanwezig waren. Na de landing
der troepen, in hoofdzaak Canadeezen,
werd de bevolking genoodzaakt naar
Engeland te gaan. Meerendeels betreft
het hier mijnwerkers, die nu blijkbaar in
de Engelsche mijnen moeten werken.
Naar het A.N.P. van welingelichte zijde
te Berlijn verneemt, moet in de bezetting
van Spitsbergen door Engelsche en Cana
deesche troepen naar de meening van
toonaangevende Duitsche kringen zonder
twijfel een nieuw bewijs worden gezien
voor de toenemende behoefte aan pres
tige der Engelschen, wien men met deze
nieuwe „landaanwinst” met het oog op
de ruwheid van den winter aldaar „veel
genoegen" wenscht. Als naar Duitsche
meening aan dit gebied inderdaad mili
taire beteekenis moest worden toegekend,
zou men zekér niet, naar men te Berlijn
verklaart, den Engelschen den voorrang
hebben gelaten.
Naar S.P.T. meldt, is te Berlijn offi-
cieeel bekend gemaakt, dat Britsche,
Canadeesche en Noorsche troepen Spits
bergen hebben bezet. Van gezaghebbende
zijde wordt hierover heden in de Wil
helmstrasse verklaard, dat de Noren de
eenige gedupeerden zullen zijn, daar de
Engelschen koleffleveranties aan Noor
wegen waarschijnlijk niet langer zullen
toestaan. De bewering, dat door de- be
zetting varr Spitsbergen de kolenpositie
van Duitschland in gevaar wordt ge
bracht, wordt te Berlijn belachelijk ge
noemd.
De Berlijnsche bladen wijden korte
commentaren aan de bezetting van Spits
bergen door de Engelschen. Zij wijzen
er op, dat déze actie militair zonder be
teekenis is. De „Völkischer Beobachter”
schrijft: De Engelschen zijn er in ge
slaagd zelfs hier, aan de grens van de
bewoonde wereld kanonnenvlëesch voor
zich mobiel te maken, door de enkele
daar-wonende Noren naar Engeland weg
te sleepen, teneinde ze daar te gebruiken
voor hun oorlogsdoeleinden. Het bericht
van het ministerie van oorlog noemt deze
nieuwe schanddaad nog trotsch „een di
rect resultaat der landing”. Ook in dit
opzicht schaart de jammerlijke helden
daad van Spitsbergen zich waardig in
de reeks soortgelijke acties der Britten.
Ieder volk behaalt nu eenmaal de over
winningen, welke het aangenaam zijn en
Engelsche soldaten rukken met voorliefde
van oudsher daar op, waar zij geen
tegenstand te verwachten hebben of
kunnen optreden in zoodanige over
macht dat een ernstig risico .niet te
vreezen is.
De „Berl. Börsenztg.” schrijft: Onder
Canadeesch opperbevel hebben Canadee-
'sche en Engelsche troepen een geweldigen
slag gewonnen door het onverdedigde
Spitsbergen in koene bestorming te ver
overen.
♦Maan: 10 Sept, op 10.14 uur
X nam. 11 Sept, onder 1 uur nam.
X Nachtdienst DOKTERS: Tusschen
10 u. n.m. en 7 u. v.m.: No. 394920. J
X Ziekenfondsleden de Volharding-
No. 116364; z.g. Stadspatiënten No. 49 X
Groote
Sovjets
Bij gevechten ten Noordoosten van Ras-
lawl hebben Duitsche troepen tegen nu
meriek sterkere Sovjetafdeelingen de laat
ste dagen 2650 gevangenen gemaakt en
178 pantserwagens vernield. In den cen-
Jralen sector hebben snelle Duitsche troe
pen Maandag talrijke gevangenen ge
maakt en 38 stukken geschut en 6 pant
serwagens buitgemaakt. In den Zuidelij
ken 'sector hebben de Duitsche troepen
in talrijke kleine gevechten 2000 ge
vangenen gemaakt en 40 stukken ge
schut benevens verscheidene wapende
pots veroverd.
Een enkel Duitsch jachteskader schoot
Maandagmiddag in een kwartier tijds 16
Martin-bommenwerpers neer. Volgens tot
dusver ontvangen berichten 'verloren de
Sovjets Maandag in totaal 86 vliegtuigen,
waarbij 81 werden neergeschoten, en 5 op
den grond vernield
□e inneming van Aunus
De inneming van de stad Aunus aan
het Zuidoostelijke front van. Finland, wel
ke reeds is gemeld, kwam tot stand door
een aanval bij verrassing. Toen de bols
jewistische linies bij Tuulos werden door
broken, sneuvelde de divisiecommandant.
De Sovjets waren na 7 uur taaien tegen
stand omsingeld. Daarmee was het lot der
stad beslist. De Finsche troepen dreven
Uiteengeslagen bolsjewistische afdeelingen
in een wilde vlucht voor zich uit en of
schoon de vijand erin slaagde een belang
rijke brug op te blazen, werd de Finsche
opmarsch hierdoor niet tegengehouden.
In de stad woedden eenige branden, maar
de Sovjets hadden blijkbaar niet voldoen
de tijd gehad voor vernielingen op groo
te schaal. Door den verrassenden aan
val werd een groote oorlogsbuit ver
overd. In de stad Aunus zelf verover
den de Finnen 9 stukken geschut, een
aantal zware en lichte granaatwerpers,
tractors en machinegeweren. Voorts wer
den verscheiden pantserauto’s vernield.
Kort na de inneming begon de bevol
king reeds terug te keeren èn overal op
straat zag men groepen bewoners, did de
bevrijders blij verwelkomden.
1000 soldaten werden gevangen geno
men. De Finsche troepen trokken bij hun
snellen opmarsch terstond voorbij Aunus
haar de Swir.
Wolga-Duitschers naar Siberië
overgebracht
Volgens een Exchange Telegraph-be-
richt uit Moskou heeft de opperste raad
van de Sovjet-Unie krachtens een door
Kalinin geteekend decreet op 28 Augus
tus besloten alle Wolga-Duitschers naar
Siberië over te plaatsen. Hiermede is,
haar in dit bericht verder wordt gezegd,
reeds begonnen. Deze overplaatsing staat
onder leiding van den verdedigingsraad,
waarvan Stalin voorzitter is. Het DN B.
merkt hierbij op, dat „dit wegsturen een
hieuwe afgrijselijke misdaad der Sovjets
Vormt. Deze overplaatsing komt, wanneer
men rekening houdt met het organisato
rische onvermogen en de maar al te dik
wijls bewezen totale gewetenloosheid der
bolsjewisten, neer op een poging tot wel
bewuste vernietiging
Churchill over de hulp aan de
Sovjets
De Britsche premier, Churchill, heeft
gisteren in het Lagerhuis verslag over
den oorlogstoestand uitgebracht. Hij ver
klaarde o.a., dat Britsch-Amerikaansche
hulpverleening voor de Sovjet-Unie
dringend noodig is, hoewel de Sovjet-
Unie over zeer groote middelen en zeer
groote troepenmassa’s beschikt. Daarom,
aldus Churchill moeten de Engelschen zich
groote offers getroosten om de Soyjet-
behoeften door leveranties te bevredigen.
In aansluiting op het Weermachtbe-
richt van gisteren verneemt het D.N.B.,
dat door de omsingelig van St. Peters
burg de Sovjetscheepvaart over de Newa
gaar het Ladogameer en over het kanaal
naar de Witte Zee onmogelijk is gewor
den. St. Petersburg is na Moskeu het be
langrijkste centrum van metaalnijverheid,
chemische en electrotechnische industrie.
Bovendien is de helft van de scheeps-
bouwnijverheid te St. Petersburg ge
vestigd. De energievoorziening der stad is
zeer geschaad door den Duitschen op-
marsch en de Finsche successen bij de
Swir. De productie zal dan ook binnen
kort gestaakt moeten worden en dit ver
lies kan niet door andere industriegebie
den worden gecompenseerd.
De lucht- en marinebases in het gebied
van St. Petersburg worden eveneens be-
dreigd. waardoor ook de aanvoer van
voorraden voor de Sovjets te Hangö, op
Oesel en Dagö opnieuw wordt beperkt.
Tijdens den strijd om Schlisselburg
heeft een Duitsche afdeeling artillerie de
scheepvaart op de Newa ten Oosten van
de stad verhinderd en de pogingen der
Sovjets, om met oorlogsvaartuigen de
stad binnen te komen, verijdeld. Vijf Sov-
jetkanonneerbooten werden zwaar ge
troffen en zitten thans aan den grond.
Niet ver daar vandaan drijven de wrak
stukken van twee groote stoembooten,
waarmede de bolsjewisten versterking
wilden halen.
De Berlijnsche bladen wijzen op de
beteekenis van de omsingeling van St.
Petersburg. De „Berliner Börsenztg.”
schrijft, dat dit het resulteat is van de
Duitsch-Finsche samenwerking. Volgens
de „Deutsche Allgem. Ztg.” is betee
kenis van het feit viervoudig: 1. De in
gesloten troepen zijn met het oorlogs
tuig uitgeschakeld voor de overige oor-
logstooneelen en gaan hun vernietiging
tegemoet. 2. Een bijzonder belangrijk ver
keersknooppunt naar de Oostzee en de
Karelische landengte is uitgeschakeld.
3 De wapenfabrieken komen niet meer
in aanmerking voor de bewapening, van
het hoofdfront, en 4. De bedreiging van
Finland en de Oostzee is definitief ten
einde.
Te dien einde werd de kapitaalmarkt
onder toezicht geplaatst en werd de ver
dichting ingevoerd voor alle emissies
«estemming te vragen. Door de pólitiek
der werkverschaffing wérd de liquiditeit
op de geldmarkt grooter en ontstond
nieuwe kapitaalvorming. Gevolg daarvan
was, dat de nieuwe uitgaven eerst op
korten termijn moest worden gefinan
cierd door de geldmarkt, en later de con
solidatie geschiedde. Daarnaast werd de
wet op het credietwezen uitgevaardigd,
die "het fundament van de geheele cre-
diet- en bankpolitiek - in Duitschland
vormt.
De reorganisatie van het bank- en
credietapparaat heeft zich zonder de ge
ringste moeilijkheden voltfökken. De
maatregelen op het gebied der rentepo-
litiek eveneens. Als gevolg van de zorg
vuldige behandeling van de geld- en
kapitaalmarkt slaagde rhen er in om
streeks zeven jaar in de credietkosten
voor den staat met ongeveer vijftig pCt.
te verlagen.
Nadat dit alles was geregel<!Ki*kon de
Engelsche oorlogsverklaring Duitschland
niet doen wankelen, De overgang van
vredes- naar oorlogseconomie was zeer
simpel. De banken werden niet uit angst
bestormd en de beurs behoefde niet te
worden gesloten.
De financiering van den oorlog ge
schiedt volgens beginsel, dat in de eerste
plaats de belastingopbrengst daartoe
dient. Voorts worden de in het bedrijfs
leven beschikbare geldmiddelen door
papieren met korten, middelbaren en
langen looptijd opgenomen.
Zoo is het mogelijk, dat Duitschland
dezen oorlog voor vijftig pCt. met belas*
tingopbrengsten financiert en de schul
denlast slechts een betrekkelijk geringe
stijging vertoont. De belastingdruk op
het Duitsche volk is hoog, omtrent 33
pCt. van het volksinkomen, maar deze
waarborgt de geheele financieele poli
tiek. Ook als de oorlog langer duurt kan
Duitschland financiëel niet aan het wan
kelen worden gebracht.
Nadat spreker een overzicht van de
Duitsche prijzenpolitiek had gegeven,
waarbij oorlogsproductie en oorlogseco
nomie een leidende rol spelen, wees hij
op de omstandigheid, dat de verhooging
van de bankbiljettencirculatie in Duitsch
land niets te maken heeft met inflatie,
daar door de gestegen productie ook het
nationale inkomen is toegenomen en daar-'
door ook de belastingopbrengst grooter
wordt, terwijl de mark voorts een groo
ter circulatiegebied heeft. Daarnaast
slaagt het opvan^en van de overtollige
koopkracht, naar uit de stijging van' tie
spaargelden blijkt. Bovendien Wordt de
valuta beveiligd door het toezicht op de
prijzen, dat elastisch wordt “toegepast.
Het prijspeil voor artikelen van’ dage-
lijksch gebruik wordt stabiel gehouden.
Prijsstijgingen doen zich echter voor, om
dat de goederen zonder belang zijn yobr
de politiek van den staat of voor zoover
de oorlogseconomie prijsverhooging eisebt.
Deze prijsverhoogingen zijn echter zonder
belang voor de valuta.
In dit stelsel van crediet- en finan
cieele politiek is de beurs van groot be
lang. Zij verliest echter haar beteekenis, /j
als de koersen slechts tengevolge van de
grondstoffenschaarschte voortdurend stij
gen. Bij dergelijke realiter ongemotiveer
de koersontwikkelingen kan de staat op
den duur niet werkeloos toezien. Om nu
een verdere stijging te voorkomen, zijn
maatregelen in voorbereiding.
Door den stelselmatigen opbouw van
het bedrijfsleven, die nog yoortdurend
wordt voortgezet en door de verwezen
lijking van de volksgemeenschap met
haar tot het hoogste opgevoerde presta
ties en voorts door het feit, dat Duitsch
land in tegenstelling tot den wereldoorlog
thans naast zijn weergalooze productie
capaciteit over het bewapeningspotentièel
van bijna geheel Europa beschikt, heeft
het een voorsprong op zijn tegenstanders,
waardoor het de zekerheid bezit den
oorlog niet slechts militair, maar ditmaal
ook economisch tot een zegevierend ein
de te brengen.
Prof, van Loon dankte den spreker
voor zijn interessante uiteenzettingen. Hij
concludeerde, dat de Nederlanders, die bij
een andere economische opvatting zijn
groot gebracht, van het gehoorde veel
konden leeren
VERSPREIDE BERICHTEN
Het Fransche speciale gerechtshof
heeft Maandag 6 communisten veroor
deeld wegens communistische actie. Vijf
hunner kregen gevangenisstraffen tus
schen JLe 2 en 5 jaareen kreeg 7 jaar
tuchthuisstraf.
Naar aanleiding van de Hert'stbeur.-
te Weenen geven de Duitsche posterijen
twee speciale postzegels uit, die een af
beelding van het kasteel Belvedère te
Weenen vertoonen
Met de Clipper, die uit Engeland
kwam, zijn de Engelsche admiraal Char
les Lillie en de directeur van de „Times”,
Campbell Stuart, in Lissabon aangeko
men. Zij zullen zoo gauw mogelijk naar
Amerika verder reizen en hebben een
speciale boodschap namens de Engelsche
regeering voor het Witte Huis.
Volgens den Britschen nieuwsdienst
duren de besprekingen in Barcelona tus
schen den persoonlijken vertegenwoordi
ger van Roosevelt bij dqn Paus, Myron
Tayjpr, en den Amerikaanschen ambassa
deur te Madrid, Weddell, voort, terwijl
admiraal Leahy weer naar Vichy is ver
trokken.
Duff Cooper, de vertegenwoordiger
van het Britsche oorlogskabinet in het
Verre Oosten, is te Manilla aangekomen.
Hij verklaarde, dat hij drie of vier maan
den in het Verre Oosten hoopt te blijven.
De voornaamste tijd hiervan zal hij te
Singapore doorbrengen.
De Zweedsche regeering zal de Duit
sche belangen tin de door de Engelsche
Sovjettroepen bezette gebieden
Iran behartigen
Volgens een officieele mededeeüng
van radio Teheran is het antwoord van
Iran op de eischen van de Britten en
Sovjets Zondagmorgen aan den verteger-
-jjj-u--over-