Nederland
van
EEN TOCHT NAAR MARS
de wenteling
den tijd
I
It
i
Het rookverbod
den bioscoop
in
^1B
in
BINNENLAND
De distributiebonnen
T /A
8 No?. 1941 TWEEDE BLAD
r
FEUILLETON
HAAGSCHE COURANT Zaterdag
O
A
11
W
ÜWOWWFRK ¥18 EI ¥00101$ ¥0U
f-
L
Tantaluskwelling.
/Wordt oervolpdjl
voel voor romantiek hebt
hl?
Waarom met Duitschland tegen
het bolsjewisme
Weet u het nog
9 t.m. 15 November 1941
rants,
rants,
rants,
rants.
Opgang en vernieuwing
M
gillid
-?y
Dit was eens een munitietrein van de bolsjewisten.
te worden.
Br, gebak.
100 gram
Kaas
125 gram
telkens
rage. Langzaam loon
mijn telefoon hoor iK
en
(Nadruk verboden.)
een
ik
er
Ik schakel over en ga terugseinen, in
eigenlijk.
•-
Hij viel ten offer aan de Duitsche Stuka.aanvallen.
(Orbis-Holland)
paar
een
250 gram
250 gram
250 gram
100 gram
Boter
Boter m.red.
Rijst
Havermout
Gort
Verm., Maiz.
Suiker
Koffie-surr.
Jam
BI., Br. Geb.
1) QSA 4 is: De sterkte van uw tee-
kens is 4 (4 is goed).
de
aan-
het
43
43A
43-B
136
137
43-4
43
43
VI., Vl.w.
Melk
Aardapp.
Aardapp.
4
i
i
1
•WW,
weet, dat ik hem
i en zoekt
met inspanning van al zijn krachten. Ik
ft
Als elk jaar worden de Haagsche gemeentelijke
wateren door den Plantsoenendienst afgevischt.
Elke dagvangst wordt beschikbaar gesteld aan de
armlastigen. Het afvisschen van de vijvers in de
omgeving van de Laan van Meerdervoort.
(Polygoon-Meyer)
1 k.g.
250 gram
500 gram
1 rantsoen
De inneming van Toganrog door een afdeeling van de
Waffen S.S. Een van de fabrieken, welke gedeeltelijk door
de bolsjewisten werd vernield, wordt door mannen van de
Waffen S.S. in bezit genomen.
(Orbis-Holland)
n
De affiche voor de komende straat,
collecte van Winterhulp Nederland
op 14 en 15 November a.s. Bij
deze collecte worden speldjes van
aardewerk verkocht.
(Polygoon- W.H.N.)
heele kleine landje op die heele kleine
aarde. Nooit voelde ik de ontroering zoo
sterk en diep als nu, wanneer ik zacht
jes voor mezelf dat woord uitspreek:
„Holland”.
„Holland”. Hoeveel keer heb ik dat
woord van mijn leven uitgesproken, ge-
dachtenloos en zonder eenige emotie. Ik
ben niet overgevoelig en als marconist
raak je bovendien aan een massa din
gen gewend. Zelfs als ik vroeger boven
Bandoeng met Schiphol sprak, dan trof
het me nauwelijks, maar nu, zoo ontzet
tend ver verwijderd van alles wat me
lief is, zoo onbereikbaar voor alles wat
in het dagelijksche leven om me heen
was gegroeid en dat ik in zijn alle-
daagschheid nauwelijks nog waardeer
de, nu heb ik moeite om mijn emoties
den baas te blijven.
Nerveus breng ik de hand weer aan
den knop. Ik moet hem scherper zien
te krijgen. Aarzelend draai ik millime
ter voor millimeter,bang, dat ik hem
weer kwjjt zal raken.
Knats! Het teere. fijne draadje, dat
tusschen de aarde en ons gespannen
was, breekt plotseling ruw af.
Behoedzaam draai ik weer terug. Ge
lukkig. daar heb ik hem weer. Hoe krijg
ik hem nu harder? Ik controleer alle
instrumenten. Alle meters staan goed.
Wacht even! De antenne draaispoelme-
ter kan hoogerop. Ik verhoog de ampe-
De Rijksarbeidsdienst aan het Oostfront. Mannen van
den Duitschen Rijksarbeidsdienst bij het overladen van
levensmiddelen voor de strijdende troepen, in een
Baltische haven. (Orbis-Holland)
rage. Langzaam loopt de wijzer op. In
mijn telefoon hoor ilr Scheveningen dich
terbij komen. Plotseling piekt de wijzer
en hoor ik Scheveningen vlakbij. Het is
alsof ik voor de kust lig, zoo knalhard
slaat het opeens in mijn ooren.
vinding is geslaagd en de mijne ook.
Meer mogen we niet verlangen.
In een plotselinge opwelling zet ik den
luidspreker aan, zoodat de anderen het
ook kunnen hooren. Schel fluiten de tee-
kens door de cabine. Ze verstaan er
wel niets van, maar ze zijn toch ook
zichtbaar geroerd, als ze begrijpen, dat
het Holland is, wat ze hooren.
Men schrijft ons
Het is opmerkelijk, hoeveel moeite vele
Nederlanders hebben, hun standpunt ten
aanzien van den strijd tegen het Bolsje
wisme te bepalen. Voorheen was er, op
een enkele uitzondering na, geen mensch,
dje geloofde in een Sovjet-hejlstaat. In
tegendeel de weinige berichten, die uit
Rusland doorkwamen over de heerschen-
de wanorde, godsdienstvervolging, kin
dermoord, G.P.oe-terreur enz., werden
door ieder terecht geloofd. In vele ker
ken werd gebeden voor de arme ver
drukte gelöovigen en priesters. Velen
hoopten, dat het Bolsjewisme eens zou
worden vernietigd. Hoe dat zou moeten
gebebren, daar braken zij zich het hoofd
niet over. Thans wordt hun wensch of
gebed verhoord en heeft de Duitsche
Weermacht den strijd met het Sovjet-
monster aangebonden. Zoudt ge denken,
dat het geheele Nederlandsche volk daar
nu verheugd over is Dat het de ver
nietiging van het communistische regiem
verhoopt Volgens de wet der logica zou
dit zoo moeten zijn.
Wat is er echter van de Hollandsche
nuchterheid overgeblevenZeer velen,
die vroeger den mond vol hadden over
de wreedheden der Sovjets, vernietiging
der kerken, moord op priesters en ge-
loovigen, verkrachting van nonnen enz.,
diezelfde menschen halen minachtend de
schouders op bij het zien van de foto’s,
door de Duitsche en neutrale foto-ver-
slaggevers genomen van den chaos, mas
samoord op onschuldige burgers, moord
en verminking van krijgsgevangen ge
nomen Duitsche militairen, dienstplicht
voor vrouwen en jongens van 16 en 17
jaar, welbewusten massamoord van poli
tieke commissarissen op Sovjetsoldaten,
die voor de overmacht der Duitsche wa
ll PCH is telegrafische roepnaam van
Scheveningen-radio./
Janke medegewerkt. De heer Janke
kon daarbij het verst den drempel over
schrijden tusschen het verleden en het
heden en aan hem dankt men dan ook
'een volledig overzicht van de maatre
gelen, welke pp grond der historische
ontwikkeling genomen moesten worden,
teneinde organisatorisch datgene te be
reiken, wat door het feit der bezetting
en voor het gezond en normaal func-
tionneeren van het openbare leven
werd geëischt. De heer Janke was hier
voor ongetwijfeld de aangewezer»
auteur; aan een klaren en zakelijken stijl
paart hij een groote kennis van land en
volk. Hij vertoefde, met korte onderbre
kingen, fond veertien jaar binnen
Nederlandsche grenzen, waar hij
vankelijk als correspondent van
Weet u het nog, hoe tijdens den
Finsch-Ruasischen oorlog duizen
den en duizenden gewonden op het
slagveld doodvroren? Weet u het
nog, hoe deze menschen van alle
hulp verstoken bleven? Weet u ook
dat deze menschenlevens gered
hadden kunnen worden, als er
spoedige hulp aanwezig geweest
was? Binnen korten tijd zal de
winter met al zijn felheid zijn in
trede doen in het Sovjetland, maar
dan zal het niet mogen voorkomen
dat een gewonde strijder op het
slagveld doodvriest. Roode-Kruis-
hulpexpedities zullen in grooten
getale achter de strijdende troe
pen optrekken. Ook Nederland zal
zijn deel hebben aan dezen arbeid,
Nederland zendt een ambulance
naar het Oostfront. Die ambulance
verdient ook uw steun. Stort daar
om vandaag nog uw bijdrage, iets
meer dan u missen kunt, op giro
rekening
vroegere bekende Duitsche Wolf-nieuws-
agentschap, later van het D.N.B., werk
zaam was, een functie, welke hem vol
op gelegenheid bood het Nederlandsche
leven in al zijn geledingen te leeren
kennen. Daarna was hij persreferent bij
het Duitsche gezantschap hier ter stede,
om, in Mei 1940, als Pressedezernent
van den Rijkscommissaris op te treden.
Men kan dus zeggen, dat hij de gebeur
tenissen uit de eerste hand heeft mee
gemaakt; de bijdrage van zijn be
kwame hand getuigt dan ook van
groote deskundigheid en van een zuiver
begrip van invloeden en verhoudingen.
Het tweede gedeelte van het boek is
gewijd aan de inrichting van het be
stuur in het bezette Nederlandsche ge
bied. (Wordt vervolgd)
1) QSA5 is: De sterkte van uw tee-
kens is 5 (zeer goed)
QRB900000 is: De afstand tusschen
onze stations bedraagt bij benadering
900000 km.
QRU? is: Hebt u iets voor mij? (Ste
reotype vraag voor een station, dat de
haven verlaat).
nerlijk juichend; haastig
struikelend over de punten.
PCH PCH PCH de PILM PILM
PILM, ontvangst zeer goed, ont
vangst zeer goed. QSA5 QRB
900.000 QRU? 1)
Direct hierop worden een paar ofö-
cieele groeten en telegrammen gewis
seld tusschen Westdijk en de Nederland
sche regeering, waarna de geheele be
manning telegrammen naar huis mag
sturen. Dit geeft me minstens een uur
werk, maar ik d s het met plezier. Het
is op deze manier wel de moeite waard
om telegrafist te zijn. Telegrammen
vliegen door den aether naar alle dee-
len van de aarde. Walter telegrafeert
naar „das Madel in der Heimat”, prof.
Kirmensky krabbelt iets in het Bul-
gaarsch op een stukje papier, dat ik
haast niet kan overbrengen zonder te
struikelen en Jan Deking geeft me een
zonderling codetelegram op voor een
adres in Amerika.
-
Van het Finsche front. Een Finsche stoottroep
gaat onder bescherming van een kunstmatigen
nevel in het bosch tot den aanval over.
(Orbis-Holland)
Lang duurt de rust niet, maar de
mannen zijn blij, als ze een
minuten kunnen uitrusten en
sigaret kunnen rooken.
(Atlantic-Holland)
143
144
149
145 t.m. 148
Algem.
2 t.m. 20 November 1941
51—52 Boter
51—52 Vet
N.B. Zeep op bon 135 Algem. van 1 t.m.
30 November.
4 Brood
’Brood
Vleesch
43 Vleeschw.
Melk I
Aard.
Aard.
2 t.m. 29 November 1941
Algem.
Algem.
138 Algem.
139 Lm. 142
Algem.
D en E Hav.
Algem.
Algem.
Algem.
13 liter
13 k.g.
1 k.g.
Om de nieuwe haring vlugger aan de markt te kunnen
brengen, varen de Scheveningsche loggers thans naar
IJmuiden, waar de haring geveild wordt. Aan boord wordt
de haring reeds ingetond. Op de havenkade te Scheveningen
worden de tonnen afgeladen om op de schepen gebracht
(Polygoon-Meyer)
het
ra
ken, zoodat het een zeer moeilijke op
gave is in kort bestek een zuivere ka
rakteristiek te geven, welke tot de we
zenlijke kern der problemen gaat.
Dr. du Prei heeft in zijn voorwoord
terecht opgemerkt, dat het gewenscht
was het werk in te leiden met een his
torische samenvatting, welke de lijn
der ontwikkeling van de gebeurtenissen
met nauwkeurigheid bepalen kan. Daar
door konden tal van misverstanden en
dwalingen, welke in den loop van den
tijd waren ontstaan, zuiver worden be
licht en rechtgezet. Dit op zichzelf is
reeds een groote verdienste van het
boek, want niemand zal willen ontken
nen, dat er vele misverstanden waren
in de verhouding en wederzijdsche
waardeering van het Duitsche en Ne
derlandsche volk, misverstanden, welke
tot tragische consequenties hebben ge
leid en waarvan-het goed en wensche-
lijk was, dat zij voor eens en altijd uit
den weg werden geruimd. Aan dit deel
van het boek, dat dus de historische
ontwikkeling van Nederland betreft tot
en met de Mei-dagen van 1940, hebben
generaal-majoor Schwabedissen, dr.
Bernhard Vollmer, dr. H. Krekel en de
heeren H. C. van Maasdijk en Willi
PCH PCH PCH hier PILM
PILM, PILM. Hoort u mij? Over!
Maar de aether is dood. Niets ver
breekt de beklemmende stilte in mijn
telefoon dan af en toe een licht gekraak,
wanneer ik aan een knop draai.
Ik ben nu bijna een half uur bezig.
Voor een leek klinkt dat misschien erg
lang, maar ik heb het in mijn marco-
nistenbestaan wel erger meegemaakt
Het kan soms meer dan een uur duren,
voordat je verbinding hebt en dan wordt
er zeer veel Van je geduld gevergd.
PCH PCH PCH hier PILM
PILM, PILM. Hoort u mij? Over!
En opeens... Vergiste ik me of... Was
dat nou verbeelding of hoorde ik wat?
Nerveus draai ik den regelaar terug...
Nou ben ik hem weer kwijt... Nee, daar
is-ie weer.
Heel zachtjes hoor ik een fluittoontje,
overgaand in Morseschrift. Het is bijna
niet te volgen, zoo zacht als het is. Ik
houd mijn adem in, bang het broze ge
luid te verbreken.
- Hier PCH, hier PCH! kan
met veel moeite uit opmaken.
- Hier PCH!
De ontroering, welke me plotseling
aangrijpt, wordt me bijna te machtig
Hier in die oneindige, eeuwige ruimte
op een onmetelijken afstand van onze
goede, oude aarde vang ik een teeken
op van het dorp aan de kust van dat
6)
Eentonig tikt de sleutel door de ca
bine, wanneer ik Scheveningen-radio op
roep.
Drie minuten lang roep ik hem op.
PCH, PCH, PCH 1), hier PILM,
PILM, PILM. Hoort u mij? Over!
Dan schakel ik over op ontvangen en
zet mijn koptelefoon op. Ik luister
scherp, terwijl ik aan den fijnregelknop
draai, maar hoor niets. Andere zenders
op aarde kan ik niet ontvangen, daar
alleen Scheveningen-radio met een mul-
tifrequent installatie is uitgerust, zoodat
in mijn telefoon een absolute stilte
heerscht. Westdijk staart naast me met
een tweede telefoon fiver zijn ooren
Ook hij luistert ingespannen
Ik schakel over en roep weer drie
minuten.
perspectieven voor een gereorganiseerd
continent. t
De Duitsche lezer kan zich uit
dit boek een vrij volmaakt beeld vor
men van .het leven en strevpn binnen
de grenzen van het bezette Nederland
sche gebied, verklaard door en geba
seerd op zijn historische ontwikkeling.
De samenstellers, de heeren du Prei en
Janke, hebben dit werk inderdaad in
groot kader opgezet zij hebben zich
niet bepaald tot het brengen van bijdra
gen van uitsluitend actueele beteekenis,
maar zij hebben er wel degelijk en met
onmiskenbaar succes naar gestreefd den
historischen grond aan te wijzen, waar
uit dit heden is gegroeid volgens on
verbiddelijke wetten.
In welke mate dit werk zich zal kun
nen handhaven tegenover de rechtvaar
digheid der Historie, zal de tijd moeten
leeren, voor het oogenblik mag men
constateeren, dat dit boek bronnen voor
documentatie beschikbaar stelt, welke
van zeer groote beteekenis zijn. Dit
boek is onontbeerlijk voor ieder, die
zich op de hoogte wil stellen van het
Nederlandsche leven gedurende de be
zetting; er is geen onderdeel van dit
leven, dat men er niet in behandeld zal
vinden en de behandeling ervan is in de
meeste gevallen van een bondigheid en
zakelijkheid, welke een snelle .oriëntatie
mogelijk maakt. Dit betreft vooral de
bijdragen op economisch, sociaal en be
stuursrechtelijk gebied. Wat de be
schouwingen over het cultureele leven
betreft, dient men in aanmerking te ne
men, dat groote cultuurwaarden en cul
tuurwendingen altijd buitengewoon ge
compliceerd zijn, al ware het alleen,
doordien zij het hart en het verstand,
het materieele belang, maar ook
ideaal van mensch en maatschappij
Men heeft in ons blad van Donder
dag reeds het een en ander kunnen le
zen over de verschijning en het karak
ter van een nieuw belangrijk werk over
ons land „Die Niederlande im Um-
bruch der Zeiten”, een verzamelboek
van bijdragen van de hand van Duit
sche en Nederlandsche deskundigen,
samengesteld onder leiding en met me
dewerking van dr. Max Freiherr du
Prei en Willi Janke. Er bestaat alle
aanleiding om op den inhoud van dit
boek, waarvan de verschijning inder
daad als een gebeurtenis mag worden
beschouwd, uitvoerig terug te komen.
Duidelijk werd reeds aangegeven in
de redevoeringen, welke bij de aanbie
ding van dit boekwerk j.l. Woensdag
werden uitgesproken, welk doel de sa
menstellers hebben nagestreefd. Wan
neer men, na het boek te hebben gele
zen, de vraag stelt, of dit doel is be
reikt, dan moet men die vraag niet en
kel bevestigend beantwoorden, maar
men moet tevens zijn bewondering uiten
voor de wijze, waarop de samenstellers
hun zware taak hebben opgevat en. vol
bracht.
Vele stemmen klinken uit dit boek op,
over vele zaken van cultureel, econo
misch en politiek belang wordt gespro
ken, er is een groote verscheidenheid
van inzicht en materie, maar dit is een
verscheidenheid, welke valt binnen het
kader eener massieve eenheid, zoodat
het werk in zijn geheel toch is door
trokken van een scheppenden geest,
welke zijn scheppend vermogen ontleent
aan de kracht der contrasten. Deze
creatieve eigenschap, welke de banen
volgt van opgang en vernieuwing, zal
tot den Nederlandschen lezer sterker
spreken dan tot den Duitschen, zooals
waarschijnlijk de eerste ook gevoeliger
zich zal toonen dan de laatste voor de
spanningen van den tijd, welke om en
in de in dit werk bijeengebrachte be
schouwingen duidelijk merkbaar zijn.
Dit boek, voortgekomen uit een diep
en eerlijk besef van wederzijdsche
waardeering, schept een levend contact,
dat vele mogelijkheden omvat. Het be
vestigt en verinnigt het contact tusschen
twee volkeren, een contact, dat vaak
onverantwoordelijk verwaarloosd of tra
gisch vertroebeld werd het schqpt
contact tusschen twee generaties en
tenslotte brengt het een verbinding tus
schen twee levensbeschouwingen tot
stand door een felle en onverbiddelijke
belichting der feiten. Zoo heeft men in
dit werk méér te zien dan enkel maar
een overzicht van den huidigen stand
van zaken binnen het Rijkscommissa-
riaat voor de bezette Nederlandsche ge
bieden. De Nederlandsche lezer vindt in
dit boek, behalve goed gedocumenteerd
feitenmateriaal, de aanduiding van de
fouten en zwakheden van een goed deel
zijner landgenooten, benevens rijke
8—7—6—O—-0
Nederlandsche Ambulance, Konin-
ginnegracht 22, ’s-Gravenhage.
Een oud beroep herleeft. Een Haagsche firma
heeft iq haar étalage een werkplaats ingericht,
waarin een scheepsmodellenmaker het publiek toont,
hoe deze modellen gemaakt worden. Een „haring-
buit” (voorlooper van den logger) wordt in orde
gemaakt. (Polygoon-Meyer)
PCH PCH PCH hier PILM
PILM, PILM. Hoort u mij? Over!
Als ik weer terugschakel, heerscht er
nog steeds volkomen stilte in den aether.
Ergens op de verre aarde tracht nu
een collega een teeken op te vangen van
dat kleine, nietige stipje in de onmete
lijke wereldruimte. Hij
op dit moment zal oproepen
-
kan me voorstellen, hoe hij nu achter
zijn toestellen zit, precies zooals ik hier,
ingespannen zoekend en luisterend, on-
dertusschen rusteloos aan de knoppen
draaiend, om steeds fijner af te stem
men, om dan weer over te schakelen en
zijn monotone morseteekens de ruimte
in te sturen. Met hem luistert de ge
heele wereld mee, want als de verbin
ding tot stand is gebracht, zal ik een
reportage houden, welke door vrjjwe)
alle zenders op aarde zal worden gere-
layeerd.
Als het zoover ooit komt, tenminste
Voorloopig nog trachten twee marco
nisten ijverig contact met elkaar te krij
gen. Twee marconisten, die elkaar in
het geheel niet kennen, maar die toch
met dezelfde gedachte bezield eijn en
hetzelfde doel najagen.
Een eigenaardig beroep
marconist.
Een prachtig mooi beroep, als je ge-
pens terugtrekkend, door eigen mitrail
leurs worden neergeschoten, en betitelen
dit als propagandistische fantasterij. Zij,
die zóó praten moeten toch beseffen, dat
zij daarmede een brevet van niet-geloof-
waardigheid uitreiken aan hen, die vroe
ger vSn de gruwelen in Sovjet-Rusland
verhaalden in de Katholieke, Christelijke
of algemeene pers, en ook aan de geeste
lijken, die voorgingen in gébed voor de
verdrukte priesters en geloovigen in
Rusland
Men weet, dat het Kremlin te Moskou
ook huisvesting biedt aan de Komintern,
de Communistische Internationale. Deze
„instelling” heeft ten doel, de wereld
revolutie in alle landen door te voeren,
en heeft dan ook in alle landen haar
vertakkingen, wier taak het is, onrust
te zaaien en het gezag te ondermijnen,
teneinde een revolutie tot stand te bren
gen en een communistisch bewind te
vestigen, zooals b.v. in Spanje is gebeurd.
Waartoe dit heeft geleid, mag bekend
worden verondersteld. Verantwoordelijke
Vaticaansche kringen hebben bekend ge
maakt, dat alleen reeds in Barcelona 250
priesters zijn vermoord en alle kerken
vernield. Daar is de orde hersteld en de
cultuur gered door de fascisten, met aan
het hoofd generaal Franco, met behulp
van Duitschland en Italië.
Duitschland is jteeds voorgegaan in
den strijd tegen de Komintern, men
denke aan het anti-kominternpact. Nu is
openlijk de strijd uitgebroken tusschen
Duitschland en het bolsjewisme, en elk
weldenkend mensch zal beseffen, welk
een ramp er oyer Europa zou komen,
wanneer Rusland in staat zou zijn, dezen
oorlog te winnen. Men tehoeft daarvoor
niet bevreesd te zijn, want de kracht der
Duitsche wapenen is volkomen in staat,
deze bedreiging te keeren. Hiermede
verdedigt Duitschland echter ook de cul
tuur en de geestelijke vrijheid van
Nederland. Daarommet Duitschland
tegen het bolsjewisme. R. y. R.
K
Hallo PILM, hallo PILM, hier
PCH, hier PCH, ontvangen u
zeer goed. QSA4 1). Over!
Even zit ik verbluft. Ik ben er
beetje van geschrokken. Ik hoor hem
harder en zuiverder, dan ik ooit heb
durven hopen. Van storing is geen
sprake en fading treedt natuurlijk niet
op. Eerst nu dringt het tot me door,
dat mijn uitvinding dus ook geslaagd is.
Het is nu de beurt van Westdijk om mij
een hand te geven. Hij doet dit lang en
krachtig. We kijken elkaar aan. Zijn uit-
i
I